TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

BỘ MÔN HOÁ VÔ CƠ - KHOA HÓA HỌC

THỰC HÀNH
HOÁ ĐẠI CƯƠNG - VÔ CƠ
Bắt đầu từ tuần 2, ngày 30 tháng 01 năm 2023

HÀ NỘI - 2023

1THVC
 CÁC BÀI THỰC HÀNH HOÁ VÔ CƠ
(Năm học: 2022-2023, K71)

Stt Tên bài

Bài 8: Các nguyên tố nhóm A

Hydrogen - Oxygen - Halogen - Sulfur - Nitrogen. Kim loại kiềm, kiềm thổ,
nhôm (alluminium), thiếc (tin), chì (lead).

Bài 9: Tổng hợp phức chất potassium bis(oxalato)copper(II) dihyrate.

Bài 10: Tổng hợp muối Mohr.

Bài 11: Tổng hợp phức chất potassium tris(oxalato)ferrate(III) trihyrate.

Bài 12: Tổng hợp potassium chromate từ chromium(III) oxide

Bài 13: Các nguyên tố nhóm B.

Đồng, bạc, chromium, manganese, sắt

Bài 14: Thi thực hành.

Ghi chú:
- Thời gian: Buổi sáng: Từ 8h00-11h00 Buổi chiều: Từ 13h30-16h30
- Tường trình: Sinh viên làm và nộp để kiểm tra ngay trong buổi thực hành.
- Chuyển buổi: Sinh viên nghỉ buổi thí nghiệm của tuần nào phải sắp xếp thời gian làm bù
ngay. Nộp kinh phí hóa chất khi chuyển buổi thí nghiệm là 50.000 đ (Nếu sinh viên có lí do
chính đáng + có minh chứng hợp lệ thì được miễn nộp kinh phí).
- Tuần dự trữ: Dành cho sinh viên làm bù khi còn thiếu 01 thực hành. Kinh phí hóa chất làm
bù thí nghiệm là 100.000 đ.
Còn thiếu 2 bài trở lên, sinh viên không được làm bù và không được thi.

2THVC
 Mở đầu
NHỮNG QUY ĐỊNH CHUNG

A. NỘI QUI
Điều 1. Sinh viên vào phòng thí nghiệm phải mặc áo choàng, phải có các thiết bị bảo hiểm
khác (khẩu trang, găng cao su, kính bảo hiểm) khi cần thiết.
Điều 2. Sinh viên phải nắm được quy tắc bảo hiểm khi làm việc với chất độc, chất ăn da,
chất gây bỏng, chất dễ cháy dễ nổ, cũng như cách sơ cứu khi gặp sự cố. Phải học sử dụng những
thiết bị cấp cứu thông thường khi cháy: chăn, vòi nước, bình cứu hoả...
Điều 3. Tất cả các loại hoá chất không được ngửi, nếm, sờ tay. Không được dùng miệng
hút hóa chất bằng pipet, nhất thiết phải dùng quả bóp cao su.
Điều 4. Không để các chất dễ cháy, dễ nổ (xăng, dầu hoả, benzen, cồn, ete...) gần ngọn
lửa đèn cồn, đèn khí.

Điều 5. Khi mang dụng cụ máy móc ra khỏi phòng thí nghiệm phải được phép của người
phụ trách. Nếu đưa ra ngoài trường nhất thiết phải được sự đồng ý của Trưởng phòng thí nghiệm.
Không dùng phòng thí nghiệm làm nơi hội họp hoặc tiến hành các sinh hoạt khác ngoài chức
năng, nhiệm vụ. Không hút thuốc, ăn uống trong phòng thí nghiệm.

Điều 6. Dụng cụ máy móc, dùng xong phải lau rửa sạch sẽ, trả lại đầy đủ và sắp xếp theo
đúng trật tự ban đầu.

Điều 7. Sinh viên làm việc trong phòng thí nghiệm phải có chỗ ngồi quy định không được
tuỳ tiện di chuyển, đồ đạc , dụng cụ, máy móc trong phòng. Trước khi làm thí nghiệm phải nắm
vững mục đích yêu cầu, nguyên tắc, cấu tạo và cách sử dụng từng dụng cụ máy móc. Thực hiện
nguyên tắc: chưa nắm vững lý thuyết chưa thực hành. Cần bám sát yêu cầu thí nghiệm, thực
hành nghiêm túc ghi chép số liệu, cân đo…và hoàn thành bản tường trình buổi thực hành. Các
bản báo cáo này cần được đánh giá và ghi vào kết quả học tập của sinh viên. Triệt để tiết kiệm vật
tư, hoá chất.

Điều 8. Sinh viên chỉ được làm những bài thực hành do giảng viên quy định. Những thí
nghiệm gây độc hại, nguy hiểm phải có giảng viên hoặc cán bộ thí nghiệm trực tiếp hướng dẫn.

3THVC
B. BẢO QUẢN HÓA CHẤT
1. Mỗi hóa chất cần chứa trong lọ riêng biệt thích hợp
Hình dạng, kích thước, màu sắc của lọ chứa hóa chất cần căn cứ vào tính chất và số lượng
của từng loại hóa chất. Các lọ hóa chất phải có nhãn ghi rõ công thức hóa học, tên gọi, nồng độ
(nếu là dung dịch) và ghi rõ các đặc điểm như chất độc, chất dễ bay hơi, dễ cháy.
2. Các lọ hóa chất cần được xếp đặt một cách khoa học trong các tủ chứa
Muốn bảo quản tốt, phòng thí nghiệm phải có tử đựng hóa chất.
Không để lẫn lộn các dụng cụ kim loại và dụng cụ quang học vào tủ đựng hóa chất. Hóa
chất cần sắp xếp theo loại, phân nhóm theo cation, anion.
Các axit ở thể lỏng đặt ở ngăn cuối cùng, ngăn thấp nhất của tủ để khi lấy ra được dễ
dàng, tránh đổ vỡ nguy hiểm. Không nên để nhiều và tập trung ở trong phòng thí nghiệm các hóa
chất dễ bắt lửa như xăng, benzene, ether, cồn đốt, acetone,…
Chỉ nên để mỗi loại chất dễ cháy này từ 0,5 đến 1,0 lit và khi làm thí nghiệm phải để các
chất này xa lửa. Phải chuẩn bị các phương tiện phòng cháy và chữa cháy. Cần đựng những hóa
chất có tác dụng với cao su như bromium và nitric acid trong lọ có nút thủy tinh.
* Đối với những hóa chất dễ bay hơi, dễ tác dụng với oxygen, khí carbonic, hút ẩm,… cần
đựng vào những lọ có nút cao su hoặc nút nhám, bên ngoài có tráng một lớp parafin. Ví dụ : bột
magie và bột sắt dễ bị oxi hóa; calciom oxide và calcium carbide dễ bị rã hỏng trong không khí
ẩm; diphosphorus pentaoxide, calcium chloride, magnesium chloride, sodium nitrate dễ hút nước
và chảy rữa. Xút rắn hút nước rất mạnh và dễ tác dụng với khí carbonic trong không khí nên phải
đựng vào lọ có nút nhám vì kiềm và các chất tạo thành sẽ làm nút nhám gắn chặt vào cổ lọ rất
khó mở.
* Những hóa chất dễ bị ánh sáng tác dụng như potassium permanganate, silver nitrate,
potassium iodide, nước oxi già… cần được đựng vào lọ màu sẫm và để ở chỗ tối hoặc bọc kín
bằng giấy màu đen phía ngoài lọ.
* Những hóa chất độc như muối thủy ngân, muối cyanide… cần phải để trong tủ có khóa
riêng và phải giữ gìn hết sức cẩn thận.
* Các kim loại sodium và potassium phải được đựng trong lọ dầu hỏa hay xăng, khi làm
thí nghiệm nếu còn thừa một lượng nhỏ không được vứt bừa bãi vì sẽ gây ra hỏa hoạn do đó cần
thu lại hoặc hủy đi. White phosphorus được đựng vào lọ có nước, khi cắt nhỏ cũng phải cắt trong
nước. Đục hộp chứa ưhite phosphorus phải được tiến hành trong thùng nước.
* Không nên đựng dung dịch kiềm đặc vào lọ có nút nhám,vì dung dịch kiềm đặc tác
dụng với thủy tinh tạo muối ở miệng lọ rất khó mở nút.
* Muối nitrate phải được đựng vào lọ sạch, không được để lẫn với các chất cháy.
* Cần có nhãn ghi công thức và nồng độ của hóa chất ở phía ngoài các lọ đựng hóa chất.
