‫من محاسن‬

‫الدين اإلسالمي‬
‫املؤلف‬
‫عبدالعزيز بن محمد السلمان‬

‫املترجم‬
‫لقمان حكيم حكمت‬

‫‪PASHTO‬‬
‫بشتو‬
 ‫ح املكتب التعاوين للدعوة واإلرشاد و توعية الجاليات بالربوة‪١٤٤١ ،‬هـ‬
‫فهرسة مكتبة امللك فهد الوطنية أثناء النرش‬
‫عبدالبصري‪ ،‬لقامن حكيم‬
‫من محاسن الدين اإلسالمي‪ :‬اللغة البشتو ‪ / .‬لقامن حكيم عبدالبصري‪ - .‬الرياض‪١٤٤١ ،‬هـ‬
‫‪ ١٢٤‬ص‪ ١٤ ،‬سم ‪ ٢١ x‬سم‬
‫ردمك ‪978-603-٨٢٤٩-٤٤-٤ :‬‬
‫‪ -٢‬اإلسالم واملجتم ع أ‪ .‬العنوان‬ ‫‪ -1‬اإلسالم ‬
‫‪١٤٤١/١٥٥٨‬‬ ‫ديوي ‪ ٢١٠‬‬
‫رقم االيداع‪١٤٤١/١٥٥٨ :‬‬
‫ردمك ‪978-603-٨٢٤٩-٤٤-٤ :‬‬

‫وصمم من قبل مركز أصول‪ ،‬ومجيع الصور املستخدمة يف‬ ‫ِّ‬ ‫ُأعد هذا الكتاب‬
‫التصميم يملك املركز حقوقها‪ ،‬وإن مركز أصول يتيح لكل مسلم طباعة‬
‫الكتاب ونرشه بأي وسيلة‪ ،‬برشط االلتزام باإلشارة إىل املصدر‪ ،‬وعدم التغيري‬
‫يف النص‪ ،‬ويف حالة الطباعة يويص املركز بااللتزام بمعايريه يف جودة الطباعة‪.‬‬
 ‫لړليک‬
‫‪7‬‬

‫‪٩‬‬ ‫د ژباړن پېلزيه‬

‫‪١٣‬‬ ‫د يلکوال رسيزه‬
‫‪١٥‬‬ ‫د اساليم دين ښېګڼو يادونه‬
‫‪٢١‬‬ ‫دویم فصل‬
‫‪٣١‬‬ ‫دریم فصل‬
‫‪٤٥‬‬ ‫څلورم فصل‬
‫‪٥٥‬‬ ‫پنځم فصل‬
‫‪٥٩‬‬ ‫شپږم فصل‬
‫‪٦٣‬‬ ‫اوم فصل‬
‫‪٧١‬‬ ‫اتم فصل‬
‫‪٧٧‬‬ ‫نهم فصل‬
‫‪٨٣‬‬ ‫لسم فصل‬
‫‪٩١‬‬ ‫يولسم فصل‬
‫‪٩٧‬‬ ‫دولسم فصل‬
‫‪١٠٣‬‬ ‫ديارلسم فصل‬
‫‪١١١‬‬ ‫په پای کې درته د يو اعلم دین نلډه خربه‬
‫‪١١٣‬‬ ‫د يلکوال د ژوند سوانح‬
 ‫د ژباړن پېليزه‬
‫‪9‬‬

‫ْ َ َ ْ ُ ْ ْ َ ْ ً َ َ َ َ َّ َ َ َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ ْ ُ‬
‫ب األ ِدلة ع ِص َّح ِت ِه َو بَيَّنَ َها‬ ‫السالم لِلمؤ ِم ِني ِدينا‪ ،‬ونص‬ ‫ضا ِ‬ ‫ال ْي َر ِ َ‬
‫ل ِ‬ ‫الَمد ِ ِ‬
‫َْ ْ ً َ َ ََ ْ َ ُْ َ َ َ َ ََ‬
‫اح ٍة فقال‪( :‬ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ‬ ‫س و سم‬ ‫تب ِيينا‪ ،‬وجعل ِدين ي‬
‫يك َ ُل َو أَ ْش َه ُد أَ َّن ُمَ َّمدا ً َعبْ ُد ُه َو َر ُس ْو ُلُ‬
‫َ ْ َُ َ َ َ‬ ‫َ َ ْ َ ُ َ َّ َ ٍ َ َ َّ‬
‫ﮰ)‪ ،‬وأشهد أن ال ِال ِاال اهلل وحده ال ِ‬
‫ش‬
‫َ َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ ْ ْ َ َ ْ ُ َ ُ ِّ َ َ ْ َ َ ْ َ ْ َّ ْ َ َ َ ْ َ َ ُ َ َ َ ْ َ ُ ْ َ ْ َ‬
‫الي ِقيل عنه‪( :‬ما خي بي أمري ِن ِإل اختار أيسهما ما لم يكن مأثما)‪ ،‬صل اهلل‬ ‫ِ‬
‫ادليْن‪َ ،‬و َب ْعد‪ُ:‬‬ ‫ك ب ُسنَّته ا َل يَ ْومِ ِّ‬‫َ ْ َ َ َ ْ َ َ َّ َ‬ ‫َ َْ َ ََ‬
‫ِ‬ ‫آل وأصحابِ ِه ومن تمس ِ ِ ِ ِ‬ ‫علي ِه وع ِ ِ‬
‫هغه اساليم منهج او اليه دين چې حممد صیل اهلل عليه وسلم د اهلل رب العلمني‬
‫هل پلوه د تام برشيت د سعادت په منظور فاين دنياګۍ ته راوړی دی‪ ،‬واقعا چې د‬
‫صالح او سهولت حقييق دين دی‪ ،‬د رمحت او ښېګړې دين دی‪ ،‬د انسانيت په‬
‫جامه کې د انسانانو دين او د ابدي سعادت ځانګړې الره ده‪.‬‬
‫همدغه اساليم دين دی چې اهلل رب العلمني پرې مونږ ټولو انسانانو ته د خپل‬
‫ډېر رحم او مهربانۍ هل خمې د تمسک او په دنياوي چارو کې د تطبيق امر او د‬
‫تنفيذ حکم کړی دی‪.‬‬
‫په دغه هلکه اهلل رب العلمني فرمايي‪:‬‬
‫(ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ) [سورت ال عمران‪]۱۰۲ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ای مومنانو! د اهلل پاک څخه په حقه توګه وډار شئ او تاسو د اساليم دين‬
‫پرته به بل هېڅ دين مه مرئ‪.‬‬
‫او همدغه دين دی چې ورباندې ابراهيم عليه السالم ټولو چبو ته د پېروۍ امر‬
‫ً‬
‫کړی دی‪ ،‬اهلل رب العلمني هل هغه څخه حاکية فرمايي‪:‬‬
‫(ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭﭮ ﭯ ﭰ‬
‫ﭱ ﭲ) [سورت بقره‪]۱۲۸ :‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ژباړه‪ :‬ای زمونږ ربه مونږ ستا لپاره تل تابعداره وګرځوه او ځمونږ هل اوالدې څخه‬
‫هم يوه ډهل همېشه تابعداران او منونکي وګرځوه‪ ،‬مونږ ته مو مناسک راوښايه او‬
‫توبه راباندې اوباسه ته توبه قبلونکی او نهايت زيات مهربان يې‪.‬‬ ‫‪10‬‬

‫نو د اساليم رشيعت احاکم ګران او ستړي کونکي نه دي بلکې اسان او د هر‬
‫چا زير توان دي‪ ،‬اهلل رب العلمني د ديين اسانتياو په هلکه فرمايي‪:‬‬
‫(ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ) [سورت بقره‪]185 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬اهلل پاک پر تاسو د اسالیم دين منلو کې اسانتياوې غواړي او درباندې‬
‫ستړې او تکليف نه غواړي‪.‬‬
‫او دا حقيقت دی چې د اساليم رشيعت احاکم د دنيا په چارو کې تنفيذول اسان اکر‬
‫دی ځکه چې اهلل پاک د اساليم دين په منلو کې د ټولو انسانانو د احوالو مرااعت‬
‫او خيال ساتیل دی‪ ،‬ټول واجب شوي احاکم يې د هغوی لپاره رمحت ګرځویل دی‪.‬‬
‫په روژه کې يې د مسافر په هلکه د افطار حکم راستویل دی‪ ،‬څلور رکعتزي ملونځ‬
‫يې ترې په دوه رکعتزي ملونځ د مکمل اجر او ثواب څخه ډک ګرځویل دی‪.‬‬
‫ناجوړه اړوند يې د قران کريم په نصوصو کې ګڼ شمېر سهوتلونه او اسانتياوې‬
‫په نښه کړي دي‪ ،‬ناجوړه يې د خپل توان په اندازه د ملونځ په ادا ملکف کړی دی‪.‬‬
‫هل دې کبله خو يې په ټولو انسانانو باندې په اساليم دين کې غلو حرام او ناروا‬
‫بللې ده ترڅو دغه زيایت کول د اساليم دين د سماحت رسه منافات ونه لري‪.‬‬
‫نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم دغسې غلو کونکو او د شاق اکرونو اجنامولو‬
‫َ َ َ ْ ُ َ َ ِّ ُ َ َ َ َ َ َ ً‬
‫اړوند فرمايي‪« :‬هلك المتنطعون قالها ثلثا»‪[ .‬صحيح مسلم‪]۲۶۷۰ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬درې ځل يې وويل‪ :‬په دين کې تشدد او سخيت کونکي تباه او برباد شول‪.‬‬
‫خو دومره ده چې د اساليم رشيعت د سهولت معنا دا نه ده چې د هغه واجبات‬
‫دي پرېښودل يش او يا دې د هغه په چارګاه او ممنوعه عالقه باندې تېرې ويش‪،‬‬
‫بلکې هغه شخص چې په دغسې بې معنا او ال بنياده خربه باندې د جرم ارتکاب‬
‫وکړي هغه ته اساليم رشيعت سنګينه زسا اوروي ترڅو دغه ډول خلک بېرته د‬
‫اساليم رشيعت په احاکمو ملزم وګرځي‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫نو دا کتاب چې شيخ عبدالعزيز بن حممد السلمان د دين په ښېګڼو او ګڼ شمېر‬

‫ګټو باندې باندې يلیلک دی‪ ،‬د ډېر قدر او احرتام وړ يلکنه ده زه هم په دې خوښ‬
‫‪11‬‬
‫شوم چې د خپلو پښتنو ورونو د سعادت او هدايت په خاطر يې هل عربۍ څخه پښو‬
‫ته د ژباړلو زيار د ثواب او اجر په نيت په اغړه واخلم ترڅو هل دې نعمت څخه بې‬
‫برخې ورونه د برخې خاوندان يش‪.‬‬
‫په کتاب کې مې د هر ذکر شوي ايت سورت او ايت شمېر ذکر کړی دی‪ ،‬او هر‬
‫نبوی حديث مې هم احلمدهلل خپل مصدر ته منسوب او د حديث شمېر مې هم‬
‫ذکر کړی دی‪.‬‬
‫اهلل رب اکئنات دې زما دا عمل د قيامت په ورځ د حسناتو په تله کې حساب‬
‫کړي او اهلل دې پرې تمامو لوستونکو او د دين مينوالو ته په خري او سعادت او‬
‫ګټه تمام کړي‪.‬‬
‫د کتاب د نرش او اشاعت په برخه کې چې کومو ورونو معنوي او مادي زيار په‬
‫اغړه اخسیت دی رب دې ورهل د قرب او دوزخ هل عذاب څخه د جنات سرت المل‬
‫وګرځوي او اهلل دې د دوی سيع قبوهل کړي‪.‬‬
‫امني ثم امني يا رب العلمني‬
‫لقمان حکيم حکمت‬
‫‪13‬‬
‫د ليکوال سريزه‬
‫َْ ُ ُ ْ‬ ‫الع َظ َمة َوالْع َّزة َوالْک ْ َ َ َ َ‬‫الل‪َ ،‬و َ‬ ‫َّ ْ َ َ َّ َ َ َ‬ ‫ْ‬
‫ال َ ْم ُ‬
‫ال‪َ ،‬وأشک َ ُر ُه ش َک َر‬ ‫بيا ِء واجلم ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اجل‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫د‬‫ر‬ ‫ف‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫ال‬
‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫کر َب ْعض َما أُولْه م َن اال ْن َع َواالفْ َ‬ ‫َّ ْ ْ َ ْ ُ ْ‬ ‫َْ ُ َْ‬
‫ال‪َ ،‬وأش َه ُد أن‬ ‫ِ‬ ‫ض‬ ‫ِ‬ ‫امِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫اتل‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ف‬
‫ٍ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫عب ٍد مع‬
‫َ َْ َ ََ‬ ‫َ ْ َ ُ َ َ ْ َ ُ َ َ ْ َ ُ َ َّ ُ َ َّ ً َ ْ ُ ُ َ َ ُ ْ ُ ُ َ َّ‬ ‫َ َ َ َّ‬
‫شيکَ ل وأشهد أن ممدا عبده ورسول صل اهلل علي ِه وع‬ ‫ال ِال ِاال اهلل وحده ال ِ‬
‫حبه َو َسلَّ َم ت َ ْسليْما ً َکث ْياً‪َ ،‬و َب ْعد‪ُ:‬‬ ‫َ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫آل َوص ِ ِ‬ ‫ِِ‬
‫ما خپپل کتاب (موارد الضمآن دلروس الزمان) په څنګ کې د اساليم دين ځينې‬
‫ښيګڼې او ګټې ذکر کړې وې‪ ،‬ځينو نېاکنو ملګرو پسنده بوهل چې ياد حماسن په‬
‫ځانګړي توګه راغونډ يش‪ ،‬چاپ او بيا پر مسلمانانو باندې توزيع يش‪ ،‬شايد د‬
‫دغه کتاب د چاپ په برکت هغه خلک چې اهلل پاک يې د هدايت او سمې الرې‬
‫ته د ارشاد اراده کړي وي پرې هدايت ومويم‪.‬‬
‫هل اهلل پاک څخه سوال کوو چې زمونږ دغه عمل يواځې د هغه د رضا په خاطر‬
‫وګرځوي او ترڅنګ يې چاپ کونکي‪ ،‬خرپونکي‪ ،‬لوستونکي او اورېدونکي‬
‫ته اجر او ثواب ورکړي‪.‬‬
‫اهلل ښه اورېدونکی‪ ،‬نزدې او داع قبلونکی دی‪.‬‬
‫امهلل صل یلع حممد وآهل وسلم‬
‫‪15‬‬
‫د اسالمي دين ښېګڼو يادونه‬

‫ای د اهلل بندګانو! اهلل پاک فرمايي او هغه تر هر چا رښتيا ګوه دی‪:‬‬
‫(ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ) [سورت مائده‪]۳ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬همدا نن ورځ مې ستاسو لپاره ستاسو دين بشپړ کړ‪ ،‬خپله لورينه مې‬
‫درباندې پوره کړه او په اسالم باندې ستاسو لپاره په ديين بڼه رايض يم‪.‬‬
‫دين يې د خپلې مرستې هل خمې بشپړ او پر ګردو اديانو يې پورته کړ‪ ،‬د خپل بنده او‬
‫استازي کومک يې وکړ او د رشک پېرواکر يې په لويه کچه رسوا کړل‪ ،‬وروسته هل‬
‫دې چې مومنان بندګان يې هل دين څخه رابندول او طمع توقع يې لرهل چې بېرته‬
‫به کفر ته وګرځي‪ ،‬خو چې لکه يې د اسالم پياوړتيا او پر نورو اديانو بريمن‬
‫ويلد نو هل د مسلمانانو هل ارتداد څخه په پوره توګه نا امېده شول‪ ،‬برسېره پر دې‬
‫به يې ترې خوف او ترس درلود‪ ،‬رب پروردګار په خپلو بندګانو باندې د هدايت‬
‫او توفيق‪ ،‬د عزت او تاييد لورينه پوره کړه او زمونږ لپاره په اسالم باندې د دين‬
‫په توګه رايض شو او د نورو اديانو ترمنځ يې زمونږ لپاره اسالم غوره کړ‪ ،‬د اهلل په‬
‫وړاندې قابل قبول دين ايکې يواځې اسالم دی او بس‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ)‬
‫[سورت ال عمران‪]85 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬که څوک هل اسالم پرته د بل دين پلټنه وکړي نو هېڅلکه به ورڅخه قبول‬
‫نه يش او په اخرت کې به هل زيانمنو څخه وي‪.‬‬
‫ای د اهلل بندګانو! غري مسلم هوښيارانو او د سليم عقل څښتنانو د اساليم دين پر‬
‫احاکمو غور وکړ نو اغړه يې ورته کېښوده‪ ،‬د اسالم په حکمتونو کې يې سوچ وکړ‬
‫نو مينه يې وررسه پېدا شوه‪ ،‬د اسالم حکيمانه قانون او ضوابطو يې زړونه خپل کړ‬
‫نو تعظيم يې ورهل وکړ‪ ،‬ترڅو چې څوک روغ عقل‪ ،‬روښانه بصريت او د مستقيم‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫فکر څښنت وي هل اسالم رسه يې د ښايسته حماسنو هل کبله او هل سرتو فضيلتونو‬

‫هل کبله اړيکه ټينګه وي‪ ،‬اساليم دين د توحيد داسې عقيده راوړې ده چې هم‬
‫يې سليم عقل اجيابوي او هم پرې روغ طبيعت اقرار کوي‪ ،‬خلک دې ته دعوت‬ ‫‪16‬‬
‫کوي چې نړۍ يو برحق معبود لري او هېڅ برخه دار وررسه نشته‪ ،‬دغه معبود برحق‬
‫داسې لومړی ذات دی چې لومړی دی اول نه لري او اخر دی فناء نه لري‪:‬‬
‫(ﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧ) [سورت شوری‪]۱۱ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬د اهلل د ذات په څېر هېڅ یش نشته او همدغه اهلل پاک اورېدونکی او‬
‫يلدونکی دی‪.‬‬
‫اهلل پاک مطلقه اراده او پوره قدرت لري هغه حميط (ګېره اچونکی) علم لري‪ ،‬په‬
‫خملوق باندې واجب دي چې رسونه ورته ټيټ کړي او رسغړونه يې ونه کړي‪ ،‬د‬
‫اهلل د اوامرو په منلو او هل نواهيو څخه يې په ځان ژغورلو د هغه د رضا رسه سم‬
‫اعمال تررسه کول د انسان واجب دي‪ ،‬د خملوق په نفسونو او د دنيا په کنارو کې‬
‫يې براهني او داليل قايم کړي دي‪ ،‬پر استدالل او غور سوچ يې عقلونه هڅويل‬
‫دي ترڅو د اهلل پېژندګلو او عظمت ته د ديلل پر بنسټ ورسيږي او په سمه توګه‬
‫يې حقوق ادا کړي‪ ،‬لکه اهلل پاک ستا پام دې ته راړوي چې ناشونې ده ته خپل ځان‬
‫دنيا کې شته کړې او نه هل کوم موجد پرته شته کېدی شې‪ ،‬هغه فرمايي‪:‬‬
‫(ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ) [سورت طور‪]۳۵ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ايا دوی هل کوم پېدا کونکي پرته پېدا شوي دي او که نه دوی خپپله د‬
‫ځانونو پېدا کونکي دي‪.‬‬
‫اما دا دعوه چې خملوق ځان په خپله پېدا کړی دی داسې دعوه ده چې هېڅ چا‬
‫يې دعوه نه ده کړې‪ ،‬او هل پېدا کونکي بغېر د انسان شته کېدل داسې دعوه ده‬
‫ً‬
‫ابتداء نه مين‪ ،‬هېڅ ډول لږ يا ډېر جنګ جدل ته په کې اړتيا نشته‪.‬‬ ‫چې فطرت يې‬
‫لکه چې دواړه فرضونه باطل دي نو هل هغه حقيقت پرته نور څه پاتې نه شول چې‬
‫قران کريم پرې غږېدیل دی‪ ،‬هغه دا چې هغه رب پروردګار چې ايکې يواځې‬
‫دی‪ ،‬يب نيازه دی‪ ،‬نه هل چا پېدا او نه ورڅخه څوک پېدا دی‪ ،‬نه يې څوک هم‬
‫صفت او هم نایم نشته‪ ،‬هغه دا خملوق پېدا کړی دی او بس‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫او لکه قران زمونږ نګاهونه اسمانونو او ځمکې ته اړوي چې ايا دا خملوق پېدا‬
‫کړي دي ځکه چې خپله خو يې ځان نه دی پېدا کړی لکه څنګه چې انسانانو‬
‫‪17‬‬
‫خپل ځانونه نه دي پيدا کړي‪.‬‬
‫لکه قران کريم زمونږ تر نظر وړاندې د اسمان پاڼه بېرته کړي چې پر ساحه يې‬
‫وړانګني ملر‪ ،‬روښانه سپوږمۍ او ځالنده ستوري شته دي‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ) [سورت فرقان‪]۶۱ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬برکت واال دی هغه ذات چې پېدا کړي دي په طرف د اسمانونو کې د‬

‫ستورو مزنلونه او پېدا کړی يې دی په هغې کې وړانګني ملر او ځالنده سپوږمۍ‪.‬‬
‫بيا په بل ايت کې فرمايي‪:‬‬
‫(ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ‬
‫ﯣ) [سورت يونس‪]۵ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬اهلل هغه ذات دی چې ملر يې وړانګني ګرځویل دی او سپوږمۍ يې د تتې رڼا‬
‫واال ګرځولې ده او د هر يو لپاره يې مزنلونه ټايلک دي‪ ،‬په دې خاطر چې تاسو پرې‬
‫د لکونو حساب معلوم کړئ‪.‬‬
‫او فرمايي‪:‬‬
‫ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ)‬ ‫(ﭧ ﭨ‬
‫[سورت انعام‪]۹۶ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬اهلل د سبا (صباح) څېرونکی دی او شپه يې د ارام لپاره پېدا کړې ده‪ ،‬ملر‬
‫او سپوږمۍ يې د حساب لپاره پېدا کړي دي‪ ،‬دا د زورور ذات اندازه ده چې په هر‬
‫څه باندې پوهيږي‪.‬‬
‫او فرمايي‪:‬‬
‫(ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ) [سورت ق‪]۶ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ايا دوی اسمان ته نه ګوري چې د دوی هل بره مو څنګه جوړ کړی دی؟ او‬
‫هېڅ ډول چاودونه نه لري‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫او فرمايي‪:‬‬
‫(ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ) [سورت اعراف‪]۱۸۵ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ايا د وی نه ګوري په بادشاهۍ د اسمانونو او ځمکو کې او نورو هر هغه‬ ‫‪18‬‬

‫شيان چې اهلل پاک پېدا کړي دي‪.‬‬

‫او فرمايي‪:‬‬
‫(ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ‬
‫ﭻﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ) [سورت ملک‪]۴ -۳ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬اهلل پاک هغه ذات دی چې اووه اسمانونه يې الندې باندې پېدا کړي دي او‬
‫ته به د رمحن ذات په پېدا کولو کې هېڅ راز نقصان ونه وينې * سرتګې دې اخوا‬
‫دېخوا واړوه نو ايا څه چاودونه به ووينې؟ بيا ورته بار بار سرتګې وګرځوه همدغه‬
‫سرتګې به تا ته اعجزې راستنې يش او ستړې به وي‪.‬‬
‫او لکه قران کريم زمونږ نظرونه ځمکې او پر ځمکې بېالبېلو والړو ونو بوټو ته‬
‫واړوي‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ‬
‫ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ‬
‫ﯚ) [سورت رعد‪]۴ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او په ځمکه کې هل يو بل رسه په ګاونډ کې ټوکړې دي او د انګورو او‬

‫فصلونو او کجورو باغونه دي چې (صنوان) هل بيخ څخه يې ډېرې څانګې راوتې‬
‫دي او (غري صنوان) چې هل بېخ نه يوه تنه وي‪ ،‬په يو ډول اوبو باندې خړوبيږي‪،‬‬
‫خو په خوند او خوراک کې بيا مونږ ځينو ته په نورو ځينو بهرتي ورکو‪.‬‬
‫د ځمکې په يوه تکړه به ته ووينې چې انګور او مړغوین به رسه راټوکېديل وي‪،‬‬
‫پر يو ډول اوبو به خړوبيږي‪ ،‬هر بوټی يې په ځمکه کې جرړې لري او هل ځمکې‬
‫څخه د ځان مناسب غذا روي چې ياد بوټی پرې ژوندی وي‪ ،‬خو د مېوې په مهال‬
‫بيا هر بوټی خپله خپله ميوه ورکوي چې هل بلې څخه په خوند او مزه کې‪ ،‬په رنګ‬
‫او بوی کې جال وي‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫همداراز نورې ونې بوټې چې د ځمکې پر يوې برخې والړې وي‪ ،‬خاوره يې يوه‪،‬‬
‫اوبه يې يوې‪ ،‬ايا دا ډول خلقت د يو حکيم او قادر او مقتدر ذات په شتون داللت‬
‫َ َ ًَ‬ ‫َّ‬
‫‪19‬‬ ‫نه کوي؟ (إِن ِف ذل َِك لية) په ډېر يقني رسه چې په دې کې د اهلل د توحيد نښې‬
‫نښانې دي‪.‬‬
‫او لکه قران زمونږ نظرونه هغه اوبو ته اړوي چې هل اسمان څخه راښکته کيږي‬
‫او ژوند پرې والړ دی‪ ،‬که د اهلل خوښه وه نو تروې تروشې به يې ګرځولې وی‪،‬‬
‫بيا به په کې هېڅ ګټه نه وه‪.‬‬
‫لکه اهلل پاک په قران کريم کې زمونږ توجه دې ته واړوي چې هل هغه رسه د نړۍ‬
‫په تدبري او واک کې هېڅ څوک برخه دار نشته‪ ،‬اهلل فرمايي‪:‬‬
‫ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ) [سورت مؤمنون‪]۹۱ :‬‬ ‫(ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ‬
‫ژباړه‪ :‬اهلل پاک هېڅ څوک په زوی ولۍ نه دي نيويل او نه هل هغه رسه بل څوک‬
‫معبود شته‪.‬‬
‫په بل ايت کې په خورا څرګند ډول او سرتې معنا رسه وايي‪:‬‬
‫(ﯟ ﯠ ﯡﯢ ﯣﯤ ﯥ) [سورت انبياء‪]۲۲ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬که په ځمکه يا اسمان کې هل اهلل پرته بل برحق معبود وی نو خاخما د اسمان‬
‫او ځمکې انتظام او تدبري هل منځه تلیل وی‪.‬‬
‫داسې نور ډېری ايتونه چې په دې معنا غږيديل دي‪.‬‬
‫د احسان هل خمې اهلل د خپلو بندګانو لپاره د داسې عبادتونو جتويز ورکړی چې‬
‫نفسونه پاک صفا کوي‪ ،‬اړيکي پياوړي او ترتيبوي‪ ،‬زړونه راټولوي او تزکيه يې‬
‫کوي‪ ،‬د اسالم عبادتونه د خمکنو ټولو انبياء کرامو هل دعوتونو رسه سمون خوري‪،‬‬
‫اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ‬
‫ﮉ ﮊﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘﮙ ﮚ‬
‫ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ) [سورت شوری‪]13 :‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ژباړه‪ :‬هل دين څخه اهلل پاک ستاسو لپاره هغه څه مقرر کړي دي چې وړاندې يې‬
‫پرې نوح عليه السالم ته حکم کړی و‪ ،‬او هغه چې مونږ يې ابراهيم او مویس‬
‫او عيیس عليهم السالم ته پرې پوخ حکم کړی و چې په دې دين باندې لکک‬ ‫‪20‬‬
‫او مضبوط شئ‪ ،‬او ورپکې ډلې ټپلې مه جوړئ‪ ،‬ځکه چې په مرشاکنو د هغې‬
‫احاکمو منل ډېر ګران تماميږي چې تاسو يې ورته دعوت کوئ‪ ،‬اهلل پاک غوره‬
‫کوی د دين لپاره هغه څوک چې يې خوښه يش‪ ،‬او د دين منلو لپاره چې څوک د‬
‫اهلل خوښ يش نو هدايت ورته کوي‪.‬‬
‫ای اهلل د ايمان په نور مو زړونه روښانه کړه‪ ،‬د شيطان او زمونږ د نفسونو هل رش‬
‫څخه راته پناه راکړه‪ ،‬ستا د فرمانربدارۍ توفيق او ستا د امر څخه د رسغړونې‬
‫نه مو وژغوره‪ ،‬مونږ ته‪ ،‬زمونږ مور او پالر او ټولو مسلمانانو ته په خپل ځانګړي‬
‫رحم خبشش او درګزر وکړه ای ارحم الرامحني ذاته‪ ،‬ای اهلل په حممد صیل اهلل عليه‬
‫وسلم او دهغه په ټولې کورنۍ او ملګرو يې رحم وکړه‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫‪21‬‬
‫دویم فصل‬

‫ځېنو انصافدارو شنونکو په دې اعرتاف کړی دی چې هر ګټور علم ديين‬

‫او که دنيوي او که سيايس وي خو اساليم دين پرې هل کوم شک او شبهې پرته‬
‫ښاکره داللت کوي‪ ،‬په اسالم کې داسې څه نشته چې عقل يې نه مين‪ ،‬بلکې په‬
‫اسالم کې داسې څه دي چې سليم عقل يې په صدق او ګټې او صالح ګوايه‬
‫ورکوي‪ ،‬اوامر يې د عدل او انصاف څخه ډک دي‪ ،‬هېڅ راز تېری او ظلم په کې‬
‫شتون نه لري‪ ،‬په څه يش چې يې امر کړي دی نو سوچه خري دی او چې هل څه‬
‫يې منعه فرمايلې ده سوچه رش دی او يا يې رش او فساد په خري او ګټې دروند‬
‫دی‪ ،‬چې لکه هم هوښيار او اعقل انسان د اسالم په احاکمو کې هل سوچ او غور‬
‫نه اکر واخيل د هغه ايمان او اخالص د خمکې په پرتله زيات او ټينګ يش‪ ،‬او که‬
‫همدغه هوښيار په هغه څه کې هل غور نه اکر واخيل چې اسالم ورته بلنه ورکوي‬
‫ورته به په ډاګه يش چې اسالم غوره اخالقو ته دعوت ورکوي‪ ،‬رښتيا‪ ،‬عدل‪ ،‬پاک‬
‫دامنۍ‪ ،‬ښو اخالقو او نېکې رويې‪ ،‬په وعدو وفاء کول‪ ،‬دامانت سپارتل‪ ،‬هل يتيم او‬
‫مسکني رسه ښه چلند کول‪ ،‬ميلمه او ګاونډي پالل او په ښو اخالقو ځان سمبالولو‬
‫ته دعوت ورکوي‪.‬‬
‫هل دنيا څخه په خپلې معياري اندازه دنيوي خوند څښل او په تقوا او حماسنو ځان‬
‫سمبالولو ته بلنه ورکوي‪ ،‬هل بدې رويې او فاحشه اکرونو‪ ،‬ګناه او تېري څخه منعه‬
‫کوي‪ ،‬په هغه څه امر کوي چې ورپکې د خملوق سعادت نغښتل شوی وي او هل ټولو‬
‫هغه څه منعه کوي چې ورپکې د برشيت لپاره ګردې بدخبتيانې او زيانونه وي‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت په لويو لويو حماسنو کې سوچ وکړه لکه ملونځ قائمول‪ ،‬زاکت‬
‫ورکول‪ ،‬د رمضان روژه نېول‪ ،‬حج کول‪.‬‬
‫که ته په ملونځ کې هل غور نه اکر واخلې نو به وپتيلې چې ملونځ يواځې د اهلل پاک‬
‫او بنده ترمنځ غښتيل اړيکه ده نو ورپکې به د اهلل پاک لپاره زيات خملص شې‪،‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫هغه ته خمامخ ودرېدل‪ ،‬د هغه په وړاندې د ادب او احرتام خيال ساتل‪ ،‬په اهلل پاک‬
‫باندې ثنا ويل او ورڅخه د اړتياو غوښتل‪ ،‬پايله دا يش چې د بادار تعظيم او بړايي‬
‫او هل رشيک څخه د هغه پاکوایل په سمه توګه ادا يش او اهلل پاک رايض يش‪.‬‬ ‫‪22‬‬

‫چې لکه هم انسان د خپل رب خمې ته ودرېږي او په دې اعرتاف رشوع وکړي‬

‫چې اهلل پاک هل هر يش څخه لويي دی‪ ،‬هغه د دې حقدار دی چې لويي او بړايي يې‬
‫بيان يش‪( ،‬اهلل اکرب) بيا دغه انسان په اهلل پاک باندې دومره ثنا د اعجزۍ په هغه‬
‫کيفيت ووايي چې څومره هل اهلل رسه مناسب دي او وررسه ښايي‪ ،‬بنده خپل عبادت‬
‫د اهلل لپاره خاص کړي او ورڅخه په خپلو ټولو کړو وړو کې کومک او مرسته‬
‫وغواړي‪ ،‬په ډېر اعجزانه انداز د اهلل پاک څخه د سمې صحيح الرې غوښتنه‬
‫کوي‪ ،‬د هغو خلقو الره ترې غواړي چې اهلل پاک ورباندې د توفيق او هدايت‬
‫لورينه کړي وي‪ ،‬او د هغو خلکو هل الرې ورڅخه پناه غواړي چې اهلل پرې خپل‬
‫غضب کړی و‪ ،‬وروسته هل دې چې هل سمې صحيح الرې څخه يې کجروي غوره‬
‫کړه رسه هل دې چې روغه الره ورته تر هرڅه ښاکره او روښانه معلومه وه‪.‬‬
‫ترڅنګ يې د هغو خلکو هل الرې او اجنام څخه پناه غواړي چې ګمراهان ول‪ ،‬د‬
‫خپلو خواهشاتو او د شيطان په عبادت بوخت ول‪.‬‬
‫دغه مهال نو بيا نفس د اهلل پاک د عظمت او هيبت څخه ډک يش‪ ،‬سمدسيت اهلل‬
‫پاک ته د بدن په قدر وړ غړي سجده او خضوع وکړي‪.‬‬
‫خپل ذلت او بې چارګي د هغه چا پر وړاندې ښاکره کوي چې د اسمانونو او‬
‫ځمکو کوجنيانې يې په الس کې دي‪ ،‬هل ديين ناحيې نه د ملونځ هل خوندونو څخه‬
‫دا هم ده چې ورپکې د اهلل پاک په عظمت او کربيا اعرتاف کول دي‪ ،‬لکه څنګه‬
‫چې ملونځ کول په خپله اعجزي هم ده‪.‬‬
‫چې زړه لکه هم په دغه معنا پوهه يش او نفس د اهلل پاک څخه هل ويرې او هيبت‬
‫نه ډک يش نو فورا هل حمرماتو او ناروا څخه رابند يش‪.‬‬
‫او دا بييخ د تعجب خربه ځکه نه ده چې اهلل پاک د ملونځ اړوند فرمايي‪:‬‬
‫(ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ) [سورت عنکبوت‪]۴۵ :‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ژباړه‪ :‬يقينا چې ملونځ هل ښاکره بدۍ او نارواو څخه منع کوي‪.‬‬

‫همدا راز ملونځ هل انسان رسه په ديين او دنيوي اکرونو کې فعال مرستندوی دی‪،‬‬
‫‪23‬‬ ‫اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﮰ ﮱ ﯓ) [سورت بقره‪]45 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬په صرب او ملونځ کولو مرسته حاصله کړئ‪.‬‬

‫په ديين امورو کې د ملونځ ښېګړه دا ده چې لکه هم سړی ملونځ وکړي او ځانګړی‬
‫خيال يې وسايت‪ ،‬نو د هر نېک اکر لپاره يې رغبت ال پسې غښتیل يش‪ ،‬هر ډول‬
‫اطاعت ورته اسان يش‪ ،‬د نورو خلکو رسه ښه رويه اختياروي‪ ،‬هر وخت د خپل‬
‫ځان رسه حماسبه کوي او ورته په غټه پايمانه نفيس اطمئنان حاصل وي او د ثواب‬
‫او اجر امېدوار وي‪.‬‬
‫او په دنيوي کړو وړو کې د ملونځ مرسته دا ده چې انسان ته هر سخت اکر اسان‬
‫وي‪ ،‬او په هر مصيبت او سختۍ کې تسيل بښي او څوک چې ښه عمل وکړي اهلل‬
‫پاک يې اجر نه ضايع کوي‪ ،‬اهلل پاک بيا دغه انسان ته داسې بدهل ورکوي چې‬
‫ورته تمام او شاق اکرونه اسانه وي او ترڅنګ يې په مال او دولت کې برکت و‬
‫زيادت اچوي‪.‬‬
‫په مجاعت رسه ملونځ کولو باندې صله رحيم او منځین تعارف حاصليږي‪ ،‬مينه‬
‫او حمبت او پر يو بل ترحم زږوي‪ ،‬همدغه ملونځ دی چې د هر کرش او مرش ترمنځ‬
‫عزت او حمبت شته کوي‪ ،‬يواځې دا نه بلکې په مجاعت رسه ملونځ ادا کول د ملونځ‬
‫کولو صحيح زده کړه او عميل تعليم هم دی‪.‬‬
‫زاکت ته ځېر شه چې اهلل پاک پر خپلو بندګانو واجب کړی دی‪ ،‬ګڼ شمېر‬
‫ښېګړې او بال ډېرې ګټې لري چې هل مجلې څخه يې يوه ګټه دا ده چې د خوار او‬
‫فقري طبقه خلکو ژوند او د هغوی ژوند مربوطه اړيکي برابرول دي‪ ،‬په زاکت د‬
‫اړينو اړتياوې او د پور وړي پور هل منځه ځي‪.‬‬
‫د زاکت بله ښېګړه دا ده چې انسان د باوقاره خلکو په اخالقو زيور کوي‪ ،‬ورکړه او‬
‫سخا په کې پېدا کوي‪ ،‬د نااکره او بوزديله خبيل خلکو هل اخالقو اواعدتونو څخه‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫يې لرې کوي‪ ،‬په لږه صدقه او خريات باندې د انسان زړه د دنيا هل حمبت څخه‬
‫کنګالوي‪ ،‬په زاکت رسه مال او شتمين هل پراډ دوکو او حيس او معنوی مکدراتو نه‬
‫پاکيږي‪ ،‬په زاکت رسه د اهلل پاک په الره کې جهادونه او نور ټول د ژوند په رابطه‬ ‫‪24‬‬

‫د خري ښېګړې اکرونه تر رسه کيدی يش چې پر مسلمان يې تررسه کول تر هرڅه‬

‫اړين دي‪ ،‬په زاکت رسه د فقريانو فقر او فاقت هل منځه ځي‪ ،‬زاکت د ټونلې دارو‬
‫درمل دي‪ ،‬د زړونو خيوایل او پاکوایل دی او په زاکت رسه انسان د خبل او شح هل‬
‫رنځ څخه جنات مويم‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ) [سورت حرش‪]9 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬هل شديد خبل نه چې څوک ځان بچ وسايت نو دغه خلک اکمياب او بريايل دي‪.‬‬
‫د زاکت بله ګټه دا ده چې که بډايان يې په صحيح معنا اوبايس نو د شدت پسند‬
‫اشرتايک نظام اقتصادي بڼې ريښي به وشکيږي‪ ،‬فضول خرچه شيوعيت به هل منځه‬
‫والړ يش او که په سمه توګه ادا يش نو د ټولوااکنو ته به ايله بېله سکون ورپه برخه‬
‫يش او د ټولو زيار به هغه اړخ ته متوجه يش چې رعيت او ټونلې ته به خري او ګټه‬
‫او پرسکون پراخه زندګي ورپه برخه يش‪.‬‬
‫شعر‪:‬‬
‫ٌ َ َ ُ‬ ‫َْ َ َ َ ْ ُ َ َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ َْ‬
‫اللْــق ْ َ‬ ‫َ َ‬
‫ــو صامِــت أ ْو ســائ ِل‬‫أرزاق مــن ه‬ ‫***‬ ‫الدِيــعِ َوكف ِــا‬ ‫ِ‬ ‫يــا فاطِــر‬
‫ای د خملوق نااشنا پېدا کونکی او هغه چا ته رزق ورکونکی چې خاموش او‬
‫يا د رزق غوښتونکي دي‪.‬‬
‫َ ُ‬ ‫ْ ُ َْ ْ َ َ ُ ُ‬ ‫َْ َ َُْْ ُ ْ ً ََ َ ْ ْ َ‬
‫ال ِميعِ ســحاب ج ْو ِدکَ هاطِل‬ ‫رِزق‬ ‫***‬
‫ــدهُ‬‫أوســعتهم جــودا فيــا مــن عِن‬
‫تا ورته خپله سخا پراخه کړې ده‪ ،‬ای اهلل هل تارسه د ټولو رزق دی او ستا د سخا‬
‫ورېځ تل څڅېدونکي ده‪.‬‬
‫ُ‬ ‫َ ْ ُ َ ْ‬
‫ــم فضلِــکَ َوابِــل‬‫ــم ع ِظي‬
‫َ ْ‬
‫الع ِظي ِ‬
‫ُ ْ َ َْْ‬
‫يل َومسبِل العف ِو‬ ‫ز‬ ‫ب َْ‬
‫ال‬ ‫يَا ُم ْســب َغ ال ْ َ ِّ‬
‫***‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ای د سرتې نېکۍ او لويې عفوې راښکته کونکيه‪ ،‬ستا غټې لورينې هر وخت‬
‫مخ په ښکته راروانې دي‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ُ ُ‬ ‫َ ْ َ َ‬ ‫َ َ ُ ْ َ َ ِّ‬

