Metodologia – powtórka do pisania części empirycznej:

1. Hipotezy i możliwości ich weryfikacji:

Hipoteza – przypuszczalna odpowiedź na pytanie, będące problemem badawczym, poprzez

badanie jest ona sprawdzana i uprawdopodobniona lub odrzucona

O związku między zmiennymi – postuluje istnienie związku przyczynowo- skutkowego;

weryfikowana eksperymentalnie

O współwystępowaniu zmiennych – postuluje istnienie związku liniowego/nieliniowego

między zmiennymi; weryfikowana poprzez badania korelacyjne

O interakcji między zmiennymi - postuluje wspólne nachodzenie na siebie efektów

zmiennych, które mogą powodować zachwianie rzeczywistych różnic odnotowywanych na
zmiennej zależnej; weryfikowana korelacyjnie (modele mediacyjne) lub eksperymentalnie
(schemat wykluczania)

Zerowa: postuluje brak występowania różnic, zastosowany czynnik nie spowodował zmiany
poziomu zmiennej zależnej

Alternatywna: postuluje występowanie różnic, zastosowany czynnik spowodował zmianę poziomu

zmiennej zależnej

Bezkierunkowa (równoważnościowa) – postuluje różnice, ale nie określa jej kierunku, służy
stwierdzeniu jej istnienia, stosowana w badaniach eksploracyjnych

Kierunkowa – postuluje różnice, z określeniem jej kierunku, opiera się na przesłankach

ujawnionych w innych badaniach

2. Schematy badawcze:

Eksperymentalny – występuje randomizacja I i II stopnia (losowy przydział do grup, losowy

przydział wartości zmiennej niezależnej) wysoka kontrola, zachowana standaryzacja, pełna
manipulacja zmienną niezależną główną – możemy wnioskować o zależnościach przyczynowo
skutkowych – manipulacja eksperymentalna

Quasi-eksperymentalny – brak randomizacji I stopnia (a czasem też II), zmienna niezależna

główna stanowi kryterium przydziału do grupy, jest nie-manipulowana

Korelacyjny – brak randomizacji, kontrola ograniczona jedynie do warunków pomiaru, brak

manipulacji, możemy wnioskować jedynie o współzmienności zmiennych

3. Ograniczenia i zalety schematów badawczych

Zalety eksperymentu: możliwość wnioskowania o zależności przyczynowo- skutkowej, najwyższy

stopień kontroli

Wady: brak realizmu życiowego i psychologicznego (model może weryfikować się jedynie w
warunkach laboratoryjnych, gdy wyeliminowany jest wpływ innych zmiennych)

Zalety quasi-eksperymentu: możliwość weryfikowania wpływu funkcjonalnego

Wady: brak randomizacji (rozkładanie się błędów pomiaru jest zaburzone), brak możliwości
wnioskowania a zależnościach przyczynowo- skutkowych
Zalety schematu korelacyjnego: niskie koszty, łatwość przeprowadzenia, duże próby, mogą być
inspiracją do dalszych badań

Wady: brak możliwości wnioskowania o zależności przyczynowo- skutkowej, najniższy stopień

kontroli, najwyższa zależność od sposobu pomiaru

4. Testy statystyczne możliwe do stosowania w danym schemacie:

Testy parametryczne – mają większą moc, czyli mniejszą możliwość popełnienia błędu II rodzaju,
odrzucenie prawdziwej hipotezy; muszą zostać spełnione założenia o normalności rozkładu
zmiennej zależnej w porównywanych próbach, homogeniczności wariancji, równoliczności grup,
zmienna zależna ma charakter ilościowy, a zmienna niezależna przyjmuje 2 lub więcej poziomów

Korelacje: r-Pearsona

Testy t: dla jednej próby, dla prób zależnych i niezależnych

ANOVA: jednoczynnikowa i jednopoziomowa, wieloczynnikowa i jednopoziomowa,

jednoczynnikowa i wielopoziomowa, wieloczynnikowa i wielozpoziomowa

Analiza regresji: z jednym predyktorem i z wieloma predyktorami

Testy nieparametryczne – mają mniejszą moc, stosowane przy brak normalności rozkładu
zmiennej zależnej, lub gdy zmienna zależna ma charakter jakościowy

Rho-Spearmanna, tau-Kendalla

Testy t: U Manna-Withneya (niezależny), Wilcoxon (zależny)

ANOVA: Kruskala-Wallisa