ABBASİ DEVLETİ (750-1258)

• Emevilerin yıkılmasından sonra Ebü'l-Abbas, Kûfe’de halife ilan edilmiş ve Abbasi Devleti resmen
kurulmuştur.
• Ebu Ca'fer el-Mansur zamanında Bağdat şehri kurulmuş ve burası devletin merkezi hâline
getirilmiştir.Mansur Dönemi’nde, Arap ve mevali arasındaki fark ortadan kalkmış, İranlılar devlet
içinde etkin hâle gelmiştir ve Anadolu’ya ilk akınlar düzenlenmiştir
 Harun Reşit Dönemi (786-809) devletin en parlak devri olmuş İslam orduları bu dönemde Bizans’a
karşı üstünlük kurmuş ve Abbasi ülkesi bilim ve kültür merkezi hâline gelmiştir.
• Abbasiler Dönemi’nde, milliyetçilik politikası güdülmemiş, ümmetçilik anlayış benimsenmiştir.
Böylelikle farklı milletten birçok kişi Abbasi Devleti’nde önemli mevkilere gelmiştir
• Abbasiler ilk dönemlerden itibaren merkezî otoriteyi güçlü tutma konusunda başarı
gösterememiştir. Bu yüzden Abbasi topraklarında
• Kuzey Afrika’da İdrisiler, Ağlebiler, Tolunoğulları, İhşidiler;
• Horasan ve Maveraünnehir’de Samaniler ve Tahiriler gibi Tevaif’ül Mülk devletleri
kurulmuştur.
• 1258 yılında da Moğol İlhanlı Devleti’nin Bağdat’ı ele geçirmesiyle Abbasi Devleti sona ermiş Abbasi
halifesi de Memlûklulara sığınmıştır.
• Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim’in 1517 tarihindeki Mısır seferi sonrasında halifelik makamı
Abbasilerden Osmanoğulları hanedanına geçmiştir
Abbasi Devleti (Kültür ve Uygarlık)
• 751 Talas Savaşı sonrasında Abbasiler, Çinli esirlerden kâğıt yapımını öğrenerek bilimsel ve
kültürel gelişmelerde önemli ilerlemeler kaydetmişlerdir.
• Şehirlerdeki güvenliği şurta teşkilatı sağlamıştır.
• Abbasi devleti İran devletinden Haciplik/Vezirlik kurumunu almıştır.
• Halifeden sonra en yetkili makam olan Emirü’lümeralık ve kadılkudatlık (başkadılık) makamı
bu dönemde oluşturulmuştur.
Abbasilerde Toplum
Havas
• Halifenin yakınları, vezirler, emirler, kadılar, âlim ve kâtipler
Avam
• Havas sınıfında olmayan Müslümanlar
Zımmi
• Gayrimüslimler (Müslüman olmayanlar)

Devlet işlerini yürütmek için de hükümet gibi görev yapabilen divan teşkilatı oluşturulmuştur
 Abbasi Devlet Teşkilatında Türkler
• 751 tarihinde Çinliler ve Abbasiler arasında gerçekleşen Talas Savaşı’nda Türklerin Abbasileri
desteklemesi, iki taraf arasındaki ilişkilerin olumlu yönde gelişmesine vesile oldu.
• Bizans sınırlarındaki şehirlerde (Diyarbakır, Malatya, Maraş, Antakya, Adana, Tarsus),
“avasım” adı verilen hudut bölgeleri oluşturuldu ve buralarda daha çok Türkler
görevlendirildi.
• Günümüz Irak sınırları içerisinde Türklerin yerleşmeleri için “Samarra” şehri inşa edildi. Bu
şehir bir süre Abbasilere başkentlik yaptı
• Zaman zaman da “emîrü’l-ümerâ” (idari yetkilere sahip komutan) görevini üstlenip yönetim
alanında etkili oldular.
• 1040 tarihinde kurulan Büyük Selçuklu Devleti, Abbasileri Şii Büveyhoğulları tehlikesinden
kurtardı ve İslam dünyasında siyasi üstünlüğü ele geçirdi.
• X. yüzyıldan itibaren Abbasi merkezî otoritesinin zayıflaması ile birlikte çeşitli eyaletlerdeki
Türk valiler (emîrü’l-ümerâ), bağımsızlıklarını ilan edip kendi devletlerini kurdular.