ZASADY USTROJU RP

1. Jednolitość państwa art. 3 - w Polsce funkcjonuje unitarny system terytorialno-prawny, zgodnie z

którym na całym terytorium państwa obowiązuje jednolita organizacja państwa i jednolity system
prawny.

2. Zwierzchnictwo Narodu art. 4 - źródłem wszelkiej władzy w państwie, czyli suwerenem, jest naród,
czyli ogół obywateli. Konstytucja przewiduje dwa sposoby sprawowania władzy przez naród (przez
przedstawicieli, czyli np. posłów, senatorów, lub bezpośrednio, przez np. referendum oraz obywatelskiej
inicjatywie ustawodawczej)

3. Prawa i wolności jednostki art. 5 - obywatelom Polski przysługują określone prawa i wolności, które
zostały opisane w rodziale II Konstytucji, wieloma prawami i wolnościami wynikającymi z katalogu praw
człowieka objęte są również osoby, które przebywają na terytorium RP, ale nie legitymują się polskim
obywatelstwem

4. Konstytucjonalizm art. 8 - Konstytucja jest najwyższym i najważniejszym źródłem prawaw Polsce, a jej
zapisy stosuje się bezpośrednio, jeśli tylko same zapisy ustawy zasadniczej nie wskazują inaczej

5. Podział i równowaga władz art. 10 - władza w Polsce jest podzielona na trzy niezależne części: władzę
ustawodawczą legislatywę (dwie izby parlamentu), władzę wykonawczą egzekutywę (rząd i głowa
państwa), i władzę sądowniczą judykatywę (sądy i trybunały). Każda z władz jest wyodrębniona
organizacyjnie spośród pozostałych i oddzielona od nich funkcjonalnie, a także posiada właściwe tylko
sobie kompetencje.

6. Pluralizm polityczny i społeczny art. 11-12 - w ustawie zasadniczej zagwarantowano swobodę

tworzenia i działania zarówno partii politycznych (art. 11 Konstytucji RP), jak i innych dobrowolnych
organizacji, w których mogą zrzeszać się obywatele, m.in. związków zawodowych, stowarzyszeń i fundacji
(art. 12 Konstytucji RP).

7. Decentralizacja władzy publiczej art. 15 - ustrój terytorialno-prawny Polski został jednoznacznie

określony jako jednolity, ale ustawa zasadnicza zakłada decentralizację władzy publicznej dzięki
funkcjonowaniu jednostek samorządu terytorialnego. Jednostkom tym powierzono wykonywanie części
zadań publicznych. Taki podział władzy ma uwzględniać potrzeby i więzi społeczne, gospodarcze oraz
kulturowe istotne dla mieszkańców regionów.

8. Samorządność art. 16-17 - władze państwowe są zobowiązane do przekazywania jednostkom

samorządu terytorialnego części swoich zadań, a także do zagwarantowania mieszkańcom gmin,
powiatów i województw prawa do samodzielnego podejmowania decyzji w sprawach lokalnych, których
zakres ustalają odrębne ustawy. Zapisy ustawy zasadniczej zapewniają również obywatelom możliwość
tworzenia innych samorządów, przede wszystkim samorządów zawodowych, reprezentujących osoby
wykonujące zawody zaufania publicznego, np. lekarzy i prawników.

9. Społeczna gospodarka rynkowa art. 20 - zgodnie z Konstytucją RP społeczna gospodarka rynkowa jest
podstawową formą organizacji życia gospodarczego w Polsce. Państwo ma dbać o stabilność systemu
finansowego, przeciwdziałać praktykom monopolistycznym, dbać o środowisko naturalne, stworzyć
dogodne warunki prawne dla rozwoju wolnej konkurencji i przedsiębiorczości. Zgodnie z konstytucyjną
definicją społecznej gospodarki rynkowej opiera się ona na trzech filarach: - wolności działalności
gospodarczej, - własności prywatnej, - solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych