Ang Aklatang Bayan Online

at ang Paglalathala ng/sa Kasalukuyan

Noong 1989, pinagtibay at ipinatupad sa Unibersidad ng Pilipinas (UP) ang Patakarang

Pangwika na naglalayong gamitin at hustuhin ang wikang Filipino bilang midyum ng
pagtuturo, pananaliksik, at paglilimbag. Itinatag ang Sentro ng Wikang Filipino sa
parehong taon upang tuparin ang mandatong ito. Bukod sa pagtalima sa probisyong
pangwika ng Konstitusyon ng Pilipinas, ang Patakarang Pangwika ng UP ay pagsandig
at pagtindig na pinakamabisa at pinakaangkop ang sariling wika upang isulong at
palakasin ang makabayan, makatao, siyentipiko, at makatarungang oryentasyon ng
edukasyon.
Unang hakbang ang pagkakaroon ng Patakarang Pangwika sa UP. Sa
pamamagitan ng Sentro ng Wikang Filipino, pinagyayaman at pinauunlad ang
produksyon at distribusyon ng kaalaman gamit ang wikang Filipino. Noong 1994,
sinimulan ang proyektong Aklatang Bayan na naglalayong maglimbag sa wikang
Filipino ng mga aklat at pananaliksik sa iba’t ibang disiplina.
Sa panunungkulan ng dating direktor na si Dr. Rommel B. Rodriguez,
pinalawak ang maaabot ng Sentro ng Wikang Filipino – UP Diliman (SWF-UPD) sa ilalim
ng proyektong e-Bahagi o Aklatang Bayan Online. Sinimulan ito bilang pag-a-upload
sa seksyong e-Bahagi ng website ng SWF-UPD ng mga PDF (portable document
format) na bersiyon ng isina-aklat na mga piling tesis at disertasyon sa UP, anuman
ang disiplina, na gumagamit ng wikang Filipino. Malaya rin itong nada-download ng
sinumang interesado.
Sa ika-30 taon ng Sentro ng Wikang Filipino noong 2019, sa simula ng
panunungkulan ng bagong direktor ng SWF-UPD na si Dr. Mykel Andrada, katuwang
ang tagapamahalang patnugot ng proyekto na si Gng. Maria Olivia O. Nueva España
at ang iba pang mananaliksik at kawani ng SWF-UPD, higit na ibinukas ang proyektong
Aklatang Bayan para sa paglilimbag gamit ang plataporma ng internet. Pormal na
tinaguriang Aklatang Bayan Online, inililimbag online ang mga PDF na bersiyon ng
mga aklat, pananaliksik, pag-aaral, at malikhaing produksyon para sa libreng pag-
download at pamamahagi. Tumugon sa panawagan ang maraming mga guro, iskolar,
mananaliksik, at manunulat upang magsumite ng kanilang mga manuskrito sa layuning
maibahagi ito sa pinakamalawak na mambabasa. Sinuportahan at pinondohan ito
ng dating Tsanselor ng UP Diliman na si Dr. Michael L. Tan. Ibinukas rin ang nasabing
proyekto para sa print-on-demand na posibilidad ng paglilimbag. Nagpapatuloy pa rin
sa pangangalap ng mga manuskrito ang SWF-UPD para sa Aklatang Bayan Online.
Bahagi ito ng masidhing paninindigan para sa pagpapalakas at pagsusulong
ng wikang Filipino at ng makabayang edukasyon. Dahil naninindigan ang pamunuan
at opisina ng SWF-UPD na dapat malaya at mapagpalaya ang kaalaman – na hindi ito
dapat nahahadlangan ng elitistang ekonomiya, hindi dapat para sa iilan lamang, at
hindi dapat nagsisilbi sa mga diyos-diyosan. Dapat naaabot nito ang pinakamalawak na
hanay ng mamamayan. Dahil para saan pa ang kaalaman kung mabubulok lamang ito sa
malalamig at inaagiw na espasyo ng kahungkagan.
Ngayong 2020, sa gitna ng pagharap sa pagpaslang sa wikang Filipino sa
kolehiyo, sa gitna ng pandemya at sa krisis sa pamahalaan, sa gitna ng banta sa kalayaan
at karapatan, at sa gitna ng hindi normal na “new normal,” higit na naninindigan ang
Sentro ng Wikang Filipino – UP Diliman na ang wikang Filipino bilang wikang malaya at
mapagpalaya ay napakahalaga para sa pagtatanggol at pagpapagaling ng bayan.

Serye ng mga teksbuk na medikal, dental, at kaugnay

na mga larangan. Sa wikang Hiligaynon at Sebuano
nagmula ang saling “laum,” o “pag-asa.” Inililimbag sa
serye ang mga aklat na nagtataguyod sa kalusugan ng
mamamayang Filipino alang-alang sa pagbubuo ng mas
malinis, mga maunlad, at mas malakas na pamayanan.
Kaalaman
at Gawaing
Nutrisyong
Pang-isport
ng mga Piling
Manlalaro at Coach
ng Track & Field
 Kaalaman at Gawaing Nutrisyong Pang-isport
ng mga Piling Manlalaro at Coach ng Track & Field
©2020 Airnel Talatala Abarra
at Sentro ng Wikang Filipino-UP Diliman

Hindi maaaring kopyahin ang anumang bahagi ng aklat na ito sa alinmang paraan—
grapiko, elektroniko, o mekanikal—nang walang nakasulat na pahintulot mula sa may
hawak ng karapatang-sipi.

The National Library of the Philippines CIP Data

Recommended entry:

Abarra, Airnel Talatala.

Kaalaman at gawaing nutrisyong pang-isport ng mga piling man-
lalaro at coach ng track and field / Airnel Talatala Abarra .-- Quezon
City : Sentro ng Wikang Filipino,[2021],©2021.
pages ; cm.

ISBN (pdf) - 978-621-8196-43-8

ISBN (pbk) - 978-621-8196-44-5

1. Track and field athletes-Nutrition. 2. Track and field coaches --

Nutrition, 3. Track and field. I. Title.
796.42 GV1061.14 P020200151

Kinikilala ng Sentro ng Wikang Filipino-UP Diliman ang Opisina ng Tsanselor

ng Unibersidad ng Pilipinas - Diliman para sa pagpopondo ng proyektong ito.

Airnel Talatala Abarra

May-akda

Michael Francis C. Andrada Michael Balili

Pangkalahatang Patnugot
ng Proyektong Aklatang Bayan
Direktor, Sentro ng Wikang
Filipino-UP Diliman
Maria Olivia O. Nueva España
Tagapamahalang Patnugot
ng Proyektong Aklatang Bayan
Disenyo ng Aklat at Pabalat
Inilathala ng:
Unibersidad ng Pilipinas - Diliman
sa pamamagitan ng
Sentro ng Wikang Filipino-UP Diliman
3/Palapag Gusaling SURP, E. Jacinto St.,
UP Campus, Diliman, Lungsod Quezon
Telefax: 8924-4747
Telepono: 8981-8500 lok. 4583
www.swfupdiliman.org
Kaalaman
at Gawaing
Nutrisyong
Pang-isport
ng mga Piling
Manlalaro at Coach
ng Track & Field

AIRNEL TALATALA ABARRA

SENTRO NG WIKANG FILIPINO

Unibersidad ng Pilipinas-Diliman
Lungsod Quezon
Nilalaman

1
Panimula /3

2
Kaugnay na Literatura /8

3
Metodolohiya /17

4
Kinahinatnan at Pagtalakay
ng mga Datos /22

5
Mga Kinahinatnan at Mungkahi /56

Talasanggunian /59

Apendiks A /67
Apendiks B /98
Tungkol sa may-akda /109
x

Mga Grap

4.1 Bahagdan ng mga kasagutan sa mga tanong ukol sa carbohydrates

4.2 Bahagdan ng mga kasagutan sa mga tanong ukol sa protina
4.3 Bahagdan ng mga kasagutan sa mga tanong ukol sa fats
4.4 Bahagdan ng mga kasagutan sa mga tanong ukol sa hydration
4.5 Bahagdan ng mga kasagutan sa mga tanong ukol sa bitamina at
mineral
4.6 Pangkalahatang kaalamang nutrisyon ng mga atleta

Mga Talahanayan

4.1 Mga event na sinalihan ng mga Atleta ng CALABARZON sa

2012 Palarong Pambansa
4.2 Antas at Uri ng Paaralang Pinanggalingan ng mga Atleta
4.3 Demograpikong Datos ng mga Coach
4.4 Limang (5) araw na menu na ginamit sa 2012 Palarong Pambansa
ng delegasyon- CALABARZON
4.5 Pinagkukunan ng kaalamang nutrisyong pang-isport ng mga
atleta
4.6 Payong ibinibigay ng mga coach sa atleta ukol sa Nutrisyon
4.7 Batayan sa pagpili ng pagkain ng mga atleta
4.8 Madalas kainan ng mga atleta sa nakaraang tatlong (3) buwan
4.9 Mga Saloobin Kaugnay ng Kaalamang Nutrisyong Pang-isport
4.10 Karanasan ng atleta ukol sa pagsangguni sa mga dalubhasa
4.11 Paraan na nais sa paghingi ng payo tungkol sa mga sport
supplement
4.12 Mga nais na tumulong upang madagdagan ang kaalaman sa
sports nutrition

Mga Guhit

1. Balangkas Teoretikal
2. Conceptual Framework
 Pasasalamat

ISANG DI-MATATAWARANG PAGTANAW ng utang na loob sa mga tao o

pangkat na kung hindi dahil sa kanila ay mawawalan ng katuparan ang aklat
na ito. Pinangungunahan ng mabining tagapayo ng pag-aaral na si Dr. Leilani
L. Gonzalo na ibayong nagbigay ng kaniyang matalino at mahusay na kaisipan
sa bawat bahagi ng pag-aaral. Masusing sinuri ang bawat nilalaman ng aklat
na ito upang maging mainam at katanggap-tanggap sa larangan. Maalab na
pagbati sa pagbibigay-pahintulot sa may-akda na gamitin ang wikang Filipino
sa pagkatha ng pag-aaral. Sa kaniyang pagtitiwala, naipahayag ang diwa at
kaisipan sa wikang mas higit na makapagtatalakay at makapagsusuri ang
manunulat.
Sa lupong nagsagawa ng huling puna sina Prop. Gilda L. Uy, Prop.
Felicidad V. Velandria RND, Prop. Shirley V. Guevarra at Bb. Rosa Ligaya
C. Domingo. Taglay ang kanilang pagiging dalubhasa sa kanilang larangan,
naibigay nila ang nararapat na pagsusuri sa kaangkupan ng pag-aaral at
nakapag-ambag din ng paggabay upang higit itong mapagyaman.
Kay Bb. Imelda A. De Leon MPA, sampu ng mga kawani ng ASTHRDP
sa Philippine Council for Health Research and Development (PCHRD) na
xii

pinamamahalaan ng Department of Science and Technology (DOST) lalo

kina Direktor Jaime Montoya at Kalihim Mario Montejo, para sa pagpopondo
ng pag-aaral na ito.
Sa mga naging propesor ko na sina Prof. Marvin Luis C. Sabado na
dating kalihim ng kolehiyo; Prop. Dave M. Bercades, Prop. Hercules P. Callanta,
Prop. Rachelle Peneyra, Dr. Oliver Wendell Lozano, Prop. Mynette A. Aguilar,
Jeffrey Pagaduan, Ivan Isada, Michiko S. Aseron, Zyra Ruth T. Brebante, Prop.
Lalaine Perena, gayundin kina Prop. Ma. Eloisa Ulanday at Ms. Reylin San
Juan dahil sa pagiging bahagi ng pag-unlad bilang gradwadong mag-aaral sa
loob ng apat na taong pag-aaral sa UP CHK. Gayundin sa mga tagapamahala
ng aklatan ng CHK na sina Bb. Jocelyn Basa at Soledad Abarrientos sa kanilang
tulong sa paghahanap ng mga literatura.
Kabilang din ang iba pang propesor sa labas ng kolehiyo at ibang
unibersidad na nagbigay ng inspirasyon at iba pang kaalaman sa may-akda
kabilang si Prop. Judy Taguiwalo (CSWCD), Prop. Fanny Garcia, Jun Cruz
Reyes at Jeanne Arroyo (KAL), Prop. Shirley P. Evidente (CMC), Prop.
Romeo Santos (ARKI) at Dr. Ma. Veritas Fojas-Luna (CCA-Manila). Naging
makabuluhan ang paglalakbay ng may-akda sa komunidad ng Diliman dahil
na rin sa kanilang payo at bilang mga sanggunian sa iba’t ibang usapin.
Kay David Milo C. Rabelas ng Pangasinan State University na siyang
naging punong-abala habang ako’y nananatili sa lalawigan ng Pangasinan. Kay
Atty. Tonisito Umali at Pacita Lungcay ng DepEd na nagbigay ng pangunahing
pahintulot sa pagsasagawa ng pag-aaral sa kahabaan ng 2012 Palarong
Pambansa.
Sa buong delegasyon ng CALABARZON sa Athletics noong 2012
Palarong Pambansa sa pamumuno ni Coach Geron Serrano at Melanie Gida
sampu ng kanilang mga katuwang na coach at kanilang mga atleta na siyang
nakiisa bilang respondent sa pag-aaral na ito. Ang pagpapaunlak ng kanilang
panahon ay naging mabisa upang matupad ang saliksik na ito.
Sa aking itinuturing na “mistah” o mga kamag-aaral sa UP CHK lalo
kay Wisdom M. Valleser na malaki ang naiambag na tulong upang maging
mabilis ang daloy ng final defense; kay Noli Ayo, Katrina Ines Fojas-Luna-
 xiii

Gorospe sa kanilang inspirasyon at paghihikayat at patuloy na pagganyak

upang mapaghusay ang pag-aaral. Lubos ang pagpupuring binibigay kay
Bb. Kristine Dianne M. Marders na siyang nagtiyak na matapos ang pag-aaral
na ito.
Sa aking pangalawang pamilya sa Unibersidad ng Pilipinas Diliman;
ang kasapi ng Philippine Collegian mula sa pamatnugutan nina Om Narayan
Velasco (2009-2010), Pauline Gidget Estella (2010-2011), Marjohara Tucay
(2011-2013) at Katherine Elona (2012-2013). Higit ang pasasalamat sa
pangkat grapiks: Jano, Kube, Zap, Tsii, RD, Mar, Ysa, Kel, Maiki, MK, Yuki,
Angel, Ysa, Kel, Jogs, Bata, Ash, Al, Cobey, Richard, Abi, EJ, Pichay, Miguel,
Bianca, Roanne, Rosette, Kit, Jiru at Kim. Higit sa lahat kay Chris na tumulong
sa panunuring estadistika. Kule peeps, di ko kayo malilimutan.
Sa aking punong guro sa Del Remedio National High School na si
G. Roldan T. Acuin na patuloy na naging maunawain sa aking madalas na
pagliban sa pagtuturo kung kinakailangang pumunta ng unibersidad. Kabilang
din ang aking mga kamag-guro sa Sta. Filomena Extension: Ma’am Joy, Jophen,
Charry at Red gayundin kay Sir Penn. Malaki ang aking kailangang ipagpuno
upang makabawi sa inyong kabutihan.
Sa lahat ng aking naging kamag-aaral sa Kolehiyo ng Kinetikang
Pantao, maging CSS, BPE, BSS at HMS. Ang komunidad natin sa CHK ay
isang lipunang walang pagtatanggi. Ipagpatuloy natin ito.
Sa aking pamilya, Tatay, Inay, She at Sheila. Salamat sa pang-unawa
na abutin ko ang aking pangarap higit sa lupa, bahay, sahod at edukasyon.
Salamat sa lahat.
Kaalaman
at Gawaing
Nutrisyong
Pang-isport
ng mga Piling
Manlalaro at Coach
ng Track & Field
 1

Panimula

Pinagmulan ng Pag-aaral

Ang Athletics o kilala rin sa tawag na Track & Field ay isa sa mga pangunahing
isport sa bansa at sa buong daigdig. Itinuturing rin ito bilang isa sa mga unang
laro sa mundo mula pa noong sinaunang Olimpiyada (776 BCE- 393BK) at
sa muling pagdaraos ng makabagong Olimpiks noong 1896. Kabilang sa mga
laro ng Track & Field ay ang pagtakbo, pagtalon pag-bato o pagsasama ng mga
ito gaya ng Decathlon at Hepathlon. Dahil sa kahalagahang pangkasaysayan
nito sa larangan ng palakasan, madalas itong kabilang sa mga pangunahing
paligsahan sa antas ng paaralan, kolehiyo, pambansa at pandaigdig.
Noon pa mang sinaunang Olimpiyada naniniwala ang mga atleta
ng panahong iyon na ang paggamit ng atay ng usa at puso ng leon ay
makapagpapabuti ng kanilang laro upang sila ay bumilis at lumakas. Sa
pagpasok ng ika-20 dantaon, ang mga siyentistang pang-isport ay tumuklas
ng pamamaraan sa ergogenics na bumago sa paniniwala at perspektiba ng
pagsasanay sa amateyur at propesyunal na antas (Applegate & Grivetti,
4

1997). Halos bagong usbong ang nutrisyong pang-isport mula sa disiplina ng

nutrisyon kaya marami na ring eksperto ang unti-unting naging interesado sa
pagtalakay sa larangang ito (Fink et al., 2006).
Kabilang sa batayang sektor ng edukasyon ay ang antas ng elementarya
at sekundarya. Nagsisimula ang paligsahan sa isport sa school intramurals
sinundan ng mga palarong pampurok, pangsangay at pangrehiyon na aabot
sa Palarong Pambansa. Ang Palarong Pambansa ay isa sa nagsisilbing paraan
upang makatuklas ng mga batang atleta na aangat patungo sa mas mataas
na uri ng laro di lamang sa kolehiyo, kundi maging sa internasyunal na mga
paligsahan.
Mahalaga ang ginagampanang bahagi ng tamang nutrisyon upang
mapanatili ang kalusugan ng isang manlalaro. Ang hindi pagkakaroon ng di
angkop na nutrisyon ay maaaring magdulot ng di magandang uri ng laro na
magbubunga ng pinsala sa katawan (Burke & Cox, 2010). Sa napagkaisahang
pahayag ng International Association of Athletics Federations (IAAF) kanilang
binanggit na ang tamang pagpili ng pagkain ay makatutulong upang
mapagbuti ng isang atleta ang kaniyang husay at makamit ang kaniyang mga
inaasahan. Gayundin ang patakarang sinusunod sa malalaking paligsahan sa
isports gaya ng Olimpiks. Nakasandig sa mataas na uri ng pagpapahalaga sa
nutrisyon ang bawat pagkaing ihinahanda sa mga kantina ng athlete’s village
gaya noong Olimpiyada sa Sydney (2000). Isinasaalang-alang din ang kultural
na aspekto sa bawat menu na ihahapag sa mga atleta maging sa mga panauhin
at sinusuri ito ng mga dalubhasa gaya ng sports dietitians upang matiyak ang
tamang nutrisyon sa bawat pagkain (Pelly et. Al, 2009).
Kinikilala ng pag-aaral na ito na wala pang tumatalakay sa gawain
at kaalamang nutrisyon ng mga atleta na kalahok sa Palarong Pambansa.
Ang may-akda ay isang guro at coach ng track & field kaya nasaksihan nito
ang iba’t ibang paraan at estilo ng pag-eensayo na wari’y di angkop ngunit
patuloy pa ring ginagawa ng ibang mga atleta at coach. Marapat na malaman
ang nagiging bunga ng hindi pagkakaroon ng wastong kaalaman at gawain sa
nutrisyong pang-isport at kung ano ang angkop na pagpili ng pagkain para sa
mga manlalaro. Sa gayon ay maka-ambag ito sa pangkalahatang kalusugan ng
 5

mga manlalaro at maiwasan ang mas malalang pinsala sa katawan o tuluyang

paghina ng laro.