‫الس ْ َ‬ ‫َ َ‬
‫يــم ط ْول ِــکَ طائ ِــل‬‫اجل ِميــل ع ِم‬ ‫***‬ ‫ت‬ ‫ان يا مر ٍخ لا‬
‫الحس ِ‬
‫َ‬
‫يا صاحِب ا ِ‬
‫ای د غټې لورينې څښتنه او ښايسته پردې اچونکی! ستا اعمې لورينې بييخ‬
‫‪25‬‬
‫ډېرې دي‪.‬‬
‫ْ َ ْ َ َ ُ َ ُ‬ ‫َْ‬ ‫َ ْ‬ ‫ِّ ِّ ْ َ ّ َ ُ ْ‬ ‫َ َ َ‬
‫اصل‬
‫ـــ ِميعا ِد ِصد ٍق قــد حــاه الف ِ‬ ‫ــز الـ‬ ‫ج‬
‫ــي ومن ِ‬‫يــا عل ِم الــر ال ِ‬
‫ای په پټو رازونو خربه ذاته او رښتنې وعدې پوره کونکی ربه ستا پرېکړه غزوه‬
‫بدر رانقل کړې ده‪.‬‬
‫َ ُ‬ ‫َ ِّ َ َ ُ َ ْ‬ ‫َ ْ‬ ‫ْ َ َ َ َ‬ ‫َ َ ْ َ َْ‬
‫ــاء عدل ِــکَ عدِل‬ ‫ـــوع ِد الو ِف قض‬ ‫***‬ ‫يامن ع الع ْر ِش اســت َوی يا صادِق الـ‬
‫ای پر عرش مســتوي ذاته او په خپلو وعدو کې رښــتينه وفاداره! ســتا ګردې‬
‫پرېکړې اعدالنه دي‪.‬‬
‫ُ‬ ‫ً ََ‬ ‫َ ْ ْ ُ َ ِّ ُ َ‬ ‫ُ َ َ َّ َ َّ‬ ‫َ ُ َ ْ َ ُ َ َ َ‬
‫ت المشــبه ظالِــا َويش ِ‬
‫ــاک‬ ‫يــأ ِ‬ ‫***‬ ‫يــم فجل أن‬ ‫عظمــت ِصفاتك يا ع ِظ‬
‫ای عظيم ذاته ستا ټول صفتونه لوی دي‪ ،‬ډېره د غټې ګناه خربه ده چې ّ‬
‫مشبه ظالم‬
‫دې هل خملوق رسه تشبيه ورکوي‪.‬‬
‫َ َ ُ‬ ‫َّ ُ َ َ ْ‬ ‫ُْ َ‬ ‫ْ َ ُ َُ ْ َ ْ‬ ‫َ َّ ْ َ َ ُ ُ‬
‫نــاء عليــکَ فِيهــا قائ ِل‬ ‫يــی اثل‬ ‫***‬ ‫ند‬‫جلــت فضائلــکَ ال ِعظام فلــم ِ‬
‫ســرې لورينې دې تر هر څه لوي دي‪ ،‬تر دا مهال مو داسې هېڅ څوک ونه موند‬
‫چې درباندې الئقه او پوره ثناء ووايي‪.‬‬
‫َ ُ‬ ‫َ َْ َ ُ ْ ْ ً ََ ُ ُ‬ ‫َّ ْ ُ َ ْ َ َ ُ َ ِّ َ‬
‫ــك َغف ٌ‬
‫اصل‬
‫شاک ففضلکَ ح ِ‬ ‫ما لم يکــن ِ‬ ‫***‬ ‫ِــر‬ ‫اذلنــب أنــت ل بِمن‬
‫تــه د خپلې لورينې هل خمې ګناه خبشــش کوې ترڅو ګناه رشک نه وي او ســتا‬
‫لورينې تر هر چا حاصلې دي‪.‬‬
‫َ ُ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ً ُ َّ َ ْ َ ُ َ ْ ُ‬ ‫َْ‬
‫َو ِلُوبــ ِة الع ِ‬
‫ــاص ِبِل ِمــکَ قائ ِــل‬ ‫***‬ ‫ــم تصفــح عنه ُم‬ ‫يع ِصيــکَ جــم ث‬
‫ډېری خلک دې رسغړونې وکړي او ته بيا هم درګزر کوې! او د توبې پر قبولولو‬
‫ګناهګار انسان ستا په صرب او حلم اعرتاف کوي‪.‬‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ُُ ََ ً‬ ‫ْ َ‬
‫ــعــالَــم َ‬ ‫َر ٌّب يُ َ‬
‫ال أبــدا إ ِ ْل ِهــم َو ِ‬
‫اصــل‬ ‫ونــو‬ ‫***‬
‫ــن ب ِّ‬
‫ــــره ِ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ــــر ِب ال‬
‫ته داسې پالونکی يې چې ګرد خملوقات د خپل احسان هل خمې پالې‪ ،‬او ال ورته‬
‫خپل فضل مزيد هم ورکوې‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ُ‬ ‫َ ً َ ْ ُ ْ َّ َ َ ْ َ‬ ‫َ ُ َ َُ ُ َْ َ َ َ ً‬ ‫َْ‬
‫ن ِعمــا َوعــن شــک ٍر لها أنــت اغف ِل‬ ‫***‬ ‫ــوك دائ ِما‬‫تع ِصي ِه وهــو يسوق ن‬
‫ته (انسان) يې هل حکمونو رسغړونه کوې او هغه ستا پلو ته د تل لپاره خپل‬
‫نعمتونه رايلږي چې ته يې هل شکر څخه ناخربه يې‪.‬‬ ‫‪26‬‬
‫َْ َ ُ‬ ‫َ ُ ُ ْ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬ ‫َ َ َ ُّ ُ ْ َ َ َ َ ْ َ ْ‬
‫مــا ال تكــون ِ َلع ِضــ ِه تســتاهِل‬ ‫***‬ ‫ف بــذ ِل العطا‬‫ســر اذلنــوب وزاد ِ‬
‫په ګناهونه يې پرده اچولې ده او په ورکړه کې بال ډېر زيادت کوي چې ته د دغې‬
‫زيادت وړ هم نه يې‪.‬‬
‫ََْ ُ َ ْ َ َ َ ُ‬ ‫تَنْ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ َ ِّ ٌ َ َ ً َ َ ْ‬
‫ــی َوتغفــل هــل ت ِع يــا غف ِل‬ ‫***‬
‫ــــت ِ ُ‬
‫لـــو ِده ِ‬ ‫مــتــفــضــل أبــــدا وأن‬
‫د تل لپاره هغه پر تا لورينه کوي او ته د هغه لورينه بيا هم هېره وې‪ ،‬ای اغفله‬
‫انسانه ال هم نه پوهېږې‪.‬‬
‫َُ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ‬ ‫ََ‬ ‫َ ْ ُ ْ َ َ ْ َ ُ ُ َّ َ ْ َ َ ْ‬
‫ــان مِنــکَ تقابِــل‬
‫بِقبائ ِــحِ ال ِعصي ِ‬ ‫***‬ ‫ـم أنــت ل ِفضلِ ِه‬
‫يــدنــو وتبعد ثـ‬
‫هغه درته نزدې کېږي او ته ورڅخه لرې کېږې او د لورينې بدهل ال هم په بدترينو‬
‫ګناهونو ورکوې‪.‬‬
‫ُ‬ ‫ُ ُ ْ َّ َ َ َ ْ َ َ‬ ‫َْ ََ ْ‬ ‫ُْ ُ‬ ‫َ َ َ َ َْ ُ‬
‫ط ُرق الســام ِة بــل قــاکَ انلَّازِل‬ ‫***‬ ‫وب َوأظلمت‬
‫وإِذا دج لل الط ِ‬
‫او چې لکه د مصيپتونو ډکه تورتمه شپه رايش او د خالصون الرې ورکې او وتړل‬
‫يش او ستونزې دې وډاروي‪...‬‬
‫ُ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ُ ْ ُ َْ‬ ‫َ ْ َ َ ْ َ ََْ ُ َ َََ ْ‬
‫ــاص َوخاب فِيهــا اآلمِل‬
‫ِ‬ ‫ســبل ال‬ ‫***‬ ‫َوعلِمت أن ال منج ث َّم تالحت‬
‫او په دې هم وپوهېږه چې د جنات ځای هم نشته او د خالصون الرې هم غوښې‬
‫غوښې شوي دي او امېدوار هم په کې ذيلله او خوار دی‪.‬‬
‫َ ََُ ُ‬
‫ازل‬ ‫ُ ٌُ ََ ْ َ ُ َ‬ ‫َ َ َ ََ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ََ ْ‬
‫َوآيست مِن َوج ـ ِه انلَّجاة ِ فما لها‬
‫طــرق وقــد عظــم ابلِــا المتن ِ‬ ‫***‬
‫او بيا چې ال د خالصون هل الرو نا امېده هم شې او د جنات کوم سبب هم نه وي‬
‫او رایلغ مصيبت مخ په غټېدو يش‪.‬‬
‫َُ َُ‬ ‫ََ‬ ‫َُْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ ْ َ َ ُ ْ‬ ‫َََْ َ ْ ُ ْ‬
‫نــاول‬ ‫ســب ٌب َوال يدنــو لهــا مت‬ ‫***‬ ‫ي َول ْم يکن‬
‫وقنطت مِن ضع ِف ايل ِق ِ‬
‫د کمزوري يقني هل خمې ال پسې نا امېده شې‪ ،‬نه د خالصون کوم سبب پاتې وي‬
‫او نه ورته څوک نزدې کېدی يش‪.‬‬
‫َ ْ ََْ ْ ُ َْ َ َ ْ ُ َ ُ‬ ‫ْ َ ُ َّ‬ ‫ْ ََْ‬ ‫َْ‬
‫ــم تت ِســبه َوأنــت عنــه غف ِــل‬‫ل‬ ‫***‬ ‫يأتِيك مِن ألطاف ِ ِه الف َرج الِي‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫نابربه درته د اهلل پاک هل بارکبينۍ هل خمې حل (وسعت) رايش چې هم په کې ستا‬

‫جنات وي او هم ورڅخه څوک په بل څه بوخت کېدای يش‪.‬‬
‫َ ْ ََْ ْ ُ ْْ َ َ ْ ُ َ ُ‬ ‫ٌ‬ ‫ُْ ٌ َ‬ ‫َْ ْ‬ ‫ْ َْ َ‬
‫‪27‬‬ ‫ــم تت ِســبه َوأنــت عنــه غف ِــل‬‫ل‬ ‫***‬ ‫لــظـ ٍة يأتِيکَ لطف فــارِج‬ ‫ِف‬
‫درته به په يوه حلظه کې هل داسې ځای څخه کوالووایل رايش چې بييخ به پرې‬
‫ستا ګومان نه وي او ته به ترې ناخربه يې‪.‬‬
‫َ ُ‬ ‫َ َّ َ‬ ‫َأ َحــد س َ‬
‫ــواکَ فــا ِن ذل ِــکَ باق ِــل‬
‫َ َْ َ َ‬ ‫َ ُ ُ َْ َ‬
‫جد األشــيــاءِ ِمـ‬
‫ـن ألــى إِل‬
‫ٍ ِ‬ ‫***‬ ‫يا مو ِ‬
‫ای د ګردو شيانو شته کونکی ربه! چې هل تا پرته څوک ځان بل چا ته وسپاري‬
‫نو هغه ډېر کم عقل دی‪.‬‬
‫ُ‬ ‫ٌّ َ‬
‫ِــر جاهِــل‬ ‫ــر َك َف ُه َ‬
‫ــو غ‬
‫َ ْ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ ْ َْ ْ َ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ َ ِّ‬
‫يا طي َب األســمــاءِ من يق ِصد ا ِل‬
‫اب غ ِ‬
‫أبــو ِ‬ ‫***‬
‫ای د پاکو نومونو واال ربه! چې څوک ستا هل دروازې پرته د بل چا پر دروازه خپل‬
‫مرادونه غواړي نو ښاکره جاهل دی‪.‬‬
‫َ ُ‬ ‫ْ َْ ُ ْ َ ْ ً َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َ‬ ‫ْ ََ َ َْ‬ ‫َ َ‬
‫ــم فضــا فــذاکَ المائ ِل‬ ‫يک‬
‫مِن غ ِ‬ ‫***‬ ‫ــرك أ ْو َرجا‬
‫ي ذِك ِ‬
‫ـن اســراح بِغ ِ‬
‫ومـ ِ‬
‫او چې ستا هل ذکر پرته څوک بل څه کې راحت او سکون غواړي او يا هل بل چا‬
‫نه عزت غواړي نو دغه انسان ميالن کونکی دی‪.‬‬
‫ٌّ َ ُ‬ ‫َ َ َ َ َ‬ ‫َ َ ً‬ ‫ً‬ ‫ّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ َ َّ‬ ‫َ َ‬
‫ــواك فــذاك ظِــل زائ ِــل‬‫أحــدا ِس‬ ‫***‬ ‫ي ِظلِکَ را ِ‬
‫جيا‬ ‫ـن استظل ب ِ ِغ ِ‬ ‫ومـ ِ‬
‫او که څوک دې هل سيورې څخه د بل چا په سيورې کې ځان سيوری کول‬
‫غواړي نو دغه هل منځه تلونکی سيوری دی‪.‬‬
‫ُ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ُ ْ َ‬ ‫ْ َ َ َ َ َ ْ ُ ُ َّ ً‬ ‫َ َ‬
‫ــم ذا الــرأ ُي َرأ ٌي با ِســل‬ ‫ِبالل ِک‬ ‫***‬ ‫ـرتــه ملِمة‬‫ــن استعاذ ا ِذا عـ‬
‫وم ِ‬
‫چې لکه پر چا ستونزه رايش او ستا په دربار کې پر تا پناه ونييس نو دا رايه ډېره‬
‫دروسته او صحيح رايه ده‪.‬‬
‫َُ َ ْ َ ُ‬ ‫َ ََ‬ ‫َّ ْ َ َّ ْ َ ُ‬ ‫َّ ْ ُ ْ َ ْ‬
‫ــو َرأ ٌي مائ ِــل‬‫ــوی جنابِــکَ فه‬‫ب ِ ِس‬ ‫***‬ ‫بته‬ ‫ف عک ِس الِي ح‬ ‫وآلـــرأي ِ‬
‫تا د ښايسته کړي دين په مقابل کې هغه رايه چې ستا هل اړخه نه وي نو کږه رايه ده‬
‫ُ‬ ‫َ َ ٌ ُ َ ُّ َ َ َّ ْ ُ َ َ‬ ‫َ َ َ َّ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ٌ ُ‬
‫ــو عمِــل‬‫عمــل يــرد ع الِي ه‬ ‫***‬ ‫ــــواك فــإِنــه‬‫عــمــل أ ِريــــد بِـــ ِه ِس‬
‫داسې نېک عمل چې ستا پرته پرې نور څوک موخه وي نو پر هغه چا بېرته رد‬
‫دی چې څوک يې کوي‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ُ‬ ‫َ َ ٌ َ ْ َ َ َ ُْ َ َ‬ ‫َ َ َ َّ َ َّ َ‬ ‫َ َ َّ َ‬
‫ــرايئ باطِــل‬‫عمــل وإِن زعــم الم‬ ‫***‬ ‫ل ْو صل ذا َ‬
‫ک َو صــام حــج ف ـا ِن ذا‬
‫که څوک ملونځ‪ ،‬روژه او حج هم وکړي که څه هم ريا اکر پرې د نېک عمل ګومان‬
‫لري خو عمل يې بې ثوابه دی‪.‬‬ ‫‪28‬‬
‫ٌ َ ُ‬ ‫َ ُ ُّ َ‬ ‫َ ْ ْ َ‬ ‫َ َ ُ ُّ َ ْ َ ِّ‬ ‫َ‬
‫ــيئ زائ ِل‬ ‫ــي رِضــاکَ فــل ش‬
‫حس ِ‬ ‫***‬ ‫ش ٍء هــن‬ ‫َوإَذا َر ِضــيــت فـــل‬
‫چې تهلکه راڅخه خوشحاهل يش نو هر څه اسان دي‪ ،‬ستا رضا مې ځکه بس ده‬
‫چې پاتې هرڅه هل منځه تلونکي دي‪.‬‬
‫ُ‬ ‫َ َ َ َ ْ َ َ ُ ُّ َ ْ َ‬ ‫ُ ْ ْ ْ ُّ َ‬ ‫َ‬ ‫ُْ َ‬ ‫ََ‬
‫اصــل‬
‫ش ٍء ح ِ‬ ‫وإِذا حصلــت فــل‬ ‫***‬ ‫ادلج‬ ‫ت المن َو ِرضاکَ سؤ ِل ِف‬‫أت ِ‬
‫مرګ راته رایغ او يواځې ستا رضا مې په تورتمونو کې سوال دی چې ته راته‬
‫حاصل شې نو هر څه راته حاصل دي‪.‬‬
‫ْ َ َ ََ َ ُ‬ ‫َُْ ْ َ‬ ‫ٌ ُ ٌّ َ َ‬ ‫َ ْ ُ ُ‬ ‫ََ‬
‫ــو ِده ِ يــا بِئــس مــا أنــا فاعِل‬‫معب‬ ‫***‬ ‫أنـــا عــبــد ســـو ٍء آبِـــق ك ع‬
‫زه ډېر بدترين او هل بادار څخه ختتيدیل مری يم او پر خپل معبود بوج هم يم‪ ،‬های‬
‫زه څومره بد اکره يم!!‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ُ َْ َ ُ ْ ََ‬ ‫ُ َ َ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َُْْ‬ ‫ََ ْ ََ‬
‫ِــر حامِــل‬
‫مــواله أوزار الكبائ ِ‬ ‫***‬ ‫يئ ميمما‬ ‫َولقد أت العبد الم ِس‬
‫په ډېر يقني رسه ګناهګار بنده رایغ او خپل ګناهونه يې بار کړي دي او خپل‬
‫بادار يې مقصود دی (ورته روان دی)‬
‫ُ‬ ‫ُْ ُ ُ َ ُْ َ ْ َ َ‬ ‫ُ ُ‬ ‫َ َ ْ‬ ‫ُّ ُ ُ‬ ‫َْ َََ َ ْ َ ْ‬
‫ــر غف ِوك شــامِل‬‫صح ِف العيوب و ِس‬ ‫***‬ ‫قد أثقلت ظه ِري اذلنوب َوس َّودت‬
‫زما ګناهونو مې شاه نور درنه کړه او مخ يې هم راته تور کړ‪ ،‬خو زه دا دی اوس‬
‫هم هل رب نه غوښتونکی يم چې‪...‬‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ ُُْْ َ َ ُْ َ ْ‬ ‫ً‬ ‫َ َْ ُ َْ ُ ْ َ‬ ‫ـال سـ َ‬ ‫َ‬
‫ــر عف ِوکَ شــامِل‬ ‫صفح العيو ِب وس‬ ‫ــوا غف ِرا‬‫ک و لست أرج‬
‫ـوا َ‬ ‫مـ ِ ْ ِ‬
‫هل تا پرته نور څوک نه لرم‪ ،‬او نه ستا پرته د بل بښونکي ذات امېد لرم چې هل‬
‫عيبونو او ګناه څخه خبشش کوي‪ ،‬ستا عفوه ډېره شامله او اکمله ده‪.‬‬
‫ْ َ ْ َ ُ ْ َ َ ٌ ََ َُ ُ‬ ‫َ ِّ َ‬ ‫ُ ْ‬ ‫َ َْ ََْ َ‬
‫ل َّي يقابِــل‬ ‫ا ِذ لــم يکــن عمــل‬ ‫***‬ ‫ها قد أتيت َوحس ُن ظن شاف ِِع‬
‫ربه! دا دی تا ته راغلم او زما ښه ګومان مې درته سفاريش دی‪ ،‬ځکه زه د قابل‬
‫شفاعت لپاره بل هېڅ عمل نه لرم‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫َ َ ٌ ََ ٌ َ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َّ َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ ْ ُ َ َ ُ‬

‫َو َوســائ ِِل نــدم َودمــع ســائ ِل‬ ‫***‬ ‫الرج‬ ‫َولبست ث ْوب اخل ْو ِف مِنکَ مع‬
‫هل امېد رسه مې ستا څخه د ويرې پوښاک را په تن کړی دی‪ ،‬تا ته مې وسيله د‬
‫‪29‬‬
‫پښېمانتيا او روانې اوښکې دي‪.‬‬
‫ُّ ُ ُ َ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ُْ‬ ‫َ ْ ْ َْ َ َ َ َ َ ْ ُْ ُ َ‬
‫الــروط ک َوامِل‬ ‫ِــع فِيهــا‬
‫بــة مقل ٍ‬ ‫***‬ ‫ارزقــه ت ْو‬‫فاغ ِفر ل ِعبدِك ما مض و‬
‫خپل بنده ته د تېرو ګناهونو خبشش وکړه او ورته د داسې توبې توفيق ورپه برخه‬
‫کړه چې په رشوط بيښي پوره وي‪.‬‬
‫َ َ ْ َ ََ ْ ُ َ َ ُْ‬ ‫ً‬ ‫َ ْ ُ ُ ْ ً َ ً ْ ُْ ُ َ‬
‫ــرض ففضلــك كمل‬ ‫فِيقــا ل ِمــا ت‬ ‫***‬ ‫وارزقـــه ت ْو‬ ‫وارزقـــه عِلما ناف ِعا‬
‫او ورته ګټور علم ورپه برخ کړه او چې تا رايض کوي د هغه عملونو توفيق ورکړه‬
‫ځکه چې ستا مهرباین او لورينه ډېره پوره ده‪.‬‬
‫ُ‬ ‫َ َ ْ َّ ْ ً َ ُ َ َ‬ ‫َ َْ َ َ ْ ُ َ ْ‬ ‫ْ َ ْ‬
‫يــا مــن ُل اســما حِســان فو ِ‬
‫اضــل‬ ‫***‬ ‫َوافــعــل ب ِـ ِه ما أنــت أهــل جِيلِ ِه‬
‫او وررسه د خپلې ښې رويې چال چدل وکړه ای هغه ذاته چې تا لره ښايسته نومونه‬
‫دي‪.‬‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ ُّ َ َّ َّ ِّ َ َّ‬ ‫َ َ َ َ ْ َ َ ُ ْ ُ َ ِّ ْ َ‬
‫ــن أنــکَ فاعِــل‬ ‫والظــن ک الظ‬ ‫***‬ ‫ـي صائ ٌِب‬ ‫فــا ِذا فعلت فحسن ظـ‬
‫که چرته تا داغعه (مغفرت) راته وکړه نوو ښه کمان مې خطا نه دی او زما پوره‬
‫يقنی دی چې ته به دغه اکر وکړې‪.‬‬

‫ای اهلل ستا شکرګوزار او ذکر کونکي بندګان مو جوړ کړه‪ ،‬ستا هل هغو صابرينو‪،‬‬
‫حمسنينو او متقيانو بندګانو هل مجلې څخه مو وګرځوه چې د خپل خدمت وړ دې‬
‫ګرځويل دي‪ ،‬خپل حمبت او فرمانربدارۍ ته دې ورهل توفيق ورکړی دی‪ ،‬مونږ‬
‫ته‪ ،‬زمونږ مور او پالر او ټولو مسلمانانو ته په خپل ځانګړي رحم او احسان‬
‫د ګناهونو خبشش وکړه‪ ،‬ای اهلل! په نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم او د هغه په‬
‫کورنۍ او ټولو ملګرو يې رحم وکړه‪.‬‬
‫‪31‬‬
‫دریم فصل‬

‫په روژه کې غور وکړه چې څومره ګټې پکې پرتې دي‪ ،‬يوه ګټه يې دا ده چې‬
‫روژه په انسان کې په غريب غربه باندې د رمحت او احسان خصلت شته کوي‪،‬‬
‫په نا امېده انسان باندې د رحم المل دی‪ ،‬ځکه چې لکه انسان وږی تږی يش نو د‬
‫ناداره او بې وسه خلکو ولږه او تنده يې تر مخ ودريږي‪ ،‬بله ګټه يې دا ده چې لکه‬
‫انسان هل خوراک او څښاک څخه رابند يش نو د اهلل د لورينې او نعمت قدر او‬
‫ارزښت وررسه پېدا يش‪ ،‬بله ګټه يې دا ده چې انسان ته په صرب او حوصلې درس‬
‫ورکوي او صرب او حوصله هل ټولو هغه شيانو نه انسان رابندوي چې پايله يې غصه‬
‫وي‪ ،‬ځکه روژه نيم صرب دی او صرب نيم ايمان دی‪ ،‬د روژې بله ګټه دا ده چې د‬
‫انسان نفس هل ګردو بداخالقيو څخه تصفيه کوي او نفس په نېکو اخالقو روزي‪،‬‬
‫اروا يې تازه کوي‪ ،‬جسم يې هل رنځونو پاکوي‪ ،‬روژه په باطين قوت حريانونکی‬
‫اغېز لري او زيانمنو توکو څخه يې سالم سايت‪ ،‬روژه خپله عبادت او د اهلل فرمان‬
‫ته اغړه کېښودل دي‪ ،‬د اهلل د رضا او هل هغه څخه د اجر او ثواب امېد ساتلو په‬
‫مقابل کې او هغه ته د نزدېکت په سبب هل روژې څخه راپېدا ستومانې او مشقت‬
‫هل هېڅ رسه سمون خوري‪ ،‬روژه هل دې پرته بال ډېرې ګټې لري‪.‬‬
‫هل بيت اهلل څخه حج کولو کې سوچ وکړه چې څومره ګټې او فائدې لري‪ ،‬يوه‬
‫ګټه يې دا ده چې په يو مېدان د ځمکې هل ختيځ او لويديځ نه د مسلمانانو پيادل‬
‫ټول رسه راغونډوي‪ ،‬دوی ټول د يو معبود عبادت کوي او زړونه يې رسه يو څېر‬
‫وي او ارواګانې يې رسه لکک ائتالف لري‪ ،‬مسلمانان پکې تر خپل منځ د ديين‬
‫ټينګو اړيکو ياداشت کوي او په اساليم وحدت رسه غږيږي‪ ،‬په حج کې د اهلل‬
‫د پېغمربانو تذکره او د هغه د نېاکنو بندګانو د درېځ زده کړه ده اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ) [سورت بقره‪]125 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او هل مقام ابراهيم څخه د ملونځ ځای ونيسئ‪.‬‬

 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫په حج کې د ټولو پېغمربانو رسدار او امام د احوالو او دعوت ياداشت دی او د هغه‬

‫د حج سرت مراسمو يادګېرنه ده‪ ،‬په ياداشتونو دا ياداشت تر هر يو سرت او لوی دی‪،‬‬
‫دا ياداشت انسان ته د اهلل لوی لوی پېغمربان رايادوي‪ ،‬انسان ته ابراهيم او حممد‬ ‫‪32‬‬
‫صیل اهلل عليه وسلم او د هغوی نېک اثرات وريادوي‪ ،‬انسان ته د هغوی عبادتونه‬
‫وريادوي‪ ،‬څوک چې په حج کې ځان ته د پېغمربانو دعوتونه او ذکريات رايادوي‬
‫معنا دا ده چې په پېغمربانو ايمان لري‪ ،‬د هغوی په عظمت قايل دي او هل ياداشتونو‬
‫يې ګټه او فايده اخيل‪ ،‬د هغوی په نقش قدم تلونکي دي‪ ،‬د هغوی مناقب او فضائل‬
‫ځان ته رايادوي‪ ،‬نو په دې رسه د انسان ايمان او يقني ال پسې وده وکړي‪.‬‬
‫د حج هل ګټو څخه بله ګټه دا ده چې انسان هل ګناهونو نه پاکوي‪ ،‬د اهلل په الره‬
‫کې په نفقه او خريات يې روزي‪ ،‬په دين کې ستړو ستومانۍ باندې د حتمل درس‬
‫ورکوي‪ ،‬هل دنيوي زينت او تکرب څخه يې سايت‪ ،‬حج انسان ته د دې درس ورکوي‬
‫چې که هر څومره لوړه مرتبه لرې خو هل انسانانو رسه په انسانيت کې مساوي يې‪،‬‬
‫باچا او ګدا‪ ،‬بډا او بې وسه بلکې ټول يو څېر دي‪ ،‬د حج بله ګټه دا ده چې په‬
‫ښارونو او ملکونو باندې انسان ګرځوي او د خلکو په خوی اخالقو يې پوهوي‪ ،‬د‬
‫هغوی په سکونت او ژوند علم ورکوي‪ ،‬د نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم د معززو‬
‫پېغمربانو د ويح ځايونو ورته ښايي‪ ،‬د حج بله ګټه دا ده چې انسان ته په يوه ځمکه‬
‫د ټولو انسانانو حمرش وريادوي‪ ،‬مالئک به ورته اواز وکړي او دوی به ورته ګوري‪:‬‬
‫(ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ) [سورت مطففني‪]۶ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬په هغه ورځ چې ټول خلک به د اکئناتو پالونکي ته ودريږي‪.‬‬

‫داسې به ورته راغونډ يش چې پښی ابله او ناسونته به وي‪ ،‬د حج بله ګټه دا ده‬
‫چې انسان ته هل خپل کور يلک او چبو نه اخرت ته په سفر درس ورکوي چې هرومرو‬
‫به ورڅخه فراق مويم‪ ،‬خو که نابربه ورڅخه هل فراق رسه خمامخ يش شايد هل سرتې‬
‫صدمې رسه مشت ګرېوان يش‪ ،‬د حج بله ګټه دا ده لکه څنګه چې انسان د حج‬
‫لپاره د تګ راتګ د توښې په تيارولو بوخت او ورته شديده اړتيا لري‪ ،‬دا ډول انسان‬
‫اخرت کې هم توښې ته اړتيا لري نو د نېکو عملونو توښه به ورهل تياره کړي ځکه‬
‫اخرت ته سفر تر هر سفر سرت دی‪ ،‬انسان تر هغه بېرته دنيا ته نه راځي ترڅو اهلل‬
‫پاک ګرد لومړين او اخرين راپورته کړي‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫د حج بله ښيګړه دا ده چې ځينې مهال انسان خپلې اړتياوې هل خپل کور يلک بهر‬
‫مويم‪ ،‬همدا ډول چې په اخرت کې څه ته اړتيا لري نو هلته نه بلکې په دنيا کې‬
‫‪33‬‬
‫يې پېدا کویل يش‪ ،‬اهلل پاک فرمایي‪:‬‬
‫(ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ) [سورت بقره‪]197 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او توښه هل ځان رسه واخلئ او غوره توښه پرهېزګاري ده‪.‬‬
‫د حج بله ګټه دا ده چې انسان اهلل باندې پر تولک روزي‪ ،‬ځکه انسان د حج په‬
‫سفر کې ټول هغه څه نه يش اخستیل چې ورته اړتيا لري نو څه چې يې اخسيت‬
‫وي د شته اسبابو په شتون او د ځينو اسبابو په نه شتون کې پر اهلل تولک کوي‪ ،‬نو‬
‫بيا چې څه ته د اړتيا احساس کوي نو پر اهلل بروسه لري‪ ،‬د حج بله ګټه دا ده چې‬
‫انسان لکه احرام وتړي نو هل ځان څخه د ژوندو ګڼدل شوی پوښاک لرې کړي او‬
‫پر ځای يې هغه څه پر تن وځړوي چې د مړو هل بلاس رسه پوره ورته وایل لري‪ ،‬نو‬
‫د راروان ژوند لپاره عبادتونو ته تريق ورکړي او هل ځان رسه يې توښه کړي‪ ،‬داسې‬
‫نورې ګڼ شمېر ګټې او فايدي چې حسابول يې ناشوين دي‪.‬‬
‫دا ډول د اهلل په الره کې جهاد کې سوچ او غور وکړه چې څومره ښېګړې او ګټې‬
‫لري! په جهاد يف سبيل اهلل کې د اهلل د دښمنانو جرړې ويستل دي او د نېاکنو‬
‫خلکو مرسته کول دي‪ ،‬په جهاد رسه د اهلل لکمه پورته کيږي‪ ،‬په جهاد رسه اکفر‬
‫دې ته اړ کيږي چې ګنده ترين کفر پريږدي او پر ښايستونو سمبال اسالم ته‬
‫اغړه کيږدي‪ ،‬په جهاد يف سبيل اهلل رسه ډېری انسانان هل حيوانيت او همجيت‬
‫څخه راوځي‪ ،‬اهلل پاک فرمایي‪:‬‬
‫(ﭙ ﭚ ﭛ ﭜﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ) [سورت فرقان‪]44 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬دوی (اکفران) نه دي مګر د حيواناتو په څېر بلکې د الرې په اعتبار دوی‬
‫هل حيواناتو هم بدتر دي‪.‬‬
‫بله ګټه د جهاد يف سبيل اهلل دا ده چې ابدي او رسمدي ژوند پرې ګټل کيږي‪،‬‬
‫ځکه که څوک په جهاد کې څوک مړه کړي نو د اهلل دين يې پورته کړ او څوک‬
‫چې پکې خپله مړ يش نو ځان يې ابدي ژوندی کړ‪ ،‬اهلل پاک فرمایي‪:‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫(ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ) [سورت ال عمران‪]169 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬پر هغه چا دمړو ګومان مه کوه چې د اهلل پاک په الره کې وژل شوي وي‪،‬‬
‫دوی ژوندي دي او د رب هل اړخه ورته رزق روزي ورکول کيږي‪.‬‬ ‫‪34‬‬

‫د جهاد يف سبيل اهلل بله ګټه دا ده چې جماهد پرې نهايت زيات ډېر اجر ګټي‪ ،‬په‬
‫جهاد يف سبيل اهلل رسه د مسلمانانو شمېر زياتيږي او اکفران وررسه کميږي‪ ،‬او تر‬
‫هر څه يې لويه ګټه دا ده چې جهاد يف سبيل اهلل کول د اهلل امر ته اغړه کېښودل‬
‫دي‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ) [سورت بقره‪]193 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او ترهغه وررسه جنګ وکړئ چې کفر پاتې نه يش‪.‬‬

‫او فرمايي‪:‬‬
‫(ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛﭜ ﭝ ﭞ ﭟ‬
‫ﭠ ﭡ) [سورت توبه‪]۱۲۳ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ای هغه خلکو چې ايمان مو راوړی دی هل هغو خلکو رسه جنګ وکړئ‬
‫چې تاسو ته نزدې دي او اکفران دي‪ ،‬او خاخما دې هغوی په تاسو کې سختوایل‬
‫حمسوس کړي او پوهه شئ چې اهلل هل متقيانو رسه دی‪.‬‬
‫د جهاد يف سبيل اهلل هل ښېګړو نه بله ښېګړه دا ده چې مسلمانان به پکې‬
‫براليس يش او غنيمتونه به تر السه کړي‪ ،‬هم به پرې د اهلل شکر ادا کړي او هم‬
‫به يې هل ځان رسه ذخريه کړي‪ ،‬خو که اکفران پرې براليس يش پوهه به يش چې‬
‫دا يې د ګناه او سړغړونو المل دی‪ ،‬دا هل دې کبله چې دوی رسه خپل منځ کې په‬
‫اخ ډب اښته دي او جګړې کوي‪ ،‬نو اهلل ته به په داسې حالت کې رجوع وکړي‬
‫چې هل ترضع او خاکسارۍ به ډک وي‪ ،‬بله ګټه يې دا ده چې جهاد يف سبيل اهلل‬
‫پرېښودل د ذلت او مهانت سرت المل دی‪ ،‬هل ابن عمر ريض اهلل عنهما نه روايت‬
‫َ ََ َُْ ْ َ َ َ ُْ ََْ َ‬
‫دي چې رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬إِذا تبايعت ْم بِال ِعينةِ‪َ ،‬وأخذت ْم أذناب‬
‫َ َ ْ ُ ْ ُ ًّ َ َ ْ ُ ُ َ َّ َ ْ ُ َ‬ ‫ْ َ َ َ َ ُ ْ َّ ْ ِ َ َ َ ْ ُ ُ ْ َ َ َ َّ َ‬
‫نعه حت تر ِ‬
‫جعوا إِل‬ ‫الهاد‪ ،‬سلط اهلل عليكم ذل ل ي ِ‬ ‫الق ِر‪ ،‬ور ِضيتم بِالزرع‪ ،‬وتركتم ِ‬
‫ُ ْ‬
‫دِينِكم»‪[ .‬سنن ايب داود‪]۳۴۶۲ :‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ژباړه‪ :‬لکه چې تاسو په عينې بيع رسه اخستل او خرڅول رشوع کړئ او د غواګانو‬
‫لکۍ مو لککې ونېولې‪ ،‬او په کشت کر خوشحاهل شوئ‪ ،‬او يف سبيل اهلل جهاد مو‬
‫‪35‬‬
‫پرېښود نو اهلل پاک به درباندې داسې ذلت او مهانت راويل چې تر هغه به يې درنه‬
‫بېرته پورته نه کړي چې بېرته مو دين ته رجوع نه وي کړي‪.‬‬
‫د جهاد يف سبيل اهلل بله ګټه دا ده چې انسان پرې هل نفاق څخه سالم پاتې کيږي‪،‬‬
‫ْ‬ ‫َ َ ََ ُ َْ‬ ‫َ ُ ِّ ْ َ ْ َ ُ ْ َ‬ ‫َ ْ َ َ َ َْ‬
‫حديث کې راځي‪« :‬من مات َول ْم يغ ُز‪َ ،‬ول ْم يَدث نفسه بِالغ ْز ِو مات ع شعب ٍة مِن‬
‫َ‬
‫اق»‪[ .‬سنن ايب داود‪ ،۲۵۰۲ :‬سنن النسايئ‪]۳۰۹۷ :‬‬
‫ن ِف ٍ‬
‫ژباړه‪ :‬که څوک ومري او نه يې غزا کړي وي او نه يې هل ځان رسه ياده کړي وي‬
‫نو د نفاق په يو ه برخه باندې ومړ‪.‬‬
‫ٌَُْ‬ ‫َ‬
‫ج َها ٍد ل ِ َ‬ ‫َ ْ ََ ْ‬ ‫َ َ‬
‫«م ْن ل ِ َ‬
‫[جامع‬ ‫ق اهلل َوفِي ِه ثلمة»‪.‬‬ ‫ي أث ٍر مِن ِ‬
‫ق اهلل بِغ ِ‬ ‫په بل حديث کې راځي‪:‬‬
‫الرتمذي‪]۱۶۶۶ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬څوک چې هل اهلل رسه د جهاد هل کوم اثر او نښې پرته خمامخ يش نو په داسې‬
‫حالت کې به وررسه خمامخ يش چې عيب به پکې وي‪.‬‬
‫َْ َ‬ ‫َ َّ ُ ُ‬ ‫َ َ َ َ َ ْ ٌ ْ َ َ َّ‬
‫اب»‪[ .‬املعجم األوسط‪:‬‬ ‫په بل حديث کې رآځي‪« :‬ما ترك قوم ِ‬
‫الهاد إِل عمهم اهلل بِالعذ ِ‬
‫‪]۳۸۳۹‬‬

‫ژباړه‪ :‬هېڅ قوم جهاد يف سبيل اهلل نه پريږدي مګر اهلل به ورته اعم عذاب ورکړي‪.‬‬
‫بله ګټه يې دا ده چې په جهاد يف سبيل اهلل رسه په سخته او اسانه کې‪ ،‬په خوښه‬
‫او ناخوښه کې د اهلل د اويلاؤ هل عبوديت څخه د انسانانو راويستل دي‪ ،‬نور داسې‬
‫ډېر ديللونه چې د اهلل په الره کې د جهاد په حماسنو داللت کوي‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت په راوړو معامالتو کې هل غور څخه اکر واخله‪ ،‬په اسالم کې‬
‫د پلور او پېر يوه ګټه دا ده چې انسان پرې خپلې د خوراک‪ ،‬څښاک او پوښاک او‬
‫هستوګنځای اړوند اړتياوې پوره کویل يش‪ ،‬بله ګټه يې دا ده چې انسان پرې بال‬
‫ډېره مسافه مقدار هل منځه وړیل يش‪ ،‬که څوک توکې هل خپلې اکرخانې راونييس نو‬
‫بايد ده چې سفرونه وکړي‪ ،‬سورلۍ ولري‪ ،‬هل ستونزو رسه به هرومرو خمامخ کيږي‪،‬‬
‫خو که څوک نفس توکې په خپل بازار کې راونييس نو د سفرونو هل ستونزو ستړو‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫نه به په امان کې يش‪ ،‬د نمونې په توګه عطر او مشک عنرب‪ ،‬ګاړي او موټرې‪،‬‬
‫رانګارنګ ماشينونه او رښت او چيين (بوره) او داسې نور‪ ...‬چې اکرخانې يې لرو‬
‫پرتو سيمو کې وي‪ ،‬نو د اهلل لطف او احسان پر انسان دا دی چې ځينې انسانان‬ ‫‪36‬‬

‫يې د ځينو نورو لپاره تابع کړي دي‪ ،‬او ترڅنګ يې اساليم رشيعت د پلور او پېر‬
‫ټول ډولونه حل او فصل کړل لکه اجارې‪ ،‬رشکتونه‪ ،‬مګر هغه مهال چې رشيعت‬
‫يې په حتريم داللت وکړي چې يا پکې خلکو ته تکليف‪ ،‬يا ظلم‪ ،‬يا جهالت او‬
‫يا داسې نور څه وي‪.‬‬
‫که د اساليم رشيعت په معامالتو کې څوک سوچ وکړي نو ورته به جوته يش‬
‫چې د دين او دنيا ترمنځ لککې اړيکې لري‪ ،‬د اهلل په وسيع ترين رمحت به ګوايه‬
‫ورکړي‪ ،‬پر بندګانو به د اهلل د رحم او لطف اعرتاف وکړي‪ ،‬د پاکزيه خواړو په‬
‫حتليل کې به د اهلل پاک ډېر حکمتونه وويين‪ ،‬او وبه ګوري چې ټول هغه خواړه‬
‫اهلل پاک په خپلو بندګانو حرام کړي دي چې يا پليت او جنس وي او يا د انسان‬
‫په دين‪ ،‬يا عقل‪ ،‬يا بدن او مال باندې بدې اغېزې لري‪.‬‬
‫د اجارې هل ګټو او فايدو څخه يو ه ګټه دا ده چې په لږ عوض او کم مايلت‬
‫رسه پرې د خلکو ډېرې اړتياوې پوره کيږي‪ ،‬ځکه هر څوک د هستوګنې لپاره‬
‫کور نه لري او نه هر څوک موټرې او ګاړي لري‪ ،‬نه هرڅوک جهازونه لري او نه‬
‫هرڅوک د غنمو لپاره ژرندې لري او نه هرڅوک داسې دي چې د خپلو جتاريت‬
‫توکو لپاره ګودامونه لري‪ ،‬داسې نور ډېر شيان چې شايد شمېر يې هل توانه ووځي‪،‬‬
‫نو د مذکوره اړتياو په بنسټ هم اجاره روا وبلل شوه او نور متعلق پلور او پېر‪.‬‬
‫د صلح ګټې ذکر کولو ته هېڅ اړتيا نشته‪ ،‬همدومره به بسنه وکړي چې رب اکئنات‬
‫فرمايي‪:‬‬
‫(ﭡ ﭢ) [سورت نساء‪]۱۲۸ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او جوړ جاړې ډېر غوره دی‪.‬‬

‫واکلت او کفالت هم ډېرې ګټې لري‪ ،‬په دواړو کې دومره احسان دی چې پر هغه‬
‫چا پټ او پناه نه دي چې د اساليم رشيعت پېرواکر وي او عقيده پرې لري‪ ،‬که‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫يې د اساليم رشيعت احاکم زده وي او که نه خو کفالت او واکلت ته ټينګه اړتيا‬

‫لري‪ ،‬ځکه رب اکئنات خلق پېدا کړي دي او موخو او همت کې يې هر چا ته‬
‫‪37‬‬
‫خمتلف طبيعتونه ورکړي دي‪ ،‬هرڅوک دا پسند نه بويل چې خپله دې براه راست‬
‫اکرونه اجنام کړي او نه هرڅوک په پلور او پېر پوهيږي‪ ،‬د اهلل پاک په خپل خملوق‬
‫باندې لورينه دا ده چې کفالت او واکلت يې ورته مباح کړل‪ ،‬د کور هل مرشانو‬
‫او د چارو مسؤيلنو او داسې نورو رسه نه ښايي چې د پلور او پېر اجراءات سمبال‬
‫کړي‪ ،‬نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم ځينې اکرونه د تواضع تعليم او د جواز په‬
‫خاطر په خپله کړي دي خو ولې ځينې نور اکرونه يې بيا نورو ته سپاريت دي‪ ،‬د‬
‫اخرت لپاره يې اضحيه خپله ذحبه کړې ده خو ځينې نورې قربانۍ يې بيا عيل ريض‬
‫اهلل عنه ته وسپارتې‪.‬‬
‫د کفالت ښېګړه دا ده چې په دې کې د ورولۍ خيال ساتلو او د شفقت او رمحت‬
‫اظهار دی‪ ،‬ذمه ورپکې بلې ذمې ته نزدې کيږي نو د مطابلې جمال ال پکې‬
‫پراخيږي‪ ،‬زړه ته پکې ډاډ حاصليږي‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ) [سورت ال عمران‪]44 :‬‬ ‫(ﯟ ﯠ‬
‫ژباړه‪ :‬ته وررسه هغه مهال نه وې چې دوی رسه قلمونه په دې خاطر ګوزارول چې‬
‫د مريم کفالت به څوک په ذمه واخيل‪.‬‬
‫تر دې چې کفالت يې زکريا عليه السالم واخست‪ ،‬اهلل پاک فرمایي‪:‬‬
‫(ﯷ ﯸ) [سورت ال عمران‪]37 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او زکريا عليه السالم يې کفالت (پاللو) ذمه واخسته‪.‬‬

