Doğal Gazda

Bulunan
Kimyasal
Bileşikler
İdil Saltoğlu
23/10/2022
 Doğal Gazdaki Bileşikler

Giriş

Bir yakıt olarak kullanılan doğal gaz, fosil kaynak içeren yanıcı bir gaz karışımıdır. İlk kez M.Ö. 900’lerde
kullanılan doğal gaz, 1790’da yaygın kullanılmaya başlamıştır. Boru hattı taşımacılığı ve İkinci Dünya
Savaşı’ndan sonra hızla artan doğal gaz, enerji sektöründe ilk kez ABD’de kullanılmıştır. Geçmiş günlerde
petrol üretimi esnasında ortaya çıkarılmış, fakat yarasız bir atık olarak görülen bu madde, günümüzde bir
enerji kaynağı olarak evlerde, endüstri ve üretimde kullanılmaktadır. Bu kadar yoğunlukla kullanılan bu
gazın içindeki bileşiklere bir göz atalım.

Metan Gazı

Kimyasal formülü CH4 olan Metan gazı, doğal

gazın %95’ini oluşturmaktadır. Bu gaz ne yazık ki
sera etkisine sebep olan ve uzak durulması
tavsiye edilen sera gazlarından bir tanesidir.
Metan gazı, havada doğal olarak bulunmaktadır.
Havada insan eli tarafından salgılanan Metan
gazlarının aksine atmosfere zarar vermez.
Çöplerden de elde edilebilen bu gaz, sera gazları
içerisinde, küresel ısınmanın üstündeki etkisi
açısından, Karbondioksit’ten sonra ikinci
sıradadır. Metan gazının günümüzde inanılmaz
derecede kullanımı nedeniyle, son 800.000 seneden beri en yüksek seviyededir. Endüstri Devrimi öncesi
neredeyse hiç kullanılmayan Metan gazı, atmosferde yaklaşık 700 ppb (parts per billion) bulunurken,
günümüzdeki fabrikalar nedeniyle neredeyse 2,5 katına kadar artmıştır.

Etan

C2H6 formülüne sahip olan Etan, normal sıcaklık ve basınçta

olan kokusuz ve renksiz bir gazdır. Doğal gazda Metan’dan sonra
bulunan en fazla bileşiktir. Yakıt ve soğutucu için kullanılan bu gaz, 84
C’de sıvılaşmaktadır. Otomobiller ve diğer motorlu araçlarda katkı
maddesi olarak, veya tek başına kullanılabilen bir yakıttır. Bu gaz, hava
kirliliğini azaltmak, veya petrolun tüketimini azaltmak için benzinle
karıştırılabilir.
Propan

Propan gazı en çok bilindiği şekilde, LPG gazının

bileşiminde kullanılmaktadır. C3H8 formülüne
sahiptir. Bu gaz, daha çok soğuk ortamlarda
bulunmaktadır ve daha iyi performans
sağlamaktadır. -187 derecede erime, -45
derecede buharlaşma ve -42 derecede kaynama
özelliğine sahiptir. Sıcakta ise, bozularak
Propilen adı verilen bir maddeye dönüşür. Yakıt
olarak tanınan propan gazı, sanayilerde veya
restoranlarda muhafaza edilmektedir.
Çoğunlukla taşınabilen ocaklarda ve barbekü
cihazlarında kullanılan propan gazı, lokomotiflerde, buz kırma makinelerinde ve bazı otobüslerde de
kullanılmaktadır.

Bütan

Bütan gazı, moleküler formülü C4H10 olan

renksiz bir gazdır. Tüpler içerisinde LPG
veyahutta tüp gaz olarak satılır. Bir başka
işlevi de çakmaklarda yakıt ve sprey
ürünlerinde itici gaz olmasıdır.

Karbondioksit

Atık baca gazlarından, yer altındaki havzalardan elde

edilen ve havadan yaklaşık 1,5 kat daha ağır olan
Karbondioksit, CO2 formülüne sahiptir. Kokusuz ve
renksizdir, fakat daha yüksek konsantrasyon altında
asidik bir kokuya sahiptir. -78 derecede kaynama
özelliği gösterir ve atmosferde %0,035 oranında
bulunur. Zehirli bir gaz değildir, ve yanıcı özelliği
bulunmaz, hatta yangın söndürmek için kullanılan bir
gazdır. Peki neden bu kadar tehlikelidir? Havadan 1,5 kat daha ağır olma nedeniyle havadaki oksijeni
inanılmaz bir hızda tüketebilir. Hele ki kapalı ortamlarda fazla miktarda bulunması, oksijen yetersizliği
yüzünden ölüme sebep olabilir.
Azot

Havanın sıvılaştırılması ve ayrıştırılması üstüne elde edilen Azot

gazı, N2 formülüne sahip bir ametaldir. Dünya’nın
atmosferinde %78,08 oranında bulunup, atmosferde en çok
bulunan gazdır. Yaşamamız için olmazsa olmazlardan biri olan
azot, sanayi ve sağlık sektörlerinde bolca kullanılmaktadır. Azot
gazı, çelik imalatında, cam sektöründe, petrol ve gaz
kuyularındaki sondaj1 işlemlerinde vb. aktif olarak kullanılır.

Helyum

Sembolü He olan helyum elementi, renksiz, kokusuz, tatsız ve

zehirli olmayan bir gazdır. Gözlenebilir evrendeki en hafif ve en
bol ikinci element olan helyumun aynı zamanda kaynama
noktası diğer elementlerden çok daha düşüktür. Bulunabilen
en bol elementlerden biri olmasına rağmen, helyum
dünyamızda çok nadir bulunur. İlginç bir şekilde, Güneş ve
Jupiter’de bulunma oranı aynıdır. Helyumun en yaygın bilinen
kullanım türü balonlar ve sıcak hava balonları olsa bile bu asıl
kullanımının çok küçük bir parçasıdır. Dünya’da elde edilen
helyumun en büyük (neredeyse %32’si) tıbbi MRI ve NMR
spektrometrelerin mıknatıslarını soğutmak için kullanılır.

Hidrojen Sülfür

H2S formülüne sahip olan hidrojen sülfürün çürük

yumurtaya benzer bir kokusu vardır.

1
sondayla yoklama, sondalama.