Pagpapahayag ng suliranin

HANGAD NG PAG-AARAL na ito na tasahin ang kaalaman at gawain sa

nutrisyong pang-isport ng mga manlalaro, coach at tagapagsanay ng track &
field sa rehiyon ng CALABARZON na kalahok sa 2012 Palarong Pambansa.
Ang tiyak na layunin ay ang sumusunod:

Maglahad ng impormasyon ukol sa kaalamang nutrisyong pang-

isport ng mga atleta, coach at tagapagsanay batay sa:

1. Aktwal na antas ng konsumo ng pagkain ng atleta

2. Mga gawi at asal sa pagkonsumo ng pagkain ng mga
atleta
3. Kaalaman at gawaing nutrisyong pang-isport ng mga
atleta at coach.
4. Maipaghambing ang kaalamang nutrisyong pang-isport
ng mga atleta at coach.

Kahalagahan ng pag-aaral

SA KABATIRAN NG may-akda, wala pang malawakan at mapaghambing na

pag-aaral na tumalakay sa kaalamang nutrisyon at gawain ng mga coach at atleta
na kalahok sa Palarong Pambansa partikular sa rehiyong CALABARZON.
Makapagbibigay ito ng pangunahing datos sa nutrisyong pang-isport na
magagamit ng ibang mga coach, tagapagsanay at mga tagapamahala sa sektor
6

ng isport at edukasyong pisikal upang makabuo ng mga programa para sa

nutrisyon ng mga manlalaro. Sa gayon matuturuan at matutulungan nila ang
mga atleta upang magkaroon ng tamang kaalaman ukol sa nutrisyon para sa
kanilang sarili upang mapagbuti ang kanilang napiling larangan. Hangad rin
na maiambag ang pag-aaral na ito sa pagpapalaganap ng kaalaman tungkol
sa Human Movement Science sa Pilipinas upang maging mainam na larangan
para sa mga edukador, tagapamahala at mga coach na mag-aral sa paksang ito.
Makapagbubukas din ng pagkakataon ang saliksik na ito ng ibayo
pang pag-aaral sa napiling paksa. Maaari rin itong gamitin ng ibang sangay
ng kaalaman sa kanilang mga sariling gawaing pananaliksik at mabatid ang
teorya at pratika na ginamit ay angkop sa iba pang pagkakataon.

KAHULUGAN NG MGA TERMINO

Track & field:

isang uri ng palakasan na kinapapalooban ng mga kasanayang

pagtakbo, paglakad, pag-lukso at pag-hagis na ginaganap sa isang
stadium.

Nutrisyong pang-isport:

paglalapat ng kaalamang nutrisyon ukol sa pagpili, pagbabalak at

pagkonsumo ng pagkain at kung paano ito ginagamit sa laro at
ehersisyo upang makamit ang mataas na uri ng kakayahan sa isport.

Kaalamang nutrisyong pang-isport:

kakayahan na malaman, maunawaan at matalinong makapagpasya

ukol sa nutrisyong pang-isport.
 7

Gawaing pang-nutrisyon:

palagiang gawain, kilos at asal ng isang tao para sa kaniyang

nutrisyon.
 2

Kaugnay
na Literatura

KABILANG ANG PAKSANG kaalamang nutrisyong pang-isport sa mga pinag-

aaralan sa Human Movement Science at iba pang kaugnay na disiplina. Naka-
hanay ang mga saliksik sa kabanatang ito ayon sa mga lokal at internasyunal
na mga pag-aaral, mga patakaran ukol sa nutrisyon at gayundin ang pagsusuri
ng mga modelong empirikal na sasaklaw sa mga teoryang umiral sa mga pag-
aaral

Kaalamang nutrisyon

SA MGA PAG-AARAL na may pangunahing paksa tungkol sa kaalamang

nutrisyon, ipinakitang may kakulangan sa kaalaman sa mga konsepto sa
nutrisyon ng mga estudyanteng-atleta tulad sa Unibersidad ng Pilipinas
Diliman. Kaya dapat higit silang bigyan ng atensiyon upang magkaroon ng
mas angkop na kaalaman (Casco, 2003; Eusebio, 2008). Bagamat sa pag-
aaral ni Delos Santos (2007) ay nagpakita na may mataas nang kaalaman
 9

sa nutrisyon ang mga atleta na bahagi ng kaniyang pag-aaral, hindi pa rin

lubos ang kanilang kaalaman sa tamang konsepto ng hydration. Malaki
rin ang ginagampanang bahagi ng naunang kaalaman ng isang kabataan
sa nutrisyon at ang kurso na kaugnay dito sa uri ng pagpapasiyang
kaniyang gagamitin sa pagpili at pagkonsumo ng pagkain. Ngunit hindi
ito nangangahulugang ang mga may mataas na kaalaman sa nutrisyon ay
may mataas rin na pagpapahalaga sa angkop ng mga gawain dito (Guevarra,
1982). Ang kaalaman ng mga atleta sa nutrisyon ay nakasalig kadalasan
sa kung ano ang kanilang kursong pinag-aaralan. Sa pag-aaral nina Azizi
et al. (2010) natuklasan na ang mga kurso na malapit sa isports gaya ng
edukasyong pisikal ay may mataas na iskor sa mga konsepto ng nutrisyon.
Nagkatutulad rin ito sa mga natuklasan nina Nazni et al. (2009) na depende
sa uri ng isport ang antas ng kaalamang nutrisyon ng isang atleta. Taliwas ito
sa natuklasan nina Ozdogan at Ozcelik (2011) na kahit ang mga nag-aaral
ng isport ay may pagkukulang sa mga konsepto sa nutrisyon.
Makikita rin ang mababang kaalaman sa nutrisyong pang-isport
ng mga atletang pang-kolehiyo sa Iran at di rin sila maayos na nabibigyan
ng impormasyon sa mga mainam na gawain sa nutrisyon (Jessri et al.,
2010). Ganito rin ang kaso sa mga cross-country runner na kasali sa US
NCAA (Browning at Giroux, 2010). Sa mga atletang may kapansanan sa
Iran, kinakitaan naman sila ng katamtamang antas ng kaalamang nutrisyon
gayundin ang mga coach (Rastmanesh et al., 2007). Sa mga sundalo ng US
Army na kabilang sa pinag-aralan nina Bovill et al. (2003), nalaman na
karamihan sa kanila ay may maling pagkaka-unawa sa kung ano ang iba’t
ibang uri ng sustansiya na nakukuha sa pagkain at kung ano ang nagagawa
nito sa katawan ng isang tao. Ganito rin ang kalagayan ng mga atleta sa sarbey
sa Division I ng NCAA sa Estados Unidos. Karamihan sa kanila ay hindi
malinaw ang pagkaka-unawa sa ginagawa ng protina sa katawan gayundin
ang iba pang sustanisya gaya ng carbohydrates at tubig (Rosenbloom et al.,
2002).
Samantalang ang mga atletang nasa antas ng pagbibinata/
pagdadalaga (adolescence) ay may mataas na puntos sa mga pangunahing
10

konsepto ngunit mababa pa rin sa pangkalahatang kaalaman sa nutrisyong

pang-isport (Burkhart, 2010). Tumataliwas naman ang pag-aaral nina
Raymond-Barker et al. (2007) na ang kaalamang nutrisyon ng mga
babaeng atleta ay hindi nagdudulot ng mga sintomas ng female athlete
triad syndrome. Ang karanasan ng mga kababaihan sa Nairobi, Kenya ay
nagpakita na maraming mga anak na mas maliit batay sa kaniyang edad
(stunting). Iniuugnay ito sa kung anong uri ng edukasyong pang-nutrisyon
ang nakamit ng mga ina. Kaya nga ang ganitong kakulangan sa kaalaman
sa nutrisyon ay nasasalamin sa antas ng pagkain ng masusustansiya gaya ng
prutas at gulay. Kaya mahalagang salik sa antas ng nutrisyon ng isang tao ay
ang edukasyong kaniyang natamo (Abuya et al., 2012).

Kaalaman ng mga Coach

NAGKATUTULAD ANG KALAGAYANG kulang sa kaalamang nutrisyon sa

mga Premier club Rugby coach sa New Zealand (Zinn, 2004) at mga coach
ng isang NCAA Division I University (Dobbe, 2005). May kakulangan din
sa hindi pagsunod sa tamang pamamaraan ng mga coach upang alamin ang
kalagayang nutrisyon ng mga manlalaro sa hayskul at umaasa lamang sa pag-
tantiya kaysa sa paggamit ng tamang kagamitan sa pagsukat o pagtimbang
(Overdorf & Silgalis, 2005). Umaayon din ito sa kahalagahan ng mga coach
sa pagbibigay ng tamang impormasyon sa nutrisyon para sa mga atleta
(Wiita et al., 1995). Dahil rin sa palaging ugnayan ng mga coach at trainers
sa kanilang atleta higit silang pinagkakatiwalaan ng mga atleta. Sa kabila ng
tiwala sa kaalaman ng mga nauna, maraming maling kaalaman ang mga ito
sa pagpapasiya kung anong uri ng programang pang-nutrisyon ang kanilang
dapat gawin batay sa pag aaral nina Torres-McGehee et al.. (2012). Higit
na mainam ang pormal na sumangguni sa isang registered nutrititionist-
dietitian upang makakuha ng dalubhasang pagpapasiya ukol sa nutrisyon
(ibid).
 11

Kalagayang Sosyo-ekonomiko

KADALASAN ANG ANTAS sosyo-ekomomiko ang pangunahing pinag-

uugatan ng kanilang nakasanayan sa pagpili ng pagkain o paghahanda nito.
Ang halimbawa nito ay ang kalagayan ng masang Pilipino (Fojas-Luna,
2001). Kaya maiuugnay ang kakulangan sa takdang dami ng prutas at gulay
sa kaalaman; gayundin sa kalagayang sosyo-ekonomiko ng konsyumer
(Wardle et al. 2000). Kaya nga sa mga tagapag-handa ng pagkain o mga
caterer madalas na mas isinasaalang-alang ang badyet sa pagkain kaysa sa
nutrisyong dapat makuha dito (Eves et al., 1997). Sang-ayon dito ang pag-
aaral nina Little et al. (2002) na may kaugnayan ang uri ng edukasyong
nakukuha ng kabataan sa paaralan sa antas ng pagbabago sa nutrisyon at
gawi sa pagkain lalo’t higit sa mga mag-aaral na nasa mababang antas ng
lipunan.
Sa karanasan ng pananaliksik nina Moreno et al. (2007), natuklasan
nila ang kakulangan ng literatura na magkakaugnay sa antas ng nutrisyon,
kaalaman at mga gawain batay sa programang “Healthy Lifestyle in Europe
by Nutrition in Adolescence” (HELENA) na sumuri sa antas at kalagayan ng
nutrisyon ng kabataang Europeo. Natuklasan nila na pangunahing dahilan
sa pagpili ng pagkain ay ang kalagayang ekonomiko at lipunan ng kabataan
kung anong uri ng pagkain ang kanilang nais. Kabilang sa panlipunang mga
salik ay ang pamilya at paaralan kung saan idinudulot ang mga pagkain tuwing
oras ng pamamahinga (recess). Ipinahayag ng may akda ang pagsasagawa
ng makabagong pamamaraan upang palaganapin ang kahalagahan ng
nutrisyon sa gawaing kawili-wili sa kabataan gaya ng paggamit ng kompyuter
o kagamitang multi-media bilang tulong sa pagtuturo. Maaari ring gamitin
ang mga estratehiya gaya ng focused group discussions na kinabibilangan ng
panayam at paggamit ng bidyo sa pagpapayaman ng kaalaman sa nutrisyon
ng mga mag-aaral (James et al., 1997).
12

Gawaing pang-nutrisyon

SA MGA ATLETA sa track & field ng Estados Unidos na kabilang sa pag-aaral

nina Rash et al., (2008) ang dami ng kinakain ay nakabatay sa impormasyong
ibinibigay sa kanila. Masasalamin sa uri ng larangang ginagawa ng isang atleta
o mananayaw ang uri ng pagkain na kaniyang kinokonsumo. Nakaugnay ito
sa kung anong gawaing pisikal ng isang atleta o mananayaw, maging ang
kasarian ay sukatan rin ng uri at dami ng pagkain na dapat idulot sa mga
ito (Rogador, 1999). Kadalasan nakabatay sa laro o kasanayan ang antas ng
nutrisyon ng isang atleta. Makikita rin sa mga laro na kung saan ang timbang
at ang kagandahan ng pagtatanghal ay pangunahing batayan (van Erp-
Baart et al., 1989). Makikita rin ito sa ginagawang mabilisang pagbabawas
ng timbang ng mga hinete upang maging magaan sa kabayong kanilang
gagamitin (Cotugna et al., 2011). Madalas rin ang pag-iwas sa pagkain ng
mga atleta sa paniwalang ito ay mas makabubuti sa kanila bago magsimula
ang kanilang laro (Nazni et al., 2009). Ilan sa mga pangunahing gawaing
pang-nutrisyon ng mga atleta tulad sa Unibersidad ng Pilipinas ay ang pag-
iwas sa inuming may alcohol, kape at paninigarilyo. Marami rin sa kanila
ay nasa tamang oras ang pagkain at hindi kinalilimutan na mag-almusal at
kumain ng itlog, prutas, gulay at karne (Delos Santos, 2007).
May kaugnayan rin ang kaalaman sa nutrisyon upang mabago ang
gawi o asal sa pagpili ng pagkain (Zawila et al., 2003). Marami ring mga
atleta ang di tamang nag-uulat ng pagtataya ukol sa nutrisyon (Caccialanza
et al., 2007) at ang hindi gaanong pagkonsulta ng mga coach o trainer sa
mga nutritionist-dietitian (Hornstrom et al., 2011). Natuklasan rin na ang
mga manlalaro ng futbol na nakatira sa dormitoryo ay higit ang dami ng
sustansiya ng pagkain kung ihahambing sa mga atleta na umuuwi sa kanilang
sariling tahanan.
Kahit mayroong kaalaman ang mga atleta sa nutrisyong pang-
isport, hindi rin nito kadalasang ginagami, na mapapansin sa hindi angkop
na pagpili ng wastong pagkain (Browing & Giroux, 2010). Napatunayan
 13

din na hindi tumutugma na kapag atleta ang isang tao ay higit na mas may
kaalaman ito sa tamang nutrisyon kung ihahambing sa hindi manlalaro, na
nagdudulot ng kakulangan sa pagkonsumo ng masusustansiyang pagkain
(Murphy & Jeanes, 2006).

Patakaran at tungkulin
ng mga institusyon

MALAKI ANG GINAGAMPANANG papel ng mga institusyon sa

pagbalangkas ng mga palatuntunan na kaugnay ng nutrisyon ng mga
atleta. Mahalagang mabatid na ang kurikulum na ipinatutupad ng paaralan
ay angkop sa mga layunin at naka-ugat sa pagpapataas ng kamalayan sa
kaalamang nutrisyon ng mga mag-aaral. Ang pagkakaroon ng mahusay na
programa sa edukasyong pang-nutrisyon ay isang mahalagang salik upang
mapataas ang kalusugan ng mga mag-aaral. Makikita ito sa kung anong
uri ng mga estratehiya at mga programang ipinatutupad ng mga paaralan
gaya ng kung anong uri ng pagkain ang inihahain sa mga kantina (Perez
at Aranceta, 2001). Tinitiyak din dapat ng mga unibersidad ang nutrisyon
ng kanilang mga atleta sa antas varsity upang mapataas ang kanilang
pagkakataong maging mahusay sa kanilang larangan. Kabilang sa mga
mungkahing pamamaraan ay ang paghirang ng isang sports dietitian na
siyang mangangasiwa sa pangangailangang nutrisyon ng mga manlalaro.
Upang higit na magkaroon ng mas matibay na saligan ang mga konsepto
sa kaalamang nutrisyon, iminumungkahi ang pagbubukas ng isang tiyak na
asignatura na nakatuon sa nabanggit na kalagayan (Karpinski, 2012).
Itinatakda rin ng pamahalaan kung ano ang patakaran ukol sa
nutrisyon ng isang estado. Matagal nang suliranin ng Pilipinas ang mataas
na antas ng malnutrisyon at mula 1998 hanggang 2012 may average na
antas ng kagutuman ang mga Pilipino sa bilang na 14.4%. Sa kasalukuyan,
nakabatay ang programang pang-nutrisyon ng Pilipinas sa Philippine Plan
of Action for Nutrition 2011-2016 (National Nutrition Council). Nakasaad
14

dito ang patuloy na mahigpit na pagpapatupad ng milk code na naglalayong

huwag gumamit ng infant formula ang mga ina sa pagpapasuso sa kanilang
mga sanggol.
Itinatakda naman ng Department of Education (DepEd) ang
paggamit ng iodized salt sa mga pagkain sa inihahanda sa mga kantinang
pampaaralan (DepEd Order 41, Series of 1998). Layon nito na magkaroon
ng malusog na isipan ang mga mag-aaral sa pamamagitan ng pag-iwas sa
mga sakit gaya ng mental retardation at goiter. Tuwing buwan ng Hulyo,
ipinagdiriwang ang Buwan ng Nutrisyon sa mga paaralan upang mapataas
ang kamalayan at pagpapahalaga sa nutrisyon sa bansa. Ilan pa sa mga
programa ng pamahalaan ng Pilipinas ay ang paglalagay ng sustansiya sa
mga pangkaraniwang pagkaing nasa merkado bilang bahagi ng “Sangkap
Pinoy” na kinabibilangan ng mga micronutrient.

Teoretikal na Balangkas

BATAY SA MGA konsepto na nilahad sa mga literaturang nabanggit,

nabuo ang isang balangkas na teoretikal na siyang buod ng mga pag-
aaral (LoBiondo-Wood & Haber, 2002 na binanggit ni Thomason, 2008).
Dahil sa ang konsepto ay kung sino ang pangunahing nakaiimpluwensiya
sa isang atleta sa kaniyang mga pagpapasiya ukol sa kaalamang nutrisyon,
ang Theory of Reasoned Action (TRA) at Theory of Planned Behavior (TPB)
ang ginamit upang maipaliwanag kung paano bumubo ng pagpapasiya ang
isang batang atleta (Dodge et al.. 2003 & Perko et al. 2000). Ang teoryang
ito ay ipinakilala ni Martin Fishbein (1967) at Ajzen (1988) na may tanging
hangarin upang mataya at maintindihan ang pag-uugali ng isang tao. May
mga salik ang TRA na attitude at subjective norms gayundin ang intensiyon
ng pag-uugali. Samantalang ang TPB ay may bahagi ng Perceived Behavioral
Control at Perceived Power.