Các lọ hóa chất để ở bàn cho sinh viên làm thực hành nên có hai nhãn đối diện nhau ở 2 phía của
bình, lọ. Các lọ hóa chất trong cùng một nhóm nên để lọ nhỏ ở hàng trước, lọ lớn ở hàng phía
sau, nhãn quay ra ngoài để dễ thấy, dễ sử dụng.
3. Thường xuyên kiểm tra những hóa chất dễ bay hơi
Phải thường xuyên kiểm tra những hóa chất dễ bay hơi vì hơi hóa chất có thể làm bật nút các
lọ chứa. Các chất dễ bay hơi, dễ cháy, dễ biến chất cần để ở nơi mát, đựng trong các lọ nút kín.
4THVC
C. SỬ DỤNG HÓA CHẤT
1. Tiết kiệm
- Nên dùng hóa chất với liều lượng vừa đủ để thấy rõ hiện tượng cần chứng minh và giảm
bớt khí bay ra ngoài. Thông thường, với hóa chất lỏng chỉ dùng khoảng 1/4 ống nghiệm.
- Không chuẩn bị dư thừa dung dịch. Chỉ pha chế một lượng dung dịch đủ dùng cho các
thí nghiệm, vì để lâu ngày dung dịch sẽ biến chất.
- Cần tận dụng các hóa chất còn dư hoặc sản phẩm của các thí nghiệm. Chẳng hạn tận
dụng kẽm còn dư sau thí nghiệm điều chế hiđro,...
2. Đảm bảo độ tinh khiết của hóa chất
- Trước khi lấy hóa chất từ một lọ nguyên ra, cần gạt sạch các chất rắn ở nút lọ (parafin,
xi, nhựa...) để tránh hiện tượng các chất này rơi vào hóa chất khi mở lọ.
- Trước khi dùng lọ để chứa hóa chất, phải kiểm tra xem lọ đã sạch và khô chưa. Nếu
không thì phải rửa sạch và làm khô để đảm bảo độ tinh khiết của hóa chất.
- Khi mở nút các lọ hóa chất phải đặt ngửa nút trên bàn. Với loại lọ có nút kèm ống nhỏ
giọt, khi mở nút và nghiêng lọ để rót hóa chất cần kẹp nút giữa hai ngón tay. Không đặt ống nhỏ
giọt trên mặt bàn.
- Khi lấy hóa chất cần phải đọc kỹ nhãn và xem hóa chất đó có đúng với yêu cầu của thí
nghiệm không.
- Khi rót hóa chất ra khỏi bình, chú ý hướng nhãn lọ lên phía trên để tránh hóa chất có thể
chảy theo thành lọ làm hỏng nhãn.
- Cần kiểm tra xem ống hút nhỏ giọt đã sạch chưa và quả bóp cao su có bị thủng không
khi cho vào lọ lấy hóa chất.
- Khi lấy hóa chất rắn, cần dùng thìa sứ, thìa thủy tinh hoặc thìa nhựa đã được lau sạch và
dùng riêng cho từng hóa chất. Khi dùng xong, cần đặt thìa ngay cạnh lọ chứa để tránh sử dụng
lẫn hóa chất.
- Khi lấy những hóa chất dễ chảy rữa như xút ăn da hoặc hóa chất dễ bay hơi như dung
dịch ammonia, hydrochloric acid đặc v.v... phải nhanh tay và đậy nút ngay sau khi lấy. Khi đục
hộp đựng white phosphorus phải đục ở dưới nước để tránh phosphorus có thể bốc cháy. Với
sodium kim loại, sau khi đã cắt dùng, phần còn lại phải ngâm ngay vào dầu hỏa.
- Không đổ trở lại những hóa chất dùng thừa vào các lọ chứa để đảm bảo độ tinh khiết của
chúng. Cần tính toán cụ thể số lượng hóa chất cần thiết trước khi lấy ra dùng.
- Khi cân hóa chất không được đổ trực tiếp hóa chất lên đĩa cân vì có thể làm bẩn hóa chất
và hóa chất dính vào đĩa cân làm hỏng đĩa cân và khi đó lượng cân cũng không còn chính xác
nữa. Phải để hóa chất trên giấy lót, mặt kính đồng hồ hoặc cốc thủy tinh.

5THVC