Mùa xuân nho nhỏ

1. MB.
2. TB :
* Khái quát chung :
TH sinh năm 1930, mất năm 1980, quê ở Phong Điền, Thừa Thiên Huế. Mảnh đất Huế
mộng mơ với sông Hương, núi Ngự, với những cảnh đẹp nên thơ đã chắp cánh cho hồn thơ TH
bay cao, bay xa. Những sáng tác của TH thường nhẹ nhàng, bình dị, trong sáng mà đằm thắm, ngọt
ngào chất trữ tình, ca ngợi tình yêu quê hương, đát nước,...
Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ được Thanh Hải sáng tác năm 1980, trước khi nhà thơ qua đời
một tháng.Trước khi đi xa, giữa mùa thu của đời mình, nhà thơ vẫn nghĩ đến một mùa xuân bất
tuyệt. Chính giây phút giáp mặt với tử thần, sự sống như bừng nở, tâm hồn nhà thơ như thăng hoa
và ngòi bút cũng nở hoa. Thanh Hải đã cất cánh bay cao để rồi mang đến cho cuộc sống một tình
yêu, một nỗi niềm thiết tha với quê hương đất nước và cùng theo đó là ước nguyện chân thành
được cống hiến trọn vẹn cuộc đời mình cho Tổ Quốc thân yêu.

* Cảm nhận đoạn 1:

Mở đầu bài thơ là bức tranh đẹp đẽ, sinh động với sự hoà quyện tuyệt vời giữa sắc màu và
âm thanh:
“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời”
Mở ra trước mắt người đọc là cả một không gian cao rộng, khoáng đạt, bay bổng. Đó là
bầu trời xuân mênh mang, là dòng sông Hương trong suốt hiền hòa, là bông hoa duyên dáng mọc
giữa dòng. Bức tranh nổi bật với những gam màu thật hài hòa, bắt mắt. Đó là sắc xanh của dòng
sông sắc “tím biếc” của bông hoa lục bình. Hai gam màu “xanh – tím” hòa quyện làm nổi bật, làm
ấm cả dòng sông mùa xuân.
- Ở hai câu thơ mở đầu t bắt gặp một cách viết khác lạ. Động từ “mọc” được đảo lên đầu
câu thơ là một dụng ý nghệ thuật của tác giả, nó không chỉ gây ấn tượng đột ngột, bất ngờ, thú vị
mà còn nhấn mạnh sự vươn lên khỏe khoắn và sức sống mãnh liệt của bông hoa, của thiên nhiên
khi mùa xuân về. Ta có cảm giác như bông hoa đang từ từ trỗi dạy, vươn lên xòe nở trên mặt nước
sông xanh.
- Không chỉ đẹp bởi hình ảnh, màu sắc, bức tranh xuân còn vui tươi, rộn ràng, náo nức bởi
âm thanh tiếng chim chiền chiện hót vang vọng, ríu ran cả đất trời. Tiếng chim trong trẻo, ngân
nga, rung động cả đất trời như rót sự sống vào muôn vật, muôn loài. Tiếng chim hót gọi xuân về
mang đến bao nhiêu niềm vui, đánh thức vạn vật bừng tỉnh. Tiếng gọi “ơi” và nghệ thuật nhân
hóa đã thể hiện sự giao hòa, gắn bó mật thiết giữa người và tạo vật. Hai tiếng “hót chi” đậm chất
Huế thương kết hợp với câu hỏi tu từ “hót chi mà vang trời” thể hiện sự rung động mãnh liệt của
nhà thơ trước chất nhạc mà cuộc đời ban tặng.
- Cảm xúc mùa xuân ùa vào khiến tâm hồn nhà thơ trào dâng mãnh liệt:
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng
Hình ảnh “giọt long lanh” là một liên tưởng đầy chất thơ. Đó là giọt sương mai, giọt mưa
xuân đọng trên cành lá hay giọt âm thanh của tiếng chim chiền chiện? Xét theo logic thì đó là giọt
âm thanh của tiêng chim chiền chiện. Âm thanh của tiếng chim kết thành hình, thành khối, tròn
trịc, long lanh, óng ánh sắc màu cứ rơi mãi, rơi mãi trong không gian và nhà thơ đang say sưa “đưa
tay hứng” những giọt long lanh trong vắt của tiếng hót . Câu thơ sử dụng nghệ thuật ẩn dụ chuyển
đổi cảm giác thật độc đáo. Âm thanh của tiêng chim từ chỗ được cảm nhận bằng thính giác chuyển
thành “ từng giọt long lanh” có thể cảm nhận được bằng thị giác. Từng giot long lanh óng ánh sắc
màu được tác giả “ đưa tay hứng” cảm nhận bằng xúc giác. Nhà thơ như đang say sưa, ngây ngất
trong cung đàn mùa xuân, trong bản hòa tấu của TN, cuộc đời. Không chỉ nghe bằng tai mà ông
còn nghe bằng cả trái tim rạo rực, xao xuyến của mình.
-> Như vậy, chỉ bằng vài nét chấm phá, bằng tâm hồn rạo rực thiết tha yêu đời, bằng cảm
hứng mùa xuân phơi phới, TH đã vẽ lên một bức tranh mùa xuân xứ Huế đẹp, thơ mộng và tràn
đầy sức sống. Đối mặt với bệnh tật, thậm chí phải đối mặt với cả cái chết, vậy mà nhà thơ vẫn
hướng đến mùa xuân tươi trẻ, tràn đầy sức sống, thể hiện một tâm hồn lạc quan yêu đời, một niềm
khát khao cuộc sống cháy bỏng mãnh liệt.
* Cảm nhận đoạn 2:
Từ xúc cảm say sưa ngây ngất trước mùa xuân thiên nhiên, nhà thơ bồi hồi nhớ tới mùa
xuân của đất nước, của cách mạng, đó là mùa xuân của những con người cầm súng và ra đồng.
Nếu mùa xuân của đất trời mang vẻ đẹp tươi trẻ, tràn trềsức sống thì mùa xuân của đất nước lại
đẹp một cách sôi nổi, hào hùng:

“ Mùa xuân.....................mạ”
- Trong không khí rộn ràng của đất nước vào xuân, nhà thơ nhắc tới 2 hình ảnh là người cầm súng
và người ra đồng. Đây là 2 hình ảnh biểu trưng cho 2 nhiệm vụ quan trọng, cơ bản của đất nước
lúc bấy giờ là sản xuất và chiến đấu, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tiền tuyến và hậu phương. Gắn
liền với họ là hình ảnh Lộc. Lộc là chồi non, mầm xanh, lộc biếc nhú lên ở cây cối khi mùa xuân
về. Ngoài ra lộc còn mang ý nghĩa biểu tượng là mùa xuân, là sức sống, là thành quả, là hi vọng,
là sự sinh sôi, nảy nở, là chiến thắng. Người cầm súng giắt lộc để ngụy trang ra trận như mang
theo cả sức xuân vào trân đánh với niềm tin chiến thắng. Người ra đồng trải lộc cho ruộng đồng
mãi mãi bạt ngàn một màu xanh như gieo mùa xuân trên từng nương mạ với hi vọng mùa màng
bội thu. Những con người ấy đã mang cả mùa xuân ra trận địa của mình, đem mùa xuân đến mọi
miền của TQ thân yêu. Máu và mồ hôi của nhân dân đã góp phần tô điểm mùa xuân và giữ lấy
mùa xuân mãi mãi.
- Cả dân tộc bước vào mùa xuân với khí thế khẩn trương và náo nhiệt:
Tất cả.......xôn xao
Sức sống của màu xuân đất nước đươc cảm nhận qua nhịp điệu hối hả, qua âm thanh xôn xao.
Nhịp thơ nhanh, mạnh, gấp gáp cùng với các điệp ngữ, điệp cấu trúc và từ láy, so sánh đã diễn tả
không khí khẩn trương, náo nức, tưng bừng, nhịp điệu đi lên mạnh mẽ ào ạt của đất nước và nhịp
trái tim xao động của nhà thơ. Đó là hành khúc của thời đại HCM. Nhà thơ như đang hòa mình và
khí thế ào ạt của đất nước vừa lao động vừa chiến đấu. TH đã rất lạc quan, say mê và tin yêu khi
viết nên những vần thơ này.
- Cảm nhận vẻ đẹp về mùa xuân của đất nước, nhà thơ suy ngẫm về lịch sử 4000 năm dựng nước
và giữ nước:
Đất nước............phía trước
Chặng đường lịch sử của đất nước với 4 nghìn năm lịch sử, lúc suy, lúc thịnh với bao thử thách,
thăng trầm, biết bao máu và mồ hôi, nước mắt đã đổ xuống để dựng xây đất nước. Đất nước được
nhân hóa như một người mẹ hiền tần tảo vất vả và gian lao. Phép nhân hóa làm cho hình ảnh đất
nước trở nên gần gũi, đáng yêu và đáng thương hơn. Hình ảnh đất nước như vì sao cứ đi lên phía
trước là một so sánh đẹp và độc đáo. Sao là nguồn sáng kì diệu của thiên hà, là vẻ đẹp vĩnh hằng
của bầu trời đêm. Khi ss đất nước với vì sao, nhà thơ đã sáng tạo nên hình ảnh đất nước rât khiêm
nhường nhưng cũng rất đẹp và tráng lệ. Là một vì sao nhỏ bé nhưng luôn ở vị trí tiên phong . Qua
phép ss và tự khẳng định “cứ” , câu thơ đã khẳng định sự trường tồn, tráng lệ của đất nước; đồng
thời bộc lộ niềm tự hào, niềm lạc quan tin tưởng của tác giả vào tương lai tươi sáng của đất nước.
Nếu không để cho tâm hồn của mình gắn bó thiết tha với cuộc đời thì làm sao ông có thể làm nên
một khúc ca đầy những vẻ đẹp trong sáng tin yêu như thế trong một hoàn cảnh đặc biệt của mình.
Thật...!
* Đánh giá:

Đoạn 3: Mùa xuân của ước nguyện( khổ tiếp)

Từ cảm xúc về mùa xuân của thiên nhiên, đất trời, mạch thơ chuyến một cách tự nhiên sang
bày tỏ những suy ngẫm và tâm niệm của nhà thơ:
Ta làm con chim hót
Ta làm một nhành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến
Đó là khát vọng được hòa nhập vào cuộc sống của thiên nhiên, đất nước, được cống hiến
phần tốt đẹp dù là nhỏ bé của mình cho cuộc đời chung, cho đất nước. Ước nguyện cao đẹp ấy
được thể hiện bằng những hình ảnh thật đẹp, thật giản dị, tự nhiên và đầy sáng tạo:

Trong muôn vàn những sự vạt của tự nhiên, TH không mơ ước những gì to tát, cao siêu ;
nhà thơ chỉ ước được làm một tiếng chim hót để cất lên tiếng hót lảnh lót vui say góp phần làm
cho mùa xuân quê hương thêm rạo rực, sống động. Nhà thơ nguyện làm một cành hoa, một cành
hoa nhỏ bé trong trắng khoe sắc, tỏa hương, tô điểm làm đẹp cho quê hương đất nước.Thế rồi
không mơ làm một nốt nhạc cao vút trong bản hoà ca của dâ n tộc, nhà thơ khiêm nhường xin làm
một nốt trầm thầm lặng, dung dị nhưng đủ sức làm rung động, xao xuyến lòng người. Điệp ngữ
“ta làm” lặp lại nhiều lần kết hộ với phép liệt kê:…. không chỉ tạo nhịp điệu, tăng tính nhạc cho
đoạn thơ, làm tăng sức gợi hình gợi cảm, mà còn nhấn mạnh những ước nguyện tuy đơn sơ, bình
dị nhưng không kém phần da diết, trăn trở của nhà thơ.