 15

Sa katulad ng pag-aaral nabanggit nina Dodge et al. (2003) na

nakapagbigay sila ng paglalapat ukol sa pagpapasiya. Maaari muna itong
gamitin sa asal kung saan nagtatakda ito ng pagtatayang positibo o negatibo
sa isang ginawa o piniling pag-uugali o kaya naman kung mabuti ba o
masama ang napiling pag-uugali. Sunod ang konsepto ng subjective norms
na kabilang ang mga haka-haka ng mga kapamilta o mahal sa buhay sa
kagalingan ng isang atleta. Ang huling bahagi ng TRA ay ang intensiyong
pag-uugali na pangkalahatang palatandaan ay kung paano ang isang atleta
ay aayon sa nakatakdang pamantayan.
Ang Theory of Planned Behavior na tinalakay ng mga naunang
may-akda ay tungkol sa pagbibigay-puwang sa iba pang katangian ng isang
indibidwal kung saan walaa siyang kontrol na maaaring maka-apekto
sa kaniyang ugali o hangarin. Ang bahaging ito ng TPB ay tinatawag na
Percieved Behavioral Control kung saan may magkasamang konsepto na
umiiral sa hangarin ng isang tao at ang kakayahan na gawin ang isang pag-
uugali.
May dalawang konsepto ang TRA. Una, pinapalagay nito na
ang mga tao ay marunong mangatwiran at may kakayahang gamitin ang
impormasyong mayroon sila upang makapagsagawa ng isang makatuwirang
pagpapasya. Maaari ring sabihin na ang isang tao ay may kakayahang gumawa
ng isang pagkilos at pag-uugali kung sila ay may hilig o pag-tanggi dito
(Dodge et al., 2003). Isa pang salik ng TPB ay ang Perceived Power kung saan
ang kawalan ng pagkukunan para sa isang gawain o ugali at ang inaakalang
kapangyarihan o diin ng isang gawain ang pinagmumulan o pagbabago ng
asal (Azjen, 1985 as cited by Dodge et al., 2003). Sa mga teoryang nabanggit,
nakapagbigay ito ng angkop na huwaran ukol sa paggamit at kaalaman ukol
sa dietary supplement at kaalamang nutrisyon. Ang mga konsepto ng TRA
at TPB ay nakapaloob sa sumusunod na balangkas:

 16

Guhit Blg. 1: Teoretikal na Balangkas

Isa ring teorya na maaaring gamitin upang ipaliwanag ang salik sa

kaalamang nutrisyon ng isang atleta ay ang modelo nina Trahms at Pipes
(1997) na inulat at ipinahayag ni Burkhart (2010). Kinabibilangan ito ng
panlabas at panloob na salik sa pagpili. Sa panlabas na salik, kabilang dito
ang kaibigan, pamilya, kultura at midya gayundin ang mga sariling karanasan.
Kasama naman sa panloob na salik ay ang tingin sa sariling imahe ng katawan,
pangangailangang pisyolohikal, sariling paniniwala at pangkalahatang
kalusugan. Ang mga panloob at panlabas na salik ay na-iimpluwensiyahan
ng kung ano ang produksyon ng pagkain at ang katangiang panlipunan at
sistemang pulitikal ng kapaligiran. Kaugnay din nito ang antas ng pamumuhay
ng isang tao.
 3

Metodolohiya

Disenyo ng Pananaliksik

ANG DISENYO NA ginamit sa pag-aaral na ito ay ang uring deskriptib na

kinapalooban ng iba’t ibang pamamaraan kabilang ang pagbibigay ng sarbey,
panayam at pagmamasid.

Conceptual Framework

BATAY SA TEORETIKAL na balangkas na tinalakay, paksa ng pag-aaral ang

kaalamang nutrisyong pang-isport ng mga atleta at coach. Kaakibat din nito
ang gawaing nutrisyong pang-isport na makikita sa antas, gawi at asal sa
pagkonsumo ng pagkain ng mga atleta. Tanging mga atleta lamang ang kinunan
ng datos tungkol sa gawaing nutrisyong pang-isport sapagkat sila ang tanging
nagtatanghal sa kanilang larangan at siyang naglalapat ng kaalaman. Kabilang
din sa mga datos ay mula sa mga coach dahil sila ang pangunahing gumagabay
18

Guhit Blg. 2: Conceptual Framework.

sa mga atleta at may tuwirang pananagutan sa kahabaan ng kanilang paglalaro

at pagsasanay. Ang mga batayang ito ay may pantay-pantay na kaugnayan na
siya namang paghahambingin sa pag-aaral. Sa pamamagitan ng paggamit ng
iba’t ibang pamamaraan ng pagkuha ng datos mapaghahambing ang kaalaman
at gawaing nutrisyong pang-isport, at sa gayon ay makabubuo ng hanay ng
impormasyon tungkol sa paksa ng pag-aaral na ito.
 19

Sabjek at Dako

Ang sabjek sa pag-aaral ay ang mga atleta at coach ng track & field na opisyal
na kalahok ng rehiyong CALABARZON sa 2012 Palarong Pambansa na
ginanap sa Lingayen, Pangasinan. Napili ang mga nakibahagi sa pag-aaral
sa kadahilanang ang may-akda ay nakatalaga sa rehiyong CALABARZON
bilang guro kaya mas mainam para sa kaniya na kunin ang delegasyon ng
rehiyon bilang bahagi ng pag-aaral na ito dahil na rin sa ito ang rehiyon na
nakasasakop sa may-akda bilang guro. Ang mga respondent ay pinuntahan sa
dakong palaruan at billeting area at binigyan ng sipi ng mga tanong kasama
ang liham-pahintulot na nilagdaan ng kanilang coach bilang pag-sang-ayon
na makiisa sa pananaliksik. Dahil ang mga coach ang may responsibilidad in
loco parentis sa mga atleta sa kahabaan ng laro, hiningan din sila ng pahintulot
upang maging bahagi ng pag-aaral ang kanilang mga manlalaro. Ang lahat
ng patakaran at pamantayan ay batay sa kautusan ng Philippine Council for
Health Research and Development (PCHRD) at ng Kolehiyo ng Kinetikang
Pantao-Unibersidad ng Pilipinas Diliman ukol sa etikal na paggamit ng mga
tao bilang pangunahing paksa ng pag-aaral.

Instrumentasyon

Pagtaya sa Kaalamang nutrisyon ng mga atleta, coach at tagapagsanay

GINAMIT NG MAY-AKDA ang isang sarbey na hinalaw mula sa pag-aaral

nina Burkhart (2010) at Zinn (2004). Isinalin ito sa wikang Filipino upang
higit itong maintindihan ng mga kabilang sa pag-aaral. Sinagutan ng mga
respondent ang questionnaire sa loob ng limang (5) araw sa kabuuan ng torneo.
Naging limitasyon sa may-akda ang panahong inilaan ng mga respondent sa
pagsasagot dahil abala rin ang mga ito sa paghahanda sa kanilang sinalihang
20

event. Nangyari na napagtibay ang pagbibigay-pahintulot sa pananaliksik

dalawang (2) araw bago ang simula ng mga paligsahan. Nabigyan lamang
ng pagkakataon ang mananaliksik sa ikalawang araw ng paligsahan upang
ipamahagi ang sipi ng questionnaire. Isa ring suliraning kinaharap ng
mananaliksik ang layo ng billeting center at palaruan na may agwat na
tinatayang labing-dalawang (12) kilometro.
Ang questionnaire ay ukol sa pangunahing kaalaman sa nutrisyon at
kaalamang nutrisyong pang-isport (Sport Nutrition Knowledge) ng mga atleta
at coach gayundin ang pinagmulan ng kaalaman sa nutrisyong pang-isport ng
mga atleta at coach.
Ang pagpili ng pamamaraan sa pagsasaliksik ay isinangguni a
ipinasuri ng may-akda sa tatlong eksperto upang alamin ang “face validity” ng
questionnaire kabilang dito ang dating opisyal ng Food and Nutrition Research
Institute (FNRI), Coach ng Athletics ng Unibersidad ng Pilipinas na lumalahok
sa University Athletic Association of the Philippines (UAAP) at isang propesor
sa Paaralan ng Estadistika (School of Statistics) - Unibersidad ng Pilipinas
Diliman. Pinatunayan ng mga ito ang pagiging matapat at mabisa ng nasabing
pamamaraan ng pananaliksik at kaangkupan nito sa pag-aaral. Hindi na
naisagawa ang pagkakaroon ng pilot testing dahil sa kakulangan ng panahon
sa kadahilanang napagtibay ang panukala limang (5) araw bago ang Palarong
Pambansa. Makikita ang sipi ng questionnaire sa apendiks ng aklat na ito.

Pagtaya sa gawaing nutrisyon ng mga manlalaro

GAMIT ANG PITONG (7) araw na food record, kinuha ang datos ukol sa
kinain ng isang atleta sa loob ng pitong araw (Heaney et al., 2010). Isinagawa
rin ang panayam sa nutritionist na hinirang ng DepEd CALABARZON.
Kabilang rin ang pangkalahatang deskripsyon ng dakong kainan gayundin sa
palaruan at iba pang mga gawi ukol sa paghahanda ng pagkain (Fojas-Luna,
2001). Matutunghayan rin ang sipi ng food record sa apendiks ng aklat.
 21

Sa kabila ng pagsisikap ng may-akda na makuha ang lahat ng uri

ng kinakain ng mga atleta sa pamamagitan ng food record, hindi ito naging
matagumpay dahil na rin sa kakulangan sa oras at pagiging abala ng mga
atleta sa pag-eensayo at ibang bagay. Kaya naging mahirap sa kanila na tapusin
ang sarbey dahil na rin sa kakulangan sa panahon. Dahil dito, mas pinili ng
may-akda na ilahad ang nilalaman ng food record sa anyong pasalaysay dahil
hindi makapagbubuo ng estadistikang halaga sa bahaging ito.

Panunuring pang-estadistika

GAMIT ANG PAMAMARAANG deskriptib, ang mga datos ay tinasa sa

pamamaraang pagkuha ng average at mga bahagdan (percentage) sa
tulong ng isang mag-aaral ng estadistika sa Unibersidad ng Pilipinas,
Diliman. Sa pagtatantos ng mga resulta ng questionnaire, gumamit ng
bilang na isa (1) katumbas ang tamang sagot at wala (0) sa maling sagot,
at (U) na kumakatawan sa walang kapasiyahan o di-tiyak. Inilagay
ang pamimiliang “Di-tiyak” upang maiwasan ng mga respondent na
manghula sa kanilang sagot. Dahil na rin sa ang respondent sa pag-
aaral ay ang kabuuang populasyon, napagpasiyahan ng estadista na ang
pinakamababang antas ng mga sagot ay nasa limampung (50) bahagdan.
Napagpasiyahan ng estadista na kung ano ang tunay bahagdan ng mga
kasagutan ang siyang iuulat sa pag-aaral na ito sa kadahilanang ang
bilang ng mga respondent ay ang tanging populasyon na pinagbatayan.
 4

Kinahinatnan
at Pagtalakay
ng mga Datos

NATAMO ANG RESULTA batay sa mga datos na nagmula sa questionnaire,

food diary, obserbasyon at panayam. Ang resulta ay inayos sa sumusunod na
hanay:

1. Demograpikong datos
2. Pangkalahatang Pagmamasid ng Palaruan at Pook-Kainan
3. Panayam sa Nutritionist
4. Resulta ng Food diary
5. Resulta at pagtalakay sa mga kasagutan mula sa sarbey para sa kaalamang
nutrisyong pang-isport (Sport Nutrition Knowledge) ng mga atleta at
coach
 23

Demograpikong Datos

Dalawampu’t-walo (28) na respondent ang nakiisa sa pag-aaral na

kinabibilangan ng labing-apat na (14) atletang lalaki, siyam na (9) atletang
babae, apat (4) na coach na lalaki at isang (1) coach na babae. Ang iba pang
datos ay makikita sa susunod na talahanayan.

Event Lalaki Babae

100-400m Sprint 4 4

110-400m Hurdles 2 1

800-1500m run 2 1

3000-5000m run/
steeplechase 4 2

Long Jump 2

High Jump

Triple Jump 1

Shot put 3 1

Discus throw 2

Javelin throw 1 1

Kabuuan 19 12

Talahanayan 4.1: Mga event na sinalihan ng mga Atleta ng CALABARZON sa

2012 Palarong Pambansa.
24

Makikita sa talahanayan 4.1 na ang 100-400m sprint ang may

pinakamaraming kalahok sa kadahilanang kabilang din dito ang event ng relay.
Kaunti lamang ang lumalahok sa throwing events na may isa (1) o dalawang
(2) kalahok. Samantala, makikita sa talahanayan 4.2 na mas maraming atleta
ang nasa ika-apat na taon ng kanilang pag-aaral na sinundan naman ng nasa
ikatlong taon. Makikita ring mas maraming atletang lalaki ang nagmula sa
mga pampublikong paaralan ngunit mas marami namang babaeng atleta ang
buhat sa mga paaralang pribado. Kadalasan, hindi lalampas sa apatnapu (40)
ang bilang ng mga atleta sa delegasyon ng isang rehiyon sa Athletics para sa
Palarong Pambansa. Ang bilang ng mga manlalaro ay nasa pagpapasiya ng
coach at ng panrehiyong direktor sa isport.

Lalaki Babae
Paaralan kung saan nagmula
Antas/Taon Pampubliko Pribado Pampubliko Pribado

Unang Taon 1

Ikalawang Taon 1 1 1

Ikatlong Taon 4 1 1 2

Ikaapat na Taon 5 3 1 2

Kabuuan 10 4 4 5

Talahanayan 4.2: Antas at Uri ng Paaralang Pinanggalingan ng mga Atleta

Sa antas ng pinag-aralan ng mga coach na makikita sa talahanayan 4.3,

apat (4) sa kanila ang nag-aral sa mga pampublikong paaralan samantalang
iisa lamang sa pribado. Makikita rin na dalawa (2) lamang sa kanila ang
nakapagtapos ng Physical Education at tig-iisa sa larangan ng Behavioral
 25

Science, Technology and Livelihood Education at Filipino. Apat (4) sa kanila

ang nakaabot ng gradwadong antas at patuloy pa ring nag-aaral at wala pa sa
kanila ang nakatapos nito dahil umabot lamang sila sa antas na “Completing
Academic Requirements” o CAR. Napansin din na mas marami ang lalaking
coach sa delegasyon kung ihahambing sa kababaihan. Itinatakda ng direktor
panrehiyon para sa larangan ng MAPEH ang magiging coach na kadalasang
ibinabatay sa sangay na may pinakamaraming naipanalong atleta noong
palarong panrehiyon (STCAA Athletics Meet).

Lalaki Babae
Paaralan kung saan nagmula
Antas/Taon Pampubliko Pribado Pampubliko Pribado

Bachelor in 2
Physical Education
Bachelor in 1
Behavioral Science
Bachelor in 1 2
Secondary
Education Major
in Technology
& Livelihood
Education
Bachelor in 1 2
Secondary
Education Major in
Filipino
Master of Arts in 3 1
Education (Units)

Talahanayan 4.3: Demograpikong Datos ng mga Coach

26

Pangkalahatang Pagmamasid
ng Palaruan at Pook-Kainan

GINANAP ANG TORNEO ng Athletics para sa 2012 Palarong Pambansa sa

Narciso Ramos Sports and Civic Center sa bayan ng Lingayen, Lalawigan ng
Pangasinan. Idinaos ang laro noong ika 6-11 ng Mayo 2012 sa ganap na ika-
anim hanggang ika-siyam ng umaga at ika-tatlo ng hapon hanggang ika-pito
ng gabi. Sa palibot-bakod ng stadium, matatagpuan ang iba-ibang tindahan
ng pagkain at souvenir items. Kapansin-pansin ang pagkakaroon ng fastfood
outlet na “Jollibee on wheels” sa loob ng palaruan sa kadahilanang ang nauna
ay isa sa mga pangunahing isponsor ng palaro. Bilang ito ang pinakamalapit
na bilihan ng pagkain sa palaruan, maraming manonood pati atleta ang
bumibili ng pagkain dito na kadalasa’y kinapapalooban ng hamburger, hotdog
sandwich, french fries at cola. Pagdating sa labas ng palaruan, madaling
mapupuntahan ang ibang tindahan ng pagkain o convenience store gaya ng
7-eleven na matatagpuan sa kabilang kalsada lamang ng sports complex.
Ang mess hall ng delegasyon ng IV-A CALABARZON ay matatagpuan
sa loob ng Estancia National High School sa Lingayen, Pangasinan na
tinatayang sampung (10) kilometro ang layo mula sa Narciso Ramos Sports and
Civic Center dahil dito, hatid-sundo ang mga atleta ng mga jeepney papunta
at paalis ng palaruan. Sa karanasan ng mananaliksik, mahirap bumalik ng
poblacion ng Lingayen mula sa Estancia National High School lalo kapag gabi
dahil sa kakulangan ng sasakyang bumibiyahe sa rutang nabanggit. Tanging
nirentahang traysikel ang paraan upang makabalik sa bayan na umaabot ang
pamasahe sa dalawang daang (200) piso dahil na rin sa layo ng Barangay
Estancia sa mismong poblacion ng Lingayen.
Bago magsimula ang laro sa ika-anim ng umaga, ang mga atleta ay
pinapakain na ng almusal. Anyong buffet ang uri ng pagpapakain sa mess hall
at tanging isang beses lamang maaaring kumuha ng pagkain ang atleta. Sa oras
ng tanghalian, bumabalik muna ang mga manlalaro sa mess hall at hindi sila
kumakain sa palaruan. Mahaba ang panahon ng kanilang pahinga sa tanghali
 27

dahil ang mga laro sa hapon ay nagsisimula sa ika-tatlo (3) ng hapon. Tanging
ang merienda sa umaga at sa hapon ang kanilang dinadala sa palaruan habang
naghihintay ng kanilang event.
Ang pagkain ng mga atleta ay niluluto at ihinahanda sa mess hall na
nasa loob ng Estancia National High School kung saan nandoon rin ang
silid-tulugan ng mga atleta. Isang pribadong caterer ang nagluluto para sa
buong delegasyon na nanalo sa isang bidding na isinagawa ng Deparment
of Edducation (DepEd) Region IV-A CALABARZON. Nakabatay ang menu
sa ginawang meal plan ni Karen A. Bernardino RND; kawani ng Health and
Nutrition Section, DepEd Santa Rosa City. Makikita sa talahanayan 4.4 ang
sipi ng menu sa loob ng limang (5) araw na laro.
Sa pakikipanayam sa nutritionist sa pamamagitan ng email, natuklasan
ng may-akda na sa loob ng tatlong taong paglilingkod sa DepEd ay dalawang
(2) beses pa lamang kinokunsulta ang nasabing nutritionist upang planuhin
ang pagkain ng mga atleta. Kabilang sa mga pangunahing isinasaalang-alang
ng nutritionist ang badyet, pagiging balanse ng pagkain, at pagiging madaling
ihanda at lutuin. Ayon rin sa kaniya, sapat ang badyet at suportang ibinibigay
ng DepEd tungkol sa nutrisyon. Malinaw rin niyang naipaliwanag na dapat
pagtuunan ang wasto at tamang nutrisyon ng mga manlalaro hindi lamang sa
oras ng paglalaro bagkus ay pati rin sa pagsasanay.
Ipinasuri ng may-akda ang menu sa iba pang nutritionist ang ibinigay
na menu at napili nito ang isang eksperto sa Sports Nutrition at propesor
sa Kolehiyo ng Ekonomiyang Pantahanan (College of Home Economics) sa
Unibersidad ng Pilipinas Diliman. Natuklasan sa pag-susuri ang madalas
na paggamit ng processed meat products tuwing almusal na malaki ang
pagkakataon na mataas sa sodium. Kinakitaan din ng kakulangan sa
pagkakaiba-iba ng inihahain sa merienda (variety) ang ginawang menu at
palagiang paghahain ng prutas. Hindi rin inilagay sa menu kung gaano ang
dami ng hain (servings) na dapat ibigay sa mga atleta. Kung pag-uusapan ang
antas ng nutrisyon, mataas sa protina, fats at carbohydrates ngunit kaunting
beses lamang naihahain ang gulay. Sa palagay niya, ang konsiderasyon sa
badyet ang maaaring dahilan ng hindi pagkakaroon ng ibang pamimiliang
 28

