Phần 2: Biểu diễn R , ZC, ZL dưới dạng số phức và cách tính tổng trở cho các mạnh thường

gặp.

1. Sự tương quan giữa điện xoay chiều và số phức:

Điện xoay chiều

Xét đoạn mạch R, L, C mắc nối tiếp:

u = U 0 cos (ωt +φ)(V )

Ta có giản đồ vectơ như sau:

Trục hoành biểu diễn R

Phần dương của trục tung biểu diễn L

Phần âm của trục tung biểu diễn C

Số phức

Xét một số phức bất kỳ x=a+ b i

Số phức này được ghi dưới dạng lượng giác x=X 0 ∠φ

Và được biểu diễn như trên :

Trục hoành biểu diễn phần số thực ( a )

Trục tung biểu diễn phần ảo ( b )

Vectơ X có độ lớn X 0 và tạo với trục hoành một góc φ .

Như vậy ta có thể xem R như là một số phức chỉ có phần thực a ( vì nằm trên trục hành)

L và C là số phức chỉ có phần ảo b ( vì nằm trên trục tung ). Với L nằm ở phần dương nên biểu diễn là ib.
C nằm ở phần âm nên biểu diễn là -ib

U và I được xem như là một số phức x và được viết dưới dạng lượng giác x=X 0 ∠φ

2. Các mạnh điện xoay chiều.

a. Mạch điện xoay chiều chỉ có điện trở

Nối hai đầu của mạch chỉ có điện trở R vào điện
áp xoay chiều u = U√ 2cos (ωt ¿+φ) ¿ .

u
Theo định luật Ôm i và u tỉ lệ với nhau: i = =
R
U
√ 2 cos(ωt ¿+ φ) ¿
R

u∠ φ
Ta viết về dạng lượng giác: i = =√ 2
R ∠ 0°
U ∠φ U
° =√2
∠φ
R ∠0 R

U
Trong đó độ lớn cường độ hiệu dụng trong mạch điện xoay chiều: I =
R

b. Mạch điện xoay chiều chỉ có tụ điện:

Nối hai đầu của mạch chỉ có điện trở R vào điện áp xoay chiều u = U√ 2cos (ωt ¿+φ)¿ .

u U
√ 2 cos (ωt ¿+φ)¿
−i Z C −i Z C

Theo định luật Ôm i và u tỉ lệ với nhau: i = =

u ∠φ U ∠φ
U π
Ta viết về dạng lượng giác: i = π =√ 2 π = √ 2 ∠φ+
Z C ∠− Z C ∠− R 2
2 2
Trong đó độ lớn cường độ hiệu dụng trong mạch điện xoay chiều: I =
U
ZC

c. Mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần:

Nối hai đầu của mạch chỉ có điện trở R vào điện áp xoay chiều u = U
√ 2cos (ωt ¿+φ)¿ .

u U
Theo định luật Ôm i và u tỉ lệ với nhau: i = = √ 2 cos ¿ ¿)
iZ L i Z L

u∠ φ U ∠φ
U π
Ta viết về dạng lượng giác: i = π =√ 2 π = √ 2 ∠φ−
ZL∠ ZL∠ R 2
2 2

U
Trong đó độ lớn cường độ hiệu dụng trong mạch điện xoay chiều: I =
ZL

3. Mạch có R,L,C nối tiếp

Nối hai đầu của mạch điện với điện trở R, tụ điện C và cuộc cảm thuần L mắc nối tiếp vào điện áp xoay
chiều u=U √2 cos ( ωt +φ )

√
Tổng trở của mạch Z= R 2+ ( Z L + ZC )
2

Dạng phức: Z∗¿ R+i ( Z L−Z c )

u U
Theo định luật Ôm i và u tỉ lệ với nhau: i= = √ 2cos (ωt +φ)
Z R+i ( Z L −Z c )

Ta viết về dạng lượng giác:

u∠φ U ∠φ U Z L−Z C
i= =√ 2 = √2 ∠φ+ arctan
√ R + (Z
2
L
2
+ ZC ) ∠ arctan
Z L −Z C
√ R +( Z
2
L
2
+Z C ) ∠ arctan
Z L−Z C
√ R +( Z + Z
2
L C
2
) R
R R

U
Trong đó độ lớn cường độ hiệu dụng trong mạch điện xoay chiều: I =
√ R +( Z
2
L +Z C )
2