‫د کفالت او واکلت په حماسنو رسه به وکړی شې چې د حوالې حماسن په واضحه‬
‫توګه وپېژنې‪ ،‬ځکه په حواهل کې کفالت او واکلت دواړه پراته دي مزيد ورپکې‬
‫د اصيل (مدين) ذمه هل اوږد غم او خفګان نه هم فارغيږي‪ ،‬که ته يې د چا حواهل‬
‫قبوهل کړې نو د مسلمان ورور زړه ته به بال خوشحايل ورکړې‪ ،‬او په دې کې شک‬
‫نشته چې د مسلمان زړه ته خوشحايل ورکولو کې څومره ډېر ثواب دی‪.‬‬
‫د شفعې هل ګټو او فايدو څخه يوه ګټه دا ده چې لکه نالکه ګاونډي د ځمکې ځينې‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫برخې ته شديده اړتيا لري‪ ،‬يا يې کور تنګ وي او پراخول يې غواړي‪ ،‬يا يې د‬
‫کشت او کر ځمکې ترڅنګ رشيکه ځمکه وي او دا ورته اړين وي‪ ،‬د شفعې‬
‫لويه ګټه دا ده چې د ګاونډې او ګډونوال په عظمت انسان ته درس ورکوي چې‬ ‫‪38‬‬

‫هل نورو څخه پې د پېر حق لومړی دوی لري‪ ،‬مګر هغه مهال چې دوی خپل حق‬
‫ساقط کړي‪ ،‬بله ګټه يې دا ده چې هل ګاونډې او ګډونوال ته تکليف نه رسول‬
‫ض َر َو َل َ َ‬
‫ضار »‪[ .‬سنن ابن ماجه‪]۲۳۴۰ :‬‬ ‫دي‪ ،‬نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم فرمایي‪َ « :‬ل َ َ‬
‫ِ‬
‫ژباړه‪ :‬تکليف رسول په اسالم کې نه ځان ته شته او نه بل ته‪.‬‬
‫او په دې کې شک نشته چې هل ګاونډې څخه د تکليف او رضر په رابندولو رسه‬
‫ښه ګاونډيتوب دوام پېدا کوي‪ ،‬لکه ترڅنګ يې تکليف ده اورونه بلول‪ ،‬پر هغه‬
‫خپل دېوال پورته کول‪ ،‬ترڅنګ يې لوګي او لوخړې جوړول‪ ،‬په لوړ غږ تلويزيون‬
‫او راډيو اورېدل‪ ،‬يا د داسې څه ترصف کول چې د هغه ملکيت ته لوي مشقت‬
‫وي‪ ،‬او داسې نور‪...‬‬
‫د وديعې حماسن خو ال پسې څرګند دي‪ ،‬په وديعه کې د انسانانو د مالونو حتفظ‬
‫او پر امانت وفاء کول چې د رشيعت او عقل هل خمې تر هر څه لوي او سرت انساين‬
‫خوي او اعدت دی‪ ،‬بله ګټه يې دا د چې وديعه د اهلل هل بندګانو رسه احسان دی او‬
‫حمسنني د اهلل خوښ يش‪ ،‬بله ګټه يې دا ده چې په وديعه کې د مسلمانانو ترمنځ‬
‫مينه او حمبت او ورورويل راځي‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې هل ښځې رسه د خاوند بده رويه او کردار په‬
‫لککه غندي‪ ،‬هل خاوند رسه دا اليق ده چې د خپلې ښځې ښه او بد رسه پرتله‬
‫کړي‪ ،‬که خاوند د انصاف څښنت وي نو هل بدو يې بايد سرتګې هله پټې کړي‬
‫چې حماسن يې ډېر وي‪ ،‬هل ابوهريره ريض اهلل عنه نه روايت دی چې رسول اهلل‬
‫َ َْ ُ ُ ُ ْ ٌ ُ ْ ًَ ْ َ َ َْ ُ ًُ َ َ َْ‬
‫ض مِنها‬‫صیل اهلل عليه وسلم فرمایي‪« :‬ل يفرك مؤمِن مؤمِنة‪ ،‬إِن ك ِره مِنها خلقا ر ِ‬
‫َ‬
‫[صحيح مسلم‪]۱۴۶۹ :‬‬ ‫آخ َر»‪.‬‬

‫ژباړه‪ :‬مومن سړی دې هل مومنې ښځې رسه نفرت نه لري‪ ،‬که يو خوی خصلت يې‬
‫بدي يش نو بل به يې خوښ يش‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫په مرياث رسه په وارثانو باندې شتمين په سمه توګه تقسيميږي‪ ،‬مرياث خپله اهلل‬
‫پاک ايښی دی‪ ،‬هغه د انسان هل انسان رسه په نزدېکت‪ ،‬لريوايل او خري باندې ډېر‬
‫‪39‬‬ ‫ښه پوهيږي‪ ،‬هغه ډېر ښه پوهيږي هل انسان رسه په احسان کولو څوک ډېر حقدار‬
‫دی‪ ،‬سم دروست عقلونه يې د برخو ترتيب په حسن او احسان ګوايه ورکوي‪ ،‬خو‬
‫که د مرياث د برخو واک د چارو مسؤيلنو او د خلکو ارادو ته ورکړل شوی وی‪،‬‬
‫هل امله به يې بې سارې ګډوډي منځ ته راغلې وه‪ ،‬نظم انتظام به هل منځه تلیل و‪،‬‬
‫بله ګټه يې دا ده چې سبب يې هل نسب رسه تړیل دی‪ ،‬سبب لکه نکاح او والء‪،‬‬
‫دا چې اهلل پاک نکاح د حمبت او الفت‪ ،‬د ازدواج او د خلکو ترمنځ د مينې او‬
‫الفت ذريعه جوړه کړې ده‪ ،‬نو ښه خربه نه ده چې دواړو کې د يو په مړينه بل د‬
‫فراق په درد دومره درمند يش چې بييخ د يو بل هل مايلت څخه مرسته حاصله نه‬
‫کړي‪ ،‬بيا اهلل پاک د خاوند برخه د ښځې دوه چنده ګرځولې ده‪.‬‬
‫بله ګټه يې دا ده چې د پور په مهال به هل مړي څخه مرياث نه يش وړیل او نه اکفر هل‬
‫مسلم څخه مرياث وړي‪ ،‬ځکه اکفر که څه هم د نسب هل خمې قريب وي خو د دين‬
‫هل نګاه نه بعيد دی‪ ،‬ځکه اکفر مړ دی او مړی مرياث نه يش وړیل‪ ،‬اهلل تعایل فرمايي‪:‬‬
‫(ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ) [سورت انعام‪]122 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ايا هغه څوک چې مړ وي او مونږ يې راژوندی کړو او رڼا ورهل وګرځو او د‬
‫خلکو ترمنځ ګرځي راګرځي‪.‬‬
‫او اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ) [سورت يونس‪]31 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ژوندی هل مړي څخه او مړی هل ژوندي څخه راوبايس‪...‬‬

‫خو دا چې اکفر د اکفر په څېر دی نو هل يو بل څخه مرياث هم وړی يش‪.‬‬
‫هبه هم مستحبه ده خو هله چې د اهلل رضا پرې اراده کړی يش‪ ،‬هل امجاع وړاندې‬
‫پرې د اهلل پاک دا قول ديلل دی‪:‬‬
‫(ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ) [سورت نساء‪]4 :‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ژباړه‪ :‬که څه یش درته په خپله خوښه درکړي نو پاک او حالل يې وخورئ‪.‬‬

‫او اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫‪40‬‬
‫(ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ) [سورت بقره‪]177 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او په خپله خوښه باندې شتمين او مال ورکوي‪.‬‬

‫اهلل پاک خپله کريم‪ ،‬جواد او وهاب ذات دی‪ ،‬بله ګټه يې دا ده چې هبه د حمبت او‬
‫مينې لوی سبب دی‪ ،‬په حديث کې راځي نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم فرمایي‪:‬‬
‫ََ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ َ ْ َ َّ ْ َ َّ َ َ ُ ُّ‬
‫«تهادوا‪ ،‬فإِن الهدِية تسل السخِيمة»‪[ .‬املعجم األوسط‪]۱۵۲۶ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬يو بل ته ډالۍ ورکړئ‪ ،‬ځکه ډايل ورکول کينه اوبايس‪.‬‬

‫نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم خپله جنايش ته يوه چنپ او مشک ډايل کړي ول‪،‬‬
‫نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم به خپله ډالۍ قبلولې او حیت بدهل به يې پرې هم‬
‫ورکوهل‪ ،‬بله ګټه يې دا ده چې ډالۍ منځنۍ اړيکې تقويه کوي او اړيکې چې‬
‫لکه قوي يش نو امت ثابت قدمه يش او د امت د افرادو ترمنځ ښې اړيکې د جناح‬
‫او فالح راز او فلسفه ده‪ ،‬بله ګټه يې دا ده چې د ډالۍ ورکونکو يو پر بل باور‬
‫پېدا کيږي‪ ،‬نورې هم بال شمېر ګټې لري‪.‬‬
‫نکاح هم مستحب اکر دی‪ ،‬ګڼ شمېر ګټې او فايدې لري‪ ،‬يو ګټه يې دا ده‬
‫چې د انسان فرج په کې هل ګناه نه حمفوظ ساتل کيږي‪ ،‬د ښځې ابرو عزت په‬
‫کې خوندي وي‪ ،‬بله ګټه يې دا ده چې د ښځې ساتل او د هغه حقوق او خرچه‬
‫اخراجات برداشت کول‪ ،‬بله ګټه يې دا ده چې نکاح پېغمربي عمل دی‪ ،‬امت‬
‫پرې ډېريږي‪ ،‬نسل ورڅخه بړاويږي‪ ،‬د نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم فخر او وياړ‬
‫پرې ښه حمقق کيږي‪ ،‬د نکاح بله ګټه دا ده چې هل کبله يې د خپل کور او چبيانو‬
‫تربيه کېدی يش‪ ،‬بله ګټه يې دا ده چې په نکاح رسه نارينه ته سکون او اکمل‬
‫ډاډ په الس ورځي نورې ګڼ شمېر ګټې لري چې دتله يې شايد ونه شو شمېریل‪.‬‬
‫طالق هم په اسالم کې ګڼ شمېر ګټې لري‪ ،‬لومړۍ خويب يې دا ده چې د طالق واک‬
‫اهلل پاک نارينه ته ورکړی دی‪ ،‬بله خويب په کې دا ده چې هل دريم طالق وروسته‬
‫په خاوند باندې ښځه په شدت رسه حراميږي‪ ،‬ځکه ظاهر خو په دې پرېکړه‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫کوي چې څوک خپلې ښځې ته درې طالقه ورکوي نو په فراق يې خوشحاهل دی‬
‫او اسالم دا مهال ښځې ته اجازه ورکوي چې هل بل چا رسه حالهل نکاح وکړي دا‬
‫‪41‬‬ ‫په دې خاطر چې هل دوهم خاوند رسه نکاح د خمکين خاوند رسه د بېرته نکاح‬
‫مانع وګرځوي‪ ،‬بله ګټه يې دا ده چې هل طالق وروسته دوهم خاوند رسه د ښځې‬
‫نکاح په دې پرېکړه ده چې د طالق معنا دا نه ده چې مطلقه ښځه په لومړي‬
‫خاوند بييخ حرامه ده او بېرته ورته د بل چا هل طالق وروسته هم رجوع نه يش‬
‫کویل‪ ،‬ځکه لکه نا لکه داسې هم کيږي چې لومړی خاوند هل خپلې مطلقې ښځې‬
‫څخه صرب نه يش کویل نو ژوند هل السه ورکړي‪ ،‬نو اساليم رشيعت ورته د بېرته‬
‫نکاح لپاره د بل خاوند نکاح او بيا طالق ډېره ښه ذريعه وګرځوهل‪ ،‬خو دا هله‬
‫چې دوهم خاوند د ښځې ګبني ګوټی وڅکوي او ښځه د خاوند‪ ،‬هغه هم په دې‬
‫ََ‬
‫رشط چې حالهل به نه وي ځکه نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬لع َن اهلل‬
‫ْ ُ َ ِّ َ َ ْ ُ َ َّ َ َ ُ‬
‫المحلل‪ ،‬والمحلل ل»‪[ .‬سنن ابن ماجه‪]۱۹۳۶ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬په حملل (څوک چې ښځه د حاللې لپاره په نکاح اخيل) او حملل هل (د چا‬
‫په خاطر چې ښځه په نکاح اخستل کيږي) دواړو باندې د اهلل لعنت دی‪.‬‬
‫د طالق بله خويب دا ده چې طالق بايد په طهر کې وي چې خاوند هل ښځې رسه‬
‫پکې مجاع نه وي کړي‪ ،‬په طالق کې سنت طريقه هم دا ده‪ ،‬که يې ورڅخه‬
‫خپل حاجت پوره کړی وي نو طبيع ده چې ميالن به يې ورڅخه کم شوی‬
‫وي‪ ،‬نو په لږ څه به وکړی يش چې هجران ته يې زړه پوره جوړ وي‪ ،‬ځکه کوم‬
‫مهال چې انسان هل څه يش موړ يش نو هل سرتګو يې هم ولويږي‪ ،‬ډېر سپک ورته‬
‫ښاکره يش‪ ،‬خو چې لکه يو څه ته وږی تږی وي نو بيا طالق هل ډېر سوچ او غور‬
‫نه وروسته ورکول کيږي‪ ،‬خو دا چې لکه څوک په خپله پرېکړه پښېمانه وي او د‬
‫طالق فيصله بېرته اخستل غواړي‪ ،‬نو ښه او په سنت برابر طالق دا دی چې په‬
‫داسې طهر کې طالق ورکړل يش چې خاوند په کې هل ښځې رسه همبسرتي نه وي‬
‫کړي‪ ،‬ځکه دا د پوره رغبت او ميالن وخت وي‪ ،‬او ظاهره ده چې په دې حالت‬
‫کې خاوند ښځې ته طالق نه يش ورکویل مګر دا چې طالق ته شديد حاجت وي‬
‫نو بيا ورته اسالم د طالق اجازه ورکړې ده‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫په طالق کې بله خربه دا ده چې ټوکې ټاکلې په کې هم اسالم حقيقت ګرځویل‬

‫َ‬ ‫َّ َ‬ ‫ََ‬ ‫َ َ ُ َّ‬
‫دی‪ ،‬نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬ل يُوز الل ِع ُب ِف ثل ٍث‪ :‬الطل ِق َوانلِّك ِح‬
‫َ َ ْ َ َ ُ َّ َ َ ْ َ َ ْ َ‬ ‫َ ْ َ‬
‫اق‪ ،‬فمن قالهن فقد وجب»‪[ .‬مسند احلارث‪]۵۰۳ :‬‬
‫وال ِعت ِ‬ ‫‪42‬‬

‫ژباړه‪ :‬په درېو شيانو باندې ملنډې وهل جواز نه لري‪ ،‬طالق‪ ،‬عتاق او نکاح‪ ،‬که‬
‫څوک پرې تلفظ وکړي نو احاکم يې واجب شول‪.‬‬
‫لکه چې انسان وخربيږي او اعقل او دانا وي چې په جمرد تلفظ باندې که څه هم‬
‫د ټوکو ټاکلو حالت ولې نه وي او طالق واقع کيږي نو د اهلل په اذن رسه به ترې‬
‫راستون يش‪.‬‬
‫د قصاص او عقوباتو په تنفيذ کې‪ ،‬د يايغ او بايغ نفسونو په رټلو او تاديب کې‪،‬‬
‫هغو سخت زړو ته چې هېڅ رمحت او شفقت نه لري ورته د ردع په ورکولو کې‬
‫هم ډېرې خوبيانې او ګټې او فايدې شته‪ ،‬يوه ګټه يې دا ده چې د بغاوت او طغيان‬
‫ټولو ډلو ته پرې ادب ورکویل يش‪ ،‬اسالم د قاتل په وژلو‪ ،‬د غل څخه د الس په‬
‫غوڅولو کې په دې خاطر امر کړی دی چې د خلکو مال او جان په اکمل حتفظ‬
‫کې وي‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ) [سورت بقره‪]179 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او ستاسو لپاره په قصاص کې ژوند دی ای د عقلونو څښتنانو! شايد تاسو‬
‫کې تقوا او وېره پېدا يش‪.‬‬
‫او د الس غوڅول په دې خاطر دي چې د خلکو شتمين په حتفظ کې يش نو خلک‬
‫به ايله بېله په ارام او ډاډ ژوند وکړي‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨﭩ ﭪ ﭫ‬
‫ﭬ) [سورت مائده‪]38 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬د غل نارينه او غلې ښځې د دواړو السونه غوڅ کړئ په سبب د دې چې‬
‫کوم اکر يې کړی دی‪ ،‬دا د اهلل هل اړخ نه ورته زسا ده‪ ،‬او اهلل پاک اغلب او حکيم‬
‫ذات دی‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫زنا او زنا ته ټول مقدمات او سببونه يې حرام کړي دي لکه پردۍ ښځې ته کتل‪،‬‬
‫هل هغې رسه يواځې کېدل‪ ،‬هغه چمول او السونه پرې وهل‪ ،‬دا ډول اسالم د زنااکر‬
‫‪43‬‬ ‫‪ -‬سړی وي او که ښځه ‪ -‬په رجم امر کړی دی‪ ،‬د خلکو تر خمې يې د لويط انسان‬
‫د وژلو حکم کړی دی‪ ،‬د ناواده زاين په سل دورو او د يو اکل په موده هل يلک څخه‬
‫په شړلو يې فيصله کړې ده‪ ،‬دا ټول په دې خاطر چې انساين نسبونه او ابروګانې‬
‫خوندي پاتې يش‪ ،‬اخالق تر رزالت ونه رسيږي‪ ،‬ټونلې څخه د فناء او فساد خمه‬
‫په لککه ونييس‪ ،‬رشاب يې حرام کړي دي او د ګردو خباثتونو او پليتۍ زېږنده يې‬
‫ګرځولې ده‪ ،‬د رشاب خور په حد يې امر کړی دی‪ ،‬دا ټول په دې خاطر چې عقل‬
‫روغ او سالم پاتې يش‪ ،‬د انسان شتمين خوندي پاتې يش‪ ،‬رشف او عزت‪ ،‬ابرو او‬
‫نېک اخالق پاک صاف او ښايسته پاتې يش‪.‬‬
‫شعر‪:‬‬
‫الم ْجــد نُ َّ‬
‫َ‬ ‫َ َْ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ ُ َ‬ ‫ْ َْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ََ ْ ََْ َ‬
‫ــو ِم‬ ‫ِ‬ ‫ــن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫بصائ ِــر أقــو ِام‬ ‫***‬ ‫اإلســام ل ِلمجــ ِد والعال‬
‫ِ‬ ‫ظ‬ ‫لقد أيق‬
‫د رشف او ترقۍ لپاره اسالم د داسې قومونو سرتګې خالصې کړې چې ويدې‬
‫ترې پاتې وې‪.‬‬
‫ُْ‬ ‫ََ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫ََ َ‬ ‫ْ ُ ُ‬ ‫َ ْ َ َ ُ ُ ْ‬
‫ِــم‬
‫اجلهالــ ِة مظل ِ‬‫ــر ب ِ‬
‫ٍ‬ ‫جــ ِه ع‬
‫عو ِ‬ ‫***‬ ‫ــم مِــن حج َرات ِ ِه‬
‫ــأشق نــور ال ِعل ِ‬ ‫ف‬
‫د جهالت پر عرص يې د علم وړانګې هل خپلې غېږې راپورته کړې چې دوخت‬
‫خلک د جهالت په تورتمونو کې ول‬
‫ُ َ َّ‬ ‫َ َ ِّ َ َ ْ َ َ َّ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ َ ِّ‬ ‫َ َّ ُ ُ‬
‫ــم‬
‫ــال المخي ِ‬
‫ِ‬ ‫ــوض أطنــاب الض‬‫وق‬ ‫***‬ ‫اجلا ِهلِيــ ِة بِالهــدى‬ ‫َودك خصــون‬
‫په هدايت رسه يې د جهالت ودانۍ په حرکتونو کړې او د ضاللت ودل شوي څرپ‬
‫تارونه يې وشکول‪.‬‬
‫َ ْ ً َ ْ َ َ ُ َ َ ِّ‬ ‫ََ َْ‬ ‫َْ َ‬ ‫ََ‬ ‫ْ‬ ‫ََْ َ‬
‫ألهليــ ِه مــدا ليــس بالمتهــد ِم‬ ‫***‬ ‫ِــم َوابتــى‬ ‫َوأنشــط بِال ِعل ِ‬
‫ــم العزائ ِ‬
‫په علم يې جذبې رابېدارې کړې او د خپلو چبيانو لپاره يې د رشافت وداين ودانه‬
‫کړه چې نه غورځيږي‬
‫ََ َ ْ َْ َ ََ َ‬
‫الم ْجــد ُح َّ‬ ‫ْ ُ َ‬ ‫ََ ْ َ َ َ ْ َ َ‬
‫ــو ِم‬ ‫ِ‬ ‫فطــارت بِأفــا ٍر ع‬ ‫***‬ ‫الو َرى مِــن قِيودِها‬
‫ــان َ‬‫وأطلــق أذه‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫علم د خلکو ذهنيت هل قيوداتو څخه رها کړ چې اوس د رشافت ارد ګرد تاويږي‬
‫راتاويږي‪.‬‬
‫ْ ُ ِّ َ ْ‬ ‫َ َ َْ‬ ‫ُُ ً‬ ‫َ َ ّ ُ َ َ َ ْ ِ َ َّ‬
‫ــى َتَ َّف ُ‬
‫نهوضــا إِل العليــاءِ مِــن ك مثِ ِ‬
‫ــم‬ ‫***‬ ‫ــزو‬ ‫وفــك أســار القــوم ح‬ ‫‪44‬‬

‫هل اسارت او بند څخه يې خلک خالص کړل او هل هر ځای څخه يې پر پرخمتګ‬
‫يې راوهڅول‬
‫َ َ‬ ‫َْ َ ْ‬ ‫َْ َ َ ْ َْ‬ ‫َ َّ َ َ َ ُ ْ ُ ُ‬ ‫َ َ َّ َ‬
‫ــن إِل الف ِم‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫د‬‫ال‬ ‫ــعِ‬ ‫ف‬‫بِــأسع مِن ر‬ ‫***‬ ‫ِيــل طبــق األ ْرض حكمه‬
‫وعمــا قل ٍ‬
‫لږ وروسته به يې ځمکه حکم ومين‪ ،‬هل دې هم په جلتۍ رسه چې خولې ته دې‬
‫السونه پورته يش‪.‬‬
‫ای رب پرودګاره! ستا په مينه او حمبت او فرمانربدارۍ مو زړونه وپاهل‪ ،‬ستا په ثابت‬
‫قول مو په دنيا او اخرت کې لکک او ټينګ کړه‪ ،‬ستا ذکر او شکر راته اهلام کړه‪ ،‬په‬
‫دنيا او اخرت کې راته حسنات راکړه او د اور هل عذاب څخه راته جنات راکړه‪،‬‬
‫مونږ ته او زمونږ مور او پالر او ټولو مسلمانانو ته ستا په ځانګړي رحم مغفرت‬
‫او خبشش وکړه ای ارحم الرامحني ذاته‪ ،‬ای اهلل! په نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم‪،‬‬
‫د هغه په کورنۍ او ټولو ملګرو يې رحم وکړه‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫‪45‬‬
‫څلورم فصل‬

‫د اساليم رشيعت بله ښېګړه دا ده چې د مشورې په ورکولو او هغه وخت د‬

‫مشورې په منلو تزيی ورکوي چې مشوره روغه رمټه وي‪ ،‬هل عقل‪ ،‬منطق او جتربې‬
‫رسه سمون خوري‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﮞ ﮟ ﮠ) [سورت شوری‪]38 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او د دوی چارې رسه خپل منځ کې مشوره وي‪.‬‬

‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې غوره په کې هغه څوک دی چې د زياتې تقوا‬
‫او صالح څښنت وي اهلل پاک فرمایي‪:‬‬
‫(ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ) [سورت حجرات‪]۱۳ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬په تاسو کې کريم ترين او غوره د اهلل په نېز هغه څوک دی چې په تاسو کې‬
‫ډېر تقوا دار وي او اهلل پاک پوهه او باخربه ذات دی‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې د مريانو په ازادولو او مريانو رسه په ښه سلوک‬
‫نصيحت کوي‪ ،،‬بله ګټه يې دا ده چې هل ګاونډي او هل ميلمه او ناچاره او يتيم رسه‬
‫په ښه رويه تزيي ورکوي‪.‬‬
‫بله ګټه يې دا ده چې اساليم رشيعت متبادل احرتام او حمبت او هل منافقت څخه‬
‫پاک تعاون او مرستې ته دعوت ورکوي‪ ،‬نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪:‬‬
‫َ ُ ُّ َ ْ ُ ُ َ ْ ً‬
‫ُ‬ ‫َ ْ َْ‬ ‫ُْ ْ ُ ُْ ْ‬
‫ان يشد بعضه بعضا»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪]۲۴۴۶ :‬‬
‫«المؤمِن ل ِلمؤم ِِن كلني ِ‬
‫ژباړه‪ :‬مومن د مومن لپاره د ابادۍ صفت لري چې ځينې يې نوره ځينې برخه‬
‫تقويه کوي‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې نفرت‪ ،‬کراهت او جنګ جګړې په لککه‬
‫غندي‪ ،‬اهلل تعایل فرمايي‪:‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫(ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ) [سورت ال عمران‪]103 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬د اهلل په رسۍ لککې منګولې ولګوئ او تفرقه بازي مه کوئ‪.‬‬
‫َ ْ ُ ْ َ َ ُ ُّ َ ْ ُ ُ‬ ‫ُْ ْ ُ ُْ ْ‬ ‫‪46‬‬
‫ان يشد بعضه‬ ‫او نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬المؤمِن ل ِلمؤم ِِن كلني ِ‬
‫َْ ً‬
‫بعضا»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪]۲۴۴۶ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬مومن د مومن لپاره د ابادۍ صفت لري چې ځينې يې نوره ځينې برخه‬
‫تقويه کوي‪.‬‬
‫بله ګټه يې دا ده چې نميمت او غيبت څخه‪ ،‬هل حسد او جاسوسۍ څخه‪ ،‬هل دروغو او‬
‫خيانت څخه په لککه منعه کوي‪ ،‬په دې باب کې خو ايتونه او حديثونه بال ډېر دي‪.‬‬
‫بله ګټه يې دا ده چې هل ظلم او استبداد څخه منعه او هل قريب او بعيد رسه پر‬
‫عدل باندې امر کوي‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯﮰ ﮱ ﯓ ﯔ‬
‫ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ) [سورت مائده‪]8 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ای هغه خلکو چې ايمان مو راوړی دی د اهلل لپاره په حقوقو لکک ودرېږئ‪،‬‬
‫د هېڅ قوم عداوت او بغض دې تاسو په دې جمبور نه کړي چې عدل ونه کړئ‪.‬‬
‫اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ) [سورت حنل‪]۹۰ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬په يقني رسه اهلل پاک په عدل او احسان باندې امر کوي‪.‬‬
‫د اسالم بله ګټه دا ده چې هل ظالم څخه په عفوې او درګزرۍ باندې امر کوي‪،‬‬
‫اهلل پاک فرمایي‪:‬‬
‫(ﮈ ﮉ) [سورت نور‪]۲۲ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او رضور دې عفو او درګزري وکړي‪.‬‬

‫او فرمايي‪:‬‬
‫(ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ) [سورت فصلت‪]۳۴ :‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ژباړه‪ :‬په هغه طريقه يې دفع کړه چې سمه او ښه وي‪.‬‬

‫او فرمایي‪:‬‬
‫‪47‬‬
‫(ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ) [سورت بقره‪]237 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬خو که تاسو عفوه وکړئ نو دا تقوا ته ډېره نزدې ده‪.‬‬

‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې د ورونو ترمنځ جوړ جاړي ته خلک دعوت کوي‬
‫او هل هجران څخه يې منعه کوي‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫ﯟ ﯠ ﯡﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ) [سورت حجرات‪]10 :‬‬ ‫(ﯜ ﯝ ﯞ‬
‫ژباړه‪ :‬په یقني رسه چې مومنان خپل منځ کې ورونه دي نو تاسو د خپلو ورونو ترمنځ‬
‫جوړ جاړی وکړئ او هل اهلل څخه وډار شئ نزدې ده رحم درباندې وکړي‪.‬‬
‫او فرمايي‪:‬‬
‫(ﭡ ﭢ) [سورت نساء‪]۱۲۸ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او جوړ جاړی ډېر غوره دی‪.‬‬

‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې هل خپلولۍ پرېښودلو او يو بل ته هل شا اړلو نه‬
‫منعه کوي‪ ،‬متقابل بغض او حسد څخه د ځآن ساتنې امر کوي‪ ،‬رسول اهلل صیل‬
‫ََ ََ َ ُ‬ ‫َ ََ َ ُ ََ ََ َُ ََ ََ َ ُ‬
‫اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬ل تقاطعوا ول تدابروا‪ ،‬ول تباغضوا‪ ،‬ول تاسدوا»‪[ .‬جامع‬
‫الرتمذي‪]۱۹۳۵ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬هل يو بل رسه اړيکې مه شکوئ‪ ،‬شا يو بل ته مه اړوئ‪ ،‬بغض او حسدونه‬

‫يو هل بل رسه مه کوئ‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې خلکو پسې هل ټوکو ټاکلو‪ ،‬د هغوی خوګانو او‬
‫عيبونو ذکر کولو نه منعه کوي‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ) [سورت حجرات‪]11 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ای هغه خلکو چې ايمان مو راوړی دی يو قوم دې هل بل پسې مسخرې او‬
‫ټوکې ټاکلې نه کوي‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې انسان هل دې څخه رابندوي چې د بل ورور په‬

‫بيع باندې بيع وکړي‪ ،‬يا يې چا ته د نکاح په پېغام خپل پېغام واستوي‪ ،‬مګر هغه‬
‫مهال چې يا خو يې ورور بيع يا د پېغام نکاح پريږدي او يا ترې په شا يش‪ ،‬ځکه‬ ‫‪48‬‬

‫هل دې څخه دښمين او لويه مقاطعه منځ ته راځي‪.‬‬

‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې پر مسلمان يې سالم کول مرشوع بلیل دی که څوک‬
‫رسه پېژين يا نه خو سالم به پرې کوي‪ ،‬او بله ګټه يې دا ده چې د سالم په ځوابولو يې‬
‫هم امر کړی دی چې بايد په ښته توګه ورته ځواب وويل يش‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ﰆ) [سورت نساء‪]86 :‬‬ ‫(ﯿ ﰀ ﰁ‬
‫ژباړه‪ :‬او لکه چې درباندې سالم وکړی يش نو سالم ته په ښه توګه ځواب ورکړئ‬
‫او يا ورته د سالم په مثل بېرته ځواب ورکړئ‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې مونږ ته امر کوي چې څه اورو بايد حتقيق په کې‬
‫وکړو‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ‬
‫ﭮ ﭯ) [سورت حجرات‪]6 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ای هغه خلکو چې ايمان مو راوړی دی که چرته درته فاسق په يو خرب‬
‫رايش نو پلټنه يې وکړئ خمکې هل دې چې يو قوم ته به په ناخربۍ کې تکليف‬
‫ورسوئ او بيا به په خپلو کړو وړ پښېمانه ياست‪.‬‬
‫او اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ) [سورت ارساء‪]۳۶ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬هل هغه څه پسې مه کېږه چې علم او معرفت يې نه لرې‪.‬‬

‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې په والړو اوبو کې د متيازو کولو نه منعه کوي‪،‬‬
‫په دې کې د اهلل په اذن رسه هل ټولو رنځونو او پليتۍ نه ځان ساتل او د انسان په‬
‫روغتيايي اړخ باندې د اساليم دين پوره خيال ساتلو ته اشاره ده‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫داساليم دين بله ګټه دا ده چې مسلمانانو ته هل تکليف او ستړې رسولو نه منعه‬

‫کوي‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫‪49‬‬ ‫(ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ‬
‫ﮚ ﮛ) [سورت احزاب‪]۵۸ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او هغه خلک چې مومنانو سړيو او ښځو ته په ناکرده څه باندې تکليف او‬
‫خفګان رسوي نو دوی د ښاکره دروغو او ګناه پيټی ‪-‬پر ځان‪ -‬بار کړی‪.‬‬
‫َ ْ َ َ َ ُّ َ َ ْ َ َ َ ْ ُ َّ َ َ َ ْ َ‬
‫اث فل يق َرب َّن‬
‫او نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬من أكل اثلوم والص ِل والكر ِ‬
‫ُْ ْ َْ ُ‬ ‫َّ َ َ َ َّ‬ ‫َ ْ َ َ َ َّ ْ َ َ َ َ َ َ َّ‬
‫النسان»‪[ .‬صحيح ابن خزيمه‪]۱۶۶۵ :‬‬
‫جدنا؛ فإِن الملئ ِكة تأذى مِما يتأذى مِنه ِ‬ ‫مس ِ‬
‫ژباړه‪ :‬څوک چې اوږه‪ ،‬پياز يا ګندنه وخوري نو زمونږ مسجد ته دې نه نزدې‬
‫کيږي‪ ،‬ځکه مالئک هل هغه څه نه تکليف کې کيږي چې انسان ورڅخه په‬
‫تکليف کې واقع کيږي‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې په کيڼ الس هل خوراک او څښاک نه منع‬
‫کوي‪ ،‬ځکه ګڅ الس د ګندګۍ لرې کولو لپاره دی او حديث کې راځي چې په‬
‫ګڅ الس باندې شيطان خوراک څښاک کوي‪.‬‬
‫داساليم دين بله ګټه دا ده چې د مسلمان جنازه پسې په تللو يې امر کړی دی‪،‬‬
‫ځکه په دې کې مړ شوي مسلمان ته داع‪ ،‬هغه لپاره رحم غوښتل‪ ،‬پر هغه باندې‬
‫جنازه کولو ته تزيي ده‪ ،‬په دې رسه د هغو خلکو غم هم سپکيږي چې پر چا دغه‬
‫درون غم رایلغ وي‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله غټه ګټه دا ده چې پرنيج کونکي ته په داع امر کوي‪ ،‬هل يو‬
‫چا رسه په قسم خوړلو کې هغه نه حانث کولو باندې امر کوي‪ ،‬ځکه دا ورورولۍ‬
‫او مينې حمبت ته دعوت دی‪ ،‬مسلمان ورور ته د رمحتونه داعګانې دي‪ ،‬څوک په‬
‫قسم کې نه حانث کولو کې د هغه خاطر راغونډيږي‪ ،‬غوښتنه يې منل دي خو په‬
‫دې رشط چې هل اسالم رسه ټکر ونه لري‪.‬‬
‫داسالم بله ګټه دا ده چې د مسلمان د دعوت قبلولو باندې امر کوي او په‬
‫ځانګړي توګه چې د ويليم دعوت وي او د ودونو انداز او روانې چارې هم داسې‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫وي چې هل رشيعت رسه تصادم او تضاد ونه لري او يا ورپکې هغه څه کيږي چې‬
‫سړيتوب هل منځه وړي‪ ،‬لکه ځينې خلک چې د ودونو په مراسمو کې ګډاګانې‬
‫او اسالم ضد اکرونه کوي‪ ،‬ځکه په داسې حالت کې ودونو کې رشکت فاسقانو‬ ‫‪50‬‬

‫او بې دينو خلکو ته په فسق او فجور تشجيع ورکول دي‪ ،‬د معاصيو په نرش او‬
‫اشاعت کې وررسه مرسته کول دي‪ ،‬خو که څوک په کې د خپل رشکت هل خمې هل‬
‫بدو نه خلک رامنع کویل يش لکه د تلويزيون ناروا استعمال خمه نېول يا داسې نور‬
‫منکرات دفع کول نو سمه ده ورنه رشکت کول په کې ناروا دي‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې پر مسلمان يې د بل مسلمان ډارول حرام کړي‬
‫دي‪ ،‬که ډارول يې په خربو وي لکه داسې څه ورته اورول چې هغه ترې ګرباويږي او‬
‫که په سالح او اسلحې ورته د اشارې هل خمې وي او که په بله وسيله وي‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې سړي يې هل ښځو او ښځې يې هل سړو رسه هل مشابهت‬
‫نه په شدت منعه کړي دي‪ ،‬ښځې به ځان د سړيو په څېر نه برابروي او سړي به‬
‫ځانونه د ښځو په څېر‪ ،‬دا ډول ځان برابرولو کې ډېر تاوانونه دي لکه د ښځو په څېر‬
‫ځان جوړول ځان هجړا کول‪ ،‬د ښځو په څېر خربې کول‪ ،‬بلاس اچول‪ ،‬د هغوی په‬
‫څېر حرکتونه کول داسې نور‪ ...‬د ځينو مذهبونو په پېرواکرو کې دا شيان شته‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې د تهمتونو او تورونو هل ځايونو څخه په ځان ساتلو‬
‫امر کوی‪ ،‬ترڅو د خلکو ژبې او زړونه هل بدګمانۍ او بدګفتارۍ نه سالم پاتې يش‪ ،‬په‬
‫حديث کې راځي چې صفيه ريض اهلل عنها د نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم مالقات‬
‫ته راغله او هغه اعتاکف کړی و‪ ،‬د رخصتولو په مهال وررسه تر دروازې والړ نو د‬
‫دوو انصارو سرتګې پرې ولګېدې دواړو پرې سالم وکړ‪ ،‬نيب صیل اهلل عليه وسلم‬
‫ورته وويل‪ :‬توندي مه کوئ‪ ،‬هل مارسه صفيه بنت حيي بن اخطب ده‪ ،‬دواړو وويل‪:‬‬
‫سبحان اهلل د اهلل رسوهل! (معنا‪ :‬ايا مونږ به پر تا بدګماين وکړو؟) نيب صیل اهلل عليه‬
‫وسلم ورته وويل‪ :‬شيطان په انسان کې داسې ګرځي لکه په رګونو کې چې وينه‬
‫ګرځي‪ ،‬او زه وډارېدم چې هسې نه ستاسو په زړونو کې بدګماين وانه اچوي‪.‬‬
‫نو چې د ټولو خملوقاتو رشيف او هل ګناهونو څخه پاک صاف انسان د تهمونو او‬
‫شک هل ځايونو ځان بچ سايت مونږ به ولې ځانونه بچ نه ساتو! عمر ريض اهلل عنه‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫وايي‪ :‬څوک چې د تهمتونو په ځای کې ودريږي نو هغه څوک دې نه مالمتوي‬

‫چې بد ګمان پرې لري‪.‬‬
‫‪51‬‬ ‫د تېر په څېر عمر ريض اهلل عنه يو سړی ويلد چې د الرې پر رس يې د ښځې رسه‬
‫خربې اترې کولې نو په دره يې وډبو‪ ،‬سړي ورته وويل‪ :‬ای امري املومنني! ولې‬
‫دې ووهلم دا خو مې هل خپلې ښځې رسه خربې کولې! هغه ورته وويل‪ :‬ولې دې‬
‫وررسه په خپل کور کې خربې نه کولې چې چا نه يلديل!‬
‫نو د اساليم رشيعت ګټه هم دا ده چې هرڅوک بايد د تهمت هل ځايونو ځان سالم‬
‫وسايت‪ ،‬تاسو څه واياست که يوه ښځه خياط ته ايکې يواځې والړه يش او هغه‬
‫يې د بدن د غړو ناپ واخيل! يا د تصويرانو په دواکن ورننوځي او هلته ايکې‬
‫يواځې هل پردي سړي په واسطه تصويران واخيل‪ ،‬يا په موټرو ګاړو کې هل رشيع‬
‫حمرم پرته ځي راځي‪ ،‬يا مسلمانه ښځه وي او کفري هيوادونو ته هل رشيع حمرم‬
‫پرته سفرونه کوي‪ ،‬د طيب فحص په نوم هل ډاکټر رسه يواځې يش او داسې نور‪ ...‬دا‬
‫ټول زمونږ په دې وختونو کې هرڅه شوي دي چې فتنې ډېرې او امر باملعروف او‬
‫نيه عن املنکر په کې کم شوی دی‪ ،‬رشپسندو او ورانکارو زور په کې اوج ته‬
‫رسېدیل او په هغه څه کې يو د بل مرسته کوي چې د خريپسندو ضد وي‪.‬‬
‫شعر‪:‬‬
‫ــرات األَ َ‬
‫ــن ُم ْن َك َ‬
‫َ ْ‬ ‫ََ َ ُْ‬ ‫اك ْ‬‫ََ ُ‬ ‫َ‬ ‫ــاء ِّ‬ ‫َ‬
‫أيَــا ُعلَ َم ُ‬
‫ِــر‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ِ‬ ‫تغاضيتــم ع‬ ‫***‬ ‫ــم‬ ‫ــال أر‬
‫يــن م ِ‬
‫ِ‬ ‫ادل‬
‫ای ديين علماؤ! ولې مو وينم چې هل منکراتو څخه د خلکو په رابندولو کې په‬
‫زوره سرتګې پټوئ‬
‫ََ ْ َ ْ ُ ُ َ ْ َ َ ْ َ َ َ‬ ‫َ َّ ْ ُ َ ُ ُ‬ ‫ََ َْ َْ ْ‬
‫ج ِر‬
‫فأعرضتــم عن ذاك إِعــراض ِ‬
‫ا‬ ‫ه‬ ‫***‬ ‫ه ف ْرضك ْم‬ ‫أما األم ُر بِالمع ُر ِ‬
‫وف وانل‬
‫په ښو اکرونو د امر او منکر نه رابندول ستاسو فرض دي او تاسو هل دغو څخه‬
‫داسې اعراض کړی چې بييخ مو پريښي دي‪.‬‬
‫ْ َ ِّ َ ْ َ ْ َ َ‬ ‫َ َ ْ َْ َ ُ‬ ‫ك ْ‬ ‫َ َّ َ ْ َ ْ َ َ َ ِّ َ َ ْ ُ‬
‫الق أهــل المناك ِِر‬ ‫بــأن تنصحــوا ب ِ‬ ‫***‬ ‫ــم‬ ‫أمــا أخــذ ال ِميثــاق رب علي‬
‫ايا زما رب درڅخه لوظ نه دی اخسیت چې د منکراتو واالو ته به تاسو په حق‬
‫رسه نصيحت کوئ؟‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫َ ْ َ ُْ َ‬ ‫ِّ‬ ‫َ ْ‬ ‫ََ ُ‬ ‫َ ْ ُُ َ َ ْ ُ ُ َ ْ ُُ ُْ ََ‬

‫ج ِر‬
‫يــن أجــر الم ِ‬
‫ا‬ ‫ه‬ ‫ص ادل ِ‬
‫تنالــوا بِن ِ‬ ‫***‬ ‫ج ُروا‬
‫فإِن هم عصوكم فاهجروهم وها ِ‬
‫که دوی مو هل نصيحت رسغړونه وکړي تاسو يې پرېږدئ او هجرت ترې وکړئ‪،‬‬
‫په دې رسه به د دين په نرصت کې د مهاجر اجر تر السه کړئ‪.‬‬ ‫‪52‬‬

‫َُ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ َ ُ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ َ َ َ َ ُ َ‬
‫ِــر‬
‫ِــر مظاه ِ‬
‫يــر أو أم ٍ‬
‫وحــال و ِز ٍ‬ ‫***‬ ‫ِــم‬
‫ــاض وعل ٍ‬
‫إِذا كن هــذا حــال ق ٍ‬
‫چې دا ډول حال تر قايض‪ ،‬تر اعلم‪ ،‬تر وزير او تر مرستندوي ټولواک راورسيږي نو‪...‬‬
‫َ َ ْ ََ َ‬ ‫َ َ َّ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ ْ َ ْ َ َ ُ َ ْ َ ِّ ُ ْ َ َ َ َّ ُ‬
‫ِــر‬
‫ــار وســطوة قاه ِ‬
‫صواعِــق قه ٍ‬ ‫***‬ ‫تقبوا‬ ‫ولــم تنتهــوا عــن غيكــم ف‬
‫که تاسو هل رسغړونې رابند نه شئ نو انتظار اوباسئ چې قهار ذات هل پلوره درته‬
‫تندرونه رايش او قاهر ذات مو په ګرفت کې واخيل‬
‫ََ‬ ‫َ َ َّ ُ ُ ْ‬ ‫ََْ ُ َ َ‬ ‫َ َّ‬ ‫ََ‬
‫ــر‬
‫ج ِ‬ ‫ــي ل َِط ٍ‬
‫ــاغ وفا ِ‬ ‫ولكِنــه يم ِ‬ ‫***‬ ‫ِــل‬
‫ٍ‬ ‫ف‬ ‫ا‬ ‫غ‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ــون‬‫ل‬‫م‬ ‫ع‬‫ت‬ ‫ــا‬‫م‬ ‫ع‬ ‫اهلل‬ ‫ــا‬‫م‬ ‫ف‬
‫ستاسو هل کړو وړو نه اهلل پاک ناخربه نه دی‪ ،‬دومره ده چې هغه رسکش او فاجر‬
‫ته مهلت ورکوي‪.‬‬
‫ْ َ َ ُْْ َ ْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫ْ ُ َُ‬ ‫ََ ْ َْ َ َ َ‬
‫ج ِر‬ ‫ــم ِ َّ َ‬
‫اع الزوا ِ‬ ‫كــن غفلتم عن س‬ ‫َول ِ‬ ‫***‬ ‫ــات مِنــه م ِّوفــا‬
‫وقــد أرســل اآلي ِ‬
‫اهلل درته د ډار درکولو په حالت کې عذابونه راواستول خو تاسو د عذابونو نه ال‬
‫هم غفلت کې يئ‪.‬‬
‫ْ َُ‬ ‫َ َ ُ ْ َ ْ َ َُ‬ ‫َ ْ َ َُ‬ ‫َ َ‬ ‫َ ُ‬
‫اص‬
‫دعكــم بِصو ٍت مــال مِــن من ِ ِ‬ ‫***‬ ‫اص ٍح‬
‫جيبــوا عِبــاد اهلل صــوت من ِ‬
‫أ ِ‬
‫د اهلل بندګانو! د پوره خريخواه اواز واورئ او خربه يې ومنئ‪ ،‬تاسو ته يې په داسې‬
‫اواز درغږ کړ چې هېڅ مرستندويه نه لري‪‍.‬‬
‫َْ ْ ُ ْ َ َ َ‬ ‫إ َذا ُر ْم ُت ُ‬ ‫ُ‬ ‫سااع ً َنْ َ‬
‫ــو نَ ْ َ‬ ‫َُ ُ‬
‫ــران غف ِِر‬‫ــر غف‬
‫ِ‬ ‫ــم ِف ال‬ ‫ِ‬ ‫***‬ ‫ــرة ِ دِينك ْم‬ ‫ومــوا ِ َ‬ ‫وق‬
‫په توندۍ رسه د خپل دين مرستې ته وپاڅېږئ ترڅو د حرش په ورځ دبښونکي‬
‫ذات بښنه کې راپورته شئ‬
‫َْ َ‬ ‫َْ‬ ‫ََ ُْ ْ َ َ َ‬ ‫َْ َ َ َ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َ ُ ْ ُ َ‬
‫ــل المفاخ ِِر‬
‫اآلل أ ِ‬
‫ه‬ ‫ع المصطــى و ِ‬ ‫***‬ ‫ــم أزك صالت ِنا‬ ‫ــن خِت ِ‬
‫ــام انلظ ِ‬ ‫وحس‬
‫د شعر پای کې دې ښايسته درودونه وي په حممد صیل اهلل عليه وسلم باندې او‬
‫دهغه په ګردې کورنۍ چې د وياړونو واال دي‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ای اهلل! زمونږ په غوږونو او سرتګو کې خري او برکت واچوه او زړونه مو روښانه‬
‫کړه‪ ،‬زمونږ منځنۍ چارې اصالح کړه‪ ،‬زمونږ زړونو ترمنځ روغې جوړې راوهل او‬
‫‪53‬‬
‫دخري ښېګړې الرې راته اسانې کړه‪ ،‬هل تورتمونو مو د رڼاګانو په لور روان کړه‪ ،‬هل‬
‫فاحش او بدو اکرونو ښاکره وي او که پټ‪ ،‬مونږ وساته‪ ،‬مونږ ته‪ ،‬زمونږ مور او پالر‬
‫ته او ټولو مسلمانانو ته ستا په ځانګړي رحم او مهربانۍ د ګناهونو خبشش وکړه‪،‬‬
‫ای اهلل په حممد صیل اهلل عليه وسلم او دهغه په کورنۍ او ملګرو يې رحم وکړه‪.‬‬
‫‪55‬‬
‫پنځم فصل‬

‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې لکه انسان په کوم رشپسند‪ ،‬فاجر او د جرمونو‬
‫په مرتکب وازمول يش بايد ځان ورڅخه وسايت او هل رشه يې ځان لري کړي‪ ،‬هل‬
‫مدارات څخه به وررسه اکر اخيل او حیت االماکن به يې هل رش څخه ځان سايت‪،‬‬
‫ابودرداء ريض اهلل عنه وايي‪ :‬مونږ هل ځينو خلکو په مخ کې خوشحايل ښاکره کو‬
‫او زړونه مو پرې لعنت وايي‪ ،‬هل دې څخه هل هغو رشپسندو رسه مدارات موخه ده‬
‫چې ته يې هل رش څخه نه شې په امن کې کېدی او نه يې هل ظلم څخه په الس‬
‫نېولو توان لرې او نه پرې انکار کویل شې‪ ،‬يا يې هل رش او اذيت نه ډارېږې او يا‬
‫يې هل جرم هل ارتکاب نه‪ ،‬خو په زړه کې وررسه کينه لرې‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې په ذات ابلني اصالح باندې تزيي ورکوي په‬
‫دې خو هل قران کريم او هل نبوي حديثونو څخه ديللونه بال ډېر دي‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې د مسلمانانو په عيبونو‪ ،‬رشمونو او خوګانو‬
‫«و َم ْن َس َ َ‬
‫ت‬ ‫باندې د پردې اچولو امر کوي‪ ،‬نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم فرمایي‪َ :‬‬
‫ََْ ْ َ َ‬ ‫ُ ْ ً َ َ ُ‬
‫مسلِما س َ‬
‫ته اهلل يوم ال ِقيامةِ»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪]۲۴۴۲ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬اوڅوک چې پر مسلمان پرده واچوي نو د قيامت په ورځ به پرې اهلل پرده‬
‫واچوی‪.‬‬
‫َ َ‬ ‫ََْ َْ ُ ْ َ ُ ََُْ َ َْ َ ُ ُْ ْ‬ ‫َ َْ َ َ َ ْ َ َ َ‬
‫ني‪َ ،‬ول‬ ‫او فرمايي‪« :‬يا معش من آمن بِلِسان ِ ِه‪ ،‬ولم يدخ ِل ِ‬
‫اليمان قلبه‪ ،‬ل تغتابوا المسلِ ِم‬
‫َ َّ ُ َ ْ َ ْ‬
‫تتبِعوا عورات ِِهم»‪[ .‬سنن ايب داود‪]۴۸۸۰ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ای هغوخلکو چې په ژبه موايمان راوړی دی او ال مو زړه ته ايمان نه دی‬

‫ښکته شوی‪ ،‬د مسلمانانو غيبتونه مه کوئ او مه يې عيبونو او رشمونو پسې‬
‫کيږئ‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې د مسلمان زړه ته د خوشحالۍ په ورکولو امر کوي‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫َ ُْ َ َ ُ ُ‬
‫او د اړين په اړتياو غور کوي‪ ،‬نيب صیل اهلل عليه وسلم فرمایي‪« :‬ال يؤم ُِن أحدك ْم‪،‬‬
‫َ ُ ُّ ْ‬ ‫َ َّ ُ َّ َ‬
‫حت يِب ِلخِي ِه ما يِب ِلَف ِ‬
‫س ِه»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪]۱۳ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬تر هغه تاسو کې څوک پوره مومن نه يش جوړېدی چې د خپل ورور لپاره‬ ‫‪56‬‬

‫هغه څه پسند وبويل چې هل ځان لپاره يې پسند بويل‪.‬‬

‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ َ ْ َ َ‬
‫او فرمايي‪« :‬ومن كن ِف حاج ِة أخِي ِه كن اهلل ِف حاجتِ ِه»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪]۲۴۴۲ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬څوک چې د مسلمان اړتياوې پوره کوي نو اهلل به د ده اړتياوې پوره کړي‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې د مسلمان په عزت او احرتام امر کوي په‬
‫ځانګړې بيا د سپني ږيري‪ ،‬او امر کوي چې پر کوچيانو دې هل رحم او ترحم څخه‬
‫َ ْ َ َّ َ ْ َ ُ ِّ‬
‫اکر واخستل يش‪ ،‬نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬ليس مِنا من ل ْم ي َوق ْر‬
‫َ‬
‫رينا‪ ،‬ويرحم ص ِغ َ‬ ‫َ ََْ َ ْ َ‬
‫كب َ‬ ‫َ‬
‫رينا»‪[ .‬مسند امحد‪]۶۹۳۷ :‬‬ ‫ِ‬
‫ژباړه‪ :‬هل مونږ څخه هغه څوک نه دی چې زمونږ د مرش احرتام نه کوي او زمونږ‬
‫په کرش رحم نه کوي‪.‬‬
‫ُْ ْ‬ ‫َّ ْ َ‬ ‫َْ َ‬ ‫ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫او فرمايي‪« :‬إِن مِن إِجل ِل اهلل إِكرام ذِي الشيب ِة المسل ِِم»‪[ .‬سنن ايب داود‪]۴۸۴۳ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬د اهلل پاک هل تعظيم څخه دا هم دي چې د سپينږيري مسلمان قدر او احرتام‬
‫وکړی يش‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې هل نااکره او بدو خربو او بدزبانۍ نه خلک منع‬
‫َ‬ ‫َ َ َّ َّ‬ ‫َ ْ َ ْ ُ ْ ُ َّ َّ‬
‫ان‪َ ،‬ول‬
‫ان‪ ،‬ول اللع ِ‬‫کوي‪ ،‬نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬ليس المؤمِن بِالطع ِ‬
‫ْ‬
‫بالفاح ِِش‪ ،‬ول ب َ‬ ‫ََ‬ ‫َْ‬
‫الذِيءِ»‪]۱۹۷۷[ .‬‬‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ژباړه‪ :‬مومن انسان په خلکو عيب نه لګوي او نه لعنت ويونکی وي‪ ،‬او نه‬
‫کنځلمار وي او نه بې حياء وي‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې په جملس کې هل دريم نه بغېر به دوه کسان پټې‬
‫خربې نه کوي‪ ،‬په دې خاطر چې د دريم د خفګان سبب ونه ګرځي‪ ،‬شايد هغه‬
‫به اټلک کړي چې دواړه زما اړوند غږيږي‪ ،‬همدا راز دا د جملس هل ادبونو رسه‬
‫هم منايف عمل دی‪ ،‬دا هم د جملس ادب دی چې بايد په داسې اجنبې ژبې خربې‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫اترې ونه کړی يش چې دريم ګړی يې پرې علم ونه لري‪ ،‬نيب صیل اهلل عليه وسلم‬
‫ْ َ ْ َ ْ‬ ‫َ ُ ْ ُ ْ َ َ َ ً َ َ َ َ َ َ ْ َ ُ َ ْ َ َ َّ َ ْ َ ُ‬
‫ان دون الخ ِر‪ ،‬حت تتلِطوا بِانلَّ ِ‬
‫اس مِن أج ِل أن‬ ‫فرمايي‪« :‬إِذا كنتم ثلثة فل يتناج اثن ِ‬
‫ُْ َُ‬
‫‪57‬‬ ‫ي ِزنه»‪[ .‬صحيح مسلم‪]۲۱۸۴ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬تاسو چې لکه درې کسان وئ نو دوه دې هل دريم ګړي پرته پټې خربې نه‬
‫کوي‪ ،‬ترڅو هل نورو خلکو رسه ګډوډ شئ‪ ،‬په دې خاطر چې د جملس دريم غړی‬
‫خفه کوي‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې مسلمان هل دې څخه رابندوي چې بايد په‬
‫داسې څه کې الس وهنې ونه کړې چې هل شان رسه يې نه ښايي‪ ،‬د نيب کريم صیل‬
‫ْ َ‬ ‫ْ ُ ْ‬
‫اهلل عليه وسلم هل جوامعو لکماتو څخه دا حديث هم دی فرمايي‪« :‬مِن حس ِن إِسل ِم‬
‫َْ ْ َْ ُ ُ َ َ َْ‬
‫المرءِ تركه ما ل يعنِي ِه»‪[ .‬سنن ابن ماجه‪]۳۹۷۶ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬د سړي د ښه اسالم هل مجلې څخه دا هم دي چې هغه څه پريږدي چې‬

‫وررسه مناسب نه وي‪.‬‬
‫ځينو خلکو هل دې حديث څخه د ژوند اړوند قاعده راويستلې ده‪ ،‬هغوی وايي‪:‬‬
‫[هل خپل ځانګړو اکرونو اړوند بوخت اوسه]‪.‬‬
‫خو که مسلمانان د خپل پېغمرب پاک د ارشاداتو اړوند د تنفيذ چارې پر مخ يويس‪،‬‬
‫نصيحتونه يې ومين‪ ،‬هم به خپله دمه او هم به نور دمه وي‪ ،‬بالعکس که د رامنځ‬
‫ته شويو ستونزو اړوند پلټنه وکړو راته به جوته يش چې د زياترو جنګ جګړو‪،‬‬
‫نښتو او درمندو پېښو الملونه د نور په چارو کې الس وهنې دي‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې په الرو کې هل ناستو او جملس کولو نه منع کويو‪،‬‬
‫ځکه په دې کې هغه څه دي چې هل انسان رسه مناسب نه دي‪ ،‬شايد د الرې پر‬
‫رس انسان حقوق ادا نه کړی يش‪ ،‬شايد په الره کې امر باملعروف او نيه عن املنکر‬
‫ونه کړی يش‪ ،‬د مظلوم مرسته ونه يش کړی‪ ،‬ظالم به ونه يش رټیل‪ ،‬شايد د کوم‬
‫مسلمان مرسته ونه يش کړی‪ ،‬داسې د الرې نور ادبونه شايد تعطيل کړي لکه‬
‫سالم ته ځواب ورنه کړي‪ ،‬هل پردو ښځو سرتګې پټې نه کړي او يا چا ته هل اذيت‬
‫نه ځان قابو نه کړي‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې لکه هم څوک راڅخه په اهلل پناه وغواړي بايد‬
‫پناه ورته ورکړو‪ ،‬او که راڅخه د اهلل په نوم څه وغواړي بايد ورته يې ورکړو‪ ،‬او‬
‫هل هغه چا رسه بايد نېکه رويه وکړو چې هل مونږ رسه يې احسان کړی وي‪ ،‬که‬ ‫‪58‬‬
‫مو وررسه د عميل احسان توان نه وي بايد د خري داعګانې ورته وکړو‪ ،‬ترڅو مو په‬
‫ََ ْ ُ‬ ‫َ ْ َ ََ ُ‬ ‫ََ ُ‬ ‫َ ْ ََ َ ُ‬
‫دې حديث عمل رايش‪« :‬م ِن استعاذك ْم بِاهلل فأعِيذوهُ‪َ ،‬ومن سألك ْم بِاهلل فأعطوهُ»‪.‬‬
‫[سنن ايب داود‪]۵۱۰۹ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬که په اهلل پورې درڅخه څوک پنا وغواړي پناه ورته ورکړئ او که درڅخه‬
‫د اهلل په نوم څوک څه وغواړي ورته يې ورکړئ‪.‬واهلل اعلم‪.‬‬
‫ای اهلل! په حممد صیل اهلل عليه وسلم باندې‪ ،‬د هغه په کورنۍ او ملګرو يې رحم وکړې‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫‪59‬‬
‫شپږم فصل‬

‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې ته بايد هل ځان رسه انصاف وکړې‪ ،‬هل خلکو لپاره‬
‫هغه څه پسند وبولې چې هل ځان لپاره يې خوښ ګڼې‪ ،‬د نورو مسلمانانو ورونو په څېر‬
‫ځان هم وبولې او داسې کړه وړه وررسه وکړې چې د ځان لپاره يې طمع او توقع لرې‬
‫او حقوق يې ادا کړې‪ ،‬هل عمار بن يارس ريض اهلل عنه نه روايت دی چې نيب صیل اهلل‬
‫ََ ُ َ ُْ ُ َ ُ‬ ‫َ َ ْ َ ْ ُ ْ َ ْ ُ ْ َ َ َ َّ َ ُ َ‬
‫ال قلت‪َ :‬وما ه َّن؟‬
‫اليمان حت تكون فِي ِه ثلث خِص ٍ‬ ‫عليه وسلم فرمايي‪« :‬ل يستك ِمل العبد ِ‬
‫َّ َ‬ ‫ََُْ‬ ‫ْ َْ‬ ‫َ ْ ْ َ ُ‬ ‫َ ْ َْ‬ ‫َ َ ْ َْ ُ‬
‫س ِه‪ ،‬وبذل السل ِم»‪[ .‬ماکرم األخالق‪]۳۶۰ :‬‬
‫النصاف مِن نف ِ‬
‫ار‪ ،‬و ِ‬
‫القت ِ‬
‫النفاق مِن ِ‬
‫قال‪ِ :‬‬
‫ژباړه‪ :‬تر هغه بنده خپل ايمان تر کمال نه يش رسویل چې درې خويونه پکې شته‬
‫يش‪ ،‬ما وويل‪ :‬کوم خويونه؟ هغه وويل‪ :‬هل خبل پرته نفقه کول‪ ،‬هل ځان رسه انصاف‬
‫کول او سالم کول‪.‬‬
‫او اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ) [سورت حرش‪]۹ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬دوی نور پر ځان غوره ګڼي که څه هم خپله اړتيا لري‪.‬‬

‫َّ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َْْ‬ ‫َ َ ُ‬
‫او نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬طعام ِالثن ِ‬
‫ي ك ِف اثلالثةِ»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪:‬‬
‫‪]۵۳۹۲‬‬

‫ژباړه‪ :‬د دوو کسانو خوراک دريو هل بسنه کوي‪.‬‬

‫َ ْ َ َ ََُ َ ْ ُ َ ْ‬
‫په بل حديث کې راځي نيب صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬من كن معه فضل ظه ٍر‪،‬‬
‫ََ َ ْ َ َ َ َ َ َ‬ ‫ََ َ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ َ ْ ٌ ْ َ ََُْ ْ‬ ‫ََُْ ْ‬
‫فليعد ب ِ ِه ع من ل ظه َر ُل‪َ ،‬ومن كن ُل فضل مِن زا ٍد‪ ،‬فليعد ب ِ ِه ع من ل زاد ُل‪ ،‬قال‪:‬‬
‫ْ َ َ َ َ َ َ َّ َ َ ْ َ َ َّ ُ َ َ َّ َ َ َّ َ ْ‬ ‫ََ َ ْ َ ْ َ‬
‫ال ما ذكر حت رأينا أنه ل حق ِلح ٍد مِنا ِف فض ٍل»‪[ .‬صحيح مسلم‪]۱۷۲۸ :‬‬ ‫فذك َر مِن أصن ِ‬
‫اف الم ِ‬
‫ژباړه‪ :‬که څوک اضافه سورلۍ لري نو پر هغه چا دې پرې احسان وکړي چې‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫سورلۍ نه لري‪ ،‬او که څوک اضافه توښه لري نو پر هغه چا دې پرې صدقه وکړي‬
‫چې توښه نه لري‪ ،‬چې څومره يې ياد ول هغومره يې مايلتونه ياد کړل تر دې چې‬
‫زمونږ يقني رایغ چې په اضافه شيانو کې مونږ بييخ حق نه لرو‪.‬‬ ‫‪60‬‬

‫د اساليم رشيعت بله ګټه او لوړ اخالق دا دي چې مسلمان بايد د خپل مسلمان‬
‫ورور عزت او ابرو‪ ،‬نفس او مال د توان په اندازه خوندي وسايت‪ ،‬تېری او ظلم ترې‬
‫دفع کړي‪ ،‬د خپل استطاعت په مقدار بايد ورڅخه دفاع وکړي‪ ،‬هل ابودرداء ريض‬
‫اهلل عنه نه روايت دی چې د رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم په جملس کې يو چا د‬
‫چا بد وويل‪ ،‬بل سړی يې د بد وځواب وکړ نو نيب صیل اهلل عليه وسلم وفرمايل‪:‬‬
‫َ َ‬ ‫َّ َ َ ْ َ‬ ‫َ ْ َ ْ‬ ‫َ َّ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ َ َّ َ ْ‬
‫«من رد عن عِر ِض أخِي ِه رد اهلل عن وج ِه ِه انلار يوم ال ِقيامةِ»‪[ .‬جامع الرتمذي‪]۱۹۳۱ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬څوک چې د خپل ورور هل عزت او ابرو څخه دفاع وکړي نو د قيامت په‬
‫ورځ به يې اهلل هل مخ څخه اور واړوي‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې انسان ته په دومره صدقه امر کوي چې د خبل او‬
‫ارساف ترمنځ وي‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ) [سورت‬
‫ارساء‪]29 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬خپل څټ ته دې هم الس مه اچوه او په نفقه کې يې هم ډېر مه کوالوه وه‪،‬‬

‫ورنه مالمت او تش الس به کېنې‪.‬‬
‫او اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ) [سورت فرقان‪]67 :‬‬ ‫(ﯷ ﯸ‬
‫ژباړه‪ :‬او (عبادالرمحن) هغه څوک دي چې لکه خرچ او خريات کوي نو نه خو‬
‫ارساف کوي او نه خبل کوي‪ ،‬بلکې د دې په منځ کې وي‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې د صرب په درېواړو ډولونو امر کوي‪ ،‬تر هغه د اهلل‬
‫په اطاعت صرب چې په سمه توګه يې ادا کړي‪ ،‬د اهلل هل معصيت څخه صرب تر‬
‫دې چې بييخ يې پريږدي‪ ،‬د اهلل په دردونکو پرېکړو (تقدير) باندې صرب کول‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې په کمزرو باندې د عطف او مهربانۍ‪ ،‬په ناداره‬
‫خلکو باندې د شفقت‪ ،‬په يتيمانانو باندې د ترحم‪ ،‬هل غالمانو‪ ،‬وينځو او خادمانو‬
‫‪61‬‬
‫رسه د احسان امر کوي‪ ،‬هل دوی څخه ستونزې ستړې پورته کول‪ ،‬هل دوی رسه‬
‫نېکه رويه کول‪ ،‬الئقه ناسته پاسته وررسه کول‪ ،‬هل دوی رسه ټوکې ټاکلې کول او‬
‫اړخ ورته نرمول ټول په اسالم کې مامورات دي‪ ،‬اهلل پاک خپل پېغمرب ته وايي‪:‬‬
‫(ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ) [سورت شعراء‪]۲۱۵ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او خپل اړخ دې هغو مومنانو بندګانو ته ټيټ کړه چې ستا فرمانربداري کوي‪.‬‬
‫او اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ) [سورت کهف‪]۲۸ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬هل هغو خلکو رسه ځان رابند کړه چې خپل رب د هغه د رضا په خاطر سهار‬
‫او ماښام راغواړي‪.‬‬
‫او فرمايي‪:‬‬
‫ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ) [سورت ضیح‪]۱۰ - ۹ :‬‬ ‫(ﮖ ﮗ‬
‫ژباړه‪ :‬يتيم ته قهر او غصه مه کوه او ټولګر بييخ مه رټه‪.‬‬
‫او فرمايي‪:‬‬
‫(ﭦ ﭧ ﭨ ﭩﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮﭯ ﭰ ﭱ ﭲ‬
‫ﭳ ﭴ) [سورت ماعون‪]۳ - ۱ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ايا ته هغه څوک پېژنې چې د قيامت ورځ تکذيبوي‪ ،‬همدغه کس دی چې‬
‫يتيم ته ديکې ورکوي او مسکينانو ته په خوراک هېڅ تزيي نه ورکوي‪.‬‬
‫او اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﮧ ﮨ ﮩ ﮪﮫ ﮬ ﮭﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕﯖ ﯗ ﯘ ﯙﯚ ﯛ‬
‫ﯜ ﯝ ﯞ) [سورت بدل‪]۱۶-۱۲ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او تا ته څه معلومات دي غونډې (هل اور څخه جنات) څه یش دی؟ د څټ‬
‫ازادول دي‪ ،‬او يا د ولږې په ورځ ناداره ته خوراک ورکول دي‪ ،‬يا خپلوان يتيم ته‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫خوراک ورکول دي‪ ،‬او يا هغه مسکني ته خوراک ورکول دي چې هل خاورو پورې‬
‫نښیت وي (يعنې هېڅ یش نه لري بې هل خاورو)‬
‫او اهلل پاک فرمايي‪:‬‬ ‫‪62‬‬

‫(ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ‬
‫) [سورت عبس‪]۳ - ۱ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬مخ يې ګونځې کړ او مخ يې ورڅخه واړو‪ ،‬لکه چې ورته نابينا رایغ‪ ،‬شايد دا‬
‫هل ګناهونو ځان پاکوي‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫اوم فصل‬
‫‪63‬‬

‫د اساليم دين بله ګټه او فايده دا ده چې په رمحت‪ ،‬شفقت او مهربانۍ باندې امر‬
‫کوي‪ ،‬هل قسوت‪ ،‬غلظت او شدت نه په لککو الفاظو انسان رابندوي‪ ،‬تر دې چې هل‬
‫حيوان رسه هم ناسمه د غلظت رويه غندي‪ ،‬هل عبداهلل بن عمر ريض اهلل عنه نه‬
‫َ َ ََْ‬ ‫ُ ِّ َ ْ َ ٌ‬
‫ت ام َرأة ِف ه َِّر ٍة سجنتها‬
‫روايت دی چې نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬عذب ِ‬
‫َ َّ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ َّ َ َ َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ ْ َ‬
‫حت ماتت‪ ،‬فدخلت فِيها انلار‪ ،‬ال ِه أطعمتها وال سقتها‪ ،‬إِذ حبستها‪ ،‬وال ِه تركتها‬
‫َْ‬ ‫َْ ُ ُ ْ َ َ‬
‫ض»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪ ،۳۴۸۲ :‬صحيح مسلم‪]۲۲۴۲ :‬‬‫اش األر ِ‬
‫تأكل مِن خش ِ‬

‫ژباړه‪ :‬د پېشو باره کې يوه ښځه په اور عذاب شوه چې هل ځان رسه يې بندېوانه کړې‬
‫وه تر دې چې بند کې مړه شوه نو اور ته پکې ننوته‪ ،‬چې لکه يې په بند کړه نو نه يې‬
‫ورته خوراک ورکو او نه څښاک او نه يې پرېښوده چې د ځمکې حرشات وخوري‪.‬‬
‫ََ َ ُ ٌ َ ْ ََََ‬ ‫ً‬
‫نل‬ ‫ئف‬‫خباري او مسلم او نورو حمدثينو مرفواعروايت کړي دي‪« :‬دنا رجل إِل ب ِ ٍ‬
‫َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ ْ َ ْ ٌ َ ْ َ ُ َ َ َ ُ َ َ َ َ ْ َ ُ َّ ْ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ‬
‫نع إِحدى خفي ِه فغ َرف ُل فسقاهُ فشك َر اهلل‬ ‫ئ كب يلهث فر ِحه ف‬ ‫شب مِنها وع الِ ِ‬
‫ف ِ‬
‫ل فأدخله اجلنة»‪[ .‬صحيح ابن حبان‪]۵۴۳ :‬‬
‫َُ‬

‫ژباړه‪ :‬يو سړی څاه ته نزدې ورښکته شو او اوبه يې ورڅخه وڅښلې‪ ،‬د کويه پر‬
‫اغړه سیپ هم و رحم يې پرې رایغ يوه موزه يې وويسته او اوبه يې پکې راوويسيت‬
‫او سیپ يې خړوب کړ‪ ،‬اهلل يې عمل قبول کړ او جنت ته يې داخل کړ‪.‬‬
‫او مسلم او نور حمدثني روايت کوي چې رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم پر يو خر‬
‫َ َ َُ‬ ‫َّ‬ ‫ََ َ‬
‫تېر شو چې داغونه پرې لګېدلې ول نو ويې فرمايل‪« :‬لعن اهلل الِي وسمه»‪[ .‬صحيح‬

‫مسلم‪]۲۱۱۷ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬اهلل دې پر هغه چا لعنت وکړي چې پر دې خر يې داغونه لګويل دي‪.‬‬

 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫شعر‪:‬‬
‫َ ْ َُ َ‬ ‫ََ‬ ‫َ َ َّ ْ ُ‬ ‫َ َ َ ُّ ُ َ‬ ‫َْْ ُ‬ ‫ََ‬
‫ــان أن يتوبــا‬
‫وصدتــه األم ِ‬ ‫***‬ ‫ــب اذلنوبا‬‫أنــا العبــد اذلِي كس‬
‫‪64‬‬
‫زه هغه بنده يم چې ګناهونه يې کړي دي او ارزوګانو يې هل توبې بند کړی دی‬
‫َّ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ ََ ْ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ َ َْ‬ ‫ُ‬ ‫ََ َْْ ُ‬
‫الرقِيبا‬ ‫صحائ ِــف ل ْم يــف فِيهــا‬ ‫***‬ ‫أنــا العبــد اذلِي ســ ِط َرت عليــ ِه‬
‫زه هغه بنده يم چې د ګناهونو کتابونه يې يللک شوي دي او په ځان ګمارل شوي‬
‫مالئکو نه يې هېڅ نه دی ډاريدیل‬
‫َّ َ‬ ‫َ ُْ‬ ‫ََ‬ ‫ُ َ َ ْ ُ ًّ‬ ‫ََ َْْ ُ ُْ‬
‫حيبــا‬
‫فمــا ِل اآلن ال أبــدِي انل ِ‬ ‫***‬ ‫أنــا العبــد الم ِسء عصيــت ِسا‬
‫زه هغه بنده يم چې پټ ګناهونه مې کړي دي اوسمهال ولې په خپلو ګناهونو ژړا‬
‫ونه کړم؟‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ َ َ َّ ْ َ َ‬ ‫َ ُ ْ‬ ‫ِّ ُ َ‬ ‫َُْ‬ ‫ََ‬
‫ــم أ ْرع الشــبِيبة َو الم ِشــيبا‬‫فل‬ ‫***‬ ‫املفــرط ضــاع عم ِري‬ ‫أنــا العبد‬
‫زه هغه کوتاه بنده يم چې خپله زندګي مې ضايع کړې ده‪ ،‬د ضياع په جريان کې‬
‫مې د بوډاوايل خيال هم نه دی ساتیل‬
‫ُ َ‬ ‫َْ َ‬ ‫ُ َ ُ َّ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ ُ ِّ َ ْ‬ ‫َْْ ُ َْ‬ ‫ََ‬
‫ميبــا‬
‫ِ‬ ‫ــى‬‫ل‬‫أ‬ ‫ــا‬‫م‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫ل‬ ‫يــح‬ ‫ص‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫***‬ ‫ــر‬
‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ــج‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫يــق‬‫ر‬‫ِ‬ ‫غ‬ ‫ال‬ ‫ــد‬‫ب‬‫ع‬ ‫ال‬ ‫ــا‬ ‫أن‬
‫زه هغه بنده يم چې حبر څپو الهو کړی يم او نارې وهم هل اواز اوريدونکي رسه‬
‫به ال لکه خمامخ کېږم!!‬
‫ِّ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ ْ ََْْ ُ‬ ‫َ َْ َ َ‬ ‫ْ َ ْ ُ َّ‬
‫الســق ُ‬ ‫ََ‬
‫َوقــد أقبلــت اتلَ ِمــس الطبِيبــا‬ ‫***‬ ‫ِــن الطايا‬
‫يم م‬ ‫ِ‬ ‫أنــا العبد‬
‫زه د ګناهونو او رسغړونو هل کبله پر ځان رنځور شوی يم‪ ،‬په خمه يم او د ډاکټر‬
‫پلټنه کوم‪.‬‬
‫َ َ‬ ‫ْ ُ ِّ َ ْ ُ‬ ‫َ َ ْ‬ ‫ْ َ ْ ُ ْ ُ َ َّ ُ َ ْ ُ َ‬ ‫ََ‬
‫حــووا مِــن ك معــر ٍ‬
‫وف ن ِصيبــا‬ ‫***‬ ‫اس‬
‫أنــا العبــد المخلف عــن أن ٍ‬
‫زه هغه بنده يم چې هل هغو خلکو پس پاتې يم چې هل هر ډول ښو اکرونو څخه يې‬
‫خپلې برخې اخستې دي‪.‬‬
‫ََ ْ َ َْ ُ َ َ ُ ْ ُ َ‬ ‫ُ َ َْ ُ َْ‬ ‫َ َ ْ َ ْ ُ َّ‬
‫ــم منِيبــا‬‫وقــد وافيــت بابك‬ ‫***‬ ‫الشيــد ظلمت نف ِس‬
‫ِ‬ ‫أنا العبــد‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫زه هغه شړل شوی انسان يم چې هل ځان رسه مې ظلم کړی دی‪ ،‬او ستاسو پر‬
‫دروازه په داسې حالت کې والړ يم چې هل ګناهونو رجوع کونکی يم‪.‬‬
‫َ ِّ ْ ُ ُ َ‬ ‫َْ ُ ْ َ ْ َ ُ‬ ‫ُ َ َ ْ ُ َ ِّ‬ ‫ََ َْْ ُ َْ‬
‫‪65‬‬ ‫ــم فادفعــوا عــي الطوبا‬ ‫إِلك‬ ‫***‬ ‫ــر مــددت كف‬ ‫أنــا العبــد الف ِق‬
‫زه بې وسه بنده يم او د الس دواړه ورغوي مې تاسو ته دراوږده کړي چې راپېښې‬
‫ستونزې راڅخه واړوئ‪.‬‬
‫َ ُ َ‬ ‫ُْ َ ََ ْ َ‬ ‫َ َ ْ َ َّ ُ َ ْ َ َ ْ ُ َ ْ ً‬
‫َوكنــت ع ال َوفــاءِ بِــ ِه كذوبــا‬ ‫***‬ ‫أنــا الغدار كــم عهــدت عهدا‬
‫زه ډېر دوکه باز انسان يم چې څومره بال وعدې مې ماتې کړي دي‪ ،‬او هر مهال‬
‫به خپل لوظ کې دروغژن وم‪.‬‬
‫ً َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َوي َ ِّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ َ َْْ‬ ‫َْْ ُ‬ ‫ََ‬
‫ــر مِنــك ِل ف َرجــا ق ِريبــا‬ ‫***‬ ‫ــي َو ِصل ِن‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ار‬ ‫ف‬ ‫ــوع‬‫ط‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ــا‬ ‫أن‬
‫هل ما رسه خلکو خپلويل پالل پريښي دي‪ ،‬پر ما ورمحېږه او پر خلکو مې وپاهل‪ ،‬او‬
‫هل دې تنګې نه راته ډېره نزدې پرايخ راوهل‪.‬‬
‫َ َ ََ ْ َ َ‬ ‫َ ْ َ ُ‬ ‫ْ ُ ْ َ ُّ َ ْ ُ ْ َ َ ْ ً‬ ‫ََ‬
‫َومــن ي ْرجــو ِرضــاك فلــن يِيبا‬ ‫***‬ ‫أنــا المضطــر أرجو مِنــك عفوا‬
‫زه ډېرې اړتيا اخستیل بنده يم او هل تا څخه ستا کرم غواړم‪ ،‬او ستا عفوه چې‬
‫څوک غواړي هېڅلکه به هل زيان رسه مخ نه يش‪.‬‬
‫ُّ ُ َ‬ ‫ْ‬ ‫ََ ْ َ ْ‬ ‫َ ْ ِّ‬ ‫ََ ُ ْ‬ ‫ََ َ َ‬
‫ــم أك ِســب بِــ ِه إِال اذلنوبــا‬‫ول‬ ‫***‬ ‫ــر تقــي‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ع‬ ‫ــي‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫فيــا أ‬
‫های په هغې زندګۍ بال افسوسونه چې راڅخه تېره شوه او ما پکې هل ګناه پرته‬
‫نور هېڅ نه دي کړي‪.‬‬
‫َّ َ‬ ‫ــو ُل َم ْ َ‬ ‫ُيَ ِّ ُ‬
‫ــر َه ْ‬ ‫ََ ٌ‬ ‫ََ ْ َ ُ َ ْ ُ َ ُ‬
‫صعِــ ِه اللبِيبــا‬ ‫***‬ ‫ــي ممــات‬
‫جل ِ‬
‫وأحــذر أن يعا ِ‬
‫په دې ډار نېویل يم چې هغه مرګ به مې راته زر رايش چې هل هيبت څخه يې دانا‬
‫او اعقل هل هوشه وځي‪.‬‬
‫َ‬ ‫ْ َْ َ‬ ‫َ ْ ََْ‬ ‫ََْ‬ ‫ََ َُْ ُ ْ َ ْ‬
‫لان ِشــيبا‬ ‫ــو‬
‫ــل ال ِ‬
‫بِيــومٍ يع ِ‬ ‫***‬ ‫شي‬
‫ــري ون ِ‬
‫ِ‬ ‫ويــا حزنــاه مِن ح‬
‫زما د هغه حرش او نرش پر ورځ ډېر خفګان په اکر دی چې هل هيبت او ډار څخه‬
‫به يې ماشومان سپينږيري يش‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫َ َ‬ ‫ْ َ ُ‬ ‫ََ ْ َ َ‬ ‫َ َ َ ْ‬ ‫َ َ َّ َ ْ َّ َ‬
‫ــم ُ‬
‫البــال بِــ ِه كثِيبــا‬
‫ِ‬ ‫ــت‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫وأصب‬ ‫***‬ ‫ــارت‬ ‫اء بِــ ِه وم‬ ‫تفطــرت الس‬
‫په دغه ورځ به اسمان دوه پړقه يش او خوځښت کې به رايش‪ ،‬او غرونه به هم د‬
‫شګو ډېرکۍ يش‪.‬‬ ‫‪66‬‬

‫َ‬ ‫َ َّ ْ ُ َ ً َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫ُْ ُ ََْ ً َ‬ ‫َ َ‬

‫ــر ِف ع ْريانــا ســلِيبا‬‫ح ِســر الط‬ ‫***‬ ‫يانــا ظ ِميئــا‬ ‫إِذا مــا قمــت ح‬
‫پر دغه ورځ به زه هک پک تږی جل نېویل راپورته شم‪ ،‬د سرتګو په ديد به ستړی‬
‫او لوڅ لغړ به يم‬
‫َ َ َ ْ َ ْ ُّ ُ ُ ْ ُ ُ َ‬ ‫ْ ُْ ْ َ‬ ‫َ ْ ُ‬ ‫ََ‬
‫إِذا مــا أبــدت الصحــف العيوبا‬ ‫***‬ ‫ــاب‬
‫ويــا خجاله مِــن قبحِ اكتِس ِ‬
‫هل خپلو بدو کړو وړو هل کبله به مې څومره د رشم ورځ وي چې لکه عمل نامې‬
‫پکې عيبونه رابرسېره کوي‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََ َْ‬ ‫َ ُ ُ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َّ ُ َ ْ‬
‫ــي ح ِســيبا‬
‫أكــون بِــ ِه ع نف ِ‬ ‫***‬ ‫ــاب عــد ٍل‬
‫ِــف وحِس ِ‬
‫وذِلــة موق ٍ‬
‫داسې ورځ چې ښپې به کې خويږي او حساب به هم د عدل وي‪ ،‬هل مارسه به په‬
‫خپل ځان حساب کېدای يش‪.‬‬
‫ُْ ُ َ‬ ‫َ ََ َ ْ َََْ‬ ‫َ َ َّ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ ْ َ ُ‬ ‫ََ‬
‫ــرت َوأقلق ِ‬
‫ــت القلوبــا‬ ‫إِذا زف‬ ‫***‬ ‫ــار تلظــى‬
‫ويــا حــذراه مِــن ن ِ‬
‫هل غومربو اور څخه څومره ډار ورځ ده چې غومربې به په اوازونو رايش او زړونه‬
‫به هم ډار ونييس‪.‬‬
‫ً ُ َ‬ ‫ََ َ ْ َ َ َ‬ ‫ً‬ ‫َ َ ُ َ َ َ ْ َ ْ َ ُّ َ ْ‬
‫ع مــن كن ظالمــا م ِريبــا‬ ‫***‬ ‫تــكاد إِذا بــدت تنشــق غيظــا‬
‫نزدې ده چې غومربه شوی اور هر ظالم او شکمن انسان باندې هل ډېرې غصې هل‬
‫امله د راښاکره کېدو رسه وچوي‪.‬‬
‫ََ َ ْ َ َ َ ْ َُ َ‬ ‫ُ َ‬ ‫َْ َ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ َ َ ْ َ َّ‬
‫خطــاهُ أمــا يــأ ِن لــك أن تتوبا‬ ‫***‬ ‫ــب الطايا‬
‫فيا مــن مــد ِف كس ِ‬
‫ای انسانه چې په رسغړونو کې خمکې تلیل يې! ايا وخت نه دی رایلغ چې نور هل‬
‫ګناهونو توبه اوباسې؟‬
‫ُ َ‬ ‫ُ َّ ُ ْ َ‬ ‫ََ ْ َ‬ ‫ْ َ ْ َ َّ‬ ‫َ َ ْ ْ ُ ْ‬
‫رأينــا ك مت ِه ٍ‬
‫ــد م ِصيبــا‬ ‫***‬ ‫أال فاقلِــع َوتــب َواجهــد فإِنــا‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫نور هل ګناهونو پوره راوځه او توبه کړه او په نېکو عملونو کې بوخت اوسه‪ ،‬مونږ‬
‫ته معلومات شته چې په نېکو اکرونو بوخت انسان په سمه روان دی‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََ ً ُْ‬ ‫َْ ْ ْ ُ ْ‬ ‫ً‬ ‫َْ ْ َ‬
‫‪67‬‬
‫يــب ُل َرحِيبــا‬
‫جنابــا ل ِلمنِ ِ‬ ‫***‬ ‫ــز ِم َواقصد‬‫َوأقبِــل صادِقــا ِف الع‬
‫په خپل عزم کې رښتوین راشه او هغه اړخ دې موخه ونيسه چې هل توبه ګار لپاره‬
‫ډېر پراخه دی‪.‬‬
‫َ َ‬ ‫ُّ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ ْ‬ ‫َ َ ً‬ ‫َّ‬ ‫ُ ْ‬
‫ادلنيــا غ ِريبــا‬ ‫َوكــن ِف هــ ِذه ِ‬ ‫***‬ ‫ِــن أخــا َوخِــا‬ ‫َوكــن ل ِلص ِ‬
‫ال‬
‫د هر نېک انسان ورور او دوست جوړ شه او په دنيا کې د مسافر په څېر شه‪.‬‬
‫ً َ َ‬ ‫َْ ْ ْ َ‬ ‫َُ ْ‬ ‫ً‬ ‫ََ‬ ‫ُ ْ َ ْ ُ ِّ َ َ‬
‫نيبــا‬
‫ــر مِقدامــا ِ‬
‫وكــن ِف ال ِ‬ ‫***‬ ‫َوكــن عــن ك فاحِشــ ٍة جبانــا‬
‫هل هرې بداکرې څخه بوزديله جوړ شه او په اکر خري کې تر هر چا لومړی او‬
‫چوست چاالکه جوړه شه‪.‬‬
‫َْ ْ َ َ َ‬ ‫َ ُ ْ َْ ً‬ ‫ُْ‬ ‫ُّ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ــول حبِيبا‬‫تكــن عبــدا إِىل الم‬ ‫***‬ ‫ــض‬
‫والحِــظ زِينــة ادلنيــا بِبغ ٍ‬
‫د دنيا زيب او زينت ته په ډېره سپکه وګوره نو اهلل رب اکئنات ته به حمبوب بنده‬
‫جوړ شې‪.‬‬
‫َ ُ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َُ َ ً‬ ‫َ ْ َ‬ ‫َ َ ْ َْ ُْ َ َ َ َ‬
‫خلوبــا‬ ‫ل ِط ِ‬
‫الِهــا‬ ‫م ِ‬
‫الــة‬ ‫***‬ ‫يدهــا‬ ‫فمــن يــر زخ ِ‬
‫ارفهــا ِ‬
‫که څوک د دنيا سينګار اړوند غږيږی نو وبه يې ګوري چې دنيا غوښتونکی به‬
‫يې په خپلو پنجو کې ښاکر کړی وي‪.‬‬
‫ً َ ْ ُ َّ ُ َ َ َ‬ ‫َ ُ‬ ‫ْ َ َ ْ ً‬ ‫َ ُ َّ َ ْ َ َ‬
‫الرجــل األ ِريبــا‬ ‫ــن‬
‫طموحــا يف ِ‬ ‫***‬ ‫ار ِم مِنك طرفا‬
‫وغض ع ِن المح ِ‬
‫هل ګردو حمرماتو څخه دې سرتګې ټيټې ونيسه داسې حمارم چې اعقل او دانا انسان‬
‫هم په فتنه کې اچوي‪.‬‬
‫َ َ َْ َ ْ َ َْ َ ُ َ‬ ‫َُْ َ‬ ‫َ َ َُ ُُْ‬
‫إِذا مــا أهملــت َوثبــت َوثوبــا‬ ‫***‬ ‫ون كأس ِد غ ٍب‬
‫فخائ ِنة العي ِ‬
‫د سرتګو غالژن لکه د ځنګيل ځناور زمری دی‪ ،‬چې لکه ترې لږ ناخربه شې نو‬
‫(ښاکر) ته په ټوپونو ور روان يي‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫َ‬ ‫ً‬ ‫َْ‬ ‫َ ْ‬ ‫ََْ‬ ‫َ ْ َ ْ ُ ْ ُ ُ َ َّ‬

‫يــد ِف قلبِــ ِه ُروحــا َوطِيبــا‬
‫ِ‬ ‫***‬ ‫َومن يغضض فضول الط َر ِف عنها‬
‫څوک چې د سرتګو اضايف کتل راښکته کړي نو په خپل زړه کې به خوږې شيبې‬
‫او ښه ژوند وګوري‪.‬‬ ‫‪68‬‬

‫َ ُ ُّ َ َ ْ َ َ ْ َ ً ُ َ‬ ‫َ‬ ‫ُْ ْ َ َ َ‬
‫ــر عليــك أحقــادا َوحوبــا‬‫ي‬ ‫***‬ ‫َوال تطلِــق ل ِســانك ِف كالمٍ‬
‫په خربو کې دې ژبه مه بې مهاره کوه چې تا ته د خلکو حسدونه او ظلم رااکږي‪.‬‬
‫َ‬ ‫َّ ً‬ ‫ْ‬ ‫َ َ ْ َ ْ َ ُ َ ُ َّ َ ْ‬
‫ــر اهلل َريانــا َرطِيبــا‬
‫بِذِك ِ‬ ‫***‬ ‫وال يــرح ل ِســانك ك وق ٍ‬
‫ــت‬
‫هر مهال بايد ستا ژبه د اهلل په ذکر او ياد باندې خړوب او لونده وي‪.‬‬
‫َ ُ ْ َُ َ‬ ‫َ َ ْ‬
‫ض َج ْ‬ ‫ً‬ ‫َ َ ِّ َ ُّ َ َ َ ُ ُ‬
‫ــر بِــ ِه َوتكــن هيوبــا‬ ‫وال ت‬ ‫***‬ ‫ادلج أ ْرخ ســدوال‬ ‫وصــل إِذا‬
‫لکه چې تورتمونه پردې راوځړوي نو ته پکې ملونځونه رشوع کړ‪ ،‬ځان ورته مه‬
‫تنګوه او په خشيت کې اوسه‪.‬‬
‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ــت ال ْ َم َع ِ ُ‬
‫ََ َْ َ‬ ‫َ ْ ُْ ً َ ُ ْ َ َ ْ ً‬
‫ــاش َوالن ِســيبا‬ ‫وفارق‬ ‫***‬ ‫تــد أنســا إِذا أودِعــت قــرا‬
‫ِ‬
‫چې لکه قرب کې کېښودل شې او هل خپلو خپلوانو او نسبيانو څخه جال شې نو‬
‫ُ‬
‫هلته هل انس څخه به برخورداره شې‬
‫َ‬ ‫ُْ َ َ ْ ً َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ ُ ْ َ َْ َ ُ َ ْ ُ ّ ً‬
‫إِذا مــا قمــت ظمآنــا ســ ِغيبا‬ ‫***‬ ‫تــده ِريــا‬
‫وصــم مــا تســت ِطيع ِ‬
‫او چې څومره دې توان وې روژې ونيسه‪ ،‬همدا روژې به هله خړوبونکي اوبه‬
‫وګورې چې هل قرب څخه تږی او جل نېویل راپورته شې‪.‬‬
‫َْ َ ْ ُ ْ َ ْ ً ُ َ‬ ‫ً‬ ‫َ ُ ْ ُ َ َ ِّ ً ّ ً َ ْ‬
‫َوال تبخــل َوكــن ســمحا َوهوبا‬ ‫***‬ ‫سا َوجهــرا‬‫وكــن متصدقــا ِ‬
‫په ښاکره او پټه باندې خريات کونکی جوړ شه‪ ،‬خبل مه کوه او د ورکړې او ډالۍ‬
‫ورکونکی جوړه شه‪.‬‬
‫ْ ُ َ‬ ‫ْ َ َّ‬ ‫َ َ‬ ‫َ ْ َ َ َّ َ ْ ُ َ َ َ‬
‫إِذا مــا اشــتد بِانلَّ ِ‬
‫ــاس الك ُروبــا‬ ‫***‬ ‫تــد مــا قدمتــه يــداك ظِــا‬
‫ِ‬
‫ستا د السونو صدقه به هلته سيوری ووينې چې پر خلکو باندې مشقتونه او‬
‫ستونزې سختې او ګڼې يش‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ً َ ُ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ ْ ْ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ َ َ َ َ‬ ‫َُ ْ َ َ‬

‫طلِيــق ال َوجــ ِه الشكســا غضوبا‬ ‫***‬ ‫ــن الســجايا َوذا حيا ٍء‬
‫وكــن حس ِ‬
‫د ښو اخالقو څښنت او حيا ناک انسان جوړ شه چې خندا دې پر مخ وي‪ ،‬نه بد‬
‫‪69‬‬ ‫اخالقه او تل غصه او قهر نېویل وي‪.‬‬
‫ای اهلل! ستا هل رسغړونو څخه راته د جنات توفيق راکړه‪ ،‬هغه اکرونه چې تا رضا‬
‫کوي ته يې مونږ ته ښوونه وکړې‪ ،‬ای اهلل زمونږ باداره! ستا هل عذاب او رشمندګۍ‬
‫نه راته پناه راکړه‪ ،‬ای اهلل! ټول هغه څه راته ډالۍ کړې چې ته يې خپلو ويلانو او‬
‫حمبوبو بندګانو ته ورکوې‪ ،‬په دنيا کې راته د نېکو اعمالو توفيق او په اخرت کې‬
‫راته جنت راکړه او د اور هل عذاب څخه مو وساته‪ ،‬مونږ ته‪ ،‬زمونږ مور او پالر او‬
‫ټولو مسلمانانو ته په خپل رحم باندې د ګناهونو خبشش وکړه‪ .‬ای اهلل! په حممد‬
‫صیل اهلل عليه وسلم او د هغه په کورنۍ او ټولو صحابه کرامو باندې رحم وکړه‪.‬‬
‫‪71‬‬
‫اتم فصل‬

‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې د حکمت په مرااعت کولو امر کوي‪ ،‬معنا دا‬
‫چې مونږ هر انسان ته هغه مرتبه او ماکنت ورکړو چې وررسه مناسب وي‪ ،‬د هغه‬
‫د کرامت او شعور ته پاملرنه وکړو او ورته اليق مزنلت ورکړو‪.‬‬
‫هل اعئشې ريض اهلل عنها نه روايت دی چې رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪:‬‬
‫َّ َ َ َ َ ُ ْ‬ ‫َْ ُ‬
‫ازلهم»‪[ .‬سنن ايب داود‪]۴۸۴۲ :‬‬
‫«أن ِزلوا انلاس من ِ‬
‫ژباړه‪ :‬ټولو خلکو ته خپلې خپلې مرتبې ورکړئ‪.‬‬
‫دا ډول هل اعئشې ريض اهلل عنها نه روايت دی چې هغه په سفر روانه وه‪ ،‬يو ځای‬
‫کې يې پړاو واچو او خپل خوراک يې کو‪ ،‬يو ناداره ټولګر رایغ اعئشې ريض اهلل‬
‫عنها ورته وويل‪ :‬دې مسکني ته د ډوډۍ ټيیلک ورکړئ‪ ،‬بيا بل څوک په اس سپور‬
‫روان نو وېويل‪ :‬د خواړو لپاره ورته دعوت ورکړئ‪ ،‬چا ورته وويل‪ :‬ولې دې ناداره‬
‫ته د ټييلک په ورکولو امر وکړ او مادلاره بډا دې خوراک ته دعوت کړ؟ هغې ورته‬
‫وويل‪ :‬اهلل پاک هر چا ته خپلې خپلې مرتبې ورکړي دي رضور ده چې مونږ هم‬
‫ورته دغه مرتبې ورکړو‪ ،‬همدغه مسکني و چې د ډوډۍ په يو ټييلک يې ګوزاره وکړه‬
‫او پرې خوشحاهل شو‪ ،‬خو که د ډوډۍ ټيیلک دې همدې بډا ته ورکړی و نو هل شان‬
‫رسه يې نه ښائېدل‪ ،‬پر اعئشې ريض اهلل عنها خو دې اهلل ډېر ورمحيږي چې څومره‬
‫ښايسته جواب يې ورکړی دی‪ ،‬په ډېر حکمت او اعيل ذوق‪ ،‬په نېکو اخالقو او روا‬
‫رويه او د نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم پسې په پوره اقتداء داللت کوي‪.‬‬
‫هل نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم څخه روايت دی چې خپل يو کور ته ننوت‪،‬‬
‫ځينې ملګري يې هم وررسه ننوتل تر دې چې د ناستې ځای ډک شو‪ ،‬په دې لړې‬
‫کې جرير بن عبداهلل جبيل ريض اهلل عنه رایغ د ځای د نه شتون هل کبله په دروازه‬
‫کې کېناست‪ ،‬نو رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم خپل څادر راتاو کړ او هغه ته‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫يې ورکړ چې پرې کيين‪ ،‬او ورته يې وويل چې په دې څادر کېنه‪ ،‬جرير ريض اهلل‬
‫عنه څادر واخست په خپل مخ يې کېښود څادر به يې ښلکو او ژړل به يې په دې‬
‫خاطر چې د نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم هل ښې رويې څخه متاثره شو‪ ،‬بېرته‬ ‫‪72‬‬

‫يې څادر راغونډ کړ او نيب صیل اهلل عليه وسلم ته يې ورکړاو شکريه يې هم ورهل‬
‫ادا کړه‪ ،‬او دا يې هم ورته وويل‪ :‬اهلل دې ستا دومره قدر او احرتام وکړي لکه زما‬
‫چې دې وکړ‪ ،‬زه لکه هم ستا په څادر نه کېنم‪ ،‬نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم ښي‬
‫َ ََ ُ ْ َ ُ َْ ََ ْ ُ ُ‬
‫او کيڼ اړخ ته وکتل بيا يې وويل‪« :‬إِذا أتاكم ك ِريم قومٍ فأك ِرموه»‪[ .‬املعجم األوسط‪]۵۲۶۱ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬لکه چې درته د کوم قوم مرش رايش نو عزت يې وکړئ‪.‬‬

‫د نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم دې حسن صحبت ته وګوره چې د جرير ريض‬
‫اهلل عنه د شعور خيال يې وساته او د هغه قدر او احرتام يې وکړ‪ ،‬بيا دې ته ځېر شه‬
‫چې جرير ريض اهلل عنه يې هل کريم تعامل او ښو اخالقو څخه څومره متاثره شو!‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې د ښځو لپاره يې په خاوندانو داسې حقوق واجب‬
‫کړي دي لکه خاوندان يې چې په خپلو ښځو لري‪ ،‬لکه ښه صحبت‪ ،‬هغې ته‬
‫تکليف نه ورکول‪ ،‬خو په خلقت او مزنلت کې‪ ،‬د خربو په منلو کې‪ ،‬په انفاق او‬
‫د مهر په ورکولو کې‪ ،‬د ښځې د ژوند اړتياو په پور کولو کې‪ ،‬د دنيا او اخرت په‬
‫فضيلتونو کې اهلل پاک سړيو ته په ښځو فضيلت ورکړی دی‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې د جاهليت په دوران کې به عربانو ښځه د پالر‬
‫يا خاوند هل مرياث څخه يوه برخه ګڼله‪ ،‬ځوی به د خپل پال کونډه په مرياث کې‬
‫اخستله‪ ،‬هېره دې نه وي چې د اسالم هل راتګ وړاندې به عربانو ښځې د جرب او‬
‫زور هل خمې په مرياث کې اخستلې‪ ،‬وارث به رایغ او د پالر په ښځه به يې څادر‬
‫ګوزار کړ بيا به يې غږ کړ چې دا مې د نور مرياث په څېر هم په مرياث کې يوړه‪،‬‬
‫که به يې خوښه وه هل مهر پرته به يې په نکاح کړه او که به يې خوښه شوه بل ته‬
‫به يې په نکاح ورکړه او مهر به يې ترې ځان ته تسليم کړ‪ ،‬او يا به يې پرې په‬
‫دې خاطر نکاح حرامه کړه ترڅو مرياث ورڅخه يويس‪ ،‬نو اساليم رشيعت دغه‬
‫استبداد او ظلم هل منځه يوړ‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ) [سورت نساء‪]19 :‬‬ ‫(ﮪ ﮫ‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ژباړه‪ :‬ای هغو خلکو چې ايمان مو راوړی دی ستاسو لپاره روا نه دي چې ښځې‬
‫د جرب زور هل خمې په مرياث کې واخلئ‪.‬‬
‫‪73‬‬ ‫دا ډول به د جاهليت په دور کې عربانو ښځې هل نکاحونو څخه هم منعه کولې‪،‬‬
‫ځوی به د پالر کونډه په دې خاطر هل نکاح څخه رابندوهل چې هغه مرياث په ولقه‬
‫کې ولري چې د ده هل پالر څخه يې په مرياث کې وړی دی‪ ،‬پالر به لور هل نکاح‬
‫څخه په دې خاطر بنده ساتله چې ټول ملکيت يې په مرياث کې واخيل‪ ،‬او لکه به‬
‫سړي ښځې ته طالق ورکړ او هل نکاح به يې بنده ساتلې وه ترڅو د خپلې مرضۍ‬
‫رسه سم ترې مايلت تر السه کړي‪ ،‬کينه ګر خاوند به هل خپلې ښځې رسه روا رويه‬
‫نه کوهل‪ ،‬هغه به يې تنګوهل او طالق به يې هم نه ورکو ترڅو بېرته ورته هغه مهر‬
‫ورکړي چې هل ده يې اخسیت و‪ ،‬د اسالم هل راتګ نه وړاندې به عربانو په ښځو دغه‬
‫ډول ظلمونه کول او ناروا ترصف به يې پکې کو‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ) [سورت نساء‪]19 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او ښځې په دې مه ستومانه کوئ چې بېرته ترې ځينې هغه څه واخلئ چې‬
‫تاسو ورته ورکړي دي‪.‬‬
‫عربانو به د اسالم نه وړاندې هل ښځو رسه په نفقه‪ ،‬پوښاک او په ژوند ژواک کې‬
‫انصاف نه کو‪ ،‬اساليم دين وررسه په روا تعامل امر وکړ‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﯢ ﯣ) [سورت نساء‪]19 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او هل دوی (ښځو) رسه په ښه توګه ژوند وکړئ‪.‬‬

‫او اهلل فرمايي‪:‬‬
‫(ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ) [سورت نساء‪]3 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬که هل دې وډار شئ چې عدل به ونه کړئ نو يوه ښځه په نکاح واخلئ‪.‬‬
‫او اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ‬
‫ﭜ ﭝﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ) [سورت نساء‪]20 :‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ژباړه‪ :‬که د يوې ښځې پر ځای مو بله راوستله او خمکنۍ ښځې ته مو په مهر کې‬
‫ډېر مال ورکړی وي نو هېڅ یش ترې هم بېرته مه اخلئ‪ ،‬ايا تاسو دروغ او افرتاء‬
‫او ښاکره ګناه اخلئ؟‬ ‫‪74‬‬

‫او په ديين اړخ کې يې قران وايي‪:‬‬

‫(ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔﮕ ﮖ‬
‫ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ) [سورت حنل‪]97 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬کوم نارينه يا زنانه چې په داسې حالت کې نېک عمل وکړي چې مومن وي‬
‫نو هرومرو به ورته په دنيا کې د سعادت او ډاډ زندګي ورکړو او په اخرت کې به‬
‫ورته د هغو عملونو په بدل کې چې دوی به کول ډېر ښه بدهل ورکړو‪.‬‬
‫د ښځې د اهليت او ملکيت اړوند بيا قران وايي‪:‬‬
‫(ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ‬
‫ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡﭢ ﭣ ﭤ) [سورت نساء‪]7 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬د نارينه و لپاره هل مال څخه معلومه برخه ده چې مور پالر او يا خپلو خپلوانو‬
‫پرېښی وي‪ ،‬او د زنانه و لپار هم هل مال څخه معلومه برخه ده چې مور پالر او يا‬
‫خپلو خپلوانو پرېښی وي‪ ،‬کمه وي او که ډېره وي خو فرض او معلومه شوې برخه ده‪.‬‬
‫او فرمايي‪:‬‬
‫ﮪ ﮫ ﮬﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ) [سورت نساء‪]32 :‬‬ ‫(ﮩ‬
‫ژباړه‪ :‬د نارينو لپاره د هغه عمل په مقدار جزاء ده چې دوی کړی وي او زنانه و‬
‫لپاره هم د هغه عمل په مقدار بدهل ده چې دوی کړی وي‪..‬‬
‫د اسالم همدومره ګټې بسنه کوي چې ښځې ته يې دينې او ملکيت او د اکر او‬
‫کسب مساوات ورکړ‪ ،‬د نکاح په باب کې د ده ټول ضمانات قابل باور ګرځويل‬
‫دي‪ ،‬په نکاح کې يې هل اهمال او اکراه پرته د ښځې اجازه او د هغې رضا بنسټي‬
‫َ ُ ْ َ ُ َّ ِّ َ َّ ُ ْ َ ْ َ‬
‫نقطه بللې ده‪ ،‬نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬ل تنكح اثلي ُب حت تستأم َر‪،‬‬
‫ُّ ُ ُ‬ ‫َ َ ْ ْ ُ َ َّ ُ ْ َ ْ َ َ َ ْ ُ َ‬
‫ول الِكر حت تستأذن‪ ،‬وإِذنها الصموت»‪[ .‬سنن ابن ماجه‪]۱۸۷۱ :‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ژباړه‪ :‬د ثيبې رسه به په نکاح کې مشوره کيږي او هل باکرې څخه به اجازت‬
‫غوښتیل یش او اجازت يې خامويش ده‪.‬‬
‫‪75‬‬ ‫او د ښځې په مهر کې بيا اهلل پاک وايي‪:‬‬
‫(ﭮ ﭯ ﭰ) [سورت نساء‪]24 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او ښځو ته مهرونه ورکړئ چې په تاسو يې مهرونه فرض دي‪.‬‬

‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې عربانو د اسالم هل راتګ وړاندې خپلې لوڼې‬
‫ژوندې ښخولې ترڅو هل ځان څخه رشم دفع کړي‪ ،‬تر هغه به پالر په خپلې لور‬
‫خاورې اړولې چې ژوندۍ به يې ښخه کړه او مړه به شوه‪ ،‬اساليم رشيعت رایغ‬
‫او د لورګانو وژل او په خاور کې ژوندۍ ننويستل يې په غوڅو الفاظو حرام کړل‬
‫او د ژوند حق يې ورته ورکړ‪ ،‬په دې رسه اسالم هل ښځو رسه ډېر انصاف کړی‬
‫دی او د هغې انساين حقوق يې خوندي ساتيل دي او ژوند ته يې ورهل ځانګړې‬
‫کتنه کړې ده‪.‬‬
‫ای اهلل! مونږ ته غم او درد نه پناه راکړه‪ ،‬هل کمزورۍ او سستۍ نه راته پناه راکړه‪،‬‬
‫هل بوزديلۍ او خبل نه راته پناه راکړه‪ ،‬د پور او د خلکو هل غلبې راته جنات راکړه‪،‬‬
‫پر ما دښمنان مه خوشحالوه او ما ته او زما مور او پالر او ټولو مسلمانانو ته په‬
‫خپل رحم باندې ګناهونه وبښه ای د ډېر رحم او مهربانۍ ذاته‪ ،‬ای اهلل! په حممد‬
‫صیل اهلل عليه وسلم او کورنۍ او په ټول ملګرو يې رحم وکړه‪.‬‬
‫‪77‬‬
‫نهم فصل‬

‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې کهانت يې باطل او حرام ګڼیل دی‪ ،‬پر ماراغنو‬
‫بدپايل‪ ،‬قمار بازي‪ ،‬پر غشو تقسيم‪ ،‬غوږ بویچ حيوان‪ ،‬بوتانو ته ډالۍ شوی حيوان‪،‬‬
‫وصيله او حايم حيواناتو عبادتونه يې په سخت شدت رسه حتريم کړل‪.‬‬
‫همدا راز اساليم رشيعت (ريم ابلعره) هم حرام کړې ده‪ ،‬ريم ابلعره به داسې وه‬
‫چې په جاهليت کې به د کومې ښځې خاوند ومړ‪ ،‬زړې خيمې ته به ننوته او‬
‫خپل بدترين پوښاک به يې واچو‪ ،‬هېڅ ډول خوشبوي به يې نه لګوهل همداسې به‬
‫پرې يو اکل تېر شو‪ ،‬يو اکل وروسته به ورته په لومړي ځل خر او يا بل کوم مارغه‬
‫يا ګډه بزه راوستل شوه‪ ،‬چې څنګه به وررسه ولګېده نو لکه نالکه به هغه حيوان‬
‫مړ هم شو‪ ،‬بيا به ورته چپه ورکړل شوه او چپه به يې ګوزار کړه‪ ،‬هل دې وروسته به‬
‫خپلې زندګۍ ته ستنه شوه‪.‬‬
‫بل نااکره اعدت پکې د فقر او فاقت هل خمې د چبيانو مړه کول هم ول‪ ،‬يو سړي به‬
‫خپل ځوی او چبيان په دې خاطر مړه کول چې هسې نه خوراک وررسه وکړي‪ ،‬هل‬
‫دې څخه هم اهلل پاک خلک رامنع کړل‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ‬
‫ﮤ ﮥ ﮦ ﮧﮨ ﮩ ﮪ ﮫ) [سورت ارساء‪]33 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬هل رشيع حق پرته هېڅ نفس چې وژل يې اهلل حرام کړې دي مه وژنئ‪ ،‬که‬
‫د مظلوميت په حالت کې څوک ووژل يش نو مونږ يې وارث او حاکم ته واک‬
‫ورکړی دی چې قصاصا پرې قاتل ووژين او يا ترې ديت واخيل‪ ،‬خو د بدل په قتل‬
‫کې به وارث هل ارساف څخه اکر نه اخيل د مقتول د وارثونو مرستندوی اهلل دی‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې هل اکفرانو‪ ،‬بدپرستانو او مرشکينو څخه يې پاک‬
‫ښايسته مسلمانان‪ ،‬نېاکن‪ ،‬متقيان زاهدان او پرهېزګار جوړ کړل‪ ،‬هل اهلل څخه‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ډاريږي او د هغه اهلل عبادت کوي چې هېڅ رشيک نه لري‪ ،‬د حق مرستندويان‬
‫وي او د اهلل د رضا په خاطر د هېڅ چا هل مالمتيا څخه خوف او ترس نه لري‪،‬‬
‫داسې خلک يې ترې جوړ کړل چې‪:‬‬ ‫‪78‬‬

‫(ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ) [سورت حرش‪]۹ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬پر ځانونو نور غوره کوي که څه يې هم خپله حاجت او فقر وي‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې غدر او دوکه يې حرامه کړې ده‪ ،‬اهلل پاک‬
‫فرمايي‪:‬‬
‫(ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ) [سورت مائده‪]1 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ای هغه کسانو چې ايمان مو راړی دی په عقدونو (وعدو) باندې پوره وایل‬
‫وکړئ‪.‬‬
‫او اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﯚ ﯛﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ) [سورت ارساء‪]34 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬په لوظونو باندې وفاء وکړئ ځکه دلوظونو باره کې تپوس کېدی يش‪.‬‬
‫ُ ِّ َ‬
‫او هل نيب کريم صیل اهلل عليه وسلم څخه روايت دی چې هغه فرمايي‪« :‬ل ِك غد ٍِر‬
‫َ ٌ ََْ ْ َ َ َُ ُ َ َ ْ َ ُ َُ‬
‫اء يوم ال ِقيامةِ‪ ،‬يقال‪ :‬ه ِذه ِ غدرة فلن»‪[ .‬صحيح مسلم‪]۱۷۳۶ :‬‬‫ل ِو‬

‫ژباړه‪ :‬د قيامت په ورځ به د هر دوکه باز لپاره بېرغ وي‪ ،‬ويل کيږي به چې دا د‬
‫فالنکي غدر او دوکه ده‪.‬‬
‫َ َّ‬ ‫َ َ َُ ً َ ً‬ ‫َ ٌَ َ ْ ُ‬
‫او نيب صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬أ ْربع من ك َّن فِي ِه كن مناف ِقا خال ِصا‪َ - ،‬وعد‬
‫َْ َ َ َ ََ َ َ‬
‫مِنها ‪ -‬وإِذا عهد غدر»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪]۳۴ :‬‬

‫ژباړ‪ :‬څلور خصلتونه دي چې په چا کې شته يش نو خالص منافق به وي‪ ،‬يو يې‬

‫دا شمېر کړ‪ :‬او لکه چې وعده کوي نو غدر کوي‪.‬‬
‫َ َ َ َ ٌََ ََ َ ْ ُ ُ َ َ َ َ‬ ‫َ َ‬
‫او نيب صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬قال اهلل تعال‪ :‬ثالثة أنا خصمه ْم ي ْوم ال ِقيامةِ‪،‬‬
‫ُ َّ َ َ‬ ‫َ ٌُ َ ْ َ‬
‫رجل أعطى ِب ثم غدر»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪]۲۲۷۰ :‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ژباړه‪ :‬اهلل فرمايي‪ :‬درې ډوهل کسان دې چې د قيامت په ورځ به وررسه زه جګړه‬
‫کوم‪ ،‬يو هغه سړی چې زما په نوم څه واخيل او بيا دوکه وکړي‪.‬‬
‫‪79‬‬ ‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې اکر او کسب ته‪ ،‬د رزق ګټلو ته‪ ،‬د سستۍ پرېښودو‬
‫ته‪ ،‬هل رضورت پرته هل چا نه سوال نه کولو باندې انسان ته تزيي ورکوي‪ ،‬اساليم‬
‫رشيعت د اکر کسب او زيار دين دی‪ ،‬په چا کې چې کسالت‪ ،‬سسيت او عجز‬
‫وي دين هم نه لري‪ ،‬اساليم رشيعت انساين عزت او کرامت خوندي سايت‪ ،‬اهلل‬
‫پاک فرمایي‪:‬‬
‫(ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ) [سورت توبه‪]105 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ورته ووايه چې عملونه کوئ‪ ،‬اهلل پاک او بيا د هغه رسول مو ويين‪.‬‬
‫او اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉ ﰊ ﰋ ﰌ) [سورت جنم‪]۴۰ - ۳۹ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او د انسان لپاره د هغه هل سيع او عمل پرته نور څه نشته‪ ،‬او د انسان د عمل‬
‫نتيجه به هرومرو ويلدل يش‪.‬‬
‫اساليم دين په دې انسان تزيوي چې ديين او دنيوي دواړه عملونه هل پامه ونه‬
‫غورځوي‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ) [رت قصص‪]۷۷ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ټول هر څه چې اهلل درکړي نو اخرت پکې ولټوه او د دنيا برخه دې هم‬
‫ترې مه هېروه‪.‬‬
‫او اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ) [سورت مجعه‪]۱۰ :‬‬ ‫(ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ‬
‫ژباړه‪ :‬او لکه چې ملونځ ترپايه ورسيږي نو بيا په ځمکه کې خواره واره شئ او د اهلل‬
‫هل فضل او احسان څخه پلټنه وکړئ‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې په خوراک او څښاک کې ميانه روۍ باندې‬
‫امر کوي‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫(ﭙ ﭚ ﭛ ﭜﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ) [سورت اعراف‪]31 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او خوراک او څښاک وکړئ او ارساف مه کوئ اهلل هل ارساف کونکو رسه‬
‫مينه نه لري‪.‬‬ ‫‪80‬‬

‫او د مقداد بن معديکرب ريض اهلل عنه په روايت نيب صیل اهلل عليه وسلم‬
‫َ ْ ُ ْ َ ِّ ُ َ ْ َ ٌ ُ ْ َ ُ ْ َ ُ َ ْ َ َ َ‬ ‫َ َ َ َ َ ٌّ َ ً َ ًّ ْ َ ْ‬
‫ت‬
‫م‪ ،‬لقيمات ي ِقمن صلبه‪ ،‬فإِن غلب ِ‬ ‫شا مِن بط ٍن‪ ،‬حسب الد ِ‬ ‫فرمايي‪« :‬ما مل آد ِم وِعء‬
‫ُ ُ ٌ َّ َ‬ ‫ْ َ َّ َ ْ ُ ُ َ ُ ُ ٌ َّ‬
‫ِلط َع ِ َ ُ ُ ٌ َّ َ‬
‫[سنن ابن ماجه‪ ،۳۳۴۹ :‬جامع‬ ‫اب‪َ ،‬وثلث ل ِلنف ِس»‪.‬‬
‫ام‪ ،‬وثلث ل ِلش ِ‬ ‫الد ِم نفسه‪ ،‬فثلث ل‬
‫الرتمذي‪]۲۳۸۰ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬انسان د خپلې خيټې په څېر بل لوښی هل رش نه نه ډکوي‪ ،‬د بنده لپاره يو‬
‫څو ڼوڼۍ بسنه کوي چې مال يې پرې قوي وي‪ ،‬که په بنده خپل ځان اغبله وي نو‬
‫د خيټې دريمه برخه يې د خوراک‪ ،‬دريمه يې د څښاک او دريمه يې د ساه لپاره‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې په حقوقو کې هل تاخري نه منعه کوي‪ ،‬اهلل پاک‬
‫فرمايي‪:‬‬
‫(ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ) [سورت بقره‪]280 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او که پور وړی تنګدسته و نو تر هغه ورته انتظار وکړئ چې اساين پرې‬
‫رايش‪.‬‬
‫او هل ابوهريرة ريض اهلل عنه نه روايت دی چې رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم‬
‫َ ْ‬ ‫َ َ َ ُ َ ْ ُ َ َ َّ‬ ‫َ َ َ ٌ ُ َ ُ َّ َ َ َ َ َ ُ ْ ً َ َ ْ َ‬
‫اوزوا عنه‪ ،‬لعل اهلل أن‬ ‫سا قال ل ِ ِفتيان ِ ِه‪ :‬ت‬ ‫فرمايي‪« :‬كن تا ِ‬
‫جر يدايِن انلاس‪ ،‬فإِذا رأى مع ِ‬
‫َْ‬ ‫َ َ َ َ َ َ َّ َ َ َ َ َ‬
‫يتجاوز عنا‪ ،‬فتجاوز اهلل عنه»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪]۲۰۷۸ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬يو سوداګر به هل خلکو رسه په پور معامالت کول‪ ،‬که به يې تنګدسته ويلد‬
‫خپلو مزدورانو ته به يې ويل‪ :‬پور ورته معاف کړئ کېدای يش اهلل زمونږ هل‬
‫ګناهونو څخه جتاوز وکړي‪ ،‬نو اهلل يې هل ګناهونو څخه جتاوز وکړ‪.‬‬
‫َ َ ٌَ‬ ‫ُ ِّ َ ْ‬ ‫َ ْ َْ َ َ ُ ْ ً َ َ َ‬
‫صدقة»‪[ .‬سنن‬ ‫سا كن ُل بِكل يومٍ‬ ‫او نيب صیل اهلل عليه وسلم فرمایي‪« :‬من أنظر مع ِ‬
‫ابن ماجه‪]۲۴۱۸ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬څوک چې تنګدسته ته انتظار اوبايس ‪-‬نو چې څومره ورځې يې ورته‬

‫انتظار کړی وی‪ -‬هره ورځ به ورهل صدقه وشمېرل يش‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې هل رشوت څخه انسان رابندوي‪ ،‬هل ابوهريره ريض‬
‫َ َ ْ َ َ َّ َ َّ ِ َ َ ُ‬
‫الم ْرت َ ِ َ‬ ‫َ َّ‬ ‫ُ ُ‬ ‫ََ‬
‫ش ِف‬ ‫اهلل عنه نه روايت دی‪« :‬لع َن َرسول اهلل صل اهلل علي ِه وسلم الراش و‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫‪81‬‬
‫احلكم»‪[ .‬جامع الرتمذي‪]۱۳۳۶ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬رسول اهلل صیل اهلل علیه وسلم فيصلو کې په رشوت اخستونکي او‬
‫ورکونکي لعنت وييل دی‪.‬‬
‫ول اهلل َص َّل اهلل َعلَ ْيه َو َسلَّ َم َّ‬
‫الر ِ َ‬
‫اش‬
‫ََ َ َ ُ ُ‬
‫او هل ثوبان ريض اهلل عنه نه روايت دي‪« :‬لعن رس‬
‫ِ‬
‫ََُْ َ‬ ‫َّ َ ْ‬ ‫َ ْ ُ ْ َ َ َ َّ َ َ ْ‬
‫ش بينهما»‪[ .‬مسند امحد‪]۲۲۳۹۹ :‬‬‫ش والرائ ِش يع ِن‪ :‬الِي يم ِ‬‫والمرت ِ‬
‫ژباړه‪ :‬رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم په رشوت خور‪ ،‬رشوت ورکونکي او د رشوت‬
‫لپاره تلونکي راتلونکي باندې لعنت ويیل دی‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې په عقد کې د پښېمانه انسان هل کبله د عقد‬
‫په فسخ کولو تزيي ورکوي‪ ،‬ځکه په دې کې هل نادم رسه احسان او نييک ده‪ ،‬نيب‬
‫َ ََْ‬
‫ثته»‪[ .‬سنن ايب داود‪]۳۴۶۰ :‬‬
‫ال ُم ْسل ًِما َأ َق َ ُ‬
‫ال اهلل ع‬
‫َ ْ ََ َ‬
‫صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬من أق‬
‫ژباړه‪ :‬څوک چې د مسلمان بيع ختمه کړي اهلل به يې ګناهونه ختم کړي‪.‬‬
‫َ ْ َُ ََْ ْ َ َ‬ ‫َ ْ ََ َ َ ً َََُْ ََ َ‬
‫او په بل روايت کې راځي‪« :‬من أقال نادِما بيعته‪ ،‬أقال اهلل ع َ‬
‫ثته يوم ال ِقيامةِ»‪[ .‬صحيح‬
‫ابن حبان‪]۵۰۲۹ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬څوک چې هل پښېمان څخه بيع ختمه کړي د قیامت په ورځ به يې اهلل‬
‫ګناهونه ختم کړي‪.‬‬
‫ای اهلل! په حممد صیل اهلل عليه وسلم او کورنۍ او په ټول ملګرو يې رحم وکړه‪.‬‬
‫‪83‬‬
‫لسم فصل‬

‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې اسالم د اهلل لپاره‪ ،‬د هغه د کتاب لپاره‪ ،‬د نيب‬
‫صیل اهلل عليه وسلم لپاره‪ ،‬د مسلمانانو د چارو مسؤيلنو او اعمو مسلمانانو لپاره‬
‫نصيحت دی‪ ،‬دين د اهلل لپاره په دې نصيحت دی چې په هغه ايمان لرل‪ ،‬رشيک‬
‫وررسنه نه جوړول‪ ،‬د هغه په نومونو‪ ،‬صفتونو کې کږيلچ نه کول او د کمال په‬
‫صفتونو يې توصيفول چې هل هر ډول عيب او نقصان نه پاک وي‪ ،‬د هغه امر منل‬
‫او هل نواهيو نه يې ځان ساتل‪ ،‬د هغه فرمانربدار بندګانو رسه مينه او هل اوامرو‬
‫څخه يې رسغړونکو رسه نفرت او حسد لرل او داسې نور‪...‬‬
‫نو په دې معنا دين اهلل لپاره نصيحت دی‪.‬‬
‫د کتاب لپاره يې په دې ډول نصيحت دی چې په قران ايمان لرل چې د اهلل کالم‬
‫دی‪ ،‬نازل شوی دی او خملوق نه دی‪ ،‬حالل يې حالل او حرام يې حرام ګڼل‪،‬‬
‫ارشادات يې په عمل کې راوستل او په معناګانو کې يې هل غور څخه اکر اخستل‪،‬‬
‫د قران حقوق ادا کول او پندونه يې منل‪ ،‬هل زواجرو يې عربت اخستل او داسې‬
‫نور‪...‬‬
‫د رسول صیل اهلل عليه وسلم لپاره دين په دې معنا نصيحت دی چې په هر څه‬
‫کې هغه تصديقول‪ ،‬هل رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم رسه مينه لرل‪ ،‬په ژوندينه‬
‫او مړينه د هغه احرتام کول‪ ،‬د هغه سنتونه پېژندل او د خلکو ترمنځ نرشول او‬
‫بيا پرې عمل کول‪ ،‬د هېڅ خملوق قول ‪ -‬که هر څوک وي ‪ -‬د نيب صیل اهلل عليه‬
‫وسلم په قول نه خمکې کول او داسې نور‪...‬‬
‫د مسلمانانو د چارو مسؤيلنو لپاره په دې معنا نصيحت دی چې د حق په دائره‬
‫کې خربو ته اغړه کېښودل او پر حق ورته توصيه کول‪ ،‬د خلکو هل اړتياو يې‬
‫خربول‪ ،‬په نرمه هلجه د عدل پربنسټ هغوی ته نصيحت کول‪ ،‬په مرشۍ يې‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫يقني کول او خربې يې منل په دې رشط چې د اهلل عصيان پکې نه وي‪ ،‬خلک‬
‫يې د خربو منلو ته دعوت کول او د توان په اندازه ورته نصيحت کول‪ ،‬خلک د‬
‫هغوی په ګټو او تکليف دواړو خربول او د چارو مسؤيلنو د واجباتو ادا کولو ته‬ ‫‪84‬‬

‫يې دعوت کول او داسې نور‪...‬‬

‫د اعمو مسلمانانو لپاره دين په دې معنا نصيحت دی چې اعم مسلمانان دنيوي او‬
‫اخروي ګټو ته بېدارول‪ ،‬په ستړو ستونزو يې نه اخته کول او ورته ديين تعليمات‬
‫ورکول‪ ،‬په نېکيو ورته امر کول او هل بدو څخه يې رابندول‪ ،‬د اعمو مسلمانانو‬
‫لپاره هغه څه خوښ ګڼل چې څوک يې هل ځان لپاره خوښ بويل‪ ،‬او د هغوی لپاره‬
‫هغه څه ناپسند ګڼل چې د ځان لپاره يې ناپسند بويل‪ ،‬او د خري په دې اکرونو کې‬
‫تر توان پورې خپلې هلې ځلې کول‪...‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې د خپلولۍ نه پاللو نه سخته منعه کوي‪ ،‬اهلل پاک‬
‫فرمايي‪:‬‬
‫(ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ) [سورت حممد‪]۲۲ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ايا دې ته نزدې شوي ياست چې هل ايمان څخه مخ واړوئ او په ځمکه کې‬
‫ورانکاري وکړئ او خپلويل هم وررسه وشکوئ؟‬
‫َ َُ‬ ‫َُ ُ َ ْ َ َ‬ ‫ُ َ َّ َ ٌ ْ َ‬
‫«الرح ُِم معلقة بِالع ْر ِش تقول من َوصل ِن َوصله‬
‫او نيب صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪َّ :‬‬
‫َ َ ْ ََ َ ََ َُ‬
‫اهلل‪ ،‬ومن قطع ِن قطعه اهلل»‪[ .‬صحيح مسلم‪]۲۵۵۵ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬خپلويل هل عرش پورې نښتې ده او وايي‪ :‬اهلل دې هغه څوک وپايل چې ما پايل‬
‫او هغه څوک دې اهلل غوڅ غوڅ کړي چې ما غوڅوي‪.‬‬
‫او امام طرباين د عبداهلل بن ايب اویف ريض اهلل عنه په روايت نقلوي چې نيب صیل‬
‫اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬إن املالئكة ال تزنل ىلع قوم فيهم قاطع رحم»‪[ .‬ضعيف اجلامع‬
‫الصغري و زيادته‪ ،۱۷۹۱ :‬ابلاين ورته موضوع وييل دي]‬

‫ژباړه‪ :‬په کوم قوم کې چې خپلويل شکونکی وي نو مالئک ورته نه راښکته کيږي‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې په دين کې تشدد په سختو الفاظو باندې غندي‪،‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫هل حاللو او پاکزيه شيانو څخه ځان ساتل حرام بويل‪ ،‬ځکه اسالم د اسانۍ او‬
‫َ َ َ ََُ ْ‬
‫اء ثالثة َره ٍط‬ ‫سهولت او اعتدال دين دی‪ ،‬هل انس ريض اهلل عنه نه روايت دی‪« :‬ج‬
‫َ َْ‬ ‫َ َ ْ َ َ َّ َ َ ْ َ ُ َ َ ْ َ َ َّ ِّ َ َّ‬ ‫َّ ِّ َ َّ‬ ‫إ َل ُب ُيوت َأ ْز َ‬
‫‪85‬‬ ‫ب صل اهلل علي ِه‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ِ‬ ‫ة‬‫اد‬ ‫ِب‬
‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ون‬ ‫ل‬‫أ‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ل‬‫س‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اهلل‬ ‫ل‬ ‫ص‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫اج‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َ ْ َ َ َّ َ َ ْ‬ ‫َ َ َّ َ َ َ َّ ُ ْ ُ َ َ َّ ُ ْ َ َ ُّ َ َ َ ُ َ َ ْ َ َ ْ ُ َ َّ ِّ َ َّ‬
‫وسلم‪ ،‬فلما أخ ِبوا كأنهم تقالوها‪ ،‬فقالوا‪ :‬وأين نن مِن انل ِب صل اهلل علي ِه وسلم؟ قد‬
‫َ َ َ َّ َ َ َ َ ُ ُ َ َّ َ َ َ ِّ ُ َ ِّ َّ ْ َ َ َ ً َ َ َ‬ ‫ُ َ َ َ َ َّ َ ْ َ ْ‬
‫غ ِف َر ُل ما تقدم مِن ذنبِ ِه َوما تأخ َر‪ ،‬قال أحده ْم‪ :‬أما أنا فإِن أصل الليل أبدا‪َ ،‬وقال آخ ُر‪:‬‬
‫َ َ َ ُ ُ َّ ْ َ َ َ ُ ْ ُ َ َ َ َ ُ َ َ َ ْ َ ُ ِّ َ َ َ َ َ َ َ َّ ُ َ َ ً َ َ َ ُ ُ‬
‫اء َرسول اهلل‬ ‫تل النساء فال أتزوج أبدا‪ ،‬فج‬ ‫أنا أصوم ادلهر وال أف ِطر‪ ،‬وقال آخر‪ :‬أنا أع ِ‬
‫اكمْ‬ ‫ِّ َ َ ْ َ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ َ َ َّ َ َ ْ ْ َ َ َ َ ْ ُ ُ َّ َ ُ ْ ُ ْ َ َ َ َ َ َ َ‬ ‫َ َّ‬
‫صل اهلل علي ِه وسلم إِل ِهم‪ ،‬فقال‪« :‬أنتم الِين قلتم كذا وكذا‪ ،‬أما واهلل إِن لخش‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫َ ْ َ ُ ْ َ ُ َ ِّ ُ ُ َ ْ ُ َ َ ِّ َ ْ ُ ُ َ َ َ َّ ُ ِّ َ َ َ َ ْ َ َ َ ْ ُ َّ‬‫َ‬ ‫َ‬
‫ِب عن سن ِت‬ ‫هلل وأتقاكم ل‪ ،‬لكِن أصوم وأف ِطر‪ ،‬وأصل وأرقد‪ ،‬وأتزوج النساء‪ ،‬فمن رغ‬
‫َ َ ْ َ ِّ‬
‫فليس مِن»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪]۵۰۶۳ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬د رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم ځينو يب بيانو ته درې خلک راغلل او د‬
‫هغه د عبادت متعلق يې ترې وپوښتل‪ :‬چې ورته خرب ورکړل شو نو ډېر کم يې‬
‫وګڼل نو خپل منځ کې يې وويل‪ :‬مونږ چرته نيب صیل اهلل عليه وسلم ته رسېدیل‬
‫شو؟ هغه ته خو اهلل پاک خمکين او وروستين ټول ګناهونه خبښيل دي‪ ،‬يو پکې‬
‫وويل‪ :‬زه به د تل لپاره ټوهل شپه ملونځ کوم او خوب به نه کوم‪ ،‬بل وويل‪ :‬زه به‬
‫هميشه روژه نيسم او نه به بوزه کېږم‪ ،‬بل وويل‪ :‬زه به هل ښځو څخه جال شم او‬
‫د تل لپاره به نکاح ونه کړم‪ ،‬نو رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم رایغ ورته يې‬
‫وويل‪ :‬ايا فالنکۍ فالنکۍ خربې تاسو کړي دي؟ قسم په اهلل چې زه په تاسو‬
‫کې هل اهلل څخه ډېر ډارېږم‪ ،‬خو زه روژه هم نيسم او بوزه کېږمه هم‪ ،‬ملونځ هم‬
‫کوم او خوب هم او هل ښځو رسه نکاح هم کوم څوک چې زما هل سنتو نه رغبت‬
‫لري هل ما څخه نه دي‪.‬‬
‫د اساليم دين په غربت کې په زړه پورې قصيده‪:‬‬
‫َْ َ‬ ‫ََ ْ َ ُ َ ْ ً ْ ُ ُ‬ ‫َّ َ ُ‬ ‫ــول َو َأ ْو َل َمــا يُ َ‬
‫َُ ُ‬
‫ابر‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ــون‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫وأحســن فيضا مِن ع‬ ‫***‬ ‫ــر‬
‫ِ‬ ‫ات‬ ‫ف‬ ‫ادل‬ ‫ف‬‫ِ‬ ‫ى‬‫ــر‬ ‫أق‬
‫زه وايم چې په عمل نامو کې چې هل خوشحاهل سرتګو نه هم ډېر ښايسته ښاکري هغه‪.‬‬
‫ــواة ِ الْ َغ َ‬
‫ــن َق ْول الْ ُغ َ‬
‫َ َ َّ َ َ ْ‬ ‫َّ َ‬ ‫ُّ ْ‬ ‫ُ َ َْ ْ ُ ْ َ ْ ُ‬
‫ــواد ِِر‬ ‫ِ‬ ‫تقــدس ع‬ ‫***‬ ‫المــد ل ِلمعبو ِد َوالشــك ُر َواثلناء‬ ‫هو‬
‫هغه داهلل ثنا ده چې حق معبود دی‪ ،‬چې د ګردو ګمراهانو هل ناپاکو عقېدو څخه پاک دی‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ــدا َأ ْو ُم َ‬
‫ْ َ‬ ‫َ ْ َ‬ ‫ــرهُ‬ ‫َ َ َّ َ ْ َ ْ َ‬
‫ــدا ِد ال َر َّب َغ ْ ُ‬
‫از ِر‬
‫ِ‬ ‫ــو‬ ‫َوعــن شــاف ٍِع ِف االبتِ‬ ‫***‬ ‫وجــل عــن األن‬
‫هغه هل رشيکانو غين او هل هغه پرته بل معبود نشته‪ ،‬د نړۍ د پېدايښت په پېل‬
‫کې يې هېڅ مرستندويه ته هم حاجت نه و‪.‬‬ ‫‪86‬‬

‫َّ َ‬ ‫َ ُْ َ‬ ‫َ َّ َ َ ْ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ َّ َ َ َ ْ َ َ‬

‫َوشــيد أعــام الهــدى َوالشــعائ ِِر‬ ‫***‬ ‫َوصــى ع مــن قــام هللِ داعِيــا‬
‫پر هغه چا دې د اهلل رمحتونه وي چې د هغه د رضا لپاره دايع راپورته شو او د‬
‫هدايت او شعائرو تنابونه يې پياوړی کړل‪.‬‬
‫َ َ ْ ْ َّ َ ْ ْ ُ‬ ‫ْ َْ َ َ َ ْ‬ ‫َ َ َ ْ‬
‫اجل َزائ ِِر‬
‫ــری َو َ‬
‫الق َ‬ ‫علي ِه الســو ِاف ِف‬ ‫***‬ ‫َوأ ْوضح دِي َن اهلل مِن بع ِد ما سفت‬
‫د اهلل پاک دين يې هله راڅرګند کړ چې طوفانونو يې په لکيو او ښارونو کې اثر‬
‫ختم کړی و‪.‬‬
‫َ َ َ َ‬ ‫َ ْ َ‬ ‫ََ ْ ُْ‬ ‫َ َُ‬ ‫َ َ َ َ َ َ ْ َ‬
‫ــم يثنِــ ِه عــن ذاکَ ص ْولــة قاه ِِر‬‫ول‬ ‫***‬ ‫ف ِرض اهلل ق ْومه‬‫وعدی ووال ِ‬
‫د اسالم پر رسه يې هل خپلو قومونو رسه دوسيت او دښمين وکړه‪ ،‬هل دې څخه د چا‬
‫زور او غصې او يرغل راستانه نه کړل‪.‬‬
‫َ َ‬ ‫َْ َ ٌ‬ ‫َ َُ ُ‬ ‫َْ ٌ‬ ‫َ ْ ُ ُ َّ‬ ‫ُ َ َّ‬
‫بِالبشــائ ِِر‬ ‫مق ُر ْونــة‬ ‫ارتــه‬ ‫ن ِذ‬ ‫***‬ ‫ــاس َرحــة‬
‫ــد المبعــوث ل ِلن ِ‬
‫مم ٍ‬
‫حممد صیل اهلل عليه وسلم د ګرد انسانيت لپاره رمحت دی او ډار ورکول يې هل‬
‫زيري رسه يو ځای دي‪.‬‬
‫ُّ َ َ َ َ‬ ‫َْ‬ ‫َ َ‬ ‫ََََْ ْ‬ ‫ََْ ُ َ ْ َْ َ ْ َْ‬
‫ِــر‬
‫ــل انلــی وابلصائ ِ‬
‫ل ِفادِحــ ِة أه ِ‬ ‫***‬ ‫ــب تبلبلت‬
‫وبعد فــا ِن تعجب ِلط ٍ‬
‫که ته دې ته حېران يې چې د ژوند چارې ولې په اضطراب کې راغلې چې د‬
‫بصريت څښنت يې په حريانتيا کې واچو نو‪...‬‬
‫ْ ُ ِّ َ‬ ‫ََ َ َ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ َّ ْ‬ ‫َ َ َ َ ً ٌَْ‬
‫حــاض‬
‫ِ ِ‬ ‫أنــاخ بِنــا مِــن ک بــا ٍد َو‬ ‫***‬ ‫ــر مِثل ما‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ادل‬ ‫ِــن‬
‫م‬ ‫م‬‫فال عجبــا يو‬
‫دا د حريانتيا خربه ځکه نه ده چې يو وخت به پر مونږ هل هر بانډچي او ښاري هل‬
‫پلوه دغه ډول ستړې ستونزې راتلې‪.‬‬
‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫ــة َق ْ‬
‫ُ َْ ُ‬ ‫َ ََ‬ ‫َّ ُ ْ َ ُ ِّ ْ‬ ‫َ َ َ‬
‫ــام الف َواق ِِر‬
‫ِــن عِظ ِ‬
‫ــومٍ م‬ ‫م ِصيب‬ ‫***‬ ‫ــن يــا لها‬
‫ومــا ذاکَ ا ِال غربــة ادلي ِ‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫دا په دې خاطر چې دين پر خلکو نااشنا لګېده‪ ،‬های په دې قوم چې څومره لوی‬
‫مال ماتونکي مصيبتونه پرې راغيل ول!‬
‫َ َْ ْ ََ‬ ‫َ َ َ ْ َ َ َّ‬ ‫َ َ َ ْ َ ُ ُ ْ َ ْ َ َ َ َّ ً‬
‫‪87‬‬ ‫ِــر‬
‫ــان علي ِهــم وناف ِ‬
‫فمــا بــن طع ٍ‬ ‫***‬ ‫ني أذِلــة‬‫تــرى أهلــه مســتضع ِف‬
‫دغه مهال د دين پېرواکر بې وسه او خلکو به سپکول‪ ،‬چا به ورته سپورې ستغې‬
‫ويلې او چا به ترې نفرتونه کول‪.‬‬
‫َّ َ‬ ‫ََْ ُ َُ ْ َ ْ َ ُُْ‬ ‫ُْ ْ َُْ ُ ْ َ ُ‬ ‫ُ ْ َْ‬
‫اض‬
‫ــون انلــو ِ ِ‬
‫ويرمونهــم شر العي ِ‬ ‫***‬ ‫ــم فين ِغــض َرأســه‬‫َومســته ِز ٍء مِنه‬
‫چا به ترې رس ښکته يو او ملنډې به يې پرې وهلې‪ ،‬او ترڅنګ به يې ورته په‬
‫قهرجنو سرتګو ورکتل‪.‬‬
‫ُ َ‬ ‫َْ َ‬ ‫ُ َ ُّ َ‬ ‫َ َ َ ُ ُ َ ْ َ َّ ِ ْ ْ َ ْ َ‬
‫ِــر‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ص‬ ‫م‬ ‫يــب‬
‫ِيــل أو ِ ٍ‬
‫ر‬ ‫ق‬ ‫وك خل ٍ‬ ‫***‬ ‫ــم َوال ِج‬‫وعداهــم من يــدع ال ِعل‬
‫د علم او عقليت دعوې ترڅنګ به يې وررسه خپلو خپلوانو او سخرګنۍ هم د‬
‫اسالم پر رس دښمين کوهل‪.‬‬
‫َ‬ ‫ُ ِّ َ‬ ‫ََْ ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ ْ َ ْ َ ْ‬ ‫ََ‬
‫ــر‬
‫ج ِ‬ ‫وتن ِقيص ِهــم ِف ك نــا ٍد ل ِفا ِ‬ ‫***‬ ‫فما ِشــئت مِن شــت ٍم َوقــذ ٍف َوغِيب ٍة‬
‫هر فاجر او فاسق به په خپلو جملسونو کې ورته سپورې ستغې‪ ،‬قذف اوبهتان‪،‬‬
‫غيبت او بدي به يې ورهل کوهل‪.‬‬
‫ْ ُ ِّ َ‬ ‫ِّ‬ ‫َ َ َُ َ ْ‬ ‫ْ َ َ ََ ْ َ ُ َ‬ ‫َ‬
‫َوأ ْک َ ُ‬
‫ــواالة أه ِل الــرکِ مِــن ک کف ِِر‬‫م‬ ‫***‬ ‫ــم ف ِْريــ ٍة‬‫ــر مِــن هــذا وأعظ‬
‫هل دې هم غټه خربه او سرته د ګناه اکر دا دی چې څوک هل مرشاکنو او اکفرانو رسه‬
‫مينه وپايل‬
‫ْ ُ ِّ َ‬ ‫ِّ‬ ‫َ َ َُ َ ْ‬ ‫ْ َ َ ََ ْ َ ُ َ‬ ‫َ‬
‫َوأ ْک َ ُ‬
‫ــواالة أه ِل الــرکِ مِــن ک کف ِِر‬‫م‬ ‫***‬ ‫ــم ف ِْريــ ٍة‬‫ــر مِــن هــذا وأعظ‬
‫هل دې ګناه رسه يې سرتګې خيې او خوشحاهل وي‪ ،‬څوک خپل اکرونه په پټه کوي‬
‫او څوک پرې جهر کوي‬
‫ِــر‬
‫ه‬ ‫ا‬
‫َْ َُ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ َ‬ ‫ٌَ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َو َأ ْع ُي ُن ُه ْ‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِــت ِف ف ِعلِــ ِه أو‬
‫ف ِمــن صام ٍ‬ ‫***‬ ‫يــرة‬ ‫ــل ذاك ق ِر‬
‫ِ‬ ‫ِع‬ ‫ف‬ ‫ف‬‫ِ‬ ‫ــم‬
‫که په ګناه يې څوک انکار وکړي او بد ورته وګوري او افرايط ورته وايي او نزدې‬
‫ده چې د منربونو پر رس يې هم ورشموي‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫َ َ ُ َ َ ْ ُْ ُ ُ َ ْ َ ََْ‬ ‫ْ َ َ ُ ُ َ ِّ ٌ‬ ‫َ َ ْ َ َ‬
‫ــوق المناب ِ ِر‬‫يــكادون أن يبــدوه ف‬ ‫***‬ ‫ار فه َو مشــدد‬
‫اإلنــك ِ‬
‫ومــن قــام ب ِ ِ‬
‫که په ګناه يې څوک انکار وکړي او بد ورته وګوري او افرايط ورته وايي او نزدې‬
‫ده چې د منربونو پر رس يې هم ورشموي‪.‬‬ ‫‪88‬‬

‫َ َْ َ‬ ‫ُّ َ‬ ‫ٌ َ‬ ‫ُ ُ‬ ‫َّ ْ َ ْ ً َ ْ َ ُ ْ‬ ‫َ ْ َْ ُ‬
‫ــر‬
‫ج ِ‬ ‫رجــوع وإِال بِالضبــا والنا ِ‬ ‫***‬ ‫ضبا فإِن يكن‬ ‫فإِن يكموا بِالسو ِط‬
‫او تر هغه يې په قمچينو ويه چې يا خو بېرته رجوع وکړي ورنه په چړو برچو يې‬
‫هم وهلو ته تيار وي‪.‬‬
‫َْ ْ َ ْ َ َ‬
‫ب صيل المجام ِِر‬ ‫ن‬‫ال‬ ‫ف‬ ‫ال ْمــر َأ ْ‬
‫و‬ ‫ع َْ‬
‫ََ‬ ‫ْ ََ‬
‫ــم كقاب ِ ٍض‬‫ِيه‬ ‫ف‬ ‫ــان‬
‫َ‬
‫يم‬ ‫اإل‬ ‫و‬
‫ََ ْ َ َ ُ‬
‫ذ‬ ‫وأصبــح‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫***‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ترمنځ يې د ايماندار شتون داسې دی لکه په الس کې چې څوک سکروټه ونييس‬
‫اويا هل سکروټو ډک نغرې ترڅنګ سوځي‪.‬‬
‫ُ ِّ ْ َ َ َ‬ ‫ََ َ ْ َ‬ ‫ُ ِّ َ َ‬ ‫ُّ َّ ُ‬ ‫ْ ُ‬
‫ِــر‬
‫لى أهلِهــا ِف ذل ِهــم كألصاغ ِ‬ ‫***‬ ‫َوإِخ َوانــه الــزاع ِف ك ق ْريــ ٍة‬
‫ورونه يې په هر يلک او چم کې د خپلوانو هل پلوه تعذيبيږي او د ذلت هل خمې يې‬
‫ترمنځ ډېر ذيلل شمېرل کيږي‪.‬‬
‫َ‬ ‫َُْْ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ َ ً َ َ ِّ َ‬ ‫اد ُه ْ‬
‫َ َ َ َ‬
‫ــن شــاك ِِر‬
‫ِيم ل ِلمهي ِم ِ‬
‫ــب ســل ٍ‬
‫بِقل ٍ‬ ‫***‬ ‫الرض‬ ‫ــم إِال ثباتــا مــع‬ ‫ومــا ز‬
‫د دې برسېره مظلوم مسلمانان په ډېرې خوشحالۍ او سليم زړه پر دغه حالت‬
‫رسښندنه کوي او د نګهبان ذات شکر اوبايس‪.‬‬
‫ِّ َ ْ ُ َ َ‬ ‫ُ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ُ ْ َ ْ َ ِّ َّ ُ‬ ‫ََ ْ ْ‬
‫اص‬
‫ين أهــل تن ِ ِ‬
‫ــوص ادل ِ‬
‫ــظ نص ِ‬‫ِل ِف ِ‬ ‫***‬ ‫الــق إِنه ْم‬ ‫ــرم ب ِ ِه ْم مِــن عصب ِة‬
‫فأك ِ‬
‫د ديين نصوصو د حتفظ په خاطر دغه ډهل د څومره ډېر عزت څښتنه ده! چې د‬
‫حق مرسته کوي‪.‬‬
‫ْ َُ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ َ‬ ‫ََ َ‬ ‫ُ َّ‬ ‫َ َ َ َ َ َّ ْ َ‬
‫تنــادوا عِبــاد اهلل هــل مِــن مثاب ِ ِر‬ ‫***‬ ‫ــاب َوســن ٍة‬
‫إِذا مــا بــدا نــص الكِت ِ‬
‫چې قراين ايت يا نبوي سنت ورته راڅرګند يش نو يو بل باندې غږ کړي چې ای‬
‫د اهلل بندګانو! په تاسو کې څوک د دوامدار عمل څښنت نشته؟‬
‫َْ‬ ‫َو َمــا َرغ ُِبوا َع ْن َهــا ِل ْ‬ ‫َ َُْ‬ ‫َ ََْ‬ ‫َ َ ُّ‬
‫ِــر ِص ال َواط ِِر‬ ‫***‬ ‫جــ ِذ فاهتدوا‬ ‫َّ َ‬
‫وعضــوا عليهــا بِانلوا ِ‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫پر قراين ايت او نبوي سنتو باندې د ژامې اغښونه ښخ کړي او هدايت پرې ومويم‪،‬‬
‫او اټلکونه يې ورڅخه نه يش راړویل‬
‫َ َ ْ َ َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َُ‬ ‫َ َ ْ َ َ َ ْ َ ِّ َ‬
‫‪89‬‬ ‫فللــ ِه مــا أســنا ســناها ل ِســائ ِِر‬ ‫***‬ ‫ات مناف ِســا‬
‫عليــك بِهاتيــك الصف ِ‬
‫پر تا الزم دي چې دغو صفتونو کې هل منافسۍ څخه اکر واخلې‪ ،‬اهلل دې د هغه‬
‫چا مل يش چې د پړقينده الرې په رس روان دی‪.‬‬
‫َ ُ ْ ُ َ‬ ‫َ َ ُ ُ َّ‬ ‫ُ ْ َْ ُْ َْ ُ َ ْ ُ‬
‫ــاص‬
‫مالمــة لــوامٍ وخــذالن ن ِ ِ‬ ‫***‬ ‫ــوم ال يثنِيه ْم عــن م َرا ِده ِْم‬‫هــم الق‬
‫دوی (مسلمانان) داسې خلک دي چې د مالمتګر يا مرستندويه مرسته يې هل‬
‫خپلو موخو څخه نه رابندوي‪.‬‬
‫ْ َُ‬ ‫َ ِّ َ ْ ْ‬ ‫ً‬ ‫َ َ َ َ َ َ َْ ُ َ‬ ‫َْ‬
‫ــر‬
‫ِ‬ ‫ج‬‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ِــن‬
‫م‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ــ‬‫ــر ِ‬
‫ب‬ ‫م‬‫إِىل ربــ ِه أك ِ‬ ‫***‬ ‫ــي فــى مــا زال يــدأب دائ ِما‬
‫بِنف ِ‬
‫هل هغه ځوان نه مې ځان قربان چې تل خپل رب ته په کوښښ وروان وي او دغه‬
‫څومره قدرمند مهاجر انسان دی‪.‬‬
‫ْ َ ْ َ َّ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫ُ ّ ً ََ َ‬
‫ج ِر‬
‫ين عِنــد ت ِلــك الزوا ِ‬
‫ٍ‬ ‫ز‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ــب‬
‫ٍ‬ ‫بِقل‬ ‫***‬ ‫ــاب َود ْر ِســ ِه‬
‫مكِبــا ع أ ِي الكِت ِ‬
‫د قرانکريم ايتونو او زواجرو درس ته په ډېر ژړغوين زړه باندې په پوره توجه‬
‫رسه ناست وي‪.‬‬
‫َّ َ‬ ‫َ َ‬ ‫ُ َ ِّ ُ َ َّ‬ ‫ً َ َ َّ ُ‬ ‫َ‬ ‫ََْ‬ ‫َْ َ‬ ‫ََ‬
‫ِــر‬
‫يــر ِن عمــا حــوى ِف الضمائ ِ‬ ‫***‬ ‫ــي ألقــاهُ ي ْومــا لعلــه‬
‫فيــا لت ِ‬
‫های اکشکې زه هم وررسه يوه ورځ مالقات وکړم او هل هغه څه مې خرب کړي چې‬
‫په زړونو کې پټ او پناه پاتې دي‪.‬‬
‫َْ َ‬ ‫َْ ُ َ َ ُْ ْ َ َ‬ ‫ُّ َ‬ ‫َََْ ُ َْ َ‬
‫ِين المصطــى ذ ِِي المفاخ ِِر‬‫ِلنــر د‬ ‫***‬ ‫ــادلع‬‫ونرفــع أيدِينــا إِىل اهلل ب ِ‬
‫مونږ هم اهلل پاک ته د نيب صیل اهلل عليه وسلم ډېرو وياړونو واال دين د نرصت په‬
‫خاطر السونه لپه کوو‬
‫ْ ُ ِّ َ‬ ‫َ َ ْ َ َ َ ْ َ َّ ْ‬ ‫ُْ َ‬ ‫َ َ ْ ُ َ َ ْ َ َ َّ َ‬
‫ج ِر‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ف‬ ‫ك‬ ‫ِــن‬
‫م‬ ‫ــغِ‬ ‫ي‬ ‫ويقمــع أهــل الز‬ ‫***‬ ‫الشيعــ ِة َوالهدى‬
‫ِ‬ ‫وينــر أحــزاب‬
‫او دا داع کو چې د اساليم رشيعت ډلې مرسته وکړي او د ضاللت او فجور د‬
‫څښتنانو جرړې راوبايس‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫َْ‬ ‫َ َ َ ْ َ ٌ َ ْ َ ِّ‬ ‫َ ْ ََ ْ َ‬ ‫ََ َْ‬ ‫َ‬

‫ني الغ َواب ِ ِر‬
‫مــى عــودة نــو الســنِ ِ‬ ‫***‬ ‫يــق شــم ٍل فهــل ل ِمــا‬
‫فــآهٍ ع تف ِر ِ‬
‫د مسلمانانو په تيت او پرک ډېر افسوس‪ ،‬ايا د تېرو لکونو (د احتاد او اتفاق) په‬
‫څېر لکونو ته به بيا ستانه نه شو؟‬ ‫‪90‬‬

‫َّ َ َ َ ْ ُ َ‬ ‫َ ُّ َ‬ ‫ََْ ُ َ ْ ََ‬ ‫َ َ َ ْ َ ٌ ِّ‬

‫ِــر‬
‫تقــر بِهــا مِمــا تــرى عــن ناظ ِ‬ ‫***‬ ‫يــن تمع شــملنا‬
‫عــى نــرة ل ِدل ِ‬
‫نزدې ده چې د دين مرسته مو رسه خپل منځ کې بېرته راټول کړي چې هره‬
‫يلدونکي سرتګه پرې خيه يش‪.‬‬
‫ََ ْ َ ُ ُ َْ َ‬
‫ــت الْ َق َنــا َو ْ َ‬
‫ال َ‬ ‫َ َ َّ ً‬ ‫َََْ ُ َ ْ ُ‬
‫ــل ِّ‬
‫ِــر‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ا‬‫و‬ ‫وأعــداؤه ت‬ ‫***‬ ‫يــن فِيهــا أعِــزة‬
‫ِ‬ ‫ادل‬ ‫فيتــاح أه‬
‫دينداره خلک به پکې ډېر معزز او راحت په ژوند کې وي او د دين دښمنان به‬
‫پکې د نېزو او اسونو خپو هل الندې وي‪.‬‬
‫َّ ْ َ َ َ ْ ُ ُ ْ َ‬ ‫ََ‬ ‫ُ َ ِّ ً‬ ‫َّ‬ ‫ََ ْ ُ َ ْ‬
‫ادله ِر ما ناضــت ب ُروق الم َواط ِِر‬ ‫مدى‬ ‫***‬ ‫ــي بِالصــاة ِ مســلما‬
‫وأختِــم نظ ِ‬
‫زه خپل نظم په داسې حالت کې پای ته رسوم چې د ټولې زمانې په اندازه چې‬
‫ترکومه بريښناګانې او بارانونه وي سالم او درودونه وايم په‪...‬‬
‫ََ‬ ‫ْ‬ ‫َُ ْ َ ٌ َْ َ‬ ‫َ َّ ْ‬ ‫َ‬ ‫ََ َ َْ‬
‫ِــر‬
‫ــل األوام ِ‬
‫لهــم تابِــع يســى ب ِ ِفع ِ‬ ‫***‬ ‫ــب اذلِي‬
‫اآلل والصح ِ‬
‫ــد و ِ‬
‫ع أح ٍ‬
‫په حممد صیل اهلل عليه وسلم باندې او د هغه په هغو ملګرو باندې چې يې پېرواکر‬
‫ول او په نېکو اکرونو کې توند او چابکه ول‪.‬‬
‫ای اهلل! دنيا مو لويه موخه مه ګرځوه او مه يې زمونږ د علم اغيه ګرځوه‪ ،‬او مه اور‬
‫زمونږ ټياکنه ګرځوه‪ ،‬زمونږ د ګناهونو په سبب پر مونږ داسې چاروايک مه راوهل‬
‫چې زمونږ اړوند هل تا څخه ډار نه لري او نه راباندې رحم کوي‪ ،‬مونږ ته او زمونږ‬
‫مور او پالر ته او ټولو مسلمانانو ته په خپل ځانګړي رحم باندې خبشش وکړه ای‬
‫رحيم او مهربان ذاته‪.‬‬
‫ای اهلل! په حممد صیل اهلل عليه وسلم او کورنۍ او په ټول ملګرو يې رحم وکړه‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫‪91‬‬
‫يولسم فصل‬

‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې ګرد خري او سعادت او امر باملعروف او نيه عن‬
‫روايت دی ُ چې‬ ‫املنکرته د دعوت ترغيب ورکوي‪ ،‬هل ابوهريرة ريض اهلل عنه نه‬
‫َ َ َُ َ ْ َ ْ ْ ُ ُ‬ ‫َ ْ َ َ َ ًُ‬
‫وسلم فرمايي‪« :‬من دع إِل هدى‪ ،‬كن ل مِن الج ِر مِثل أج ِ‬
‫ور‬
‫ُ‬
‫رسول اهلل صیل اهلل عليه‬
‫ْ َ ًْ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َْ َ ْ ْ ُْ‬ ‫َ ْ َ َُ َ َُْ ُ َ َ ْ ُ‬
‫الث ِم مِثل‬
‫ور َهِم شيئا‪ ،‬ومن دع إِل ضلل ٍة‪ ،‬كن علي ِه مِن ِ‬
‫م َن تبِعه‪ ،‬ل ين َقص ذل ِك َمِن أج ِ‬
‫ْ َ ًْ‬ ‫َ ْ‬ ‫َُْ ُ‬ ‫َ ْ َ َُ‬
‫آث ِ‬
‫ام من تبِعه‪ ،‬ل ينقص ذل ِك مِن آثام ِِهم شيئا»‪[ .‬صحيح مسلم‪]۲۶۷۴ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬چا چې نېک عمل ته دعوت ورکړ نو د ده لپاره د پېرواکرو د عمل په اندازه‬
‫اجر او ثواب وي او د پېرواکرو هل اجر نه به بييخ هېڅ نه کميږي‪ ،‬او څوک چې‬
‫ګناهونو ته دعوت ورکړي نو د ده به د ګناهګارانو د عمل په اندازه ګناه کيږي چې‬
‫د ګناهګارانو هل ګناه نه به هېڅ یش نه کميږي‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده د ژوند هل فرصت څخه فايده او اخرت کې ورته ګټه‬
‫رسونکو عمل کولو ته هڅونه کوي‪ ،‬هل ابوهريرة ريض اهلل عنه نه روايت دی چې‬
‫َ َ َ ْ ْ َ ُ ْ َ َ َ َ َ ُ ُ َّ ْ َ َ‬
‫النسان انقطع عمله إِل مِن ثل ٍث‪:‬‬ ‫وسلم فرمايي‪« :‬إِذا مات ِ‬
‫َ‬
‫صیل اهلل عليه‬
‫َ‬
‫رسول اهلل‬
‫َ ْ ُ َُ‬ ‫ْ ََ َ‬ ‫ْ ََُْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬
‫ل صال ٍِح يدعو ل»‪[ .‬صحيح مسلم‪]۲۶۸۲ :‬‬
‫اري ٍة‪ ،‬أو عِل ٍم ينتفع ب ِ ِه‪ ،‬أو و ٍ‬
‫صدق ٍة ج ِ‬
‫ژباړه‪ :‬لکه چې انسان مړ يش هل دريو شيانو پرته يې نور عمل هم قطع او غوڅ يش‪:‬‬
‫دوامداره صدقه‪ ،‬ګټور علم چې فايده ترې اخستیل يش‪ ،‬نېک او صالح ځوی چې‬
‫داعګانې ورته کوي‪.‬‬
‫او اهلل پاک هم فرمايي‪::‬‬
‫(ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦﭧ ﭨ ﭩﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ‬
‫ﭯ) [سورت حرش‪]18 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ای هغو خلکو چې ايمان مو راړی دی هل اهلل څخه وډار شئ او دې ته دې‬
‫يو نفس وګوري چې د سبا ورځې لپاره يې څه (تيار) کړي دي‪ ،‬هل اهلل څخه وډار‬
‫شئ په يقني رسه چې اهلل پاک ستاسو په عملونو باندې اګاه دی‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې انسان پر اهلل باندې وجويب باور او اعتماد ته دعوت‬
‫کوي‪ ،‬دې ته يې دعوت کوي چې پر هغه ايمان ولري او نېک عملونه وکړي‪ ،‬نه په هغه‬
‫چا باور ولري چې اهلل ته د نزدې خملوق رسه اړيکې لري‪ ،‬هل ابوهريره ريض اهلل عنه‬ ‫‪92‬‬
‫نه روايت دی چې رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم د دې ايت هل نزول رسه پورته شو‪:‬‬
‫(ﭿ ﮀ ﮁ) [سورت شعراء‪]214 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او خپل نزدې خپل او خپلوان هل اهلل څخه وډاروه‪.‬‬

‫َْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ َ ً ََْ َ ْ َُ َْ َ ُ‬
‫ُ‬ ‫َ َْ َ َ ُ ْ‬
‫توا أنفسك ْم ‪ ،‬ال أغ ِن عنك ْم م َِن‬ ‫ش ق َري ٍش ‪-‬أو كِمة نوها‪ -‬اش‬ ‫پورته شو او وېويل‪« :‬يا مع‬
‫َُ ْ‬ ‫َ ْ ً َ َ َّ ُ ْ َ َ ْ ُ َّ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َُ ْ َْ ُ‬ ‫َ ًْ َ َ َ ْ ََ‬
‫ِب ال أغ ِن‬ ‫اهلل شيئا‪ ،‬يا عباس بن عب ِد المطل ِ‬ ‫اف ال أغ ِن عنكم مِن‬ ‫ٍ‬ ‫اهلل شيئا‪ ،‬يا ب ِن عب ِد من‬
‫َ ًْ َ َ َ ُ ْ َ‬ ‫َ ُ ْ َْ‬ ‫َ ْ ً َ َ َ َّ ُ َ َّ َ َ ُ‬ ‫َْ َ َ‬
‫ك م َِن اهلل شيئا‪َ ،‬ويا فاطِمة بِنت‬ ‫ول اهلل ال أغ ِن عن ِ‬‫عنك مِن اهلل شيئا‪ ،‬ويا ص ِفية ع ُمة رس ِ‬
‫َ ًْ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َْ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫ُ َ َّ َ‬
‫ك مِن اهلل شيئا»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪]۲۷۵۳ :‬‬ ‫ت مِن م ِال ال أغ ِن عن ِ‬ ‫ِين ما ِشئ ِ‬
‫مم ٍد سل ِ‬
‫ژباړه‪ :‬ای قريشو ‪-‬يا دېته نزدې بله لکمه يې استعمال کړه‪ -‬ځانونه وپېرئ‪ ،‬د اهلل‬
‫پاک هل اړخ نه درڅخه هېڅ نه شم دفع کویل‪ ،‬ای بنوعبدمناف! د اهلل پاک هل اړخ‬
‫نه درڅخه هېڅ نه شم دفع کویل‪ ،‬ای عباس بن عبداملطلب! د اهلل پاک هل اړخ نه‬
‫درڅخه هېڅ نه شم دفع کویل‪ ،‬ای صفيې د رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم ترورې!‬
‫د اهلل پاک هل اړخ نه درڅخه زه هېڅ نه شم دفع کویل‪ ،‬ای فاطمې د حممد صیل اهلل‬
‫عليه وسلم لورې! زما په مايلت کې چې دې څومره خوښه وي رانه يې وغواړه خو‬
‫د اهلل پاک هل اړخ نه درڅخه زه هېڅ نه شم دفع کویل‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې د خپل نفس په اصالح باندې امر کوي ترڅو‬
‫د اهلل د اوامرو په ادا ځان َ‬
‫ملزم وبويل او هل نواهيو څخه يې ځان رابند کړي‪ ،‬په‬
‫نيکو به امر کوي او هل نواهيو څخه به ځان ژغوري‪ ،‬په دې باب ډېری ايتونه او‬
‫نبوي حديثونه غږيديل دي‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې انسان د تل لپاره خپل رب رسه په اړيکه کې‬
‫سايت‪ ،‬خوا که د رب لورينې پرې راوريږي او که هل سختو ستړو رسه مشت او‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ګريوان وي‪ ،‬نیب صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪َ « :‬ع َج ًبا ِل ْمر ال ْ ُم ْؤمِن‪ ،‬إ َّن أ ْم َرهُ ُكَّ ُه َخ ْ ٌ‬
‫ي‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ َ َ َ ْ ُ َ َّ ُ َ َ َ َ َ َ َ ْ ً َ ُ َ ْ َ َ َ‬
‫اب ْت ُه َ َّ‬ ‫َ ْ َ َ َ َ َ َّ ْ ُ ْ‬
‫ض ُ‬
‫اء‪،‬‬ ‫َوليس ذاك ِلح ٍد إِل ل ِلمؤم ِِن‪ ،‬إِن أصابته ساء شكر‪ ،‬فكن خيا ل‪ ،‬وإِن أص‬
‫ب َف َك َن َخ ْ ً َ ُ‬
‫يا ل»‪[ .‬صحيح مسلم‪]۲۹۹۹ :‬‬ ‫َص َ َ‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ژباړه‪ :‬د مومن شان ته خوشحايل په اکر ده‪ ،‬د هغه ټولې چارې خري او ګټه ده‪ ،‬هل‬
‫مومن پرته بل هېڅوک دغه حالت نه لري‪ ،‬که ورته خري ورسيږي شکر پرې‬
‫‪93‬‬ ‫اوبايس نو د ده لپاره د خري خربه ده‪ ،‬او که ورته تکليف ورسيږي نو صرب پرې‬
‫وکړي نو هم ورهل د خري خربه ده‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې انسان په دې تزيوي چې ځان او ټونله سمه دمه‬
‫کړي‪ ،‬خري ته يې دعوت کوي او په دې يې پوهوي چې څنګه بايد خپل عقلونه‬
‫ازاد کړي او د ضاللت هل کږو ژورو يې څنګه سالم وسايت‪ ،‬او خپل ځان څنګه بايد‬
‫د اهلل په وحدانيت او عبادت وپايل‪ ،‬اسالم ورته توضيحوي چې څنګه بايد دوی‬
‫ځانونه هل زنګونو پاک صفا کړي او په ورځ کې پنځه وخته څنګه بايد خپلو روحو‬
‫ته په ملونځ باندې غذا ورکړي‪ ،‬اسالم ورته بيانوي چې څنګه بايد انسان خپل‬
‫مايلت او شتمين د اهلل د حقونو په ادا رسه تصفيه کړي‪ ،‬او څنګه به انسانيت وکویل‬
‫يش چې سامله کورنۍ ودانه کړي چې د ټونلې د پرخمتګ لپاره اساس او بنسټ دی‪،‬‬
‫ولې نه‪ ،‬په خپلولۍ يې کویل يش‪ ،‬د قريبانو د حقوقو په معرفت يې کویل يش او په‬
‫دې باندې ايتونه او حديثونه په اکيف انداز غږيديل دي‪ ،‬هل ابو ايوب انصاري ريض‬
‫َ َ ْ َ َ َّ َ َ ْ ْ َ َ ُ ْ ُ‬ ‫َ َّ َ ُ ً َ َ َّ ِّ َ َّ‬
‫ب ِن بِعم ٍل يدخِل ِن‬
‫ب صل اهلل علي ِه وسلم‪ :‬أخ ِ‬ ‫اهلل عنه روايت دی‪« :‬أن رجل قال ل ِلن ِ‬
‫َ َ ُْ ُ‬ ‫َ َ ْ َ َ َّ َ َ َ ٌ َ َ ُ َ ْ ُ ُ‬ ‫َ َّ َ َ َ َ َ ُ َ َ ُ َ َ َ َّ ُّ َ َّ‬
‫شك ب ِ ِه‬
‫ب صل اهلل علي ِه وسلم‪ :‬أرب ما ل‪ ،‬تعبد اهلل وال ت ِ‬ ‫اجلنة‪ ،‬قال‪ :‬ما ل م َا ل‪ .‬وقال انل َ ِ‬
‫َّ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ ْ ً ُ ُ َّ َ ُ ْ‬
‫صل الرحِم»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪]۱۳۹۶ :‬‬ ‫شيئا‪َ ،‬وت ِقيم الصالة‪َ ،‬وتؤ ِت الزكة‪َ ،‬وت ِ‬
‫ژباړه‪ :‬يو سړی نيب صیل اهلل عليه وسلم ته رایغ ورته يې وويل‪ :‬ما ته داسې عمل‬
‫وښايه چې جنت ته مې داخل کړي‪ ،‬چا وويل؟ دا څه جمبور کړ؟ نيب صیل اهلل‬
‫عليه وسلم وفرمايل‪ :‬ولې د څه اړوند پوښتنه لري؟ د اهلل عبادت کوه او هېڅ یش‬
‫وررسه مه رشيکوه‪ ،‬ملونځ کوه او زاکت ورکوه او خپلويل پاهل‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې د علم او پوهې باوجود په باطله توګه جنګ‬
‫جګړې غندي‪ ،‬هغه ډول شفاعت هم غندي چې د اهلل د حدودو تنفيذ تعطيلوي‪،‬‬
‫په مسلمان کې داسې څه ويل چې په هغه کې نه وي هم حرام بويل‪ ،‬د اسالم هل‬
‫پاکو سپيڅلو موخو څخه يوه موخه دا هم ده چې د عدالت او ترحم په غښتلو‬
‫بنسټونو انساين ټونله ودانوي‪ ،‬د مينې او الفت او د ګټورې مرستې په فضاء کې به‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫د روح غړی مرشي کوي‪ ،‬د کمزورتيا هل ګردو الملونو به سامله ټونله وي‪ ،‬هل ابن‬
‫عمر ريض اهلل عنه نه روايت دی چې ما هل رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم څخه‬
‫َ ْ‬ ‫َ َ ْ َ َّ‬ ‫َ ْ َ َ ْ َ َ َ ُ ُ ُ َ َ ٍّ ْ ُ ُ‬
‫اوريديل دي ويل يې‪« :‬من حالت شفاعته دون حد مِن حدو ِد اهلل‪ ،‬فقد ضاد اهلل‪َ ،‬ومن‬ ‫‪94‬‬
‫َ‬ ‫ُْ‬ ‫َ َّ َ ْ َ َ ْ ُ َ ْ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َُ َ ْ َُ ُ َْ ََْ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫نع عنه‪َ ،‬ومن قال ِف مؤم ٍِن ما‬ ‫خاصم ِف َباط ٍِل وهو يعلمه‪ ،‬ل ْم يزل ِف سخ ِط اهلل حت ي ِ‬
‫َ ْ َ َ َ َ َ َّ َ ْ ُ َ َّ َ َ‬ ‫ْ ََُ‬ ‫َْ َ‬
‫ال حت يرج مِما قال»‪[ .‬سنن ايب داود‪]۳۵۹۷ :‬‬ ‫ليس فِي ِه أسكنه اهلل ردغة الب ِ‬
‫ژباړه‪ :‬د اهلل د حدودو تنفيذ کې چې د چا شفاعت واقع يش نو هل اهلل رسه يې په حکم‬
‫کې خمالفت وکړ‪ ،‬او څوک چې په باطل جنګ جګړې کوي او ښه ورته پته وي چې‬
‫په ناحقه دی نو تر هغه به د اهلل په غضب او غصه کې وي چې بېرته ترې وتیل نه‬
‫وي‪ ،‬او څوک چې په مسلمان کې داسې څه ووايي چې ورپکې نه وي اهلل پاک به‬
‫يې د جهنم په خټو او چقړو کې ووسوي‪ ،‬تر دې چې هل خپلو خربو بېرته ستون يش‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې د دروغو ګوايه حرامه بويل‪ ،‬ځکه چې په دې کې‬
‫ډېری او بال شمېر ستونزې او نورو مسلمانانو ته تکليف دی‪ ،‬په دې رسه انسان‬
‫خپل دين د بل چا په دنيا پلوري‪ ،‬د کوم چا په حق کې چې ګوايه کوي هم وررسه‬
‫بد کوي ځکه هل هغه رسه يې په ظلم او استبداد کې مرسته وکړه‪ ،‬او هل هغه چا‬
‫رسه هم بده رويه ده چې ګوايه ورباندې کوي‪ ،‬ځکه چې حق يې ورهل هل منځه‬
‫يوړ‪ ،‬او هل قايض رسه په دې بد کوي چې په خپلې خولورۍ يې هل حق څخه ګمراه‬
‫کړ‪ ،‬د دروغو په ګواهۍ يې هل امت رسه بد دا دي چې د هر چا حقوق يې په تزلزل‬
‫کې واچول او ډاډ او اطمينان يې هل هر چا څخه واخست‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې د جاهليت د دور ټول کړه وړه يې حرام وبلل‪،‬‬
‫لکه طعن يف االنساب او په مړي باندې په نارو سور ژړل‪ ،‬هل ابوهريره ريض اهلل‬
‫َُ‬ ‫ََْ‬
‫اس هما‬‫ان ِف انلَّ ِ‬
‫عنه نه روايت دی چې رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬اثنت ِ‬
‫ِّ َ َ ُ َ َ ْ َ ِّ‬ ‫َّ َ‬ ‫ْ ُ ْ ٌ َّ ْ ُ‬
‫ب َوانلياحة ع المي ِ‬
‫ت»‪[ .‬صحيح مسلم‪]۶۷ :‬‬ ‫ب ِ ِهم كفر‪ :‬الطعن ِف النس ِ‬
‫ژباړه‪ :‬په خلکو کې دوه شيان د کفر دي‪ :‬په نسب کې عيب لګول او په مړو‬
‫باندې په نارو سورو ژړل‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې د خمونو هل وهلو او د غم او درد په مهال د جامو او‬
‫اکيلو شکولو نه يې منعه کړې ده‪ ،‬هل عبداهلل بن مسعود ريض اهلل عنه نه روايت‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ُ ُ َ َ َّ‬ ‫َ ْ َ َّ َ ْ َ َ‬
‫دی چې رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬ليس مِنا من لط َم اخلدود‪َ ،‬وشق‬
‫َ َّ‬ ‫ُُ َ َ َ َ ْ‬
‫اجليوب‪َ ،‬ودع بِدع َوى اجلا ِ‬
‫هلِي ِة»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪ ،۱۲۹۴ :‬صحيح مسلم‪]۱۰۳ :‬‬