Day 1 Day 2 Day 3 Day 4 Day 5

Breakfast Pork Tocino Burger Beef Tapa Daing na Corned Beef

w/ Tomato & Steak w/ w/ Red Egg Bangus w/ Fried Egg
Fried Egg Mushroom & Tomato Tomato
Gravy

Vegetable Egg Fried Egg Hard Boiled Steamed

Egg Rice

Rice Steamed Fried Rice Steamed

Rice Rice

Hot Chocolate/Milk

AM Snack Tuna Chicken Egg Hotdog Roll Ham &

Sandwich Sandwich Sandwich Cheese
Sandwich

Juice/Iced Tea
Lunch Pork Kare- Sinigang na Pork Nilaga Chicken Sweet &Sour
kare Bangus Tinola Fish

Fried Fish Fried Grilled Fried Fish Molo Soup

Chicken Chicken
 Rice

Fresh Fruits
PM Snack Spaghetti & Pancit Baked Pancit Bihon Spaghetti
Meatballs Canton Macaroni Carbonara

Bread Toast Lumpia Garlic Bread Puto Garlic Toast

Shanghai

Juice/Iced Tea
Dinner Egg Noodle Cream of Pumpkin Cream of Noodle Soup
Soup Mushroom Soup Corn Soup

Pork Menudo Pork Steak Fried Tilapia Grilled Beef

Porkchop Caldereta

Lumpia Sauteed Chopsuey Buttered Chicken Roll

Shanghai Vegetables Vegetables

Rice

Fresh Fruits
Talahanayan 4.4: Limang (5) araw na menu na ginamit sa 2012 Palarong Pambansa
ng delegasyon- CALABARZON(pagpapatuloy)
29
30

uri ng pagkain. Iminungkahi nito na dapat magkaroon ng mas maraming

pagpipiliang pagkain ang mga atleta.
Sa mga bansang mataas ang antas ng kahirapan, madalas na ang unang
isinasaalang-alang sa pagpapasiya tungkol sa pagkain ay ang uri ng kabuhayan
at badyet. Batid ng bawat isa na kapag kulang ang salaping inilalaan sa pagkain
ay nawawalan ng ibang pamimilian ang isang pangkat o pamilya. Kaya sa mga
inang nagpapasuso sa kanilang mga anak sa Nairobi, Kenya, marami sa kanila
ang salat sa nutrisyong kailangan ng isang ina at iniuugnay ang antas sosyo-
ekonomiko sa ganitong kakulangan (Ongosi, 2010).

Resulta ng Food Record

at Panayam sa Cateter at mga Coach

BAHAGI NG PAG-AARAL na ito ay ang paggamit ng food record upang

mabatid kung ano ang kinakain ng mga atleta sa panahon ng kanilang
paglalaro. Sa kabila ng pagsisikap ng may-akda na makuha ang lahat ng uri
ng kinakain ng mga atleta, hindi ito naging matagumpay dahil na rin sa
kakulangan sa oras at pagiging abala ng mga atleta sa pag-eensayo at ibang
bagay. Kaya naging mahirap sa kanila na tapusin ang sarbey dahil na rin sa
kakulangan sa panahon. Dahil dito, mas pinili ng may-akda na ilahad ang
nilalaman ng food record sa anyong pasalaysay dahil hindi makapagbubuo ng
estadistikang pagtalakay sa bahaging ito.
Umabot ng labing-tatlo (13) babaeng atleta ang nakapagsumite ng
kanilang food record at hindi na ito natapos ng mga lalaking atleta dahil sa
kanilang kakulangan sa panahon. Naisagawa ito sa loob ng anim (6) na araw
sa kabuuan ng torneo at nasimulan sa unang araw ng kanilang laro. Naibigay
na lamang ang food record sa may-akda sa huling araw ng laro.
Nakatakda ang pagbibigay ng pagkain sa mga atleta. Tuwing ika-4:30-
7:00 ng umaga para sa almusal, 9:30-10:00 ng umaga sa meryenda sa umaga
at 12:00 para sa tanghalian, 3:00-4:00 ng hapon para sa meryenda sa hapon,
at 6:00-7:00 ng gabi para sa hapunan. Katulad ng nabanggit sa paglalarawan
 31

ng pamamaraan ng pagbibigay ng pagkain sa mga atleta, naka-ayos ito sa

anyong buffet kung saan isang beses lamang maaaring kumuha ang atleta ng
kaniyang pagkain. Sa pagsusuri sa food record, laging isa hanggang dalawang
hain (serving) ng pagkain ang ibinibigay sa mga atleta (tingnan ang menu) at
hindi na sila maaaring bumalik upang kumuha sa pangalawang pagkakataon.
Bahagi rin ng food record ang pagbibigay ng antas ng pagkabusog
ng atleta pagkatapos kumain. Iniantas ito sa bilang sampu (10) kung saan ito
ang pinakamataas at isa (1) ang pinakamababa. Naglalaro sa antas na apat (4)
hanggang pito (7) ang pagkabusog ng mga atletang nagsagawa ng food record.
Ang nakatakdang pagbibigay ng pagkain ay hindi sinasang-ayunan
ng mga coach (di pormal na panayam) ayon sa kanila, marapat na bigyan
ng pagkakataon ang mga atleta na kumuha ng pagkain na kanilang nais. Sa
bahagi naman ng mga caterer ay nagkaroon ng di pormal na panayam ang
mananaliksik ukol sa kanilang patakaran. Hindi na nilagay ng may-akda ang
pangalan o kompanya ng caterer upang mapanatili ang pagiging kumpidensiyal
nito. Binanggit ng caterer na pinipili sila sa pamamagitan ng bidding, kung
saan ang manalo rito ang makakukuha ng kontrata sa DepEd. Sinabi rin nila
na sapat ang badyet na binibigay ng DepEd sa paghahanda ng pagkain at ang
menu na ibinigay ng nutritionist ang kanilang sinusunod na ihahain sa bawat
araw.
Bagamat ibinigay ng nutritionist ang angkop na menu sa kabuuan ng
laro, hindi siya tuwirang nandoon sa paghahanda ng pagkain. Natiyak din
na sa buong delegasyon ng Region IV-A CALABARZON, ay nag-iisa lamang
siyang nutritionist na nakatuon sa paggawa ng plano ng pagkain para sa mga
atleta. Kung ihahambing sa ibang bansa, malaki ang pagpapahalaga ng mga
opisyal pang-isport sa nutrisyon ng mga manlalaro. Sa long-term plan ng
Athletics Ontario, mahalagang may nakatutok na nutritionist lalo sa edad
na 16 upang higit silang mabigyan ng gabay ukol sa tamang pagkain para sa
kanilang laro. Nang makipag-ugnayan ang may-akda sa mga nutritionist na
sina Caryn Zinn at Sarah Burkhart ng New Zealand, napag-alaman niya na
tuwiran silang nakatuon sa bawat isport na kailangan ng pansin sa nutrisyon.
32

Kaalamang Nutrisyon Pang-isport

Pangunahing Kaalaman pang nutrisyon

ITINANONG SA MGA atletang respondent kung ano para sa kanila ang

isang masustansiyang pagkain. Anim (6) lamang sa labing-tatlong (13)
atletang lalaki ang may madalas na sagot na ang masustansiyang pagkain ay
kinabibilangan ng gulay, prutas, at karne. Samantalang sa kababaihan, siyam
(9) sa labing isang (11) respondent ang sumagot rin ng gulay, prutas, at karne.
Sa mga pangkat ng uri ng pagkain, naging pangunahing sagot ng mga atleta
ang “Go, Grow, at Glow.” Taliwas ito sa apat na pangunahing pangkat ng
pagkain bilang tinapay at cereal, gulay at prutas, karne, isda at kauri nito pati
rin ang gatas o dairy.
Maiuugat ang kasagutan ng Go, Grow, at Glow bilang pangkat ng mga
pagkain sa kadahilanang ito ang unang itinuturo sa mga pag-aaral sa antas ng
elementarya. Pinatunayan na ang naunang kaalaman ay mahagalang bahagi
ng pagpapasiya ng isang tao tulad sa nutrisyon (Guevarra, 1982). Pagsapit
lamang ng hayskul natatalakay na ang pangkat ng mga pagkain ayon sa pag-
uuri na nakikita sa food pyramid. Sa kasalukuyang
K-12 Curriculum, ipinakilala sa unang baitang ang pag-aaral sa nutrisyon sa
pamamagitan ng pagtuturo ng mga dapat na asal sa pagkain gaya ng hindi
pagpapalipas ng gutom. Samantalang pagsapit ng ikaapat na baitang, dito
na sinisimulang talakayin ang kaisipan tungkol sa balanseng pagkain gamit
ang food pyramid. Pagdating sa ika-pitong baitang (Grade 7) itinatakda ng
kurikulum ang layuning mabigyan ang mga mag-aaral ng sapat na kaalaman
upang malayang makapamili at magsuri kung ano ang angkop na kaalaman sa
pagkain at nutrisyon ang paiiralin.
Makikita sa Grap 4.1 ang resulta ng mga tanong ukol sa carbohydrates.
Parehong mataas ang bahagdan ng di-tiyak na kasagutan ng dalawang kasarian
sa kanilang kaalaman ukol sa carbohydrates. Mas mataas ang bahagdan para
 33

sa mga lalaking atleta na may 60.839% kung ihahambing sa mga babae na may
30.579%. Higit ring mas mataas ang bahagdan ng mga babae na nakakuha ng
tamang sagot sa kuwestiyonaryo na may antas na 36.364% kaysa sa mga lalaki
na nakapagtamo lamang ng 28.671%. Nagtamo naman ang mga coach ng
52.500% antas ng tamang sagot sa mga katanungang tungkol sa carbohydrates.
Pumangalawa ang antas ng pagsagot ng di-tiyak na may antas na 30% at
pinakamababa naman ang maling kasagutan na umabot sa 17.50%.
Maaari itong maiugnay sa haka na hindi nabibigyan ang mga mag-
aaral ng malinaw na paliwanag sa mga paaralan na ang carbohydrates na

Grap 4.1: Bahagdan ng mga kasagutan sa mga tanong ukol sa Carbohydrates

kabilang sa mga GO food ay isang mahalagang elemento upang magkaroon ng

fuel ang mga muscle sa kabuuan ng pag-eensayo. Sa mga naunang kurikulm
ng DepEd, isinasama sa Science and Health sa elementarya ang pagtalakay
sa masusustansiyang pagkain at saka na lamang inililipat ang asignatura sa
MAPEH pagsapit ng unang taon sa hayskul. Ngunit sa kasalukuyan, hindi
nabibigyan ng sapat na pansin ang pagtalakay sa nutrisyong pang-isport.
34

Tanging ang pag-unawa sa mga pangunahing konsepto ng nutrisyon ang mas

napagtutuunan ng pansin. Ipinakikita ng mga datos ang mataas na kaalaman
ng mga babaeng atleta at coach sa pagkaka-unawa nila sa carbohydrates na
umaayon sa mga naunang pag-aaral na mataas ang kaalaman ng mga babae
lalo na ang mga nabigyan ng pagkakataon na makapasok sa kurso ukol sa
nutrisyon (Zawilla et al., 2003). Bagamat umabot sa mayorya ng tamang
sagot ang mga coach tungkol sa carbohydrate, hindi pa rin sila nagpakita ng
malaking kaibahan sa antas ng mga babaeng atleta. Kung ihahambing ito sa
pag-aaral ni Zinn (2004), mababa sa inaasahang average ang kaalaman ng
mga coach sa mga sustansiya at kung ano ang ginagampanang tungkulin nito
sa katawan ng isang atleta. Mababa rin sa angkop na antas ng carbohydrates
ang kinokonsumo ng mga manlalaro ng Football sa pag-aaral nina Murphy
at Jeanes (2006) kaya kanilang ipinababatid na dapat mas mataas sa 55% ang
bahagdan ng carbohydrates sa pagkain. Napansin din sa ibang pag-aaral ang
maliit na bilang ng mga atleta na may tiyak na pagkakaunawa sa pagbabahagi
ng mga nutrient gaya ng carbohydrates sa pagbalanse ng pagkain (Browning
et al., 2010).
Sa pangkalahatan, mataas ang bahagdan ng di-tiyak sa mga tanong
ukol sa protina na may antas na 70% sa mga lalaki at 34.965% mula sa babae.
Makikita sa grap 4.2 na mas mataas ang kaalaman ng mga babae sa protina na
may 43.357% bahagdan kung ihahambing sa mga lalaki na nakaabot lamang
sa 16.568%. Umabot naman sa 47.692% ang antas ng tamang sagot ng mga
coach sa mga katanungang kaugnay ng kaalaman sa protina na hindi akmang
sagot ng mga babaeng atleta. Kapansin-pansin din ang mataas na maling sagot
ng mga coach sa mga tanong tungkol sa protina na umabot sa bahagdang
33.846% na mas mataas kung ihahambing sa mga nakamit na antas ng mga
babaeng atleta. Nananatili na ang mga lalaking atleta ang may mababang
bahagdan ng tamang sagot sa bahaging ito ng pag-aaral. Ang pagkakaiba ng
antas ng kaalaman sa protina batay sa kasarian ay maaaring iugnay sa teorya
ng katangian ng mga babae na palaging tinitingnan ang kanilang katawan at
palagiang hangad ay mababang timbang. Gayundin ang madalas na inaasahan
sa kanila ng lipunan. Mahalaga sa mga babae na mapanatili ang kanilang
 35

Grap 4.2: Bahagdan ng mga kasagutan sa mga tanong ukol sa Protina

mabuting kalusugan at katawan upang mas maging katanggap-tanggap para sa
kanilang mga kaibigan o magiging kasintahan. Kaya nga mas may pagbibigay
ng diin sa kanilang sarili na dapat maging mahusay sa paaralan at mapag-
ibayo ang katalinuhan (Turrell, 1997). Mas mainam sa kanila na gumawa ng
pamamaraan sa pagpaplano sa pagkain kung ihahambing sa kalalakihan na
hindi pinagtutuunan ng pansin ang timbang ng katawan sa pananaw na ang
pagbabawas ng timbang o pagdidiyeta at pag-alam sa tunay na gawain ng mga
sustansiya sa katawan ay pambabae lamang (Wardle et al., 2004).
Ang maling pagkakaunawa sa gampanin ng protina sa katawan ng
atleta ay kapansin-pansin dahil na rin sa madalas na paniniwala na ito lamang
ang kailangan upang lumaki ang katawan at maging malakas. Inaasahang
nagkakaroon ng kalituhan sa pagkaka-alam sa protina kung ito nga ba ay
siyang tanging elemento sa pagpapalakas ng mga muscle. Dahil na rin sa pag-
uugnay ng protina sa pangkat ng GROW food, kaya mas madalas ang paniwala
na ang mayaman sa protina ang tanging kailangan upang lumaki ang katawan.
Kaya nga sa karamihan ng pag-aaral na ang paksa ay tungkol sa kaalaman
36

sa nutrisyong pang-isport ay ang pag-aakala na ang pinagkukunan lamang

ng protina ay ang karne at wala sa mga gulay (Rash et al., 2007). Kasama rin
sa maling pagka-unawa tungkol sa protina na ito ang natutungkol sa ating
mga muscle at ang pag-aakala na ang protina ang pinagmumulan ng enerhiya
na ginagamit sa pag-eehersisyo (Bovill et al., 2002). Maiuugat rin ito sa kung
ano ang ihinahain sa mga atleta sa kabuuan ng paglalaro. Dahil hindi naman
sila nakapagpapasiya sa kanilang sariling pagkain at itinatakda lamang ito ng
kanilang mga guro o coach, inaasahang kung ano lamang ang inihain sa kanila
ay siya nilang madalas na kakainin.
Malaking bahagdan ng tamang kasagutan ang natamo ng kababaihan
sa mga katanungan ukol sa kaalaman sa fats. Nakamit ng mga ito ang antas
na 40% na nakahihigit sa antas ng kalalakihan na may 23.077% lamang.
Malaki ring antas ng di-tiyak na kasagutan sa huling nabanggit na kasarian
na may bilang na 54.615%. Samantalang 26.364% ang antas na nakamit ng
kababaihan. Sa bahagi ng mga coach mataas ang antas ng mga sagot na di-

Grap 4.3: Bahagdan ng mga kasagutan sa mga tanong ukol sa Fats

 37

tiyak sa mga katanungan ukol sa fats na umabot sa 44%. Samantala, 28.747%

para sa tamang sagot at 26.667% para sa maling sagot. Katulad ng nabanggit
kanina, mas malaki ang pagpapahalagang panlipunan ng kababaihan sa
pagkakaroon ng tamang timbang at mas balingkinitang uri ng katawan kung
ihahambing sa kalalakihan kaya mas mapapansin na higit silang may antas ng
pagganyak upang higit na malaman ang tunay na epekto ng fats sa katawan
ng isang tao dahil na rin sa kagustuhan nilang huwag maging mataba o
maging malaki ang pangangatawan. Dahil sa mga lalaki, ang pagbabawas ng
pagkain lalo ng fats ay hindi nabibigyang pansin dahil na rin sa kanilang antas
sa lipunan bilang mas makapangyarihang kasarian. Sa ganitong kalagayan,
maaaring iugnay ang kaalaman ng kababaihan batay sa teorya ng gender roles
(Wardle et al., 2004) na lapat sa mas lamang na lipunang patriarkal gaya ng
Pilipinas.
Kadalasan, inaakala ng mga atleta na ang fats ay isang masamang
elemento sa nutrisyon kaya mahihinuha ang pag-iwas sa mga ito. Kung
mapapansin, marami ang nagkaroon ng di-tiyak na kasagutan sa bahaging
ito dahil na rin sa hindi lubos ang pagka-unawa sa tamang ginagawa ng
fats sa katawan ng isang tao partikular sa atleta. Dahil na rin sa masamang
pakahulugan sa fats lalo na sa midya ay hindi nagkakaroon ng tamang pag-
unawa ang mga batang atleta tungkol dito. Sa pag-iwas sa fats, mas nagiging
matimbang pa rin sa kabataan ang pagpapahalaga sa kanilang panlabas na
kaanyuan lalo na sa hubog ng kanilang katawan. Maiiuugnay dito ang konsepto
ng pagpapahalaga sa body image ng mga atleta na siyang maaaring pag-ugatan
ng mahinang pag-unawa sa tunay na gampanin ng fats sa katawan ng isang
tao. Tumutugma ang mababang antas sa di-angkop na pananaw ukol sa fats
ng mga respondent sa pag-aaral na ito sa naunang saliksik ni Rosenbloom et
al. (2002) kung saan kahit batid ng mga atleta na dapat umiwas sa pagkain
ng mga matataba lalo sa 2-3 oras bago ang laro ngunit kanila pa rin itong
sinusuway batay sa antas ng mga sagot sa nabanggit na pag-aaral. Marami
ring atleta ang itinataas ang fats sa pamamagitan ng pagtaas rin ng pagkaing
mayaman sa carbohydrates. Nagkakaroon ng tunggalian na maaaring gamitin
ang fats bilang suplementasyon sa metabolism at epekto sa pagbaba ng husay
38

ng isang atleta (Papadopoulou et al., 2002). Ang mababang antas ng tamang

sagot tungkol sa pagkaka-unawa ng coach sa tungkulin ng fats sa katawan ng
atlela ay taliwas sa mga mag-aaral sa unibersidad sa Ankara, Turkey (Ozdogan
at Ozcelik, 2011).
Ipinakikita ng grap 4.4 ang bahagdan ng mga kasagutan ng mga lalaki
at babaeng atleta sa mga tanong ukol sa hydration. Parehong nagtamo ng
malaking bahagdan ng di-tiyak na kasagutan ang mga respondent sa aytem na
ito. Ang antas ng di-katiyakan sa kalalakihan ay umabot sa bilang na 71.302%
at mas mababang bilang ang natamo ng mga babaeng atleta, na umabot sa
bilang na 51.002%. Nagtamo naman ng 42% na tamang sagot ang mga coach
sa mga kasagutang kaugnay ng hydration. Sumunod ang antas ng di-tiyak na
may bilang na 34.646% at 24% para sa mga maling kasagutan.

