1.1.1.

Propaganda Tarihçesi:

Tarih incelendiğinde açıkça görülmektedir ki, siyasi veya ekonomik hedeflere ulaşmak
için, propaganda aracılığıyla halkın algısı ve muhakemesi şekillendirilmiştir. (Ahmad, Rodzi,
Shapiei, Yusop, & Ismail, 2019).
Propaganda kavramı ilk kez Roma Katolik Kilisesi tarafından kullanılmıştır ve bu
kullanım, fikirlerin yayılmasını ifade etmektedir. Orta Çağ'da Reform Hareketleriyle başlayan
süreçte, Avrupa'da kilise birliğinin zedelendiği ve Roma Katolik Kilisesi'nin kuzey ülkeleri
üzerindeki kontrolünü kaybetmeye başladığı dönemde, Kilise, Katolik olmayan ülkeler
üzerindeki var olan nüfuzunu korumak ve çoğaltmak amacıyla Papa XIII. Gregory tarafından
kardinallerden oluşan bir komisyon kurmuştur. Bu komisyonun görevi, kilise işlerini
düzenlemek ve Katolik inancını yaymaktır. XIII. Gregory’nin kurduğu komisyon 1622 yılı
Haziran 22’de Sacra Congregatio de Propaganda Fide adı altında sürekli hale gelmiştir.
Günümüzde kullanılan “propaganda” kavramı ise bu yapının adından türetilmiştir. (Kurum,
2022).
On yedinci yüz yıldan yirminci yüz yıla kadar olan süreçte propaganda çok kullanılan bir
terim değildi. Terimin kullanım alanı sınırlıydı ve aynı zamanda yabancıydır. Propaganda,
İngiltere'nin Püriten Devrimi sırasında broşür ve haber bülteni yoluyla yaygınlaşmaya
başlamıştır ve askeri harekatın düzenli bir tamamlayıcısı haline gelmiştir. 18. ve 19. yüzyıllar
boyunca, özellikle Amerikan ve Fransız Devrimleri gibi ideolojik mücadele dönemlerinde
istihdamı istikrarlı bir şekilde artmaktadır. Batı Avrupa, Napolyon Savaşları'nın sonundan
1914'te 1. Dünya Savaşı'nın patlak vermesine kadar barış içinde kaldığından, ulusal ölçekte
propagandaya ihtiyaç duyulan olaylar nadir olmuştur. Tarihsel olarak, propaganda, şiddetli
tartışmaların güç kullanımına eşlik ettiği stresli ve kargaşalı dönemlerle ilişkilendirilmektedir
(Cull, Gulbert, & Welch, 2003).
1914 ile 1918 yılları arasında gerçekleşen Birinci Dünya Savaşı ile birlikte propaganda
savaşın organize bir silahı olarak kullanılmıştır. Birinci Dünya Savaşı ile birlikte öğrenilen en
önemli derslerden biri, artık hükümet kendi politikalarını kamuoyunu göz ardı edemeyeceği
bir şekilde oluşturmak mecburiyetinde olmasıydı. Topyekun bir savaş olması sebebiyle halkın
ilgi düzeyini ve devlet işlerine katılımı teşvik etmeye hizmet etmiştir. Bu sebeple propaganda
kamuoyu üzerinde önemli bir araç ve ulusal düzeyde temel bir silah olarak kabul görmüştür
(Cull, Gulbert, & Welch, 2003).
20. yüzyılın başlarından itibaren propaganda, uluslararası arenada da etkili bir araç haline
gelmiş ve komşu ülkeler, sömürgeler ve hatta düşman halklar propagandanın hedefi haline
gelmiştir. Komünizm, Nazizm, Faşizm gibi ideolojilerin ortaya çıkışı ve yayılma ihtiyacı,
propaganda faaliyetlerinin önemini arttırmaktaydı. Bazı yazarlar, Bolşevik İhtilali, Faşizm ve
Nazizm'in propagandanın ürünleri olarak görmekteydiler. Bu ideolojilerin yanı sıra, Soğuk
Savaş döneminde de propaganda araçları uluslararası arenada yaygın olarak kullanıldı ve hatta
günümüzde bile birçok ülke, uluslararası propaganda faaliyetlerini sürdürmektedir (Kurum,
2022).