‫‪95‬‬ ‫ژباړه‪ :‬هل مونږ څخه هغه څوک نه دی چې خمونه ويه او اکيل څريي‪ ،‬او د جاهليت‬
‫په څېر د هالکت چغې نارې ويه‪.‬‬
‫د اساليم رشيعت بله ګټه دا ده چې پر اضافه اوبو باندې ولقه اچول او يا يې‬
‫مسافرو ته نه ورکول په سختو الفاظو حتريم کړي دي‪ ،‬هل ابوهريرة ريض اهلل عنه نه‬
‫َ َ‬ ‫َ َ ٌ َ ُ َ ِّ ُ ُ‬
‫روايت دی چې رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬ثلث ل يكلمه ُم اهلل ي ْوم‬
‫ََْ ََُُْ‬ ‫ُ ٌ ََ َ ْ َ‬ ‫َُ َ َ ٌ َ‬ ‫ْ َ َ َ َ َ ْ ُ ُ َ ْ ْ َ َ ُ َ ِّ‬
‫يه ْم َوله ْم عذاب أ ِل ٌم‪َ :‬رجل ع فض ِل ما ٍء بِالفلة ِ يمنعه‬
‫ال ِقيامةِ‪ ،‬ول ينظر إِل ِهم‪ ،‬ول يزك ِ‬
‫َّ‬ ‫َ ْ‬
‫يل»‪[ .‬صحيح مسلم‪]۱۰۸ :‬‬ ‫مِن اب ِن السبِ ِ‬
‫ژباړه‪ :‬درې ډوهل خلک دي چې د قيامت په ورځ به وررسه اهلل بييخ خربې ونه‬
‫کړي او نه به ورته د رمحت په نظر وګور‪ ،‬نه به يې هل عذاب څخه پاک کړي او‬
‫برسېره پر دې به ورته دردناک عذاب هم ورکړي‪ ،‬يو هغه څوک دی چې په دشته‬
‫مريه کې يې اضافه اوبه هل مسافر نه بندې کړي وي‪.‬‬
‫َ َ ََُْ َ َ ْ‬ ‫ٌُ َََ َ ْ َ َ ََُ ُ‬
‫ايل ْوم أمنعك فض ِل‬ ‫په بل روايت کې ال دا هم راځي‪َ « :‬و َرجل منع فضل ما ٍء فيقول اهلل‪:‬‬
‫َ َ ََْ َ َ ْ َ َ َْ َ ْ َ ْ ََ َ‬
‫كما منعت فضل ما لم تعمل يداك»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪]۲۳۶۹ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او بل هغه سړی دی چې اضافه اوبه يې منعه کړي وي اهلل به ورته ووايي‪:‬‬
‫نن درڅخه خپل احسان داسې رابندوم لکه تا چې هغه اوبه رابندې کړې وې‬
‫چې السونو دې نه وې پېدا کړې‪.‬‬
‫ای اهلل زمونږ زړونه د ايمان په رڼا باندې روښانه کړه او مونږ د سمې الرې‬
‫ښونکي او موندونکي وګرځوه‪ ،‬هل خپلو نېاکنو بندګانو رسه مو يو ځای کړه‬
‫چې نه پرې ډار او نه پرې ترس شته‪ ،‬مونږ ته‪ ،‬زمونږمور اوپالر او ټولو مسلمانانو‬
‫ته په خپل ځانګړي رحم د ګناهونو خبشش وکړه‪ ،‬ای اهلل! په حممد صیل اهلل عليه‬
‫وسلم او کورنۍ او په ټول ملګرو يې رحم وکړه‪.‬‬
‫‪97‬‬
‫دولسم فصل‬

‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې د يو پر بل په نفس‪ ،‬مال‪ ،‬عزت او ابرو او عقل‬

‫باندې تېرې ناروا بويل‪ ،‬او د تېري هر ډول ته يې مناسبه زسا ايښې ده‪ ،‬لکه‬
‫قصاص‪ ،‬حد‪.‬‬
‫اساليم اخالق لکه صدق‪ ،‬امانت‪ ،‬وفا او عفت د اسالم هل نظره نه يواځې دا چې‬
‫کمايل امور دي لکه ځينې خلک چې يې اټلکوي‪ ،‬بلکې واجبات يې بويل او ډېر‬
‫حرص پرې کوي‪ ،‬که څوک يې هل دائرې څخه ووځي ورته يادوي چې که توبه‬
‫ونه بايس نو په اخرت کې به ترې هرومرو بدهل اخستیل يش‪ ،‬هل ابوهريرة ريض اهلل‬
‫ََْ َ َ ُْ ْ ُ‬
‫عنه نه روايت دي چې رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬أتد ُرون ما المفلِس؟‬
‫ْ‬
‫ْ ُ َّ َ َ َ ْ َ َ‬ ‫َ َ َ َ َ َ َ َ َ َّ ْ ُ ْ َ‬ ‫َ َ ْ َ‬ ‫َ ُ ُْْ ُ‬
‫قالوا‪ :‬المفلِس فِينا من ل د ِْره َم ُل َول متاع‪ ،‬فقال‪ :‬إِن المفلِس مِن أم ِت يأ ِت ي ْوم ال ِقيام ِة‬
‫َْ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫بِصل ٍة‪َ ،‬و ِصيامٍ ‪َ ،‬وزك ٍة‪َ ،‬ويأ ِت قد شت َم هذا‪َ ،‬وقذف هذا‪َ ،‬وأكل مال هذا‪َ ،‬وسفك دم هذا‪،‬‬
‫َ ْ َ َ ْ َ َ َ ُُ ََْ َ ْ‬ ‫َ َ ْ َ َ َ‬ ‫َ َ َ َ َ َ ََُْ َ َ ْ َ َ َ‬
‫ضب هذا‪ ،‬فيعطى هذا مِن حسنات ِ ِه‪َ ،‬وهذا مِن حسنات ِ ِه‪ ،‬فإِن فنِيت حسناته قبل أن‬ ‫و‬
‫َّ‬ ‫ُ ْ َ َ َ َ ْ ُ َ ْ َ َ َ ُ ْ َ ُ َ ْ َ َ ْ ُ َّ ُ َ‬
‫ار»‪[ .‬صحيح مسلم‪]۲۵۸۱ :‬‬ ‫يقض ما علي ِه أخِذ مِن خطاياهم فط ِرحت علي ِه‪ ،‬ثم ط ِرح ِف انل ِ‬
‫ژباړه‪ :‬ايا تاسو خرب ياست چې مفلس څوک دی؟ هغوی وويل‪ :‬مونږ کې مفلس‬
‫هغه دی چې درهم او ساز او سامان ونه لري‪ ،‬هغه وويل‪ :‬زما به امت کې مفلس‬
‫هغه دی چې د قيامت په ورځ به ملونځ‪ ،‬روژه‪ ،‬او زاکت راوړي‪ ،‬ده ته به يې سپورې‬
‫ستغې وييل وي‪ ،‬او په ده به يې بهتان پورې کړی وي‪ ،‬او د ده به يې مال خوړیل وي‪،‬‬
‫او د ده به يې وينه توی کړي وي او دا به يې ډبویل وي‪ ،‬ده ته به يې حسنات ورکړل‬
‫يش او ده ته هم‪ ،‬که يې حسنات وړاندې هل دې ختم يش چې حقوق ترې پوره نه‬
‫وي اخستل شوي نو د مظلومانو ګناهونه به راواخستل يش او پر ده به واچول يش‬
‫او بيا به په اور کې ګوزار کړی يش‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې مسلمان په دې هڅوي چې ښه ژوند يې دا دی‬
‫چې پاک زبانه وي او د هېڅ چا په غيبت نه وي ښکېل‪ ،‬نه غيبت کوي او نه‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫نميمت‪ ،‬نه سپورې ستغې وايي او نه په مسلمان تور پورې کوي‪ ،‬نه پرې لعنت‬
‫وايي او نه ورپورې ټوکې ملنډې کوي‪ ،‬نه پرې افرتاء تړي او نه دروغ‪ ،‬هل ابوهريرة‬
‫َ ْ َ َ‬
‫ريض اهلل عنه نه روايت دی چې رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم فرمایي‪« :‬من كن‬
‫ََُْ ْ َ ًْ َْ َ ْ ُ ْ‬
‫‪98‬‬

‫لصمت»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪]۶۰۱۸ :‬‬ ‫يُ ْؤم ُِن باهلل َو َ‬

‫ايل ْو ِم اآلخ ِِر فليقل خيا أو ِ‬ ‫ِ‬
‫ژباړه‪ :‬د چا چې په اهلل او اخرت په ورځ ايمان وي نو يا دې د خري خربې وکړي او‬
‫يا دې خاموش پاتې يش‪.‬‬
‫ُ ْ َ َْ ُ ْ َ َ ٌ‬ ‫ُ ْ ََ ْ َ َ ُ ْ ََ ْ َ َ‬
‫او فرمایي‪« :‬فإن دِم َ‬ ‫َ َّ َ‬
‫اءكم وأموالكم وأعراضكم‪ ،‬عليكم حرام»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪]۱۰۵ :‬‬ ‫ِ‬
‫ژباړه‪ :‬په يقني رسه چې ستاسو وينې‪ ،‬ستاسو شتمين او ابروګانې مو پر يو بل‬
‫حرامې دي‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې انسان د خپل واجب په ادا راتزيوي‪ ،‬هل دې څخه‬
‫يې منعه کوي چې هل خپل اهل او ورونو څخه‪ ،‬هل خپلو خپلوانو او قريبانو څخه‪ ،‬هل‬
‫خپلو دوستانو او ګاونډيانو څخه دې نېکې مشورې احتاکر کړي‪ ،‬يا هل نورو هغو چا‬
‫نه خپلې مشورې راونييس چې د خپلولۍ يو ډول اړيکي وررسه لري‪ ،‬دې توجيهاتو‬
‫ته يې وسيله بايد په حق او حقانيت باندې يو بل ته توصيه کول وي‪ ،‬يو بل ته بايد‬
‫ټول په صرب او حوصلې‪ ،‬په امر باملعروف او نيه عن املنکر باندې توصيه وکړي‪.‬‬
‫د اسالم بله ګټه دا ده چې په حيا باندې امر کوي‪ ،‬چې هم د هر خري او فضيلت‬
‫بنسټ دی او هم هل هر ډول رش څخه د انسان د ژغورنې سرت المل دی‪ ،‬خو د هغه‬
‫چا لپاره چې اهلل ورته توفيق ور په برخه کړی وي‪ ،‬هل عبداهلل بن مسعود ريض‬
‫ْ َ ْ ُ‬
‫اهلل عنه نه روايت دی چې رسول اهلل صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬استحيوا م َِن‬
‫َ َ َْ َ َ َ َ‬ ‫َّ َ ْ َ ْ َ َ ْ ُ‬ ‫َ َّ َ َ َ َ ُ ْ َ َ ُ َ‬
‫ك َّن‬ ‫احلمد هلل‪ ،‬قال‪ :‬ليس ذاك‪َ ،‬ول ِ‬ ‫احلياءِ‪ .‬قال‪ :‬قلنا‪ :‬يا َرسول اهلل إِنا نستح ِي و‬ ‫اهلل حق‬
‫َ َْ ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َّ ْ َ َ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ ْ َ‬
‫ِالستِحياء مِن اهلل حق احلياءِ أن تفظ الرأس وما وع‪ ،‬وابلطن وما حوى‪ ،‬ولذك ِر‬
‫َ َّ‬ ‫َ َ َ َ َ َ َ ُّ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ ْ ْ َ ْ َ‬ ‫َ َ ْ َ َ‬ ‫َ َ‬
‫ادلنيا‪ ،‬فمن فعل ذل ِك فقد استحيا م َِن اهلل حق‬ ‫الم ْوت َوابلِل‪َ ،‬ومن أ َراد اآلخِرة ترك ِزينة‬
‫ََ‬
‫احلياءِ»‪[ .‬جامع الرتمذي‪]۲۴۵۸ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬هل اهلل څخه په حقه توګه حيا وکړئ‪ ،‬مونږ وويل‪ :‬د اهلل رسوهل! مونږ خو‬
‫احلمدهلل هل اهلل څخه حيا کو‪ ،‬هغه ويل‪ :‬حيا دغه نه ده‪ ،‬سمه دمه حيا هل اهلل څخه‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫دا ده چې ته خپل رس او رس چې په څه يش مشتمل دی حمفوظ وساتې‪ ،‬خيټه‬

‫او مشموالت يې حمفوظ وساتې‪ ،‬مرګ ځان ته راياد کړې او اخرت چې څوک‬
‫‪99‬‬ ‫غواړي نو هغه د دنيا ډول ډال پريږدي‪ ،‬که څوک داسې وکړي نو هل اهلل څخه يې‬
‫حقه حيا وکړه‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې هغه څه نښه جوړول يې حرام کړي دي چې‬
‫ساکښ وی‪ ،‬په صحيحينو کې هل ابن عمر ريض اهلل عنه نه روايت دی چې هغه‬
‫په څه شمېر کسانو باندې تېرېده او هغوی هل مارغه څخه نښه جوړه کړې وه‪ ،‬خو‬
‫چې ابن عمر ريض اهلل عنه يې ويلد ټول وتښتېدل‪ ،‬ابن عمر وويل‪ :‬دا چا کړي‬
‫دي؟ که هر چا دا کړي وي اهلل دې پرې لعنت و وروي‪ ،‬نيب صیل اهلل عليه وسلم‬
‫پر هغه چا لعنت ويیل دی چې ساکښ خملوق نه نښې جوړوي‪( .‬صحيح مسلم‪)۵۸ :‬‬

‫د اساليم دین بله ګټه دا ده چې د ازاد سړي هل پلورلو يې منع کړې ده‪ ،‬نيب صیل‬
‫ُ‬ ‫ٌُ َ ْ َ‬ ‫َ ٌََ ََ َ ْ ُ ُ َ َ َ َ‬ ‫َ َ‬
‫اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬قال اهلل‪ :‬ثالثة أنا خصمه ْم ي ْوم ال ِقيامةِ‪َ :‬رجل أعطى ِب ث َّم‬
‫َ َ َ َ َ ُ ٌ َ َ ُ ًّ َ َ َ َ َ َ َ ُ َ َ ُ ٌ ْ َ ْ َ َ َ ً َ ْ َ َ ْ ُ َ ُ ْ َ ْ‬
‫ريا فاست ْوف مِنه َول ْم يع ِط أج َرهُ»‪.‬‬ ‫ج‬
‫غدر‪ ،‬ورجل باع حرا فأكل ثمنه‪ ،‬ورجل استأجر أ ِ‬
‫[صحيح ابلخاري‪]۲۲۲۷ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬اهلل پاک وايي‪ :‬د قيامت په ورځ به زه هل درې ډوهل خلکو رسه جنګ کوم‪:‬‬
‫هغه څوک چې زما په نوم لوظ وکړي او بيا غدر وکړي‪ ،‬او هغه څوک چې ازاد‬
‫انسان وپلوري او نرخ يې وخوري‪ ،‬او هغه څوک چې په مزدورۍ څوک ونييس‪،‬‬
‫خپل عمل ترې پوره واخيل او مزدوري ورنه کړي‪.‬‬
‫د تېر حديث په رڼا کې د اساليم دين بله ګټه دا ده چې هغه چا ته سخت وعيد‬
‫اوروي چې هل مزدور څخه اکر اخيل او هغه ته پوره مزدوري نه ورکوي‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې ساحر او اکهن په خپل عمل درامد کې تصديقول‬
‫َ ْ َ َّ َ ْ َ َ َّ َ َ ْ ُ َّ َ َ َ َ َ َّ‬
‫ي ُل ‪ ،‬أ ْو تكه َن‬‫حرام ګڼي‪ ،‬نيب صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬ليس مِنا من تطي أو ت ِط‬
‫َ َُ‬ ‫َ ْ ُ ُ ِّ َ َ ُ َ ْ َ َ َ َ ْ ُ‬
‫حر ل»‪[ .‬اجلامع الصحيح للسنن واملسانيد‪]۳۳۳ / ۱۷ :‬‬
‫أو تكهن ل‪ ،‬أو سحر أو س ِ‬
‫ژباړه‪ :‬هل مونږ څخه هغه څوک نه دی چې يا بدپايل نييس او يا ورهل بدپايل نيول‬
‫کيږی‪ ،‬يا خپله کهانت کوي او يا ورهل کهانت ويش‪ ،‬يا خپله سحر کوي او يا ورهل‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫سحر ويش‪ ،‬او څوک چې اکهن ته رايش او په خپلو خربو کې يې تصديق کړي نو‬
‫په حممد صیل اهلل عليه وسلم نازل شوي دين يې کفر وکړ‪.‬‬
‫َ‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې العياذ باهلل (قِ َداده) يې حرام کړې ده‪ ،‬قداده دې‬ ‫‪100‬‬

‫ته ويل کيږي چې هل سړي رسه پردې ښځه واچول يش‪ ،‬که د سړي لپاره ښځه‬
‫سړي راوسيت او که ښځې خو حرامه ده‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې مسلمان ته د تکليف ورکولو په نيت زوردارو ته‬
‫يې چغل خوري حرامه کړې ده‪.‬‬
‫دا ساليم دين بله ګټه دا ده چې د بل چا د ملکيت غصب يې حرام بلیل دی‪،‬‬
‫ځکه غصب د ظلم او ورانکارۍ يو ډول دی او هل ظاملانو رسه اهلل مينه نه کوي‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې په استقامت او رسښندنې خلکو ته دعوت ورکوي‪،‬‬
‫استقامت په ټولو اکرونو‪ ،‬په ټولو حاتلونو او اقوالو او افعالو کې د اعتدال نوم دی‪،‬‬
‫په استقامت رسه نفس په افضل ترين او اکمل ترين حالت کې وي‪ ،‬په دې حالت‬
‫کې هل نفس څخه نه خو کوم قبيح اکر صادريږي او نه ورته ذم او مالمتيا متوجه‬
‫وي‪ ،‬استقامت هله منځ ته راځي چې د اساليم رشيعت رشيف احاکمو باندې‬
‫عميل اکر خمه واخيل‪ ،‬منګولې پرې لککې کېښودیل يش او تر حدودو يې عدوان‬
‫ونه يش‪ ،‬نېک او فاضل اخالق يې عميل بڼه ولري او د کمال صفتونه يې په نفس‬
‫کې شته يش‪ ،‬اهلل پاک فرمایي‪:‬‬
‫(ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ‬
‫ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ) [سورت فصلت‪]30 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬هغه خلک چې وايي زمونږ رب اهلل دی او بيا په دې خربه لکک والړ وي‪،‬‬
‫مالئک پرې رانازيلږي او ورته ډاډ ورکوي چې هېڅ خوف او ترس مه کوئ او‬
‫مه خفه کېږئ‪ ،‬د هغو جنتونو دې درته مبارک وي چې هل تاسو رسه يې وعدې‬
‫کېدیل شوې‪.‬‬
‫او اهلل پاک خپل پېغمرب ته وايي‪:‬‬
‫ﮓ ﮔ ﮕ) [سورت هود‪]۱۱۲ :‬‬ ‫(ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐﮑ ﮒ‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ژباړه‪ :‬چې څنګه درته امر کيږي هغه ډول په دېن لکک او مضبوط ودريږه او هغه‬
‫څوک هم چې هل تارسه دي او هېڅ ډول رسغړونه مه کوئ‪ ،‬اهلل ستاسو عملونو لره‬
‫‪101‬‬
‫يلدونکی دی‪.‬‬
‫ُ ْ َ‬ ‫او نيب صیل اهلل عليه وسلم هم سفيان بن عبداهلل ته وويل‪« :‬قُ ْل َر ِّ َ‬
‫ب اهلل ث َّم است ِق ْم»‪.‬‬
‫[جامع الرتمذي‪]۲۴۱۰ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ته داسې ووايه چې اهلل زما رب دی او بيا پرې لکک ودرېږه‪.‬‬
‫د اساليم بله ګټه دا ده چې که يو څه يې حرام کړي دي نو په بدل کې يې ورهل‬
‫ډېر ښه څېز روا کړی دی‪ ،‬هم د حرام شده شيانو ځای نييس او هم انسان هل‬
‫حرامو بې غمه کوي‪ ،‬د استسقاء باالزالم د حرمت متعلق چې امام ابن القيم‬
‫رمحه اهلل تفصييل شننه کړې ده چې اهلل پاک استسقام باالزالم حرام کړی دی‬
‫خو په بدل کې يې ورهل داعء استخاره نېک عوض ورکړی دی‪ ،‬که يې ربا حرام‬
‫کړې ده نو بديل کې يې ګټوره سوداګري ده‪.‬‬
‫اسالم په خلکو قمار بازي حرامه کړې ده او په بدل کې يې ورهل د اسونو او‬
‫اوښانو او غشو مسابقه باندې د مايلت خوراک روا کړی دی‪.‬‬
‫که اسالم په خلکو ورېښم حرام کړي دي نو په عوض کې يې ورهل قيميت او نايابه‬
‫د وړۍ‪ ،‬د کتان او مالوچو پوښاکونه هم ورکړي دي‪.‬‬
‫که اسالم په مسلمانانو نشه يې توکې حرامې کړي دي نو په بدل کې يې ورته‬
‫خوندور او د روح او بدن لپاره ګټور څښاکونه هم ورکړي دي‪.‬‬
‫اسالم په ګرد انسانيت باندې پليت خوراکونه حرام کړي دي او په بدل کې يې‬
‫ورته خوندور خواړه ورکړي دي‪ ،‬که د اساليم تعليماتو پلټل داسې پېل کړو راته‬
‫به جوته يش چې د ژوند په هېڅ اړخ کې اسالم په انسانانو باندې تنګي نه ده‬
‫راوستې مګر په بل اړخ کې يې پرې پرايخ راوستې ده‪ ،‬واهلل اعلم‪.‬‬
‫ای اهلل! په حممد صیل اهلل عليه وسلم او کورنۍ او په ټول ملګرو يې رحم وکړه‪.‬‬
‫‪103‬‬
‫ديارلسم فصل‬

‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې په خپلو ترشيعاتو او توجيهاتو کې ښه نيتونه‪ ،‬پاک‬

‫َّ َ َ ْ َ ُ‬
‫زړونه او مقدسې موخې تقديروي‪ ،‬نيب صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪« :‬إِنما األعمال‬
‫َ ََ‬ ‫ُ ِّ ْ‬ ‫َ َّ َ‬ ‫ِّ َّ‬
‫ئ ما نوى»‪[ .‬صحيح ابلخاري‪]۱ :‬‬
‫ات‪ ،‬وإِنما ل ِك ام ِر ٍ‬
‫بِانلي ِ‬
‫ژباړه‪ :‬د ټولو عملونو مدار په نيتونو پورې دی او د هرسړي لپاره به هغه څه وي‬
‫چې ده يې نيت کړی وي‪.‬‬
‫په ښه نيت رسه مباحات او اعدتونه په اطاعت او اهلل ته په قربت بديلږي‪ ،‬که‬
‫د خپل ژوند د حتفظ او د نفس د تقويې په خاطر څوک خوراک وکړي ترڅو د‬
‫اهلل عبادت او واجبات په سمه توګه ادا کړی يش‪ ،‬د خپل اهل او چبو حقوق کې‬
‫کوتايه ونه کړي‪ ،‬نو د نېک نيت پر بنسټ يې دغه خوراک او څښاک د عبادت‬
‫طبيعت اخيل‪ ،‬همدا ډول که څوک هل خپلې يب يب يا وينځې رسه د نفس د عفاف‬
‫او د چبو د زيادت په خاطر همبسرتي وکړي نو د نېک نيت هل خمې يې که څه هم ده‬
‫خپل شهوت پر ځای کړ خو د عبادت طبيعت يې ودرلود‪ ،‬اهلل پرې انسان ته اجر‬
‫َ ُ ْ َ َ ُ‬
‫«و ِف بضعِ أحدِك ْم‬ ‫او ثواب ورکوي‪ ،‬په دې هلکه نيب صیل اهلل عليه وسلم فرمايي‪:‬‬
‫َ َ ْ َ َ َ َُْ َ‬ ‫ََ َ َ ُ َ َ ْ َُ َ ُ ُ َ‬ ‫َ َ ٌَ َ ُ َ ُ َ‬
‫صدقة‪ ،‬قالوا‪ :‬يا َرسول اهلل‪ ،‬أي ِأت أحدنا شه َوته َويكون ُل فِيها أج ٌر؟ قال‪« :‬أ َرأيت ْم ل ْو‬
‫ض َع َها ف ْ َ َ َ َ َ ُ َ ْ ٌ‬
‫الل ِل كن ل أجر»‪[ .‬صحيح‬
‫َ ْ ٌ َ َ َ َ َ َ َ‬ ‫َ َ َ َ َ َْ‬ ‫َ ََ‬
‫َوضعها ِف ح َرامٍ أكان علي ِه فِيها ِوزر؟ فكذل ِك إِذا و‬
‫ِ‬
‫مسلم‪]۱۰۰۶ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬تاسو کې د يو چا مجاع هم د هغه لپاره صدقه ده‪ ،‬صحابه کرامو وويل‪ :‬ای د‬
‫اهلل رسوهل! که مونږ کې څوک خپل شهوت ته راځي نو څنګه د هغه لپاره صدقه‬
‫شمېرل کيږي؟ هغه وويل‪ :‬که دغه اندام په حرام کې کيږدي نو ايا ګناه به پرې نه‬
‫وي؟ نو که په حاللو کې يې استعمال کړي نو ثواب يې په کې دی‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې په مسلمان باندې د مغصوب او مرسوقو شيانو‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫پلور او پېر حرام کړی دی‪ ،‬که څوک مغصوب يا مرسوق شيان واخيل نو هل ظالم‬
‫رسه يې مرسته وکړه‪ ،‬خو که مغصوب او مرسوقو شيانو مدت د اغصب او سارق‬
‫په ملکيت کې اوږد هم يش بيا هم ورهل نه حاليلږي‪ ،‬ځکه د وخت ډېرښت د‬ ‫‪104‬‬

‫چا لپاره د حرامو د حليت سبب نه يش جوړېدی او نه پرې د اصيل مالک حق‬
‫ساقطيږي‪.‬‬
‫د اساليم دين بله ګټه دا ده چې ربا يې حرامه کړې ده‪ ،‬ځکه ربا ويل کيږي دې‬
‫ته چې پردی مال پکې څوک برناحق او بې عوض واخيل‪ ،‬که څوک يوه روپۍ په‬
‫دوو روپو خرڅه کړي نو يوه روپۍ يې بې هل کوم عوض اوبدل څخه راجلب کړه‪،‬‬
‫ځکه د انسان مايلت د هغه د اړتياو پورې معلق دی او عظيم حرمت لري‪.‬‬
‫دوهم‪ :‬د خلکو ترمنځ د ربا معامالت د قرض په نوم انساين همدردي هل منځ وړي‪.‬‬
‫دريم‪ :‬ربا انسان د معيشت او مزدورۍ هل مشقت څخه په کناره کوي‪ ،‬که څوک‬
‫ربوي معامالت کوي نو کسب او اکر يې هم نه وي‪ ،‬په دې رسه د ډېرو خلکو ګټې‬
‫هل خاورو رسه خاورې کيږي او هل عمل او جد و جهد نه په کسالت کې لويږي‪،‬‬
‫برسېره پر دې اهلل پاک په سودخور‪ ،‬سود ورکونکي او يلکوال او ګواه ټولو باندې‬
‫لعنت هم ويیل دی‪.‬‬
‫د اهلل بندګانو! تاسو چې د اساليم دين کوم حماسن واورېدل دا د اسالم د حماسنو‬
‫هل درياب څخه څاڅیک و چې د خواره واره عرب پرې اهلل راغونډ کړل‪ ،‬د هغوی‬
‫زړونه يلکې يې يوې کړې‪ ،‬اخالق او طبيعتونه يې ورهل مهذب کړل‪ ،‬د جنګ د‬
‫ډکر نوميايل خلک يې ترې جوړ کړل‪ ،‬پراخه حکومت يې درلود‪ ،‬د ځمکې مرشق‬
‫او مغرب يې په ولقه کې ولويد‪ ،‬د ځمکې په ټولو اړخونو کې يې اساليم بېرغ‬
‫رپاند پورته کړ‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ)‬ ‫(ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ‬
‫[سورت ال عمران‪]103 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬د اهلل لورينه راياده کړئ چې خپل منځ کې رسه دښمنان وئ‪ ،‬ستاسو زړونه‬
‫يې يو کړل او د نعمت هل خمې يې ورونه ورونه جوړ شوئ‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫او اهلل پاک فرمايي‪:‬‬

‫(ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ‬
‫‪105‬‬ ‫ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ) [سورت انفال‪]۲۶ :‬‬

‫ژباړه‪ :‬او هغه وخت ياد کړئ چې په ځمکه کې بې وسه وئ او هل دې څخه‬

‫ډارېدئ چې خلک به مو يرغمال کړي‪ ،‬نو اهلل تاسو ته ځای درکړ او د خپلې‬
‫مرستې هل خمې يې ستاسو تاييد وکړ‪.‬‬
‫اساليم دين داسې دی چې اهلل پاک د ټولې ځمکې پر مخ لکه د روښانه ملر په څېر‬
‫نرش کړ چې وړانګې يې څوک نه يش پټویل‪ ،‬او د هغه ځليدونکي سپوږمۍ په‬
‫څېر دی چې پلوشې يې ښاکره دي او نه يې ځال بې نوره کيږي‪.‬‬
‫اسالم داسې دين دی چې تر بلې ورته دښمنان او حسدګر په شعوري او غري‬
‫شعوري انداز نزدې کيږي‪ ،‬په حقانيت يې دښمنان او اغيار د خپلې ټيکنالوژۍ‬
‫او نوښتونو هل خمې ګوايه ورکوي‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫(ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ) [سورت فصلت‪]53 :‬‬

‫ژباړه‪ :‬ډېر زر به ورته مونږ د اسمان په کنارو کې او د دوی په نفسونو کې د خپل‬

‫وحدانيت او حقانيت نښې وروښايو ترڅو ورته روښانه يش چې اسالم حق دی‪.‬‬
‫اسالم هغه دين دی چې اغيار او کينه ګر ورته د نزول هل اولې ورځې راهيسې راز‬
‫راز پلمې جوړوي خو دا نن هغه ډول پياوړی دی چې څنګه خمکې و‪ ،‬دوی زيار‬
‫اوبايس چې رڼا يې هل منځه يويس خو نه يې اسالم بې نوره کړ او نه يې د اسالم‬
‫منطق کمزوری کړ‪ ،‬اهلل پاک فرمايي‪:‬‬
‫ﮍ ﮎ) [سورت صف‪]۸ :‬‬ ‫(ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ‬
‫ژباړه‪ :‬دوی غواړي چې د خولو په پوکو رسه د اهلل نور بې نوره کړي‪ ،‬اهلل خپل نور‬
‫هرومره بشپړ کونکی دی که څه هم اکفران يې بد ګڼي‪.‬‬
‫مسلمانه وروره! ستا لپاره همدومره بسنه کوي چې اساليم دين د دنيا او اخرت‬
‫په خري او سعادت مشتمل دی‪ ،‬په دنيوي او اخروي نعمتونو مشتمل دی‪ ،‬هر ډول‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫فضيلت ته يې دعوت او هل هر ډول رذالت څخه د نفرت دعوت ورکوي‪ ،‬که د‬

‫اساليم په خورا متينې رسۍ منګولې مضبوطې کړې او په احاکمو د عمل حرص‬
‫ولرې‪ ،‬په ادابو يې ځان سينګار کړې نو ژوند به دې د سعادت او مرګ به دې‬ ‫‪106‬‬

‫هم د سعادت وي‪.‬‬

‫ابن القيم رمحه اهلل وايي‪:‬‬
‫َ َْ‬ ‫َ ْ ََ‬ ‫ْ َ َ‬ ‫ٌ‬ ‫َ ْ ٌ‬ ‫َ َ َ َ ْ ُ ِّ‬
‫ــان‬
‫ال ل ِلكِفايــ ِة بــل ع األعي ِ‬ ‫***‬ ‫ــرض الزِم‬ ‫يــن ف‬
‫هــذا ونــر ادل ِ‬
‫خربه دا واوره چې د اساليم دين مرسته الزيم او عيين فرض دي او فرض کفايي‬
‫نه دي‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ ُّ َ‬ ‫ُّ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ َ َ‬ ‫ِّ َ‬ ‫َ َ َّ‬ ‫َ‬
‫ــان‬
‫بن ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ادلع‬ ‫و‬ ‫فبِاتلَّ َوجــ ِه‬ ‫***‬ ‫ــان فــإِن عج ْزت‬
‫ــد وأما بِاللس ِ‬‫بِي ٍ‬
‫يا به يې مرسته په الس‪ ،‬يا په ژبه او که هل دې بې توانه وي نو د اکمل توجه په داع‬
‫رسه يې بايد مرسته وکړې‪.‬‬
‫ــان‬
‫َ‬ ‫ــر َدل يَــا نَ ِ َ‬ ‫ُ‬
‫ـــة َخ ْ‬ ‫َ َّ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ َ َ َ‬
‫اإليم ِ‬‫ــاص ِ‬ ‫ٍ‬ ‫***‬ ‫ــان حبـــ‬
‫لإليم ِ‬
‫مــا بعــد ذا واهلل ِ‬
‫ای د ايمان مرستندويه! هل دې وروسته د وربشې د دانې په اندازه هم په واهلل که‬
‫ايمان وي‪.‬‬
‫َ ْ َ َ َ َ َّ‬ ‫َ ُ‬ ‫َ َ َْ َ ْ ُ‬ ‫َ ْ‬ ‫ََ‬
‫ــان‬
‫ــور وج ِهك يــا ع ِظيم الش ِ‬
‫وبِن ِ‬ ‫***‬ ‫ول ب ِ ِه‬
‫ِبيــاة ِ وج ِهــك خــر مســؤ ٍ‬
‫ای د عظيم شان او شوکت څښتنه! ستا د مخ په ژوند او نور چې ډېر غوره مسؤل‬
‫يې (چې څه ورنه غوښتل کيږي)‬
‫َ ْ َ َ ُ ُ ِّ ُ َ َّ َ ْ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُْ َ ُ‬
‫أنــت غِيــاث ك مــد ٍد لهف ِ‬
‫ــان‬ ‫***‬ ‫ــواك‬‫َوبِــك المعــاذ َوال مــاذ ِس‬
‫پر تا پورې مو پناه ده‪ ،‬هل تا پرته بل د پناه ځای نشته‪ ،‬د رنځورانو او د حرست‬
‫څښتنانو مرستندويه يې‪.‬‬
‫ُ َ ََْ ُ َ َ ْ ْ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ‬ ‫َ ْ َ َ ُْ ْ َ َْ َ ُُ‬
‫ــان‬
‫ييــب دعوتــه مــع ال ِعصي ِ‬
‫ِ‬ ‫***‬ ‫ــواك‬‫مــن ذاك ل ِلمضط ِر يســمعه ِس‬
‫د جمبور انسان اواز هل تا پرته نور څوک نه اوري چې د عصيان باوجود يې داعګانې‬
‫قبولې کړي‪.‬‬
‫َ َ ُ َ َ َ َّ ُ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َّ ْ َ‬ ‫َّ‬
‫ــان‬
‫الهــا أحــق مع ِ‬ ‫ت ْر ِضيــك ط ِ‬ ‫***‬ ‫لاجــ ٍة‬ ‫إِنــا ت َوجهنــا إ ِ ْلــك ِ‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫د څه اړتياو غوښتو په خاطر درته مونږ توجه کو او په داسې لکماتو دې ثنا بيانو‬
‫چې تا رايض کوي‪.‬‬
‫ْ َ ُ َّ َ َ‬ ‫َ ََ ْ َ ََْ‬ ‫َ ْ َ َ َ َ َ ْ َ َ ْ ُ َ َّ‬
‫‪107‬‬
‫ســبغت علينــا مِنــك ك زم ِ‬
‫ــان‬ ‫***‬ ‫فاجعل قضاها بعــض أنع ِمك ال ِت‬
‫زمونږ دغه اړتيا پوره کول هل خپلو ځينو هغو لورينو څخه وګرځوه چې ته يې‬
‫راباندې هر مهال راوروي‪.‬‬
‫ََْ ْ َ ُْْ َ‬ ‫َْ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ ُ ْ َ َ َ َ َّ ُ َ‬
‫ــال اذلِي أنزلــت بِالبه ِ‬
‫ــان‬ ‫الع ِ‬ ‫***‬ ‫الرســول َودِينك‬‫انــر ك ِتابــك و‬
‫ته دې دخپل هغه کتاب او رسول او دين مرسته خپپله وکړه چې په ديلل دې رانازل‬
‫کړي دي‪.‬‬
‫َْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ُ َ ُ‬ ‫ْ َ َْ َ‬ ‫َ‬ ‫ً ْ‬ ‫َ ْ ََُْ‬
‫ــان‬
‫اإلنس ِ‬ ‫م ِقيمــه مِــن أمــ ِة ِ‬ ‫***‬ ‫تته دِينا ِلَف ِســك َواصطفيت‬ ‫واخ‬
‫هم دې دغه دين هل ځان لپاره اختيار کړی او هم دې په انسانانو کې هغه څوک‬
‫غوره بنده دی چې دين په سمه معنا ادا کوي‪.‬‬
‫َ َ ْ َ َ ُ َ َ ِّ ُ َ ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫ً َ ْ َ َ‬ ‫َ ُ‬
‫ــان‬
‫هــذا الــورى هــو قيــم األدي ِ‬ ‫***‬ ‫َو َر ِضيتــه دِينــا ل ِمــن ت ْرضــاهُ مِن‬
‫په خلکو کې پر دغه دين ته د هغه چا لپاره هم رايض يې چې ته ترې خوشحاهل‬
‫يې او دا دين هم په اديانو کې سيد دين دی‪.‬‬
‫َ ْ ََُْ‬ ‫ادليــن ْ َ‬
‫ب ِّ‬ ‫َ َُْْ‬ ‫َ َ َّ َ ْ َ َ ُ‬
‫ان‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ِ‬ ‫ه‬‫ــر‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫يــف‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬‫ال‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫***‬ ‫ــوث‬
‫وأق ِــر عــن رســول ِك المبع ِ‬
‫هل رشک څخه پاک اساليم دين په نزدې کومک او مرسته دې د خپل راستويل‬
‫پېغمرب سرتګې هم خيې کړه‬
‫ُ ِّ َ َ‬ ‫َ ُْ ُْ َ َْ ُ ُُ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ ْ ُ ْ ُ َّ ْ ْ َ‬
‫مــا قد كنــت تنصه بِــكل زم ِ‬
‫ان‬ ‫***‬ ‫ــل‬
‫يــز ك ِمث ِ‬
‫ــر الع ِز ِ‬
‫ِ‬ ‫وانــره بِانل‬
‫او ته يې دومره غښتلې مرسته وکړه لکه خمکې چې به دې هر مهال او هر وخت‬
‫د دې دين مرسته کوهل‪.‬‬
‫َّ ْ َ‬ ‫َ َ ْ َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ََْ ََ‬ ‫يَــا َر ُّب َوانْ ُ ْ‬
‫ــر َخ ْ َ‬
‫ان‬
‫الل وعســك ِر الشــيط ِ‬
‫حِز ِب الض ِ‬ ‫***‬ ‫ــر ح ِْزبينا ع‬
‫ای رب کريمه! د ضاللت او شيطان په لښکرو باندې د خري او فضيلت واال ډلې‬
‫ته بری ورکړه‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫آن‬ ‫ُْ ْ‬ ‫ْ َ َ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫ََْ‬

‫ش ح ِْزبينــا ف ِدا‬
‫َ َ ُّ َ ْ َ ْ‬
‫ــل َ َّ‬‫يــا رب واجع‬
‫ارهِــم ول ِعســك ِر القــر ِ‬
‫ِل ِي ِ‬ ‫***‬
‫ای رب! په مونږ کې بدترينه ډهل د غوره ډلې او د قراين عسکرو لپاره قربان او زار کړه‪.‬‬
‫ََ َ‬ ‫َََ ُ‬ ‫َ ْ َ ََ ُ‬ ‫ــك ال ْ َم ْن ُص َ‬
‫َ َ ُّ َ ْ َ ْ ْ َ َ‬ ‫‪108‬‬
‫ان‬
‫ــل وتــد ِ‬
‫ٍ‬ ‫اص‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫ــم‬
‫ٍ‬ ‫اح‬ ‫أهــل تر‬ ‫***‬ ‫ور‬ ‫يــا رب واجعــل حِزب‬
‫ای رب کريمه! خپل مصنور لښکر دې د متقابل رحم او تواصل لښکر وګرځوه‪.‬‬
‫ُ َّ َ َ‬ ‫ِّ‬ ‫َ ْ ُ ْ َ ْ‬ ‫ْ َ َّ‬ ‫َ َ ُّ َ ْ َ ْ‬
‫ح ُه ُ‬
‫يــن ك زم ِ‬
‫ان‬ ‫قــد أحدِثــت ِف ادل ِ‬ ‫***‬ ‫ــم مِن الِــد ِع ال ِت‬ ‫يــا رب وار‬
‫ای رب کريمه! ته دې په خپل لښکر مهربانه شه او هل هغو بدعتونو يې سالم وساته‬
‫چې په هر وخت په دين کې اضافه شوي دي‪.‬‬
‫ِّ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُْ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ ُّ َ ِّ ْ ُ ْ َ َ َ َ‬
‫ان‬
‫ــي بِســالِكِها إِىل انلــر ِ‬
‫تف ِ‬ ‫***‬ ‫ــي‬
‫يــا رب جنبهــم طرائ ِقهــا ال ِ‬
‫اي رب کريمه! هل الرو څخه يې هم سالم وساته چې روان انسان پرې تر اوره رسوي‪.‬‬
‫ــان‬
‫َ‬ ‫َْ َ َ َ ُ َ ُ‬ ‫َ ُ‬ ‫ِــم ب ُنــور ال ْ َ‬
‫ــو ْح َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ ُّ َ ْ‬
‫بن ِ‬ ‫ي ِصلــوا إِلــك فيظفــروا ِ ِ‬ ‫***‬ ‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫يــا رب واه ِده ِ‬
‫ای رب کريمه! د خپلې ويح نور ته يې مهتدين جوړ کړه ترڅو تا ته درورسيږي‬
‫او په جنتونو باندې اغزيان يش‪.‬‬
‫ْ َ َّ‬ ‫ْ َْ‬ ‫َ ْ َ ْ ُ ُ‬ ‫ً‬ ‫َ َ ُّ ُ ْ َ ُ ْ َ ً َ‬
‫ــان‬
‫واحفظهــم مِــن ف ِتنــ ِة الفت ِ‬ ‫***‬ ‫يــا رب كــن لهــم و ِ ّلــا ن ِ‬
‫ــاصا‬
‫ای رب کريمه! ته يې اکرساز او دوست شه او د هرفتنګر هل فتنې څخه يې وژغوره‪.‬‬
‫ُْ ْ‬ ‫ُ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َأنْ َز ْلَ‬ ‫ْ َ ِّ‬ ‫َ ُّ‬ ‫َ ْ ُ ْ ُ ْ َ‬
‫ــزل القــر ِ‬
‫آن‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ــا‬ ‫ي‬ ‫ــه‬ ‫***‬ ‫الــق اذلِي‬ ‫وانصهــم يــا رب ب ِ‬
‫ای رب کريمه او د قران نازلونکيه! ته يې په هغه حق مرسته وکړه چې تا نازل‬
‫کړی دی‪.‬‬
‫ْ َ‬ ‫َْ َ ََْ َ ُ‬ ‫َ َ ُّ َّ ُ ُ ْ ُ َ َ ُ َ ْ َ َ ُ‬
‫ــان‬
‫اإلحس ِ‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ذ‬ ‫إِلــك وأنــت‬ ‫***‬ ‫لؤا‬ ‫يــا رب إِنهــم الغربــاء قــد‬
‫ای رب کريمه! ته د ډېر احسان واال يې او دوی هل ديين ناحيې څخه نااشنا دي‬
‫او ستا در ته درغيل دي‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َْ ْ‬ ‫َ ُ َّ‬ ‫َْ‬ ‫ُّ َ ْ َ ُ‬ ‫َ‬
‫ــان‬
‫ِ‬ ‫يم‬ ‫اإل‬
‫ِ‬ ‫ِق‬‫د‬ ‫ــا‬‫ص‬ ‫ال‬‫هــذا الل ِ ِ‬
‫إ‬ ‫ــق‬ ‫***‬ ‫يــا َرب قــد عدوا ألجلِــك ك‬
‫ای رب کريمه! هل رښتين مومن پرته يې نور هل ټول خملوق رسه ستا د رضا په خاطر‬
‫دښمين اعالن کړې ده‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫َّ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ ْ ً َْ ْ‬ ‫َ ْ َ َُ ُ ْ َ َ ْ َ َ َ ُ‬
‫ــن‬
‫دنيــا إِل ِهــم ِف ِرض الرح ِ‬ ‫***‬ ‫ــوج ما ه ُم‬‫قــد فارقوهــم فِيك أح‬
‫ای رب کريمه! ستا د رضا په خاطر يې په دنيا کې ټول هغه څه پريښي دي چې‬
‫‪109‬‬ ‫دوی ورته په سخته اړتيا کې ول‪.‬‬
‫َ َ َ َ َ َ َ َ ُ َّ َ َ‬ ‫ْ َ ََ‬ ‫َ َ َ َّ‬ ‫ُ‬
‫ــان‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫نــال األمــان ونــال ك أ‬ ‫***‬ ‫َو َرضــوا َواليتــك ال ِت مِــن نالها‬
‫هل تارسه دوستۍ د ترالسه کولو باندې ډېر خوشحاهل دي چې که دغه واليت چا تر‬
‫السه کړ نو ډېر امان يې تر السه کړ‪.‬‬
‫َْ َ َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ َ ُ َ ْ َ ْ َ ُ َ َ َْ َ‬
‫ــان‬ ‫َ ُ‬
‫بِســواه مِــن آراءِ ذِي الهذي ِ‬ ‫***‬ ‫ارتض ْوا‬ ‫ورضوا بِوحيِك مِن ِسواه وما‬
‫هل ټولو او هرو بې بنسټو او دورغو اراؤ نه ستا په ويح ډېر خوشحاهل دي‪.‬‬
‫ان‬‫َْ ْ َ‬ ‫َ ْ َ ْ ُ ُ ُ َ َ َّ‬ ‫َ‬ ‫َ ُّ َ ِّ ْ ُ ْ َ َ‬ ‫َ‬
‫واجعلهــم هــداة اتلائ ِــ ِه الــر ِ‬ ‫***‬ ‫ــان‬
‫اإليم ِ‬‫يــا رب ثبتهــم ع ِ‬
‫ای رب کريمه! په ایمان ورته ثبات او استقامت ورکړه او د هر لالنده او حريان‬
‫لپاره يې د الرښونکي جوړ کړه‪.‬‬
‫َ ْ َ ْ َ ِّ َ ْ ْ َ‬ ‫َْ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ ْ ُ ْ ََ‬
‫ــان‬
‫ــات أهــل الــق وال ِعرف ِ‬
‫إِثب ِ‬ ‫***‬ ‫ص ع ح ِْز ِب انلَّفاة ِ عســاك َِر الـ‬ ‫وان‬
‫د اسماؤ او صفاتو په ټولو منکرينو باندې ستا د صفتونو د مثبتينو اهل حقو او‬
‫دعلم پوهې خلکو ته بری ورکړه‪.‬‬
‫ــان‬‫م‬
‫ُ ِّ َ َ‬
‫ز‬ ‫ل‬ ‫ــك‬ ‫ب‬ ‫ص ُه ُ‬
‫ــم‬ ‫َأنْ َص َ‬
‫ــار َوانْ ُ ْ‬ ‫َ َّ‬ ‫ُّ َّ‬
‫ــل الســن ِة انلَّب ِويــ ِة الـ‬
‫ََ ْ َ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫***‬ ‫وأق ِــم أل ِ‬
‫ه‬
‫د نبوي سنتو تابعدارو لپاره په هر ځای او هر وخت کې مرستندوی پېدا کړه او‬
‫هر مهال يې ته مرسته وکړې‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ ْ ُُْ ُ َ ْ ً َ‬ ‫َ َّ ً‬ ‫ل ِلْ ُم َّتق َ‬ ‫اج َعلْ ُه ُ‬
‫َ ْ‬
‫ــان‬
‫اإليق ِ‬‫وارزقهــم صــرا مــعِ ِ‬ ‫***‬ ‫أئ ِمــة‬ ‫ــن‬ ‫ِ‬ ‫ــم‬ ‫و‬
‫دوی د ټولو متقينو لپاره امامان وګرځوه او هل يقني رسه يې صرب روزي کړه‪.‬‬
‫ُْ ْ َ‬ ‫َّ َ‬ ‫َ َ َ ْ َْ‬ ‫َ َ ْ َ ْ َُ‬ ‫َْ‬ ‫َْ‬
‫ان‬
‫ودعــوا إِلــ ِه انلــاس بِالعــدو ِ‬ ‫***‬ ‫ــرك ال بِما قــد أحدثوا‬
‫تهــدِي بِأ ِ‬
‫م‬
‫چې ستا په دین خلکو ته الرښونې کوي نه په هغو بداعتو چې دوی په دين کې‬
‫جوړ کړي دي او خلک ورته په ظلم رادعوت کوي‪.‬‬
‫ُّ ْ َ‬ ‫َ ْ ً َ ً َْ َ ُ‬ ‫َ َ َّ ْ ْ َ ِّ‬
‫ــق َوانْ ُ ْ‬
‫ص ُه ْ‬
‫ان‬
‫نــرا ع ِزيزا أنــت ذو الســلط ِ‬ ‫***‬ ‫ــم بِــ ِه‬ ‫وأعِزهــم بِال‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫په حق او حقانيت يې معزز او قوي مرسته يې وکړه‪ ،‬ته د واک او اختيار څښنت يې‪.‬‬
‫َ َْ َ َ ْ ُ‬
‫ــل الْ َع ْفــو َوالْ ُغ ْف َ‬ ‫ْ َ َُْ‬ ‫َ ْ ْ ُُ َُ ُ َ ْ‬
‫ان‬
‫ِ‬ ‫ــر‬ ‫ِ‬ ‫فألنــت أه‬ ‫***‬ ‫ــم َوأصلِــح شــأنه ْم‬‫واغ ِفــر ذنوبه‬
‫‪110‬‬
‫ته يې ګناهونه وخبښه او چارې يې سمې کړه‪ ،‬ته د درګزرۍ او خبښنې واال ذات يې‪.‬‬
‫َْ َ ََ َْ َ‬ ‫َ‬ ‫ُْ‬ ‫ُ ُ َّ َ َ ْ ً َ َ‬ ‫َ َ َْ َ‬
‫ــان‬
‫ير ِضيــك ال يفــى ع األزم ِ‬ ‫***‬ ‫َولــك المحامِــد كهــا حــدا كما‬
‫ستا لپاره ډېره او په زمانو زمانو پوره او دومره اکمله ثنا ده چې تا رايض کوي‪.‬‬
‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َْ ً َ ْ‬ ‫َ َ ُ َ َ َ َ َ ُ ِّ‬ ‫َّ‬
‫ــان‬ ‫حــدا بِغ ِ‬
‫ــر ن ِهايــ ٍة بِزم ِ‬ ‫***‬ ‫اء ذل ِــك كــ ِه‬‫مِمــا تشــاء ور‬
‫هل دې وروسته دې هم ستا لپاره د وختونو په استمرار چې انتهاء نه لري دومره ډېره‬
‫ثناء وي چې ستا خوښه وي‪.‬‬
‫ِّ ْ َ‬ ‫ْ َ ََ ْ َ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َ َ ْ َ ُ َّ َ َ‬ ‫َ ََ َ ُ‬
‫ان‬
‫ــل الرضو ِ‬ ‫َوالتســل ِ‬
‫ِيم مِنك وأكم ِ‬ ‫***‬ ‫ات‬
‫وع رســول ِك أفضــل الصلــو ِ‬
‫ستا په استازي دې تر هر څه غوره ترين او اکمل ترين درود او سالمونه وي‬
‫ْ َ‬ ‫ْ َْ ُ‬ ‫ََُُ ُ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ََ‬
‫ــان‬
‫اإلحس ِ‬ ‫تبعوهــم ُمِــن بعــد ب ِ ِ‬ ‫***‬ ‫َوع صحابتِــ ِه جِيعــا َواألىل‬
‫د هغه په ټولو صحابه کرامو ريض اهلل عنهم او په هغو خلکو چې په نېکه طريقه‬
‫يې د دوی پېروي کړې ده‪.‬‬
‫ای اهلل! په حممد صیل اهلل عليه وسلم او کورنۍ او په ټولو ملګرو يې رحم وکړه‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫‪111‬‬
‫په پای کې درته د يو عالم دین لنډه خبره‬

‫د ټونلې نشو نما ته ځېر شه او د لومړي پرخمتګ الملونه يې علم کې راوهل‪ ،‬درته‬
‫به جوته يش چې په يوه خربه څه يش راټول کړي ول؟ د افرادو حزم او عزم يې څه‬
‫يش خمکې يوړ؟ د ټونلې غړي يې څنګه رسه يو کړل؟ او د جمد او رشافت څوکې‬
‫ته کوم يش ورپورته کړل چې په ټولو خلکو به يې سياست او حکومت کو؟‬
‫دوی ايکې يواځې اساليم دین خمکې وړي وو چې غښتيل اصول‪ ،‬پياوړی بنسټ‬
‫او پرېکړو ته شمويلت او کمال لري‪ ،‬دا دین په مينه او حمبت باعث‪ ،‬الفت ته دايع‪،‬‬
‫د نفسونو پاکونکی او زړه هل ګندګۍ او پليتې څخه پاکوي‪ ،‬دا دين د ځالنده‬
‫حق په پلوشو عقلونه روښانه کوي او د برشي ټونلو په جوړښت کې هل انسان رسه‬
‫مرسته کوي‪ ،‬د وجود حتفظ يې کوي‪ ،‬پر خپلو پېراکرو غږ کوي چې خپل مدين‬
‫حاتلونه روغ رمټ وسايت‪ ،‬د اساليم دین هل راتګ وړاندې د جاهليت دور ته ښه‬
‫ځېر شه چې انسانيت په همجيت او تفرقو ويشل شوی و‪ ،‬غري انساين رويو او ګردو‬
‫بداخالقيو پرې واک درلود‪ ،‬لکه چې اسالم راڅرګند شو ټول يې يو کړل او قوت يې‬
‫ورته خبشش کړ‪ ،‬نفسونه يې ورهل په تهذيب او عقلونه يې ورهل په نورانیت وپالل‪،‬‬
‫اخالق يې ورهل اصالح کړل او احاکم يې ورهل سم کړل‪ ،‬هل دې کبله يې په ټولې‬
‫نړې راج وموند او په عدل او انصاف يې پر خلکو حکومتويل کوهل‪.‬‬
‫ای اهلل! ستا هل عذاب نه راته جنات راکړې او ستا په ذکر مو ښايسته کړې‪ ،‬ستا‬
‫په اوامرو مو بوخت وساتې او ستا ښايسته پرده هل مونږ څخه مه پورته کوه‪ ،‬د خپل‬
‫لطف او احسان هل خمې ته په مونږ لورينه وکړه‪ ،‬ستا په عبادت او ذکر هل مونږ رسه‬
‫مرسته وکړه‪ ،‬ای اهلل! ستا هل عذاب نه مو وساتې او ستا عقاب نه راته امان راکړې‪.‬‬
‫ای اهلل! د څه يش واک او اختيار چې دې راته راکړی دی ته رارسه پکې کومک‬
‫وکړې او استقامت راته پکې راکړې‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ای اهلل! هل هغې دنيادارۍ نه درپورې پناه غواړو چې د اخرت د ګټو خمه نييس‪ ،‬او‬
‫د هغه ژوند نه درپورې پناه غواړو چې د مرګ ګټې هل منځه وړي‪ ،‬او د هغه امېد‬
‫څخه هم درپورې پناه غواړو چې د اکر او کسب ترمنځ مانع واقع کيږي‪.‬‬ ‫‪112‬‬

‫ای اهلل! مونږ ته‪ ،‬زمونږ مور او پالر او ټولو مسلمانانو ته په خپل رحم باندې‬
‫خبشش او مغفرت وکړې‪.‬‬
‫ای اهلل په حممد صیل اهلل علیه وسلم او کورنۍ او ملګرو يې رحم وکړې‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫‪113‬‬
‫د ليکوال د ژوند سوانح‬

‫د يلکوال د ژوند سوانح مو د هغه د ځوی عبداحلميد بن عبدالعزيز بن حممد‬

‫السلمان هل کتاب (فتح املنان برتمجة الشيخ عبدالعزيز بن حممد السلمان) څخه‬
‫راچنوړ کړې ده‪ ،‬کتاب څلورم چاپ لري او په (‪ ۱۴۱۴‬ـه‪۱۹۹۳-‬م) اکل کې دار طويق‬
‫په رياض کې نرش کړی دی‪.‬‬
‫د شيخ رمحه اهلل نسب‪:‬‬
‫شیخ رمحه اهلل اعلم‪ ،‬مفرس‪ ،‬اصويل‪ ،‬فقيه‪ ،‬پرهزيګار او اعبد انسان و‪ ،‬خپل نوم يې‬
‫عبدالعزيز‪ ،‬د پالر نوم يې حممد‪ ،‬د نيکه نوم يې عبدالرمحن بن عبداملحسن اسم‬
‫کنيه يې ابوحممد وه‪ ،‬په روقه کې د بنواساعده څخه د مشهورې قبيلې عتيبه هل‬
‫کندي دی‪.‬‬
‫بنواساعده چې شيخ رمحه اهلل يې غړی دی د لومړي ځل لپاره د زليف په ښار کې‬
‫ميشت وه تر دا مهاهل يې په زليف کې غړي هم ميشت دي‪ ،‬د نورو علماؤ ترڅنګ‬
‫يې شيخ رمحه اهلل هم شهرت لري‪ ،‬شيخ رمحه اهلل په زليف ښار کې د قضاء او د‬
‫جامع مسجد خطابت دندې لرلې‪ ،‬د زليف ښاريانو ترمنځ شيخ رمحه اهلل ډېر ښه‬
‫نوم لري او د عوامو ترمنځ يې ښې معنوي خربې رواج لري‪ ،‬د ديارلسمې هجرې‬
‫پېړې په اخرو وختونو کې ترې دوه غړي (عبدالرمحن او د هغه ورور حممد) د‬
‫عنزيې ښار ته راغلل‪ ،‬هل عبدالرمحن څخه ګڼ شمېر چبي هلته پېدا شول چې يو‬
‫هم حممد د يلکوال پالر و چې ال يې مونږ په تعارف بوخت يو‪.‬‬
‫د شيخ رمحه اهلل پېدايښت او د علم حصول پسې هلې ځلې‬
‫شيخ رمحه اهلل د عنزيې په ښار کې د رمضان د مياشتې د په پنځلسمې شپې په‬
‫ديارلس سوه اووه يا نهه ديرشتم اکل باندې فاين دنياګۍ کې سرتګې وغړولې‪،‬‬
‫په دينداره‪ ،‬پرهزيګاره او د علم او زهد په کورنۍ کې رالوی شوی دی‪ ،‬دا ال‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ماشوم و چې پالر يې ومړ‪ ،‬د پالر هل مړيين وروسته يې مور يب يب رقيه بنت الشيخ‬
‫عبدالعزيز بن الشيخ حممد بن ابراهيم السناين پالل په اغړه واخستل‪.‬‬
‫په (‪۱۳۴۵‬ـه) اکل کې د حممد بن عبدالعزيز ادلامغ ترڅارنې الندې د حتفيظ په‬ ‫‪114‬‬

‫مدرسه کې شامل شو‪ ،‬نزدې درې اکهل وروسته يې هل دې مدرسې څخه فراغت‬
‫وشو او بيا د صالح بن نارص بن صالح رمحه اهلل په مدرسه کې شامل شو او هلته يې‬
‫يلک لوست او حساب زده کړل‪ ،‬نزدې درې اکهل وروسته هل دې مدرسې څخه هم په‬
‫داسې حالت کې فارغ شو چې په يلک لوست او حساب کې يې ښه مهارت درلود‪،‬‬
‫هېره دې نه وي چې قران کريم يې ايکې يواځې په دوو لکونو کې ياد کړی و او‬
‫دغه مهال اوولس لکن و‪.‬‬
‫په (‪۱۳۵۳‬ـه) کې د قصيم هل نامتو اعلم او حمقق شيخ عبدالرمحن سعدي رمحه اهلل‬
‫څخه قرائت پېل کړ او تر لس اکلو وررسه پاتې شو‪ ،‬دغه مهال يې ځينې متنونه‬
‫لکه زاد املسقنع‪ ،‬بلوغ املرام‪ ،‬الفية بن مالک او داسې نور ډېر متنونه حفظ کړي ول‪.‬‬
‫شيخ رمحه اهلل هل غښتيل اعلم دين او سرت جمدد شيخ االسالم ابن تيميه او د هغه‬
‫هل پياوړي شاګرد او ديين اعلم شيخ االسالم ابن القيم اجلوزيه رمحهما اهلل نه ډېر‬
‫متاثره و‪ ،‬د دواړو یلکنو ته يې خمه کړه او په ځېر رسه يې د مطالعې الندې ونيول‪،‬‬
‫او ډېر علم يې ترې زده کړل چې د شيخ رمحه اهلل په کتابونو کې اثرات په څرګند‬
‫ډول بريښي‪ ،‬په ځانګړي توګه (العقيدة الواسطيه) چې شيخ رمحه اهلل يې تر ډېر‬
‫مهاهل د تدريس دنده هم په اغړه لرهل او د خپلو شاګردانو د تفهيم لپاره يې په ياد‬
‫کتاب باندې د سوال او ځواب په شلک کې يلکنه هم وکړه او احلمدهلل په ډېر‬
‫مدارسو او معهدونو کې ترې شاګردان مستفيد شول‪.‬‬
‫د دې ترڅنګ يې پرې د (الکواشف اجللية عن معاين الواسطية) په نوم مفيده او‬
‫ګټوره رشحه هم ويللکه چې جامعو رشوحو کې شمېرل کيږي‪ ،‬احلمدهلل تر دا‬
‫مهال پرې هل مارسه د ګران پالر او سرت اعلم دين عبداهلل بن عبدالعزيز بن باز‬
‫رمحه اهلل هغه يللک هم پراته دي چې لکه ورته ما دعقيدة الواسطيه ياده رشحه په‬
‫دار االفتاء کې د خپلې دندې په مهال وړاندې کړه وېويل‪( :‬الکواشف اجللية)‬
‫کتاب مونږ ډېر ښه پېژنو‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫د کتاب اړوند دا تزکيه احلمدهلل په دې داللت کوي چې هم د علماؤ ترمنځ‬

‫شهرت او هم عليم ارزښت لري‪ ،‬خو احلمدهلل د شيخ رمحه اهلل ټولې يلکنې د‬
‫‪115‬‬
‫علماؤ ترمنځ معروفې او مشهورې او د باور وړ دي‪.‬‬
‫تنبيه‪:‬‬
‫د جند د علماؤ د ترمجو او تعريف ترڅنګ ځينو يلکواالنو د حمرتم شيخ رمحه اهلل د‬
‫نزدې ملګري شیخ سليمان بن ابراهيم بن حممد البسام رمحه اهلل په ترمجه کې ذکر‬
‫کوي چې ده د قصيم عالمه او سرت دين پوهه او حمقق شيخ عبدالرمحن بن نارص‬
‫السعدي رمحه اهلل څخه کتابونه لوستيل ول‪ ،‬ما يې ترې د صحت اړوند وپوښتل‬
‫او هغه ځواب راکړه چې‪:‬‬
‫دغه کتابونه خفيف قرائتونه ول او په مفهوم معنا باندې درس نه و‪ ،‬بلکې هغه‬
‫د قصيم په عالمه اوسرت دین پوهه شيخ عبدالرمحن بن نارص السعدي رمحه اهلل‬
‫درسونه تر هغه راغونډول ترڅو يې هل نګرانۍ الندې فارغ اتلحصيل شو‪.‬‬
‫د شیخ رمحه اهلل اکرنه‪:‬‬
‫شيخ رمحه اهلل په (‪۱۳۶۹‬ـه) اکل کې د رياض ښار ته ترشيف راوړ‪ ،‬د نهه ورځو هل‬
‫تېرېدو وروسته د سعودي اعم مفيت سماحة الشيخ حممد بن ابراهيم ال الشيخ د‬
‫(سمحة) په مسجد کې د امامت په دنده وګماره او تر (‪۱۴۰۵‬ـه) اکل پورې پر امامت‬
‫پاتې و‪.‬‬
‫په (‪1370/۱۲/24‬ـه) کې د رياض په معهد عليم کې د تدريس په مقدسه دنده‬
‫وګمارل شو او بيا يې هل دې څخه معهد امام ادلعوة العليم ته تبدييل وشوه‪ ،‬هلته‬
‫يې د توحيد‪ ،‬فقه‪ ،‬تفسري او حديث ديين علومو تدرييس بوختيا لرهل‪ ،‬شیخ رمحه اهلل‬
‫لومړی استاذ و چې په عليم معهدونو کې ګمارنه وشوه‪ ،‬ترپنځو اکلو پورې تدريس‬
‫وکړ او بيا يې په اکل (‪1404/۰۱/10‬ـه) کې تقاعد وکړ او تدرييس مدت يې تر پايه‬
‫ورسېد‪ ،‬په وروستيو دوو لکونو کې تايلف ته فارغ شو او يلکنې يې په کې وکړې‪.‬‬
‫ً‬
‫تکرارا ورته د قضاء د منصب وړاندېز وشو خو دچلسپي يې پکې وانه اخسته‬
‫چې ترڅنګ يې هل نورو ګڼ شمېر منصبونو څخه هم په ټپه انکار کړی و‪ ،‬په دې‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫خوښ و چې پاتې زندګي هم په عليم معهدونو کې په تدرييس امورو کې تېره‬

‫کړي ترڅو په تايلف کې وررسه تدرييس دنده مرسته وکړي او اهلل يې د علم او‬
‫معرفت په نرش او اشاعت کې هغه امېدونه رښتيا کړل چې ده به يې ارزوګانې‬ ‫‪116‬‬

‫لرلې‪.‬‬
‫په (‪۱۴۰۴‬ـه) اکل کې د امام حممد بن سعود االسالمية نړيوال پوهنتون د (اساليم‬
‫احاکمو د څېړنو په جمال کې د فرمانروا شاه فيصل نړيوال مډال) ته اکنديد کړ‪،‬‬
‫دغه مهال شیخ رمحه اهلل په بېالبېلو اساليم احاکمو کې دولس يلکنې لرلې‪.‬‬
‫د شيخ رمحه اهلل تايلفات او عليم اثار‬
‫شيخ رمحه اهلل د يلکنو په ميدان کې ډېر اکر وکړ‪ ،‬د عقيدې او فقه په مېدان کې‬
‫يې ګڼ شمېر ارزښتناک عليم اثار قلمبند کړ‪ ،‬يليلک اثار يې نزدې شلو ته رسيږي‬
‫چې زياتره يې ټوکونه لري‪.‬‬
‫ً‬
‫عليم اثار يې ګڼ شمېر ځله تکرارا چاپ شوي او د ځينو کتابونو چاپ شمېر‬
‫خو يې بييخ هل شلم ځل هم اوړي‪ ،‬د اجر او ثواب په نيت يې د هر چاپ مايل زيار‬
‫خپله او يا د خريښېګړو مينوالو يې مايل زيار اخسیت دی‪ ،‬شيخ رمحه اهلل د خپلو‬
‫کتابونو په چاپ او نرش هېڅ مايل نرخ نه اخست او نه يې د کتاب حقوق پلورل‪،‬‬
‫بلکې د اهلل د رضا په خاطر به يې د خپلو کتابونو حقوق د اکر خري مينوالو ته‬
‫ً‬
‫وقفا پرېښودل او هر مسلمان ته به يې د کتاب حقوق بښل چې د وقف هلل لپاره‬
‫به يې کتابونه چاپول‪.‬‬
‫ځينو حکوميت ارګانونو يې هم کتابونه نرش ته سپاريت دي لکه رابطة العالم‬
‫االساليم يې (الکواشف اجللية عن معاين الواسطية) کتاب خپور کړی‪ ،‬الرئاسة‬
‫العامة الدراات ابلحوث العلمية واالفتاء وادلعوة واالرشاد يې نهه کتابونه خپاره‬
‫کړي دي چې يو يې (األسئلة واألجوبة الفقهية املقرونة باألدلة الرشعية) او بل يې‬
‫(موارد الضمآن دلروس الزمان) کتابونه دي‪ ،‬د تېر په څېر يې رئاسة احلرس الوطين‬
‫يې هم هل (األسئلة واألجوبة الفقهية املقرونة باألدلة الرشعية) څخه د عبادتونو خبش‬
‫په ځانګړي توګه چاپ او نرش کړی دی‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫د شيخ رمحه اهلل کتابونه هل سعودي څخه بهر نورو ملکونو هم د اهلل د رضا لپاره‬
‫مفت چاپ او توزيع کړي دي لکه قطر‪ ،‬امارات او مرص‪.‬‬
‫‪117‬‬ ‫څلور کتابونه يې دا مهال اردو ته هم ژباړل شوي دي او په هند او نور ملکونو کې‬
‫توزيع او نرش ته سپارتل شوي دي‪.‬‬
‫همدا ډول شيخ رمحه اهلل به خپل زياتره وخت يلک او تايلف ته وقف کړی و‪،‬‬
‫خپل کتابوونه به يې پکې تصحيح کول او په مستحقو شاګردانو به يې توزيع‬
‫کول ترڅو ګټه ترې پورته کړي‪.‬‬
‫د شیخ رمحه اهلل عليم اثار‬
‫أ) په تفسري او علوم قران کې دوه کتابونه لري‪:‬‬
‫‪[ :- ۱‬األنوار الساطعات آليات جامعات] يا په بل نوم [الربهان املحکم يف أن القران‬
‫يهدي لليت يه أقوم]‪ ،‬دا کتاب دوه ټوکونه لري‪ ،‬د لومړي ځل لپاره په رياض کې‬
‫مطابع جند په (‪۱۴۰۱‬ـه) اکل کې چاپ کړی دی‪.‬‬
‫‪[ :- ۲‬داعء ختم القران الکريم] په حجم کوچین کتاب دی‪ ،‬د لومړي ځل لپاره په‬
‫دمشق کې داراحلياة په (‪۱۳۸۶‬ـه) اکل کې چاپ کړی دی‪.‬‬
‫ياد کتاب د (املناهل احلسان يف دروس رمضان) کتاب په اخر کې هم چاپ شوی دی‪.‬‬
‫ب) په عقيده کې درې کتابونه لري‪:‬‬
‫‪[ :- 1‬األسئلة واألجوبة األصويلة یلع العقيدة الواسطية]‪ ،‬کتاب يو ټوک لري‪ ،‬د لومړي‬
‫ځل لپاره په قاهره کې املطبعة ايلوسفية (‪۱۳۸۲‬ـه) اکل کې چاپ او نرش کړی دی‪،‬‬
‫هېره دې نه وي چې دا د شيخ رمحه اهلل لومړی کتاب و چې د چاپ په بڼه خپور‬
‫شو‪.‬‬
‫‪[ :- 2‬خمترص األسئلة واألجوبة األصويلة یلع العقيدة الواسطية]‪ ،‬دا کتاب يو ټوک‬
‫لري‪ ،‬په اصل کې دا کتاب د وړاندې خمکين کتاب اساس دی‪.‬‬
‫‪[ :- 3‬الکواشف اجللية عن معاين الواسطية] لوی ټوک دی‪ ،‬د لومړي ځل لپاره‬
‫مؤسسة مکة للطباعة و االعالم په (‪۱۳۸۹‬ـه) اکل کې چاپ او نرش کړ‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫ـج) په فقه کې شپږ کتابونه لري‪:‬‬

‫‪[ :- 1‬األسئلة واألجوبة الفقهية املقرونة باألدلة الرشعية]‪ ،‬کتاب اووه ټوکونه لري‪،‬‬
‫کتاب انلاکح ته پکې رسېدیل و خو کتاب پوره نه دی‪ ،‬د کتاب چاپ او نرش په‬ ‫‪118‬‬

‫دې ټوګه شوی دی‪:‬‬

‫لومړی ټوک‪ :‬هل طهارت څخه يې پېل اخيل‪ ،‬د لومړي ځل لپاره په قاهره کې مطبعة‬
‫املدين په (‪۱۳۸۴‬ـه) اکل کې چاپ کړی دی‪.‬‬
‫دوهم ټوک‪ :‬هل کتاب الزاکة څخه پېل اخيل‪ ،‬د لومړی ځل لپاره په قاهره کې املطبعة‬
‫ايلوسفية په اکل (‪۱۳۸۶‬ـه) کې چاپ کړی دی‪.‬‬
‫دریم ټوک‪ :‬هل باب اهلدي واألضحية څخه پېل اخيل‪ ،‬او د لومړی ځل لپاره په بلنان‬
‫کې مطابع االمان بدرعون په (‪۱۳۸۷‬ـه) کې چاپ او خپور کړی دی‪.‬‬
‫څلورم ټوک‪ :‬هل کتاب ابليع څخه پېل اخيل‪ ،‬د لومړي ځل لپاره به دمشق کې دار‬
‫احلياة په (‪۱۳۸۸‬ـه) اکل کې چاپ او خپور کړی دی‪.‬‬
‫پنځم ټوک‪ :‬هل کتاب احلجر څخه پېل اخيل‪ ،‬او د لومړي ځل لپاره په رياض کې‬
‫مطابع جند اتلجارية په (‪۱۳۹۱‬ـه) کې چاپ او نرش کړی دی‪.‬‬
‫شپږم ټوک‪ :‬هل کتاب الغصب نه پېل اخيل‪ ،‬او د لومړي ځل لپاره به رياض کې‬
‫مطابع جند اتلجارية په (‪۱۳۹۲‬ـه) اکل کې چاپ او نرش کړی دی‪.‬‬
‫اووم ټوک‪ :‬هل باب اهلدية والعطايا نه پېل اخيل‪ ،‬اود لومړي ځل لپاره په رياض کې‬
‫مطابع املدينة په (‪۱۴۰۱‬ـه) کې چاپ او نرش کړی دی‪.‬‬
‫‪[ :- 2‬احتاف املسلمني بما تيرس من أحاکم ادلين] ياد کتاب دوه ټوکونه لري‪ ،‬د لومړي‬
‫ځل لپاره په رياض کې مطابع االشعاع په (‪۱۴۰۳‬ـه) اکل کې چاپ او نرش کړی دی‪.‬‬
‫ِّ‬
‫‪[ :- 3‬اتللخيصات ِ ُ‬
‫لل أحاکم الزاکة]‪ ،‬کوچین حجم لري‪.‬‬
‫‪[ :- 4‬أوضح املسالک ایل أحاکم املناسک]‪ ،‬ياد کتاب يو ټوک لري‪ ،‬دلومړی ځل لپاره‬
‫په رياض کې مطابع جند اتلجارية په (‪ ۱۳۹۲‬ـه) اکل کې چاپ او نرش کړی دی‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫‪[ :- 5‬املناهل احلسان يف دروس رمضان]‪ ،‬ياد کتاب يو ټوک لري‪ ،‬د لومړي ځل لپاره‬
‫په دمشق کې دار احلياة په (‪ ۱۳۸۶‬ـه) اکل کې چاپ او نرش کړی دی‪.‬‬
‫‪119‬‬ ‫‪[ - 6‬الکنوز امللية يف الفرائض اجللية] ياد کتاب هم يو ټوک لري‪ ،‬د لومړي ځل لپاره‬
‫په رياض کې مطابع املدينة په (‪۱۴۱۲‬ـه) اکل کې چاپ او نرش کړی دی‪.‬‬
‫د) د دین په حماسنو کې يو کتاب لري‪:‬‬
‫‪[ :- 1‬من حماسن ادلين االساليم] کوچین ټوک دی‪ ،‬د (موارد الضمآن دلروس الزمان)‬
‫کتاب ترڅنګ يې اصل چاپ شوی دی‪.‬‬
‫ـه) په نبوي معجزاتو کې يو کتاب لري‪:‬‬
‫‪[ :- 1‬من معجزات انليب صیل اهلل علیه وسلم] يو ټوک دی‪ ،‬د دې کتاب اصل هم د‬
‫(موار الضمآن دلروس الزمان) ترڅنګ چاپ شوی‪.‬‬
‫و) په شعرونو‪ ،‬زهد او حکمتونو کې هم يو کتاب لري‪:‬‬
‫‪[ :- 1‬جمموعة القصائد الزهديات] ياد کتاب دوه ټوکه لري‪ ،‬دلومړي ځل لپاره په رياض‬
‫کې مطابع اخلادل لألوفست په (‪ ۱۴۰۹‬ـه) اکل کې چاپ او نرش کړی دی‪.‬‬
‫ز) په وعظ‪ ،‬نصيحت او ارشاد کې شپږ کتابونه لري‪:‬‬
‫‪[ :- 1‬موارد الضمآن دلروس الزمان] ياد کتاب شپږ ټوکونه لري‪ ،‬په اصل کې ياد‬
‫کتاب د (املناهل احلسان يف دروس رمضان) فرعه ده‪ ،‬هل دې کبله د چاپ لومړی‬
‫ځل هم نه لري‪ ،‬بلکې په درې ټوکونو شپږم چاپ په (‪۱۳۹۵‬ـه) اکل کې صادر شو‪.‬‬
‫‪[ :- 2‬مفتاح األفاکرللتأهب دلار القرار]‪ ،‬ياد کتاب درې ټوکونه لري‪ ،‬د لومړي ځل‬
‫لپاره په رياض کې مطابع املدينة په (‪۱۴۱۳‬ـه) کې چاپ او نرش کړی دی‪.‬‬
‫‪[ :- 3‬ارشاد العباد لالستعداد يلوم املعاد] ياد کتاب يو ټوک لري‪ ،‬د لومړي ځل لپاره په‬
‫رياض کې مطابع اخلادل لألوفست په (‪۱۴۰۶‬ـه) کې چاپ او نرش کړی دی‪.‬‬
‫‪[ :- 4‬ايقاظ أويل اهلمم واألبصار ایل اغتنام األیام اخلايلة] ياد کتاب يو ټوک لري‪ ،‬د‬
‫لومړي ځل لپاره په رياض کې مطابع اخلادل لألوفست په (‪۱۴۰۷‬ـه) کې چاپ او‬
‫نرش کړی دی‪.‬‬
 ‫د اساليم دين ښېګړې او فايدې‬

‫‪[ :- 5‬سالح ايلقظان لطرد الشيطان] ياد کتاب يو ټوک لري‪ ،‬د لومړي ځل لپاره‬
‫مطابع اخلادل لألوفست په (‪۱۴۰۸‬ـه) اکل کې چاپ او نرش شوی دی‪.‬‬
‫‪[ :- 6‬اغتنام األوقات يف ابلاقيات الصاحلات]‪ ،‬ياد کتاب يو ټوک لري‪ ،‬د لومړي ځل‬ ‫‪120‬‬

‫لپاره په رياض کې مطابع اخلادل لألوفست په (‪۱۴۰۹‬ـه) کې چاپ او نرش کړی دی‪.‬‬
‫شيخ رمحه اهلل په خپلو او د نورو علماؤ په تايلفاتو کې د شعرونو ډېرې قصيدي‬
‫لري‪ ،‬لکه هغه قصيده چې شيخ عبداهلل بن جار اهلل اجلار اهلل يې د (نصيحت)‬
‫عنوان الندې په خپل کتاب (الثمار اليانعة من الکلمات اجلامعة) په (‪)۴۳۰-۴۲۹‬‬
‫خمونو کې ذکر کړې ده‪ ،‬د شیخ جار اهلل کتاب هم په رياض کې مطابع اخلادل‬
‫لألوفست په (‪۱۴۰۷‬ـه) چاپ او نرش کړې ده‪ ،‬که څه هم شیخ جار اهلل ورته قصيده‬
‫نه ده منسوب کړې خو قصيده د شيخ عبدالعزيز بن حممد السلمان رمحه اهلل ده‪،‬‬
‫د قصيدې مطلع دا ده‪:‬‬
‫واب َون َِاف ِع‬
‫الص ِ‬
‫حري ِب َّ‬
‫ٍّ‬ ‫ِب َق ْو ِل‬ ‫ ‬ ‫ُأخَ َّي ْ‬
‫است َِم ْع ِمن ِّْي ُه ِد ْيتَ ن َِص ْي َح ًة ‬
‫تکميل‪:‬‬
‫د شیخ رمحه اهلل دا تعارف مې هل خپل کتاب (أعذب املوارد يف سرية الشیخ الوادل)‬
‫څخه راخستې ده هېر دې نه وي چې ياد کتاب د شيخ رمحه اهلل ذايت سريت ته‬
‫اکمل شمول لري‪ ،‬خو کتاب خمطوط دی‪.‬‬
‫احلمدهلل اذلي تتم بنعمته الصاحلات‬
islamhouseps IslamHousePs IslamHousePs islamhouse.com/ps/