Một mùa xuân nho nhỏ

Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc
Tất cả ước nguyện cao đẹp trên được kết đọng trong một hình ảnh thật đẹp, thật ý nghĩa:
“một mùa xuân nho nhỏ”. TH muốn làm một mùa xuân nho nhỏ nghĩa là muốn sống với tất cả sức
sống tươi trẻ, căng tràn của mùa xuân.; muốn cống hiến những gì tinh túy nhất của cuộc đời mình
cho cuộc đời chung. Một “mùa xuân nho nhỏ” hay phải chăng cũng là một ẩn dụ cho cuộc đời
Thanh Hải: sống là cống hiến, cống hiến là mùa xuân cuộc đời nhà thơ? Nhà thơ khiêm nhường
xin làm một “mùa xuân nho nhỏ” bé bỏng hòa vào mùa xuân bao la vô hạn của cuộc đời, của mọi
người.
Thế nhưng, có lẽ điều làm cho người đọc xúc động chính là cách thức cống hiến của nhà
thơ. Không ồn ã, phô trương, nhà thơ chỉ “ Lặng lẽ dâng cho đời”những gì đẹp đẽ nhất, tinh túy
nhát của mình. Từ láy “lặng lẽ” đảo lên đầu không chỉ làm cho giọng điệu câu thơ trùng xuống
mà còn nhấn mạnh sự cống hiến khiêm nhường, thầm lặng của nhà thơ.
 Sự cống hiến ấy bền bỉ, vô điều kiện, nó vượt qua mọi không gian, thời gian quy ước:
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc
“Tuổi hai mươi” và “khi tóc bạc” ở đây là hai hình ảnh hoán dụ giàu sức gợi. Nó không
những chỉ một đời người từ trẻ đến già mà còn chỉ mọi thế hệ: già cũng như trẻ, gái cũng như trai.
Điệp ngữ “dù là” được láy lại như một lời hứa, 1 lời thề son sắt cảu nhà thơ: còn sống là còn cống
hiến, còn hi sinh cho cuộc đời. Đặt bài thơ trong hoàn cảnh ra đời, ta mới thấy hết được ý nghĩa
cao quý của ước nguyện. Dù đang đối mặt với đau đớn, bệnh tật nhưng nhà thơ đã quên đi nỗi đau
của bản thân, vẫn muons cống hiến trọn vẹn, tất cả cho cuộc đời. Cái triết lý “sống là cho đâu chỉ
nhận riêng mình” của TH có lẽ còn nguyên vẹn, tươi xanh mãi với thời gian. Người đọc chúng ta
càng khâm phục và trân trọng biết bao cái lý tưởng sống cao đẹp ấy!
Nếu như ở khổ thơ trên, nhà thơ xưng tôi thì ở khổ thơ này nhà thơ lại xưng ta ; đó là
biểu tượng cho sự gặp gỡ giữa cái tôi và cái ta, cái chung và cái riêng. Ta vừa là số ít (nhà thơ),
vừa là số nhiều (tất cả). Nhà thơ muốn mỗi người phải mang đến cho cuộc đời chung một nét riêng,
một phần tinh túy của mình dù là nhỏ bé cho cuộc đời chung. Nhưng dâng hiến, hòa nhập mà vẫn
không làm mất đi nét riêng của mỗi người. Ước nguyện của mỗi cá nhân đã hoà vào dòng chảy
của muôn người : tất cả đều muốn cống hiến một phần công sức nhỏ bé của mình cho quê hương
đất nước!
* Đoạn kết: Giai điệu mà nhà thơ muốn cất lên chính là điệu hát truyền thống của xứ Huế văn
hiến, thân thương dịu hiền.
Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam ai, Nam Bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế .
Khúc Nam ai, Nam bình là điệu nhạc buồn thương, dịu dàng trìu mến mà tự bao đời nay,
người dân xứ Huế vẫn hát để gợi nhắc lòng người nhớ về nghĩa tình thuỷ chung, nhớ về tình yêu
quê hương đất nước. Non nước Việt Nam cũng như đất trời xứ Huế tươi đẹp quá ! Một câu hát
truyền thống sẽ đi mãi cùng trái tim một người con đã suốt đời chiến đấu hy sinh vì Tổ quốc, đến
giây phút cuối cùng vẫn còn mong mỏi mãnh liệt hơn bao giờ hết khát vọng cống hiến vẹn toàn
cho quê hương đất nước. Tiếng hát khép lại bài thơ laftieengs hát cảu lòng lạc quan, yêu đời, tiếng
hát của khát vọng sống và cống hiến cao đẹp của nhà thơ...
Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ vừa tạo nên một bức tranh mùa xuân thiên nhiên tuyệt đẹp với
sự nảy nở sinh sôi, với sức sống bền bỉ mãnh liệt của vạn vật lại vừa là tiếng hát nhẹ nhàng tha
thiết, sâu lắng về khát vọng cống hiến cho đất nước của nhà thơ Thanh Hải. Có lẽ chính vì sự nhịp
nhàng trong ngôn từ và cái bồi hồi mãnh liệt của khát vọng mà bài thơ vẫn mãi nhẹ nhàng thấm
vào lòng người và trở thành một lời nhắn nhủ ân tình với người đọc.