Ang Implikasyon ng Pagsulong ng Lipunan sa Tribong Higaonon ng

Barangay Kalasungay Malaybalay City

Danah Jay Gayosa

Jenny Antiga

Marc Vincent Tuquib

Jhiemar Montoya

Kenneth Cahatol

Grade 11- Chomksy

Praktikal na Pananaliksik

Mayo 2023
 Kabanata 1

Panimula

Background ng Pag-aaral

Ang Societal Advancement o Societal Progress ay isang

Normative Concept at maaaring tukuyin bilang pagbabago o

pagsulong ng mga pangunahing kondisyon ng lipunan at buhay ng

mga tao sa isang direksyon na itinuturing na kanais-nais na batay sa

mga umiiral na halaga at layunin ng pag-unlad. Ang pagsulong ng

mga teknolohiya, globalisasyon, at mga pagbabago sa mga

pamamaraan ng trabaho lahat ay may epekto sa kung paano

tumatakbo ang mundo. Ang mga tao ay hindi na maaaring limitahan

sa isang solong lokasyon dahil sa pagtaas ng kakayahang umangkop

sa komunikasyon, edukasyon at mga pamamaraan sa pagtatrabaho.

Maraming makabuluhang pagbabago sa teknolohikal, pang-

ekonomiya, at lipunan sa nakaraang siglo. Ang industriyalisasyon,

Urbanization, Modernization, Pag-unlad ng paraan ng transportasyon

at komunikasyon ay posible lahat bilang isang resulta ng positibong

epekto ng teknolohiya. Tumutulong din ito sa networking ng kultura,

tradisyon at pagkakaisa ng lipunan.

OECD ( Organisasyon para sa Pang-ekonomiyang Kooperasyon

at Pag-unlad ) ang mga bansa ay sumasailalim sa buong pag-unlad at

pagpapakalat ng mga pagsulong sa teknolohikal tulad ng koryente,

telepono, at mga kotse ay naroon kapag ang paggawa ng masa,

pagkonsumo ng masa, at gobyernong masa. Upang magpatuloy sa

landas ng gayong napakalaking pagbabago ay maiisip at / o ninanais.

Ang ilang mga tao ay nag-aalala tungkol sa kakayahan ng

lipunan at teknolohiya upang magpatuloy sa pagbuo at paglikha ng

mga bagong tool, kalakal, at pamamaraan ng pag-aayos ng pang-

araw-araw na buhay.both sa bahay at sa trabaho. Ang iba ay

nababahala na ang patuloy na paggasta ng paglipat ay magiging labis.

mataas, o na ang mga problema sa kapaligiran o mga hamon sa

malalim na gaganapin na mga tradisyon ay ang Sustainability ay

magiging masyadong, nag-iisa o magkakasamang.

Ang mas advanced na teknolohiya ay nagiging, mas tila may

kontrol sa ating buhay. Ngayon, ang paggamit ng teknolohiya ay

malawak na magagamit at mapilit na isulong sa buong lipunan natin.

Habang ginagawang mas madali ng teknolohiya ang buhay para sa

mga tao, lumilikha din ito ng ilang mga problema para sa ating

lipunan tulad ng pagbagsak sa mga ordinaryong pag-uugali sa

lipunan. Gayunpaman, natanto ng mga modernong lipunan ang

kahalagahan ng teknolohiyang intelektwal na isang anyo ng bagong

kaalaman na nakakamit ng mga layunin o malulutas ang maraming

mga problema.

Kaya, ang linggwistikong kahulugan ng salitang teknolohiya ay:

ang mga pamamaraan at tool na binuo ng isang lipunan upang

mapadali ang solusyon ng mga praktikal na problema nito at

magbigay ng mga kinakailangang pangangailangan para sa

komunidad. Dahil dito, ang paggamit ng teknolohiya sa lahat ng mga

lugar ng buhay ay nagdaragdag ng mga panganib, pagbabanta at

krimen na nauugnay sa paggamit ng pamamaraang ito, na

sumasalamin nang negatibo sa posibilidad ng paggamit nito sa ganap

na mga termino sa lahat ng mga kalagayan ng buhay [ 7 ]. ( Mga Bata

at Al-Zoubi, 2015 ).

Bukod dito, sa loob ng ilang oras ang pagkalat ng Internet ay

limitado sa kahirapan na maglagay ng mga imprastrukturang

telecommunication na nakabatay sa lupa sa mga umuusbong na

bansa.Pag-uulat sa pamilya at nayon ng mga mobile phone, at

isinasaalang-alang ang limitadong paggamit ng mga aparatong ito sa

mga batang wala pang limang taong gulang, masasabi nating ang

sangkatauhan ay halos ganap na konektado, kahit na may mahusay

na antas ng hindi pagkakapantay-pantay sa bandwidth pati na rin sa

kahusayan at presyo ng serbisyo ( Castells, 2012 ).

Ang pagsusuri ay nagpapakita ng ilang pagmumuni-muni sa

mga pagbabagong ginawa ng paggamit ng mga digital na teknolohiya

sa mga kontemporaryong lipunang Kanluranin. Ang saklaw ay upang

maunawaan ang mga pangyayari ng kamakailang nakaraan, mula sa

ikalawang kalahati ng 1900s, at kung ano ang nangyayari sa

panlipunan at indibidwal na mga karanasan ngayon. Upang mag-isip

ng isang hinaharap, upang magpasya kung paano, kailan at ano ang

iaalok upang maihatid sa mga kabataan ang mga larangan ng

kaalaman at kasanayan na magagamit para sa matagumpay na

pamamahala sa kanilang kinabukasan sa isang nagbabagong Europa.

 Ang nangingibabaw na teoretikal na diskarte ay mula sa isang

antropolohikal na kultural na pananaw na may mga interdisciplinary

encounters. Ang kabanata ay nahahati sa tatlong bahagi: ang unang

dalawa ay mga pangkalahatang pagmumuni-muni sa papel ng mga

digital na teknolohiya sa nakaraan at kasalukuyan at tumuon sa mga

tanong, inaasahan, mga katangian na interesado sa mga iskolar sa

paglipas ng panahon. Ang ikatlong antas ay tumitingin sa mga

problemang katangian ng mga taong ipinanganak pagkatapos ng

1980, ang tinatawag na 'digital natives (Combi, 2016).

Sinusuportahan na ngayon ng teknolohiya o pinapasimple ang

maraming pang-araw-araw na gawain. Ang patuloy na pag-unlad ng

teknolohiyang ito ay nangyayari kasabay ng pagtanda ng mga

pandaigdigang populasyon, na lumilikha ng mga pagkakataon para sa

teknolohiya upang tulungan ang mga matatandang tao sa pang-araw-

araw na gawain at aktibidad, tulad ng pagpaplano sa pananalapi at

pagkonekta sa mga kaibigan at pamilya. Ang bagong teknolohiya ay

may potensyal din na magbigay ng napapanahong mga interbensyon

upang tulungan ang mga matatanda sa pagpapanatiling malusog at

independiyente nang mas matagal (Geraedts et al., 2014).

Ang mga matatanda ay mas mabagal na gumamit ng mga

bagong teknolohiya kaysa sa mga nakababatang nasa hustong gulang

(Czaja et al., 2006), ngunit gagawin ito kung ang mga teknolohiyang

iyon ay mukhang may halaga, halimbawa sa pagpapanatili ng

kanilang kalidad ng buhay (Heinz et al., 2013). Upang gawing mas

angkop sa edad ang teknolohiya, mahalagang maunawaan ang mga

pakinabang at disadvantage na nakikita ng mga matatanda sa

paggamit nito. Kaya't ginalugad namin ang pagiging pamilyar at mga

hadlang ng mga matatanda sa paggamit ng teknolohiya (Vaportzis et

al., 2017).

Sa mabilis na pagtanda ng populasyon, ang mga matatanda ay

tinatawagan na umangkop sa bagong teknolohiya at mga

pangangailangan ng modernong lipunan. Malawakang tinatanggap na

ang mga matatandang indibidwal ay nagpapakita ng mababang

pagsasaayos sa pagdating ng mga bagong teknolohiya kumpara sa

mga nakababatang henerasyon, alinman dahil wala silang karanasan

sa teknolohiya o dahil sa kanilang kasalukuyang katayuan sa

kalusugan.

Higit pa rito, ang kanilang pagsisikap na gumamit ng mga

bagong teknolohiya, kadalasang nahaharap sila sa mga paghihirap

mula sa mga demograpikong katangian tulad ng kita, edukasyon,

lokasyong heograpikal, posibleng mga kapansanan, pati na rin ang

mga paghihirap na nauugnay sa pagiging kumplikado ng bagong

teknolohiya . Ang iba pang mga kadahilanan na nag-aambag para sa

mababang pagsasaayos na ito sa mga bagong teknolohiya ay ang

kakulangan ng mga insentibo, mga hadlang sa ekonomiya, mga digital

na kasanayan at naaangkop na pagsasanay. (Roupa et al., 2010).