Grap 4.4: Bahagdan ng mga kasagutan sa mga tanong ukol sa Hydration

 39

Grap 4.5: Bahagdan ng mga kasagutan sa mga tanong ukol sa Bitamina at

Mineral

Malaking bahagi ng mga lalaking atleta ang may maling pagkaka-
unawa tungkol sa hydration. Kadalasan, ang pagpigil sa pag-inom ng mga
atleta ay ginagamit ng mga coach upang madisiplina ang mga ito o kaya
naman upang mas maging matatag. Isa ring dahilan ng maling pagka-unawa
sa hydration ay ang impluwensiya ng iba’t ibang patalastas na nagsasabing
kapag uminom sila ng isang produkto gaya ng energy drink ay mas lalakas
sila at magtatagal sa ensayo. Tugma ito sa patuloy na pagpili ng mga lalaking
atleta ng energy drinks bilang pangunahing uri ng hydration (Cotugna, 2011).
Malaking bahagi man ng mga coach ang nagtala ng tamang sagot tungkol sa
mga tanong sa hydration, hindi pa rin ito nagpakita ng malaking bahagdan na
hindi nagkakalayo sa mga coach ng Rugby sa New Zealand kung saan mataas
ang tiwala ng mga coach sa kanilang kaalaman kaya hindi na sila nagkakaroon
ng alinlangan kung tama o mali ang kanilang ibinibigay na payo sa mga atleta.
(Zinn, 2004).
40

Malaki ang bahagdan ng tamang sagot ng kababaihan sa mga

katanungnan ukol sa bitamina at mineral na may antas na 42.273%. Mataas
naman ang bilang ng kalalakihan na may di-tiyak na kasagutan na may bilang
na 63.462% at 44.432% naman ang galing sa mga babaeng atleta. Samantalang
46.818% ng mga coach ang may tamang kasagutan tungkol sa bitamina at
mineral at sinundan ito ng antas ng di-tiyak na may bilang na 35.909% at
maling sagot na may antas na 17.273%.
Bagamat mataas ang paniniwala tungkol sa kabutihang naidudulot ng
bitamina at mineral, malaking bahagi pa rin ng mga atleta ang nagkaroon
ng maling pag-unawa dito. Madalas binibigyan ang mga atleta ng suplay
ng multi-vitamins nang walang konsiderasyon sa kanilang mga paunang
kalagayang pangkalusugan. Sa karanasan ng may-akda, madalas na ibinibigay
ng DepEd health and nutrition section ng bawat sangay ang suplay ng bitamina
sa mga atleta isang linggo bago magsimula ang aktwal na laro. Madalas na
bitamina C ang ibinibigay at hindi na binibigyang pansin kung kinakailangan
ba talaga ng atleta ang suplementasyon dahil na rin sa kakapusan ng panahon
at tauhan. Kaya nga higit na mainam na mabigyan ng edukasyon maging ang
mga coach gayundin ang mga administrador na hindi basta-basta binibigyan
ng supplements ang mga batang atleta nang hindi sumasangguni sa isang
doktor. Kadalasan, ang kaisipang nakapagpapataas ng enerhiya ng laro ng
isang atleta ay pinagtibay ng mga aralin katulad ng kina Rosenbloom et al.
(2002). Isa ring dahilan sa kawalan ng tamang antas sa pag-inom ng bitamina
ay ang kawalan ng sapat na kaalaman sa takdang dami na kailangan ng isang
atleta (Rastmanesh et al., 2007). Natagpuan din na ang mga atleta sa larangan
ng pagtakbo ang mas mataas ang iskor sa mga katanungan ukol sa bitamina at
mineral (Nazni at Vimala, 2010).
Makikita sa grap 4.6 ang kabuuang average ng mga tugon sa
sarbey na bahagi ng pag-aaral kung saan ang kababaihan ang may mataas
na kaalaman ukol sa nutrisyon na may antas na 39.728%. Mas mababa
ang antas ng kalalakihan na nakuha lamang ay 24.304%. Samantalang
sa mga di-tiyak na kasagutan, mababa rin ang bahagdan ng kababaihan
sa bahaging ito na may bilang na 37.468% kung ihahambing sa
 41

kalalakihan na nagtamo ng 64.126% bahagdan ng di-tiyak na kasagutan

sa mga katanungang patungkol sa bitamina at mineral. Ipinakikita rin
ng grap ang pangkalahatang average ng kasagutan ng mga coach sa
kaalamang nutrisyon. Makikita na umabot sa 42.289% ang tamang
kasagutan at 30.763% para sa mga di-tiyak na tugon at 24.623% para
sa maling kasagutan.

Grap 4.6: Pangkalahatang kaalamang nutrisyon ng mga atleta

Kapansin-pansin na ang mga coach at mga babaeng atleta ay hindi

nagkakalayo sa pangkalahatang bahagdan ng tamang sagot tungkol sa
kaalaman sa nutrisyon. Malaking bahagi naman ng mga lalaking atleta
ang nagtamo ng di-tiyak na kasagutan sa bahagi ng pag-aaral na ito kung
ihahambing sa mga babaeng atleta. Iba’t iba ang mga pag-aaral na nagsasabi
kung sino ang mas may higit na kaalaman sa dalawang kasarian. Maaaring
maiugnay ang sistema o dami ng ensayo ng isang atleta sa kaniyang kaalaman.
Madalas ang mga atleta ay pansamantalang lumiliban sa kanilang mga aralin,
42

tatlo (3) hanggang apat (4) na linggo bago ang kanilang laban upang makapag-
ensayo ng maghapon. Kaya may mga pagkakataong hindi na napag-aaralan ng
mga atleta ang ilang paksa ukol sa kalusugan na kinabibilangan ng nutrisyon.
Maiuugnay rin ang pagkakaroon ng mataas na kaalaman ng mga babaeng
atleta sa pag-aaral na ito dahil sa ang karamihan sa kanila ay nanggaling sa
pribadong paaralan kung saan malaki ang pagkakataon na ang mga mag-
aaral ay may mataas na antas sosyo-ekonomiko. Kung titingnan naman ang
antas ng pinag-aralan ng mga coach, dahil sa karamihan sa kanila ay nag-
aaral ng Master of Arts in Education ay walang katiyakan kung mayroon
silang kurso tungkol sa nutrisyon. Madalas na saklaw ng gradwadong pag-
aaral sa edukasyon ang pag-aaral ng pangangasiwa ng paaralan at hindi ang
pagbibigay ng mas malalim na pag-aaral tungkol sa agham sa isport lalo na sa
nutrisyon.
Tumatalima ang mataas na antas ng kaalamang nutrisyon ng
kababaihan sa kanilang husay sa paglalaro (Paugh, 2005). Sa pag-aaral ni
Burkhart (2010) hindi gaanong nagkaroon ng malaking agwat ang antas ng
kaalamang nutrisyon sa pagitan ng kalalakihan at kababaihan. Katulad din ito
ng mga datos sa pag-aaral ni Browning at Giroux (2010), kung saan bagamat
nagtala ng pagkakaiba ang dalawang kasarian sa pagkakaunawa tungkol
sa mga katanungan sa calories ay hindi pa rin ito sapat upang magtala ng
malaking kaibahan sa kaalaman sa nutrisyon. Inasahan din na ang mga atleta
na ang kurso ay kaugnay sa Edukasyong Pisikal ay mas mataas ang kaalaman
sa nutrisyon kung ihahambing sa mga mag-aaral na may ibang pinag-aaralan
(Azizi et al., 2010). Sa iba pang pag-aaral, kapag pinaghambing ang kaalaman
sa nutrisyong pang-isport ng mga coach at atleta sa dietitian at strength and
conditioning specialists, mas nakalalamang sa kaalaman ang dietitian at strength
and conditioning specialist subalit mas madaling nasasangguni ng mga atleta
ang coach dahil ito ang higit na mas malapit at nakatuon sa kanilang pag-
eensayo (Torres-McGehee at al, 2012). Natuklasan din na simpleng pagtingin
lamang ang palagiang batayan ng mga coach kung nasa tamang timbang o
hindi ang isang atleta at hindi madalas na gumagamit ng angkop na panukat
ukol dito (Overdorf at Silgailis, 2010).
 43

Makikita sa talahanayan bilang 4.5 ang mga pinagkukunan ng

kaalamang nutrisyong pang-isport ng mga lalaki at babaeng atleta. Parehong
coach ang may pinakamataas na bahagdan sa mga sinasangguni ng mga atleta
ukol sa kaalaman sa nutrisyong pang-isport na umabot sa 61.54% para sa
kalalakihan at 63.63% para sa kababaihan. Pumapangalawa sa tala ang doktor
sa parehong kasarian na umabot sa 53.85% at 54.54%. Nagkaroon lamang ng
pagkakaiba sa ikatlong antas dahil sa 46% ng mga lalaking atleta ay nagsabing
sa sports nutritionist sila kumukha ng impormasyon samantalang sa trainer
naman ang mga babaeng atleta na may antas ng pagtugon na 45.45%.
Inaasahan na ang mga coach ang madalas na sinasangguni ng
mga atleta tungkol sa nutrisyong pang-isport dahil sila ang madalas na
nakakasalamuha ng mga manlalaro at pinagkukunan ng impormasyon ng
mga atleta tungkol sa nutrisyon (Overdorf at Silgailis, 2010). Pinatunayan din
ito ng pag-aaral nina Zawilla et al. (2010) kung saan ang mga coach, magulang,
at kapwa atleta ang pangunahing pinagkukunan ng kaalamang nutrisyon ng
mga atleta samantalang kaunti lamang ang sumasangguni sa doktor ukol
dito. Tumutugma rin ang resulta ng kasalukuyang pag-aaral sa mga atletang
may kapansanan kung saan ang mga coach ang palagiang sinasangguni ng
mga atleta sa nutrisyon (Rastmanesh et al., 2007). Bagamat pumangatlo
ang sports nutritionist sa palagiang kinokunsulta ng mga atleta, ay hindi ito
makapagbibigay ng tiyak na katangian dahil sa karanasan ng may-akda na
iisa lamang ang sports nutritionist na hinihirang sa ibang rehiyon at ito ay
sasalungat sa ibang pahayag sa pag-aaral na ito. Maipapalagay na ang paglitaw
ng sports nutritionist sa pangatlong antas ay kinakailangan ng panibagong
pag-aaral dahil hindi na sinaklaw ng kasalukuyang pag-aaral ang tuwirang
pag-gabay ng mga atleta sa pagsasagot dahil pinagkatiwalaan ng mananaliksik
ang kanilang mga coach sa paggabay at hindi naman nagtanong ang mga
kinapanayam kung mayroon silang hindi maintindihan.
44

Pinagkunan Lalaki Babae

Bahagdan Antas Bahagdan Antas

Sports 46.15 3 0
Nutritionist

Doktor 53.85 2 54.54 2

Dietitian 23.08 5 0

Coach 61.54 1 63.63 1

Trainer 23.08 5 45.45 3

Kapwa kalaro 15.38 8 27.27 6

Mga 23.08 5 45.45 3

Magulang

Guro 38.46 4 36.36 5

TV 0.00 27.27 6

Magasin 0.00 0

Internet 7.69 10 9.09 9

Mga kaibigan 15.38 8 27.27 6

Talahanayan 4.5 Pinagkukunan ng kaalamang nutrisyong pang-isport ng mga

atleta
 45

Antas ng edukasyon ng mga coach

NABANGGIT SA TALAHANAYAN 4.3 ang antas ng edukasyon ng mga

coach. Bagamat marami sa kanila ang umabot sa antas ng gradwadong pag-
aaral, hindi ito nakatitiyak kung nabigyan sila ng mga asignatura tungkol
sa nutrisyong pang-isport. Sang-ayon ang mga coach sa pagbibigay payong
nutrisyon sa kanilang mga atleta. Ngunit mahalagang mabatid, na upang
higit na maging mabisang coach o trainer ang isang guro ay kinakailangan
patuloy ang kaniyang pag-aaral tungkol sa larong kaniyang hinahawakan at
hindi lamang nakasalig sa naunang mga karanasan. Isa ring dapat tingnan
ay ang inilalaan na panahon sa mga coach upang sila ay makapagsagawa
ng gradwadong pag-aaral. Batay sa DepEd Memorandum 291 s.208 dapat
makapagturo ng 6 na oras ang guro sa pampublikong paaralan at ilaan ang
dalawang (2) oras sa paghahanda ng mga aralin. Ang ganitong pagbabalak
ng oras ng mga guro ay maaaring makabalam sa kanilang hangarin upang
mapaghusay ang kanilang pagiging coach dahil hindi isinasama sa “teaching
load” ang athletic coaching sa mga gawain ng isang guro. Isa ring dapat isaalang-
alang ay ang panahong ibinibigay sa mga coach upang kanilang masanay ang
mga atleta. Kadalasan, isa hanggang dalawang buwan o mas maikli sa dalawa
hanggang tatlong linggo bago ang nakatakdang paligsahan ay saka pa lamang
maaaring lumabas sa klase ang isang guro upang makatutok sa pagsasanay
ng mga atleta. Dahil na rin sa kakulangan sa panahon, kaya maaaring hindi
na nabibigyang pansin na magpayaman ng kaalaman sa nutrisyong pang-
isport. Sa mga ibang pag-aaral, ang antas ng edukasyon ng mga coach ay hindi
nagkakalayo sa mga coach sa pag-aaral nina Overdorf at Silgailis (2010) kung
saan karamihan ay nakaabot ng digring masteral at wala pang doktorado sa
kanilang pag-aaral. Samantalang sa pag-aaral ni Dobbe (2005), nagtala na mas
maraming coach sa kaniyang pag-aaral ang walang natatanggap na pormal na
pagsasanay sa nutrisyon.
Makikita sa talahanayan 4.6 na ang payo ukol sa fluid intake at
pagkain pagkatapos ng training/laro ang pinakamadalas na ibinibigay
46

na payo ng mga coach sa pag-aaral na ito. Samantalang dalawa lamang

sa kanila ang nagbibigay ng payo ukol sa supplements, uri ng sustansiya,
weight loss/gain at mga pagkain bago ang training/laro.

NUTRISYON

Uri ng kaalamang nutrisyon Bilang

Fluid intake 3
Supplements 2
Uri ng sustansiya 2
Weight loss/gain 2
Pagkain bago ang training/laro 2

Talahanayan 4.6: Payong ibinibigay ng mga coach sa atleta ukol sa

Maipagpapalagay na mas madaling ibigay ang paliwanag sa hydration

kaysa ibang sustansiya dahil isa sa pangunahing nararamdaman ng isang
atleta ay pagka-uhaw kaya mabilis na makapagbibigay ng payo ang isang
coach o trainer ukol dito kung ihahambing sa mga supplement na kung saan
kinakailangan ng tiyak at tuwirang pagsusuri. Mabilis ding naidudulot ang
mga produktong kaugnay sa hydration dahil madali itong mabibili sa mga
tindahan kaysa sa mga supplement. Sa kalagayang panlipunan ng Pilipinas,
mas madaling bumili ng mga inumin kaysa sa mga supplement dahil ang
nahuli ay higit na mas mataas ang halaga kaysa sa tubig o iba pang ginagamit
sa hydration.
Ang pagbibigay ng payong nutrisyon ukol sa fluid intake o hydration
ay ang pinakamadalas rin na payong ibinibigay ng mga coach sa pag-aaral ni
Zinn (2004). Sumang-ayon din dito ang resulta ng pag-aaral ni McGehee et
al., (2012) na parehong sa larangan ng hydration ang may mataas na tamang
sagot ang mga coach.
Mapapansin sa talahanayan 4.7 na lasa ang nangungunang batayan
sa pagpili ng pagkain ng mga atleta na may antas may bilang na 2.46 sa
 47

kalalakihan. Pumantay naman sa bilang na 1.875 ang lasa at utos ng mga

magulang ang batayan ng kababaihan. Sinundan ito ng kinahiligan na may
bilang na 2.54 para sa mga lalaki at 2.2 mula sa mga babae.

Lalaki Babae
Mga Batayan Average Average
Antas Antas
Ranking Ranking

Kinahihiligan 2.54 2 2.2 3

Lasa 2.46 1 1.875 1

Patalastas 4.08 5 2.2 3

Utos ng magulang 3.62 3 1.875 1

Relihiyon o kultura 3.62 3 7.75 9

Utos ng coach 4.31 6 4.2 7

Hitsura ng pagkain 5.00 8 3.75 6

Madaling dalhin o bilhin 5.69 9 5 8

Presyo 4.92 7 3.6 5

Talahanayan 4.7: Batayan sa pagpili ng pagkain ng mga atleta

Kadalasan ang lasa ang pangunahing inaalam ng kabataan upang

magustuhan nila ang isang pagkain dahil na rin sa sarap na idinudulot ng
pagkain na may mabuting katangian. Sa katawan ng tao, mas nananaig ang
kagustuhan nito na magkaroon ng kaginhawahan upang makapagpatuloy sa
susunod na gawain (Beeler et al., 2012). Gayundin sa pagpili ng kinahihiligan,
maiuugnay ito sa kagustuhan ng atleta na kumain ng pagkaing kaniyang nais
at makapagbibigay sa kaniya ng kasiyahan. Kailangan ding mabigyang tugon
48

muna ng isang tao na mapawi ang kaniyang gutom kaya mahalaga na maging
masarap ang lasa bago tingnan kung masusustansiya ito o hindi. Ito ay batay
sa teorya ni Abraham H. Maslow na dapat matugunan muna ng isang tao ang
kaniyang pisyolohikal na pangangailangan bago ang pag-iisip ng mas mataas
na uri ng gawain (Satter, 2007).
Tumutugma ang resulta ng bahagi ng pag-aaral na ito sa saliksik ni
Burkhart (2010) at Neumark-Sztainer (1999) na ang lasa ang pangunahing
batayan ng mga batang atleta sa pagpili ng pagkaing kanilang nais. Ang mga
pagpapahalaga sa pagpili ng pagkain batay sa impluwensiya ng magulang ay
tumutugma sa pag-aaral ni Daniloski (2011) kung saan nailapat ang teorya
ng parental control upang makapagbuo ng pagpapasiya ang isang bata upang
makapili ng pagkaing kanilang nais.