Pahayag ng Problema

ang pananaliksik na pag-aaral na ito ay naglalayong siyasatin

ang mga implikasyon ng pagsulong ng lipunan sa tribong Higaonon sa

Barangay kalasungay Malaybalay City, partikular sa mga tuntunin ng

kanilang pagkakakilanlan sa kultura, mga oportunidad sa ekonomiya,

relasyon sa lipunan, at kanilang mga paniniwala. Ang pananaliksik

na pag-aaral na ito ay isasagawa sa Barangay Kalasungay,

Malaybalay City Municipality of Bukidnon sa taong 2023-2024.

Sa partikular, hinahangad ng pag-aaral na ito na masagot ang

sumusunod na tanong:

1. Ano ang mga implikasyon ng pagsulong ng lipunan sa mga

tribong Higaonon ng barangay Kalasungay?

2. Ano ang mga hamon na kinakaharap ng mga tribong

Higaonon tungo sa pagsulong ng ating lipunan?

3. Ano ang mga epekto ng pagsulong ng lipunan sa tribong

Higaonon pagdating sa kanilang kultura, paniniwala, gawi,

ugnayang panlipunan at kanilang edukasyon?

Kahalagahan ng Pag-aaral

Naniniwala ang mananaliksik na ang natuklasan ng pag-aaral

na ito ay magiging makabuluhan sa iba’t ibang indibidwal.

Makikinabang ang mga Higaonon na nasa hustong gulang sa

pag-aaral na ito, dahil tinutuklasan ng pag-aaral ang mga

implikasyon ng societal advancement sa kanilang tribo.Ipapaalam sa

kanila ng pananaliksik na ito kung gaano kalayo ang epekto ng

societal advancement ng teknolohiya sa kanilang tribo.

Higit na makikinabang ang mga tao sa lipunan galing sa iba’t

ibang tribo sa pananaliksik na ito dahil malalaman nila ang

Implikasyon ng societal advancement sa tribong higaonon at mas

mauunawaan nila ang tungkol sa kani-kanilang kultura.

Makikinabang din ang komunidad sa pananaliksik na ito dahil

ang resulta ng pag-aaral na ito ay mag-sisilbing batayan ng anumang

panlabas na suporta sa tribo.

Saklaw at Delimitasyon

Ang pag-aaral na ito ay lilimitahan upang masuri ang mga

implikasyon ng pagsulong ng lipunan sa Higaonon Tribe. Ang pag-

aaral na ito ay isasagawa sa Barangay Kalasungay, Malaybalay City

ang kabisera ng lalawigan ng Bukidnon para sa taong 2023-2024.

Magkakaroon ng (10) 50 hanggang 70 taong gulang na mga

kalahok mula sa Higaonon Tribe na lalahok sa pag-aaral na ito.

Gagamitin ng mga mananaliksik ang deskriptibong disenyo na

ginagamit sa phenomenological na pag-aaral. Ang mga open-ended

survey at questionnaire ay gagamitin bilang pamamaraan sa

pangangalap ng datos at gagamitin din para sa qualitative method.

Ang qualitative data mula sa mga open-ended na survey at

questionnaires ay susuriin sa qualitatively.

Kahulugan ng mga Termino

Para sa mas malinaw at mas mahusay na pag-unawa sa pag-

aaral na ito, ang mga sumusunod na termino ay tinukoy nang

operasyon:
 Implikasyon. Sa pag-aaral na ito, tumutukoy ito sa mga

kahihinatnan ng pagsulong ng lipunan na malamang na mangyari,

Pagsulong ng Societal. Sa pag-aaral na ito, tumutukoy ito kung

paano naiimpluwensyahan ng teknolohiya ang pag-unlad ng kultura

ng tribo ng Higaononon, at tumutukoy din sa kasalukuyang mga

kondisyon ng kultura ng mga tribo ng Higaonon ay pinabuting

kumpara sa nakaraan.

Higaonon Tribe. Sa pag-aaral na ito, tumutukoy sa isa sa 110

pangkat ng mga katutubong tao sa Pilipinas, ang tribo ay kilala rin

bilang “ ang mga tao ng ilang ” at isa sa hindi bababa sa kilalang mga

pangkat etniko na naninirahan sa hinterland ng North-Central

Mindanao.