Lalaki Babae
Mga Batayan
Average Antas Average Antas

84.62 1 27.27 3
Karinderya

53.85 2 45.45 2
Jollibee

15.38 4 27.27 3
Mc Donald's

30.77 3 18.18 4
School Canteen

15.38 4 72.73 1
At iba pa

Talahanayan 4.8: Madalas kainan ng mga atleta sa nakaraang tatlong (3) buwan

Ipinapakita sa talahanayan 4.8 ang madalas kainan ng mga atleta sa

loob ng tatlong (3) buwan. Sa mga lalaking atleta, nanguna ang karinderya sa
kanilang pinili na may antas na 84.62%. Hindi tinukoy ng mga babaeng atleta
ang kanilang sagot sa “iba pa” sa kuwestiyonaryo, ngunit ito ang may mataas
na antas na may bilang na 72.73%. Sinundan ito ng “Jollibee” na may average
 49

ranking na 45.45% at pangatlo lamang ang karinderya na may average ranking

na 27.27%.
Maiuugat ang pagpili ng nais kainan ng isang atleta batay sa kaniyang
antas sosyo-ekonomiko gayundin kung ano ang madaling matagpuan sa
kanilang paaralan. Sa bansang gaya ng Pilipinas, mas nangigibabaw ang
pagbibigay pansin sa kung ano ang mas sulit bilhin dahil na rin sa limitadong
pondo ng mag-aaral na mula sa kaniyang magulang o kaya sa paaralan na
siyang nagbibigay ng pagkain at iba pang kailangan sa panahon ng paligsahan.
Nanguna ang karinderya kaysa sa kantina sa paaralan sa ilang kalagayan;
halimbawa, mas konti ang pamimiliang pagkain sa kantina kaya mas madaling
piliin ang karinderya. Dahil na rin sa impluwensiya ng fastfood gaya ng Jollibee,
kaya ito ang mahihinuhang pangalawang pinili ng mga atleta. Hindi pa rin
maisasantabi ang impluwensiyang dulot ng midya sa kabataan bilang isa sa
pangunahing tagahubog ng kanilang panlipunang kamalayan. Isinasaalang-
alang din ng mga atleta ang presyo ng pagkain at kung ang kaniyang pondo ay
sapat upang tugunan ito. Kabilang din dito ay ang pamayanang ginagalawan
ng isang atleta kung ano ang mas madaling puntahan at mas praktikal na
bilihan para sa kaniyang pagkain (Popkin et al., 2005).
Karamihan ng atleta ay nagpahayag na mataas na pagpapahalaga sa nutrisyon
upang maging matagumpay sila sa kanilang laro na makikita sa talahanayan
4.9. Ngunit naging halos magkapantay ang tugon ng dalawang pangkat sa
“minsan” na umabot sa 46.15% sa mga lalaki at 45.45% sa mga babaeng atleta.
Malaking bahagdan ng babaeng atleta ang nagsabing mayroon silang planong
pang nutrisyon na sinusunod tuwing ensayo at sa mismong araw ng laro. Mas
mataas din ang mga babaeng atleta na may sinusunod na plano sa mismong
araw na may antas na 72.53% kung ihahambing sa mga lalaking atleta na
nagkamit lamang ng 38.46%.
50

Talahanayan 4.9: Mga Saloobin Kaugnay

ng Kaalamang Nutrisyong Pang-isport

Gaano kahalaga ang Lalaki Babae

kaalaman sa nutrisyon para
sa iyong pagsali sa laro? Bahagdan Antas Bahagdan Antas

Napakahalaga 76.92 1 63.64 1

Mahalaga 30.77 2 36.36 2

Bahagyang mahalaga 0.00 0.00

Di gaanong mahalaga 0.00 0.00

Di talagang mahalaga 0.00 0.00

Kung nabigyan ka ng payo Lalaki Babae

ukol sa sports nutrition noon,
sinusunod mo ba ito? Bahagdan Antas Bahagdan Antas

Oo 46.15 1 36.36 2

Hindi 7.69 3 0.00

Minsan 46.15 1 45.45 1

Hindi pa ako nabibigyan ng

payo ukol dito. 0.00 0.00
 51

Mayroon ka bang sinusunod na

plano sa Lalaki Babae
nutrisyon tuwing ensayo?

Oo 38.46 72.73

Hindi 61.54 0.00

Mayroon ka bang sinusunod na

plano sa nutrisyon sa mismong Lalaki Babae
araw ng laro?

Oo 30.77 72.73

Hindi 0.00 0.00

Inaasahan ang positibong mga kasagutan sa bahaging ito ng pag-aaral

dahil na rin sa kagustuhan ng mga atleta ng bagong kaalaman sa nutrisyon.
Malaki rin ang kanilang tiwala sa sariling kaalaman sa pagpapalagay na tama
ang kanilang kaalaman sa nutrisyon. Hindi lingid sa bawat mag-aaral lalo na sa
mga batang atleta na maghangad ng bagong kaalaman kung ito ay makabubuti
sa kanilang pagsasanay. Bagamat malaki ang ipinakitang pagpapahalaga ng
mga atleta sa bahaging ito upang maging matagumpay sa kanilang napiling
larangan, hindi pa rin lubusang maiuugnay kung ang pagpapahalagang ito ay
magkakaroon ng kaakibat na pagkilos (Burkhart, 2010). Sang-ayon rin dito
ang pag-aaral ni Paugh (2005), na ang mataas na kaalaman sa nutrisyon ay
maaaring magbigay ng mahusay na gawain sa pagpili ng pagkain, ngunit hindi
makatitiyak kung tunay itong susundin ng isang atleta.
Kapwa naging pantay ang lektyur ukol sa nutrisyong pang-isport at
payo ng isang atleta bilang mga paraan ng pagkuha ng kaalamang nutrisyong
pang-isport ng mga babaeng atleta na may magkatulad na antas na 81.82%.
Samantalang 30.77% ng kalalakihan ang mas pinili ang payuhan ang mga
atleta ukol sa nutrisyong pang isport.
52

Lalaki Babae
Kalagayan
Bahagdan Antas Bahagdan Antas

Komunsulta sa isang
23.08 2 27.27 3
nutritionist o dietitian.

Lektyur ukol sa sports

23.08 2 81.82 1
nutrition

Payuhan ang isang atleta

ukol sa sports
30.77 1 81.82 1
nutrition

Talahanayan 4.10: Karanasan ng atleta ukol sa pagsangguni sa mga dalubhasa

Ang pagpapahalaga ng mga atleta sa kapwa atleta bilang pinagmumulan

ng kanilang kaalaman ay maiuugnay sa paghanga nito sa kanilang kauri.
Madalas sa mga batang atleta na tumingin sa mas mahuhusay na atleta sa
kanilang larangan bilang kanilang huwaran, sa kanilang palagay maaaring
maging mabisa ito kung nagmula ito sa katulad nila na nagtagumpay na sa
kanilang napiling larangan. Nakikita ng mga atleta bilang mga mahuhusay ang
mga sikat na atleta nakaaapekto sa kanilang pagpapasiya (Bush et al., 2004).
Samantalang sa pag-aaral ni Burkhart (2010), mas nakalamang ang pagpili
sa mga atleta sa propesyunal tungkol sa kung sino ang dapat hingian ng payo
ukol sa nutrisyon.
Mas hangad ng mga babaeng atleta na mag-anyaya ng isang atleta
bilang tagapagsalita sa paghingi ng payo ukol sa sports nutrition. Samantala,
nanaig sa kalalakihan ang pagkonsulta sa sports nutritionist o dietitian upang
makakuha ng payo ukol sa nutrisyong pang-isport. Pumangalawa naman sa
mga lalaking atleta ang mga lektyur, at pagkonsulta sa isang sports nutritionist
o dietitian naman para sa mga babaeng atleta.
 53

Lalaki Babae

Bahagdan Antas Bahagdan Antas

Komunsulta sa isang
nutritionist o dietitian. 23.08 1 45.45 2

Pamphlets 7.69 3 9.09 3

Pagkuha ng isang atleta

bilang guest speaker 7.69 3 54.55 1

Mga Lektyur 15.38 2 9.09 3

Mga Workshop

Talahanayan 4.11: Paraan na nais sa paghingi ng payo tungkol sa mga sports

supplements

Katulad ng nabanggit kanina, malaki ang impluwensiya ng kapwa

atleta sa paghubog sa kamalayan ng isa pang manlalaro. Nakikita nila
ito bilang kanilang katulad at dumanas din ng halos kaparehong uri ng
karanasan at pagsasanay kaya naman mas malapit ang kanilang loob sa mga
ito. Mailalapat ang mataas na antas na paniniwala sa isang atleta bilang guest
speaker sa paniniwala ng mga batang atleta sa imahe ng sikat na atleta bilang
mas mahusay na halimbawa tungkol sa nutrisyon. Sa panahon ng “Generation
Y” malaganap ang impluwensiya ng midya kung saan nakikita ng kabataan
ang mga atleta bilang kanilang idolo. May positibong impluwesiya ang mga
sikat na atleta sa mga kabataan kaya sila pinaniniwalaan (Bush et al., 2004).
Nais din ng ng mga atleta na ang kanilang coach ang tumulong sa
kanila upang madagdagan ang kanilang kaalaman sa nutrisyong pang-
isport. Sinundan ito ng kanilang mga magulang na may 61.54% na antas sa
kalalakihang at 18.18% sa kababaihang atleta. May 9.09% na pumili ng “At iba
pa” ngunit hindi nila inilagay kung ano ang katauhan ng mga ito.
54

Lalaki Babae

Bahagdan Antas Bahagdan Antas

Mga Magulang 61.54 2 18.18 2

Coach 92.31 1 81.82 1

At iba pa 0.00 9.09 3

Talahanayan 4.12: Mga nais na tumulong upang madagdagan ang kaalaman

sa sports nutrition

Inaasahang ang mga coach ang may pinaka-malaking ambag sa

kahusayan ng isang atleta dahil sila ang pangunahing kasa-kasama ng mga ito
sa pag-eensayo at sa mismong laban. Sila ang unang nakasasalamuha ng mga
atleta at pangunahing nakapagtatakda kung ang isang atleta ay karapat-dapat
sa kaniyang napiling laro. Kahit ang mga magulang ang unang nakasasalamuha
ng mga atleta, hindi makatitiyak na sila rin ang sumusubaybay. Malaki ang
ginampanang tungkulin ng mga coach sa paghubog sa karunungnan at
kasanayan ng isang atleta (Zinn, 2004). Kung pag-uusapan sa ibang edad ang
impluwensiya ng mga atleta sa antas ng kolehiyo ay kaiba sa resulta sa pag-
aaral na ito. Mas sumasangguni sila sa mga aklat at magasin at pamilya bago
pa nila piliin ang kanilang mga coach (Davar, 2012, Jazayeri at Amani, 2004).

Paglalapat ng mga Teorya

IPINAKITA SA PAG-AARAL ang kaalaman at gawaing nutrisyong pang-

isport ng mga atleta at coach at sa pagsusuri sa mga datos na ihinapag sa
kabuuan ng pag-aaral. Makikita ang pag-ikot ng talakayan sa ginagampanang
bahagi ng antas sosyo-ekonomiko bilang pangunahing batayan sa pagpili
 55

at pagpapasiya tungkol sa magiging antas ng kaalaman ng isang manlalaro

at coach. Gayundin ang mga patakaran ng mga pangunahing ahensya na
kabilang sa pagsasanay at pagbibigay ng tamang nutrisyon sa mga atleta at
patuloy na pagbibigay ng pagkakataon sa ibayong pag-aaral ng mga coach.
Kung susuriin, ang kaibahan ng mga resulta batay sa kasarian ng mga
atleta ay maiiuugnay sa Social Role Theory kung saan mas madalas na nakikita
na ang kalalakihan ay mas nagiging mahusay na atleta samantalang ang mga
babae naman ay mas nagbibigay ng kanilang pansin sa pag-aaral (Harrison
and Lynch, 2005). Kaya maaaring dito maikabit ang mas mataas na puntos ng
kababaihan sa mga tanong tungkol sa nutrisyong pang-isport. Dahil na rin
sa mga inaasahan ng lipunan na dapat nilang maging katangian na pagiging
lider sa isang gawain kaya nandoon ang pagkakataon na mas magkaroon sila
ng pagganyak sa pag-aaral kung ihahambing sa kalalakihan.
Kung babalikan ang Theory of Reasoned Action at Theory of Planned
Behavior, mailalapat dito ang kagustuhan ng mga atleta at coach na magkaroon
ng mas mahusay na uri ng laro kaya gagawa sila ng pamamaraan upang
makamit ito. Kaya makikita sa bahagi ng saloobin tungkol sa paghahangad
ng kaalamang nutrisyong pang isport ng mga atleta ang kanilang pagnanais
na magkaroon ng bagong kaalaman dahil sa kanilang paniniwala na ito ay
makapagpapabuti ng kanilang laro at kalusugan.
Sa kabuuan, ang mga salik ng sariling pagganyak, kalagayang
panlipunan, at mga inaasahang gawi ng mga atleta batay sa kaniyang kasarian
ang pangunahing nakaaapekto sa kung ano ang antas ng kaniyang kaalamang
nutrisyong pang-isport. Batay naman sa kaalamang nutrsiyon, maiuugnay
ito sa gawain sa nabanggit na larangan batay na rin sa mga teoryang unang
ipinahayag.
 5

Mga Kinahinatnan
at Mungkahi

SA KABUUAN NG pag-aaral tinasa nito ang kaalaman at gawaing nutrisyong

pang-isport ng mga atleta at coach ng track & field ng rehiyong CALABARZON
sa 2012 Palarong Pambansa na ginanap sa Lingayen, Pangasinan. Kinalap
ang datos batay sa pagbibigay ng kuwestiyonaryo, food record, at tuwirang
pagmamasid. Sa kabuuan natuklasan ang sumusunod:

1. Ang mga atleta ay may mababang antas ng kaalaman sa nutrisyong pang-

isport.
2. Mas mataas ang kaalaman ng mga babaeng atleta kung ihahambing sa
mga lalaki.
3. Madalas ang pagsagot ng “di-tiyak” ng mga atleta na nagpapakita ng
kawalan ng tiwala sa kanilang sariling kaalaman sa nutrisyon.
4. Malaki ang pagpapahalaga ng mga atleta sa kaalaman sa nutrisyon, ngunit
 57

wala silang sapat na kakayahan upang makamit ito.

5. Nais ng mga atleta na madagdagan ang kanilang kaalaman sa nutrisyon
sa pamamagitan ng pagsangguni sa ibang atleta kaysa pagkonsulta sa
nutritionist.
6. Hindi nabibigyan ng pansin ng mga coach ang kanilang kaalaman
sa nutrisyon, bagamat higit silang pinaniniwalaan ng mga atleta na
makapagbibigay kaalaman ukol dito.
7. Kaunting pansin lamang ang naibibigay sa nutrisyon ng mga atleta sa
buong delegasyon at iisang nutritionist lamang ang nakatalaga dito.

Batay sa mga kabuuang natuklasan sa kahabaan ng pag-aaral, iminumungkahi

ang sumusunod:

1. Kinakailangang magkaroon ng mas maraming bilang ng respondent sa

mga susunod na pag-aaral. Kung maaari, gawin sa malawak na antas ang
pagsusuri sa kaalaman at gawaing nutrisyong pang-isport ng mga atleta sa
Palarong Pambansa.
2. Batay sa resulta ng pag-aaral, nabatid na mababa ang antas ng kaalamang
nutrisyong pang-isport ng mga atleta at coach sa pag-aaral na ito. Dapat
magkaroon ng isang tuwiran at malawakang patakaran at tunguhin sa
edukasyon sa nutrisyon ang DepEd para sa mga coach at atleta.
3. Dahil sa iisa lamang ang nutritionist na nakatalaga sa buong delegasyon,
marapat lamang na magdagdag ng tututok sa kalagayang ito upang matiyak
na naibibigay sa atleta ang sapat na nutrisyon para sa kaniyang napiling
laro o larangan. Marapat na maghirang ang DepEd ng mas maraming
bilang ng sport nutritionist na siyang magmamasid ng planong nutrisyon
ng bawat delegasyon tuwing Palarong Pambansa.
4. Magkaroon ng pang-matagalang plano sa paghubog ng coach sa track &
field gaya ng mga pagsasanay at hikayatin silang patuloy na magsagawa
ng gradwadong pag-aaral upang higit na makatulong sa paggabay sa mga
atleta di lamang sa nutrisyon maging sa pag-eensayo at pagpaplano ng
programang isport ng kanilang mga paaralan.
58

5. Hikayatin ang mga magulang na maging aktibo sa maayos na

pagpaplano ng pagkain para sa kanilang mga anak na atleta. Dahil sa
ang kabataang atleta ay wala pa sa kanilang sapat na edad, marapat
lamang na maging gabay ang mga magulang hindi lamang sa pag-
aaral kundi pati sa pagsasanay ng kanilang mga anak sa kanilang
napiling isport.
 Talasanggunian

________________________. Athletics Canada Long Term Athlete

Development. Athletics Ontario, 2012. Inakses noong 5 Enero 2013,
http://www.athleticsontario.ca/Groups/Resources/LTAD_EN.pdf.

Azizi, M, Aghaee, N, Ebrahimi, M, and Ranjbar, K. Nutrition Knowledge, The

Attitude and Practices of College Students. Physical Education and
Sport. Vol. 9, No 3, pp. 349-357. 2011.

Applegate, E.A and Grivetti, L.E. Search for the Competitive Edge: A History
of Dietary Fads and Supplements. Journal of Nutrition- American
Society for Nutritional Sciences. 1996. Retrieved from jn.nutrition.
org.

Azizi, M, Rahmani-Nia, F, Malaee, M, Malaee, M. and Khosravi, N. A study of

nutritional knowledge and attitudes of elite college athletes in Iran.
Brazilian Journal of Biomotricity. 4(2):105-112, 2010. Retrieved from
http://www.brjb.com.br.

Beeler, JA, McCutheon, JE, Zhen FHC, Murakami, M, Alexander E, Roitman

MF and Xiaoxi, Z. Taste uncoupled from nutrition fails to sustain the
reinforcing properties of food. European Journal of Neuroscience, pp.
1–15, 2012
60

Braun H, Koehler K, Geyer H, Kleiner J, Mester J and Schanzer W. Dietary

supplement use among elite young German athletes. International
Journal Sport Nutrition and Exercise Metabolism. 19 (1):97-109,
2009.

Burke, LM. The IAAF Consensus on Nutrition for Athletics: Updated Guidelines.
International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism,
17,411-415, 2007.

Burkhart, S. Assessment of nutritional knowledge and food skills in talented

adolescent athletes. Massey University, Palmerston North, New
Zealand, 2010.

Bush, AJ, Martin, CA and Bush, VD. Sport Celebrity Influence on the Behavioral
Intentions of Generation Y. Journal of Advertising Research, 108-118,
2004.

Browning, A. and Giroux M. Nutritional Knowledge and Dietary Habits of

College Cross-country Runners. Worcester Polytechnic Institute, 2010.

Bovill, M.E, Tharion, W.J and Lieberman, H.R. Nutrition Knowledge and
Supplement Use among Elite US Army Soldiers. Miltary Medicine,
168, 997-1000, 2003.

Caccialanza, R., Cameletti, B., and Cavallaro, G. Nutritional intake of young

Italian high-level soccer players: Under-reporting is the essential
outcome. Journal of Sports Science and Medicine. 6, 538-542, 2007.

Casco, N. Nutrition knowledge and practices of the University of the Philippines

varsity teams. College of Human Kinetics, University of the Philippines
Diliman, Quezon City, 2003.
 61

Cotugna, N., Snider, O.S., Windish, J. Nutrition Assessment of Horse Racing

Athletes. Journal of Community Health. 36:261–264, 2011.

Daniloski, KM. Adolescent Food Choice: Developing and Evaluating a Model of

Parental Influence. Virginia Polytechnic State University, Blacksburg,
VA., 2011.

Davar, V. Nutritional Knowledge and Attitudes Towards Healthy Eating of

College-going Women Hockey Players. J Hum Ecol, 37(2): 119-124,
2012.

Delos Santos, LTF. Nutrition Knowledge, Attitudes and Dietary Practices of

University of the Philippines Athletes. College of Home Economics,
University of the Philippines Diliman, Quezon City, 2007.

Dobbe, A. Nutrition Knowledge and Practices of Coaches and Athletic Trainers

at a Division I University. University of Tennessee at Martin, TN, 2005.

Dunnigan, AN. Nutrition Knowledge and Attitudes among Clemson University

Student-Athletes. Graduate School of Clemson University, Clemson,
South Carolina, 2010.

Eusebio, CV. Nutrition knowledge and practices of Powerlifters in the Philippines.

College of Human Kinetics, University of the Philippines Diliman,
Quezon City, 2008.

Eves, A Corney, M. and Kipps M. Nutrition knowledge of caterers and

constraints to offering more healthy meals. International Journal of
Hospitality Management 16:4 403-417, 1997.

Fink, H; Burgoon, L; and Mikesky, A. Practical Applications in Sports Nutrition.

Jones and Bartlett Publishers; Sudbury, MA.
62

Guevarra M.A. Nutrition knowledge, attitude and practices of college students

at the University of the Philippines. College of Home Economics,
University of the Philippines Diliman, Quezon City, 1982.

Harrison, L.A and Lynch A.B. Social Role Theory and the Perceived Gender
Role Orientation of Athletes. Sex Roles v.52 no. 3/5, Feb. 2005.

Heaney, S., O’Connor, H., Gifford, J. and Naughton, G. Comparison of Strategies

for Assessing Nutritional Adequacy in Elite Female Athletes’ Dietary
Intake. International Journal of Sport Nutrition and Exercise
Metabolism. 20, 245-256, 2010.

Hornstrom, G., Friesen, C., Ellery, J. and Pike, K. Nutrition Knowledge,

Practices, Attitudes, and Information Sources of Mid-American
Conference College Softball Players. Food and Nutrition Sciences, 2,
109-117, 2011.

International Association of Athletic Federations (IAAF) Website

http://www.iaaf.org

International Olympic Committee (IOC) Website http://www.olympics.com

James, DCS; Rienzo, B; and Frazee, C. Using focus groups to develop a nutrition
education video for high school students. The Journal of School
Health; Nov 1997; 67, 9; ProQuest Central pg. 376.

Jazayeri SMHM and Amani R. Nutrition Knowledge, Attitudes and Practices of

Bodybuilding Trainers in Ahwaz, Iran Pakistan. Journal of Nutrition 3
(4): 228-231, 2004.

Jessri, M., Jessri, M., Rashid Khani, B. and Zinn, C. Evaluation of Iranian
College Athletes’ Sport Nutrition Knowledge. International Journal
of Sport Nutrition and Exercise Metabolism. 20, 257-263, 2010.
 63

Luna, M.V.F. Food safety knowledge and practices and their contexts: a study of
mothers in an urban poor community. College of Home Economics,
University of the Philippines Diliman, Quezon City, 2001.

Murphy, S. and Jeanes, Y. Nutritional knowledge and dietary intakes of young

professional football players. Nutrition & Food Science 36:5 343-348,
2006. Retrieved from m.

Ongosi, AN. Nutrient Intake and Nutrition Knowledge of Lactating Women

(0-6 months postpartum) in a Low Socio-Economic Area in Nairobi,
Kenya. University of Pretoria, South Africa, 2010.

Overdorf, V.G. and Silgailis, K.S. (2005). High School Coaches' Perceptions
of and Actual Knowledge about Issues Related to Nutrition and of
Actual Knowledge about Issues Related to Nutrition and Weight
Control. Women in Sport & Physical Activity Journal; Spring ; 14, 1;
ProQuest Central pg. 79, 2005.

Ozdogan, Y. and Ozfer Ozcelik, A. Evaluation of the nutrition knowledge of

sports department students of universities. Journal of International
Society of Sports Nutrition 8:11, 2011. Retrieved from http://www.
jissn.com/content/8/1/11.

Nazni, P. and Vimala, S. Nutrition Knowledge, Attitude and Practice of College

Sportsmen. Asian Journal of Sports Medicine, 1,2: 93-100, 2009.

Neumark-Sztainer, D. and Hannan P.J. Weight-related Behaviors Among

Adolescent Girls and Boys. Journal of American Medical Association.
Retrived January 5, 2013 at http://archpedi.jamanetwork.com.

Parmenter, K. and Wardle, J. Development of a general nutrition knowledge

questionnaire for adults. European Journal of Clinical Nutrition; 53,
298-308, 1999.
64

Pelly, F; O’Connor, H.; Denyer, G. and Caterson, I. Catering for the Athlete‟s
Village at the Sydney 2000 Olympic Games: The Role of Sports
Dietitians. International Journal of Sport Nutrition and Exercise
Metabolism 19,340-354, 2009.

Paugh, C. Dietary Habits and Nutritional Knowledge of College Athletes.

Faculty of the School Graduate Studies and Research-California
University of Pennsylvania, California, Pennsylvania, 2005.

Popkin B.M., Duffey, K. and Gordon-Larsen, P. Environmental Influences on

Food Choice, Physical Activity and Energy Balance. Physiology &
Behavior 86 603 – 613, 2005.

Raymond-Barker, P.; Petroczi, A. and Quested, E. Assessment of nutritional

knowledge in female athletes susceptible to the Female Athlete Triad
syndrome. Journal of Occupational Medicine and Toxicology 2007,
2:10. Retrieved from http://www.occup- med.com/content/2/1/10

Rash, C., Malinauskas, B. Duffrin, M. Barber-Heidal, K. and Overton, R..

Nutrition-related knowledge, attitude, and dietary intake
of college track athletes. 2008. Retrieved from
http://www.thesportjournal.org/article/nutrition-related-knowledge-
attitude-and-dietary-intake-college-track-athletes

Rastmanesh, R.; Taleban, F.A.; Kimiagar, Ma; Yadolah, M. and Salehi, M.

Nutritional Knowledge and Attitudes in Athletes with Physical
Disabilities. Journal of Athletic Training; 42, 1; ProQuest Central p.
99, Jan-Mar 2007.

Rogador, C. Average calorie intake, nutrient distribution ratio and physical

fitness level of selected high school dance performers. College of
Human Kinetics, University of the Philippines, Diliman, 1999.
 65

Rosenbloom, C.A., Jonnalagadda, S.S., Skinner, R. Nutrition knowledge of

collegiate athletes in a division I national collegiate athletic association
institution. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics; 102,
3; ProQuest Central pg. 418, Mar 2002.

Satter, E. Hierarchy of Food Needs. Journal of Nutrition Education;

39:S187-S188, 2007.

Torres-McGehee, T; Pritchett, KL.; Zippel, D.; Minton, D.; Cellamare, A, and

Sibilia, M. Sports Nutrition Knowledge Among Collegiate Athletes,
Coaches, Athletic Trainers, and Strength and Conditioning Specialists.
Journal of Athletic Training, 47.2: 205-11, Mar/Apr 2012.

Turrell, G. Determinants of Gender Differences in Dietary Behavior. Nutrition

Research 17, 7,1105-1120, (1997).

Van Erp-Baart A.M.J., Saris W.H.M., Binkhorst, R.A., Vos, J.A. and Elvers
J.W.H. Nationwide Survey on Nutritional Habits in Elite Athletes. Part
I. Energy, Carbohydrate, Protein and Fat Intake. International Journal
of Sports Medicine. 10:1, S3-S10, 1989.

Wardle, J., Parmenter, K., and Waller, J. Nutrition knowledge and food intake.
Appetite 34, 269-275, 2000. Retrieved from
http://www.idealibrary.com

Wardle, J., Haase, A., Steptoe, A., Nillapun, M., Jonwutiwes, K. and Bellisle F.
Gender differences in food choice: The contribution of health beliefs and
dieting. Annals of Behavioral Medicine. 27, 2, 2004.

Wiita, B., Stombaugh, I., and Buch, J. Nutrition knowledge and eating practices
of young female athletes. Journal of Physical Education, Recreation &
Dance; 66, 3; ProQuest Central, pg. 36, 1995.
66

Zawila, L.G.; Steib, C.M.; and Hoogenboom, B. The female collegiate cross-
country runner: Nutritional knowledge and attitudes. Journal of
Athletic Training; 38, 1; ProQuest Central pg. 67, Jan-Mar 2003.

Zinn, C. Nutrition Knowledge of New Zealand Premier Club Rugby Coaches.

Auckland University of Technology, 2004.
 Apendiks A

Sipi ng Kuwestiyonaryo

Unibersidad ng Pilipinas
Kolehiyo ng Kinetikang Pantao
Diliman, Lungsod Quezon

Sa Kinauukulan:

Magandang araw po. Ako po ay nagsasagawa ng isang pag-aaral ukol sa

kaalamang pang-nutrisyon ng mga atleta, coach at tagapagsanay ng track
& field. Upang maging matagumpay ang pananaliksik na ito, mangyaring
sagutan ang sarbey at itala ang bawat kinokonsumong pagkain. Magtiwala po
kayo na ang lahat ng datos ay mananatiling kompidensyal. Kung mayroon pa
po kayong katanungan, mangyaring makipag-ugnayan lamang sa akin.

Maraming salamat sa inyong pakikiisa.

Lubos na gumagalang,

Airnel T. Abarra
Mananaliksik
Gradwadong mag-aaral
MS Human Movement Science
68

Pahintulot ng tagapangalaga/coach

Pinahihintulutan/ di pinahihintulutan ko ang aming atleta na si

________________ na lumahok sa saliksik na ito.

______ Sumasang-ayon ______ Hindi Sumasang-ayon

_________________________________
Pangalan at lagda ng coach/tagapangalaga
 69

Unang Bahagi:
Katanungan ukol sa kaalaman sa Sports Nutrition (Para sa mga Atleta)

Pangalan(Opsyonal):
Edad:
Kasarian:
Sangay o division na pinanggalingan:
Antas:

Ano -anong mga event ang iyong sinalihan?

□100-400m □800-1500m run□3000-5000m run/steeplechase

Sprint

□10,000m run

□110-400m □Long Jump □High Jump □Triple Jump

Hurdles

□Shot put □Discus throw □Javelin throw □Hammer Throw

□Heptathlon □Octathlon/
Decathlon

Ilang oras ang iyong ensayo sa isang araw?

I. Pangunahing kaalaman sa nutrisyon

1. Para sa iyo, ano ang isang masustansyang pagkain?

_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
70

2. Ibigay ang apat na pangunahing pangkat ng mga pagkain:

_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________

3. Panuto: Lagyan ng tsek ang bawat aytem para sa inyong sagot:

Katanungan Oo Hindi Di-tiyak

Ang carbohydrates ay makikita sa tinapay

at kanin

Ang carbohydrates ang pangunahing

panggatong (fuel) ng katawan

Ang carbohydrates ay malaki ang

naitutulong sa paggaling ng muscles.

Ang asukal ay hindi isang uri ng

carbohydrate.

Ang pagkain ng carbohydrates ay

magpapataas ng antas ng taba sa katawan.

Ang pagkain ng carbohydrates ay

magpapataas ng antas ng taba sa katawan.

Ang prutas at gulay ay mayroong

carbohydrates.

Ang prutas at gulay ay mayroong

carbohydrates.
 71

Ang mga kendi ay mainam na

mapagkukunan ng carboyhydrates.

Dapat iwasan ang kanin sa inyong diyeta.

Ang prutas ay magandang pagkunan ng

protein.

Ang protein ay malaki ang naitutulong sa

paggaling ng mga muscle.

Kapag gulay lamang ang kinakain ng isang

tao, hindi siya makakakuha ng tamang dami
ng protein.

Ang gatas at karne ay mayaman sa protein.

Ang sobrang pagkain ay nakatataba.

Ang taba ay ginagamit ng katawan sa di

mabibigat na ensayo.

Ang taba ay pwedeng kaininin kahit malapit

na ang laro.

Ang pagkaing matataba ay pwedeng kainin

bilang merienda upang magkaroon ng
enerhiya.

50% ng iyong katawan ay binubuo ng tubig

Dehydrated o walang tubig sa katawan kung

uhaw ka na?
72

Ang kulay ng ihi ay isang palatandaan

upang malaman kung dehydrated ang isang
tao o hindi.

4. Alin sa mga sumusunod ang pinakamataas ang taba o fats?

Pagkain Oo Hindi Di-tiyak

Mani

Tsokolate

Potato Chips

Fishballs

Gata ng niyog

5. Alin sa sumusunod ang mayaman sa protein?

Pagkain Oo Hindi Di-tiyak

Monggo

Repolyo

Manok

Low fat na gatas

Tinapay
 73

6. Alin sa sumusunod ang may pinakamataas na naibibigay na

enerhiya?

Pagkain Oo Hindi Di-tiyak

Alak

Protein

Carbohydrates

Fat

7. Ano ang ginagawa ng vitamins at minerals sa katawan ng tao?

Di-
Statement Oo Hindi
tiyak

Pampalalaki ng muscles

Pinagkukunan ng enerhiya ng katawan

Pagiging maayos ng gawain sa loob ng

katawan

Magtabi ng carbohydrates
74

8. Alin sa sumusunod ang palatandaan ng kakulangan sa iron?

(maaaring higit sa isa ang sagot)

Statement Oo Hindi Di-tiyak

Hirap sa paghinga

Pagod o panghihina

Sakit ng ulo

Paghina ng laro

Pamumutla

II. Impluwensiya sa pagpili ng pagkain at pagkakaroon nito

1. Sino ang namimili ng iyong pagkain sa tahanan?

_______________________________________

2. Gaano ka kadalas kumain ng almusal?

□ Araw-araw □ 4-6 beses sa isang linggo
□ 1-3 beses sa isang linggo □ Hindi

Kung hindi ka araw-araw nag-aalmusal, ano ang dahilan mo

dito?
________________________________________________
3. Nagdadala ka ba ng binalot o baon kapag pumapasok sa
paaralan?
_______________________________________
 75

4. Kung di ka nagbibinalot o nagbabaon, saan ka palagi

kumakain?
_______________________________________

5. Nagpapalipas ka ba ng pagkain? Kung oo ang sagot, bakit?

_______________________________________

6. Alin sa sumusunod ang iyong batayan sa pagpili ng pagkain?

I-rank ito kung saan ang 1 ang pinakamahalaga.

Kinahihiligan Lasa

Patalastas Utos ng magulang

Rehiyon o kultura Utos ng coach

Hitsura ng pagkain Madaling dalhin o bilhin

Presyo at iba pa

7. Binibigyan ka ba palagi ng perang baon para sa pambili ng

pagkain?
_______________________________________

8. Saan ka madalas kumain sa nakalipas na 3 buwan? (kahit

ilan ang piliin)

Karinderya

Jollibee
76

McDonald's

School Canteen

Iba pa

III. Pangunahing kaalamang nutrisyong pampalakasan

1. Gaano kahalaga ang kaalaman sa nutrisyon para sa iyong

pagsali sa laro?

Napakahalaga

Mahalaga

Medyo mahalaga

Hindi gaanong mahalaga

Hindi talaga mahalaga

2. Naniniwala ka ba na may mga pamamaraan sa nutrisyon na

makatutulong upang higit na gumanda ang iyong laro?

Oo

Baka sakali

Hindi
 77

4. Paano mo tatantyahin ang iyong kaalaman sa sports nutrition?

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Wala Katamtaman Mahusay

4. Sa iyong palagay makatutulong ba ang mga ito upang gumanda

ang iyong laro?

Statement Oo Hindi Di-tiyak

Pagkain na mayaman sa carbohydrates 2-4

oras bago ang laro.

Pagkain na mayaman sa protina 2-4 oras

bago ang laro.

Pagkain na mayaman sa carbohydrates 1-2

oras bago ang laro.

Pag-inom ng multivitamin bago ang laro.

Pag-inom ng tubig bago ang laro.

Pag-inom kaagad ng tubig pagkatapos ng

laro

Pag-inom ng energy drink bago ang laro

Pagkain ng mayaman sa protina sa

mismong laro
78

Pagkain ng mayaman sa carbohydrates sa

mismong laro

Pag-inom ng sports drink gaya ng

Gatorade sa mismong laro

Pag-inom ng cola o softdrinks sa mismong

laro

Pag-inom ng fruit juice sa mismong laro

Pag-inom ng iron supplements kahit walang

kakulangan sa iron.

5. Pakisagot kung totoo, hindi totoo, o di tiyak ang sumusunod:

Statement Oo Hindi Di-tiyak

Ang dehydration o pagkaubos ng tubig sa

katawan ay nakaaapekto sa laro.

Ang malabong paningin ay sintomas ng

dehydration.

Ang pananakit ng tagiliran ay sintomas ng

dehydration.

Ang mga sports drink gaya ng Gatorade ay

mayroong carbohydrates.
 79

Ang mga sports drink ay may asin (salt).

Ang mga sports drink ay may fat.

Ang caffeine ay nakapagpapabilis ng takbo

Ang caffeine ay nagdudulot ng

concentration ng isipan bago ang laro.

Ang mga rekomendasyon sa nutrisyong

pamapalakasan sa iyong edad ay iba kung
ihahambing sa nakatatanda.

6. Saan mo nakuha ang kaalaman mo sa nutrisyong

pampalakasan? (kahit ilan ang piliin):

Sports Nutrionist Doktor

Dietician Coach

Trainer Kapwa Manlalaro

Mga Magulang Guro

TV Magasin

Internet Mga kaibigan

80

7. Naranasan mo na ba ang mga ito?

Tanong Oo Hindi

Komunsulta sa isang nutritionist o dietitian.

Lecture ukol sa sports nutrition

Payuhan ng isang atleta ukol sa sports

nutrition

8. Kung nabigyan ka ng payo ukol sa sports nutrition noon,

sinusunod mo ba ito?

Oo

Hindi

Minsan

Hindi pa ako nabibigyan ng

payo ukol dito.

9. Mayroon ka bang sinusunod na plano sa nutrisyon tuwing ensayo?

□ Oo □ Hindi

10. Mayroon ka bang sinusunod na plano sa nutrisyon sa mismong araw

ng laro?

□ Oo □ Hindi
 81

10. Umiinom ka ba ng fluid gaya ng tubig habang nag-eensayo?

□ Oo □ Hindi

11. Umiinom ka ba ng fluids pagkatapos ng ensayo?

□ Oo □ Hindi

13. Umiinom ka ba ng sports drink?

□ Oo □ Hindi

Kung oo, anong uri o brand ng sports drink?

_____________________________________

Kung oo, bakit kailangang uminom ng sports drink?

______________________________________

14. Para sa iyo, ano ang mainam na oras ng pagkain pagkatapos ng iyong
event?

Pagkatapos ng laro mismo

2 oras makalipas ang laro

2-4 oras makalipas ang laro

Hindi na mahalaga ito.

82

15. Pagkatapos ng ensayo o laban, kailan ka kumakain?

□ Sa lalong madaling panahon

□ Sa loob ng dalawang oras
□ Makalipas ng dalawang oras
□ Hindi ko ito ginagawa

16. Alin sa sumusunod ang makatutulong upang lumaki ang muscles?

□ Pagkain ng mayaman sa protein

□ Kumain ng marami
□ Protein shake tuwing may ensayo
□ Weight training
□ Pagkain ng puti ng itlog

17. Alin sa sumusunod ang ginagawa ng sports drink?

(maaaring pumili ng higit sa isa)

□ Manatili ang tubig sa katawan

□ Matunaw ang taba
□ Mapalitan ang pawis
□ Mas masarap kaysa sa tubig
□ Pinapalitan ang sodium
□ Pinapalitan ang carbohydrates
□ Pinapalitan ang protein
□ Pamalit sa tubig

18. Umiinom ka ba ng multivitamins?

□ Oo □ Hindi □ Minsan
 83

Kung oo o minsan, bakit ka umiinom nito?

______________________________________________

Kung oo o minsan, irerekomenda mo ba ang pag-inom nito?

______________________________________________

19. Kung bibigyan ka ng payo ukol sa sports supplements, sa anong

paraan mo ito nais? (maaaring pumili ng higit sa isa)

□ Pagkonsulta sa sports nutritionist o dietitian

□ Lectures
□ Pamphlets
□ Workshops
□ Pagkuha ng isang atleta bilang guest speaker

20. Sino sa sumusunod ang gusto mong tumulong sa iyo upang

madagdagan ang iyong kaalaman sa sports nutrition?

□ Mga magulang □ Coach

□ At iba pa_______________________

21. May iba ka pa bang nais o mungkahi

upang mapabuti ang kaalaman sa sports
nutrition?

__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________

Maraming Salamat sa iyong pakikiisa!

84

Unibersidad ng Pilipinas
Kolehiyo ng Kinetikang Pantao
Diliman, Lungsod Quezon

Sa Kinauukulan:

Magandang araw po. Ako po ay nagsasagawa ng isang pag-aaral ukol sa

kaalamang pang-nutrisyon ng mga atleta, coach at tagapagsanay ng track
& field. Upang maging matagumpay ang pananaliksik na ito, mangyaring
sagutan ang sarbey na kalakip ng liham na ito. Magtiwala po kayo na ang
lahat ng datos ay mananatiling kompidensyal. Kung may iba pa po kayong
katanungan, mangyaring makipag-ugnayan lamang sa akin.

Sumasainyo,

Airnel T. Abarra
Mananaliksik
Gradwadong mag-aaral
MS Human Movement Science
 85

Sarbey sa kaalamang nutrisyong pang-isport

(Para sa mga Coach at trainer)

Pangalan: (Opsyonal):
Edad:
Kasarian:
Sangay pampaaralan:

I. Pag-coach ukol sa nutrisyong pang isport

Panuto: Lagyan ng tsek ang mga kahon sa ibaba.

1. Gaano ka na katagal nagko-coach?

□ Wala pang 2 taon □ 2-5 taon □ 5-10 taon □ Higit 10 taon

2. Ano ang pinakamataas mong pinag-aralan?

□ Bachelors (digri at major) ____________________________
□ Masters units (digri at major) _________________________
□ Masters graduate (digri at major) _____________________
□ Doctorate units (digri at major) _______________________
□ Doctorate graduate (digri at major) _____________________

3. Nagpapayo ka ba sa iyong mga manlalaro?

□Oo □Hindi □Walang tugon

4. Kung isinagot mo ay “hindi” sa tanong blg. 3, pakisagutan ang nasa ibaba:

□ Walang panahon
□ Walang tiwala sa sariling kaalaman sa nutrisyong pang-isport
□ Hindi importanteng isyu ang nutrisyon sa mga manlalaro
□ May ibang nagbibigay ng payo
□ Hindi ko alam
86

□ Hindi angkop
□ Iba pang kasagutan:____________________________________

5. Kabilang ba sa iyong payong pang-nutrisyon ang sumusunod?

□ Fluid intake
□ Supplements
□ Pagkain bago ang training/laro
□ Uri ng sustansiya
□ Weight loss/gain
□ Pagkain pagkatapos ngtraining/laro
□ Iba pa (Pakipaliwanag) ______________________________
□ Hindi kailangan

6. Naniniwala ka ba na ang tamang gawi sa nutrisyon ng mga atleta sa track &

field ay mapapabuti ang kanilang husay sa laro?

□ Oo □ Hindi □Hindi alam/walang tugon

7. Naniniwala ka ba na ang tamang gawi sa nutrisyon ng mga atleta sa track &

field ay makaiiwas sa injury?

□ Oo □ Hindi □Hindi alam/walang tugon

8. Gaano mo tinataya ang iyong sariling kaalaman ukol sa nutrisyong pang

isport?

□ Wala □ Mataas sa katamtaman □ Katamtaman □ Mahusay

9. Gaano ka kadalas nagbabasa ukol nutrisyong pang-isport?

□Hindi pa □Lingguhan □Buwanan □Tuwing ika-6 na buwan

 87

□Iba pa: ___________

10. Saan nagmumula ang iyong impormasyon sa mga isyu sa nutrisyong pang-
isport? (Pumili ng kahit ilan)

□ Hindi ako kumukuha ng impormasyon
□ Internet □Lektyur seminar
□ Isponsor: Pakitala: _________________
□ Iba pa: ________________

11. Komunsulta ka ba sa isang propesyunal sa isport upang mabigyan ng

payong pang-nutisyon ang iyong mga manlalaro?

□ Oo □ Hindi □Hindi alam/walang tugon

Kung “hindi” ang sagot, magpatuloy sa tanong blg. 13.

12. Alin sa sumusunod na dalubhasa ang iyong kinonsulta ukol sa mga

nutrisyon ng mga atleta? (Pumili ng kahit ilan)

□ Team trainer □ Doktor

□ Physiotherapist
□ Personal trainer
□ Registered dietitian/nutritionist
□ Iba pa:_______________________________

13. Nakatanggap ka ba ng pormal na pagsasanay sa nutrisyon?

□ Oo □ Hindi □Hindi alam/walang tugon

Kung hindi, magpatuloy sa blg. 19.

88

14. Gaano katagal ang nasabing training?

□Wala pang 5 oras □ 5-15 oras □ 15-30 oras

□Higit pa sa 30 oras
□ Iba pa. Paki-lista.________________________________

15. Ano-ano ang kinapapalooban ng training (Pumili ng kahit ilan)

□ Lektyur
□ Praktikal na workshop
□ Bahagi ng isa pang kurso
□ Distance learning course
□ Iba pa. _____________________________

16. Kailan nangyari ang training na ito?

□ 2011-2007 □ 2006-2002 □ 2001-1997 □ Bago pa ang 1996

17. May update ba sa iyong kaalaman sa nutrisyon?

□ Oo □ Hindi □Hindi alam/walang tugon

Kung hindi, magpatuloy sa tanong blg. 19.

18. Kailan nangyari ang update na ito?

□2011-2007
□2006-2002
□2001-1997
□ Bago ang 1996
 89

19. Ano ang pinaka-mataas na antas ng track & field ang iyong sinalihan?

□ Intramurals
□ Division meet
□ Regional Meet
□ Nationals
□ Walang karanasan sa paglalaro

20. Noong ikaw ay atleta pa, nakatanggap ka ba ng payong nutrisyon?

□ Oo □ Hindi □Hindi alam/walang tugon

Kung oo, ipaliwanag kung anong payo ang ibinigay sa iyo:

________________________________________

Sino ang nagbigay sa iyo ng payong ito?

____________________________________ ____

21. Dumalo ka na ba sa kahit anong coaching courses?

□ Oo □ Hindi

Kung oo, itala ang mga kurso na iyong dinaluhan at ang

organisasyon na nagbigay ng nasabing kurso:

Pangalan ng kurso:
________________________________________

Pangalan ng organisasyon:
____________________________________ ____
90

II. Katanungan ukol sa nutrisyong pang-isport

Panuto: Lagyan ng tsek ang bawat aytem para sa inyong sagot

Katanungan Oo Hindi Di-

Tiyak

Ang carbohydrates ay makikita sa tinapay at

kanin.

Ang carbohydrates ang pangunahing

panggatong (fuel) ng katawan.

Malaki ang naitutulong ng carbohydrates sa

pagpapagaling ng muscles.

Ang asukal ay hindi isang uri ng carbohydrate.

Ang pagkain ng carbohydrates ay magpapataas

ng antas ng taba sa katawan.

Ang prutas at gulay ay mayroong carbohydrates.

Ang mga kendi ay mainam na mapagkukunan

ng carboyhydrates.

Dapat iwasan ang kanin sa inyong diyeta.

Ang prutas ay magandang pagkunan ng protein.

Malaki ang naitutulong ng protina sa

pagpapagaling ng mga muscle.

Kapag gulay lamang ang kinakain ng isang

tao, hindi siya makakukuha ng tamang dami ng
protina.

Ang gatas at karne ay mayaman sa protina.

Ang sobrang pagkain ay nakatataba.

Ang fats ay ginagamit ng katawan sa di

mabibigat na ensayo.
Ang fats ay pwedeng kainin kahit malapit na ang
laro.
 91

Ang pagkaing matataba ay pwedeng kainin

bilang merienda upang magkaroon ng enerhiya.

50% ng iyong katawan ay binubuo ng tubig

Dehydrated o walang tubig sa katawan kung

uhaw ka na?

Ang kulay ng ihi ay isang palatandaan

upang malaman kung dehydrated ang isang
tao o hindi.

Alin sa sumusunod ang pinakamataas ang taba o fats?

Pagkain Oo Hindi Di-

Tiyak

Mani

Tsokolate

Potato Chips

Fishballs

Gata ng niyog

Alin sa sumusunod ang mayaman sa protina?

Pagkain Oo Hindi Di-

Tiyak

Monggo

Repolyo

Manok

Low-fat na gatas

Tinapay
92

Alin sa sumusunod ang may pinakamataas na naibibigay na enerhiya?

Pagkain Oo Hindi Di-

Tiyak

Alak

Protina

Carbohydrates

Fat

Ano ang ginagawa ng vitamins at minerals sa katawan ng tao?

Pampalaki ng muscles

Pinagkukunan ng enerhiya ng katawan

Nag-aayos ng Gawain/sistema sa loob ng

katawan

Nag-iimbak ng carbohydrates

Alin sa sumusunod ang palatandaan ng kakulangan sa iron?

(Maaring higit sa isa ang sagot).

Hirap sa paghinga

Pagod o panghihina

Pananakit ng ulo

Paghina sa paglaro

Pamumutla
 93

Inumin o hydration?

1. Alin sa sumusunod ang hindi sports drink?

□ Gatorade
□ 100 plus
□ Pocari sweat
□ Cobra
□ Powerade
□ Di-tiyak

2. Alin ang pinaka-angkop na inumin 2 oras pagkatapos ng ensayo?

□ Fruit juice
□ Sports drink
□ Coke
□ Water
□ Di-tiyak

3. Sang-ayon ka ba o hindi sang-ayon sa sumusunod na pahayag?

a. Ang pagkawala ng tubig na 2% ng timbang ay makababawas sa

antas ng laro nang may 20%.

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

b. Ang pagkuha ng timbang ng isang atleta bago at pagkatapos ng

laro ay isang magandang paraan upang malaman ang nawalang tubig
sa katawan.

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

94

c. Payuhan ang atleta sa kaniyang ensayo na uminom lamang kapag

sila ay nauuhaw.

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

d. Ang fruit juice ay isang magandang inumin habang nag-eensayo

at sa halftime ng laro.

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

e. Ang mga energy drink gaya ng Cobra at Red Bull ay magandang

inumin 30 minuto bago ang ehersisyo.

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

Pamamahinga o recovery?

4. Ang pinakamahalagang sustansiya na kailangang palitan matapos ang isang

oras na takbo ay:

□ Carbohydrate
□Protein
□Fat
□ Unsure

5. Alin sa sumusunod na snack ang iyong imumungkahi sa isang manlalaro na

kainin pagkatapos ng ensayo?

a. □ 4 na slice ng tasty bread na may 2 kutsaritang choco spread

□ o 1 pakete ng hot chips
□ Di-tiyak
 95

b. □ 1 ensaymada
□ o 2 hotdog sandwich
□ Di-tiyak

c. □100g na marshmallow
□ o 2 mansanas
□ Di-tiyak

d. □ 2 chicken empanada
□ or 1 mangkok ng goto
□ Di-tiyak

6. Ang pinaka-mainam na oras ng pagkain pagkatapos ng ensayo ng isang

sprinter ay:

□ Sa loob ng 30 minuto
□ Sa loob ng 45 minuto
□ Isang oras
□ 2-3 oras
□ Di-tiyak

Pagdagdag ng timbang o weight gain

7. Sang-ayon ka ba o tutol sa sumusunod?

a. Para lumaki ang muscle, protina ang dapat mas marami sa diyeta

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

b. Isang produkto upang mapataas ang muscle mass ay ang protein

powder.
□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak
96

c. Kung di magbabago ang isang ehersisyo, posible na bumigat ang

isang thrower kung umiinom pa sila ng 6 na baso ng fruit juice kasama
ng kanilang regular na pagkain.

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

d. Mas mainam ang 1 kutsarita ng butter kaysa 1 kutsarita ng

mantekilya.

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

e. Kumain ng mas maraming cheddar cheese kaysa queso de bola.

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

f. Kumain ng mas maraming manok kaysa pork longganisa.

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

g. Huwag kumain ng pasta pagkatapos ng ika-6 ng gabi

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

h. Uminom ng fruit yoghurt kaysa fruit shakes

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

 97

Mga Supplement

8. Sang-ayon ka ba o tutol sa sumusunod na pahayag?

a. Dapat uminom ng multivitamins ang karamihan sa mga atleta.

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

b. Uminom dapat ng iron tablets kung ang isang atleta ay pagod at

namumutla

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

c. Ang Vitamin C ay palaging pinaiinom sa mga atleta.

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

d. Ang B vitamins ay dapat inumin kung kulang sa enerhiya o

nanghihina.

□ Sang-ayon □ Tutol □Di-tiyak

Maraming salamat sa inyong panahon at pakikiisa.

 Apendiks B

Sipi ng 7 araw na Talaan ng Pagkain

(7 day food record)

ANG PITONG ARAW (7) na talaan ng pagkain ay isang pamamaraan

upang malaman ang iyong araw-araw na kinakain habang nasa paligsahan.
Mangyaring itala ng mabuti ang lahat ng iyong kakainin at iinumin sa loob ng
pitong (7) araw. Ilagay din ang antas o level ng iyong pagkabusog gamit ang
scale o antas na ito:

1 Sobrang gutom

3 Kumakalam na sikmura

5 Hindi gutom o busog

7 Katamtamang busog

10 Sobrang busog
 99

Kung mayroong kang katanungan ukol sa bahaging ito, makipag-ugnayan

lamang sa mananaliksik.

Halimbawa ng Food Record

Oras Pagkain Dami o Antas ng Saan kumain

inumin bilang pagkagutom o
ng kinain o pagkabusog pakiramdam

7:30 AM Pandesal 3 piraso 7 Track oval

Gatas 1 baso

Pritong Itlog 1 piraso

9:30AM Cookies 3 piraso

12:00NN Fried Chicken 1 piraso 4 Living

quarter

3:00PM Buns 2 piraso 4 Competition

Area

6:00PM Beef Nilaga 2 tasa

Kanin 2 tasa
100

Day: 1 Food Record

Petsa:

Pangalan:

Event:

Oras Pagkain at Dami o Gutom o Lokasyon/

Inumin bilang busog pakiramdam
 101

Day: 2 Food Record

Petsa:

Pangalan:

Event:

Oras Pagkain at Dami o Gutom o Lokasyon/

Inumin bilang busog pakiramdam
102

Day: 3 Food Record

Petsa:

Pangalan:

Event:

Oras Pagkain at Dami o Gutom o Lokasyon/

Inumin bilang busog pakiramdam
 103

Day: 4 Food Record

Petsa:

Pangalan:

Event:

Oras Pagkain at Dami o Gutom o Lokasyon/

Inumin bilang busog pakiramdam
104

Day: 5 Food Record

Petsa:

Pangalan:

Event:

Oras Pagkain at Dami o Gutom o Lokasyon/

Inumin bilang busog pakiramdam
 105

Day: 6 Food Record

Petsa:

Pangalan:

Event:

Oras Pagkain at Dami o Gutom o Lokasyon/

Inumin bilang busog pakiramdam
106

Day: 7 Food Record

Petsa:

Pangalan:

Event:

Oras Pagkain at Dami o Gutom o Lokasyon/

Inumin bilang busog pakiramdam
Tungkol sa may-akda

Si Airnel T. Abarra ay isang guro, coach, at mananalisik sa larangan ng

Agham pang-Isports at Pagsasanay. Mula 2019, nag-aaral siya ng Doktor ng
Pilosopiya sa Unibersidad ng Edukasyong Pangkatawan (University of Physical
Education) sa Budapest, Hungary. Bago ang kanyang pag-aaral, hinirang sya
bilang Grade School Sport Officer sa Ateneo de Davao University at coach ng
Ateneo de Davao University Track and Field Team. Isa sa kanyang proyekto
ay ang Mindanao Blue Knights Track League sa Lungsod ng Dabaw na kung
saan ay nag-oorganisa ng mga palaro at gawaing pang-edukasyon para sa mga
manlalaro at tagapagsanay sa Athletics (Track and Field).
Iilan lamang ang aklat na ito sa
Pilipinas na nagbigay-pansin sa
Track and Field at nutrisyong
pang-isport bilang paksang-aralin.
Layunin ng aklat na ito na malaman
ang Gawain at kaalamang pang-
nutrisyong isport ng mga coach,
atleta, at tagapagsanay. Magagamit
ito bilang batayan sa edukasyong
pangkalusugan ng mga coach,
tagapagsanay, at tagapamahala
sa larangan ng Track and Field
upang makabuo at magkaroon
ng mahuhusay na programa sa
nutrisyong pang-isport.

SENTRO NG WIKANG FILIPINO

UNIBERSIDAD NG PILIPINAS
DILIMAN, LUNGSOD QUEZON