Professional Documents
Culture Documents
کروماتوگرافی
کروماتوگرافی
کروماتوگرافی
ضخامت الیه
مرطوب بودن صفحه TLC
دما
عمق فاز متحرک
جنس الیه (صفحه )TLC
مقدار نمونه
نوع حالل
شرح دستگاه کروماتوگرافی الیه نازک
در ادامه ،اجزای مختلف دستگاه کروماتوگرافی الیه نازک
را بررسی میکنیم .به طور کلی ،یک دستگاه
کروماتوگرافی TLCشامل بخشهای زیر است:
فاز ساکن (صفحه کروماتوگرافی)
فاز متحرک (حالل)
پیپتفاز ساکن
صفحههای TLCیا همان «پلیت» ()Chromatoplates
را میتوان در آزمایشگاه تهیه کرد اما به طور معمول
خریداری میشوند .سیلیکاژل و آلومینا از جمله
معمولترین فازهای ساکن به شمار میآیند .بسیاری از
صفحهها از ترکیبی استفاده میکنند که در طول موجهای
کوتاه فرابنفش از خود نور ساتع میکنند .این صفحهها به
طور معمول جنسی از شیشه ،آلومینیوم و پالستیک دارند.
صفحههای شیشهای به لحاظ شیمیایی خنثی هستند و
مقاومت خوبی در برابر حرارت و لکههای واکنشپذیر
دارند .از نقاط ضعف این صفحهها باید به شکننده بودن و
دشواری برش آنها اشاره کرد.
صفحههای آلومینیومی و پالستیکی را به راحتی میتوان با
قیچی برش داد اما صفحههای آلومینیومی در برابر لکههای
اسیدی قوی یا عوامل اکسنده ،مقاومت پایینی دارند و
همچنین در دمای باال کارایی ندارند .عالوه بر این،
صفحات آلومینیومی و پالستیکی به دلیل انعطافپذیری
خود سبب ناپیوستگی و پوستهپوسته شدن فاز ساکن خواهند
شد .به یاد داشته باشید که هیچگاه سطح رویی صفحه TLC
را با انگشتان خود لمس نکنید زیرا چربی روی پوست یا
آلودگیهای روی دستکش سبب انحراف در نتایج میشوند.
به جای این کار ،آنها را از لبهها بگیرید یا به کمک
انبرک آزمایشگاه ،آنها را جابجا کنید.
به هنگام انتخاب فاز ساکن باید خواص نمونه را نیز در
نظر بگیرید .همانطور که در جدول زیر نشان داده شده
است ،از سیلیکاژل به طور ویژه میتوان برای
هیدروکربنها و آمینواسیدها استفاده کرد .همچنین ،باید در
نظر داشته باشید که سیلیکاژل خاصیت اسیدی دارد .در
نتیجه ،جداسازی مناسبی برای نمونههای بازی صورت
نمیگیرد .این مورد را در صفحههایی از جنس آلومینا نیز
شاهد هستیم.
البته توجه داشته باشید که آلومینا و سیلیکاژل با یکدیگر
تفاوت دارند .آلومینا خاصیت بازی دارد و در مقایسه با
سیلیکاژل ،توانایی جداسازی نمونههای بزرگ را ندارد.
عالوه بر این ،آلومینا به لحاظ شیمیایی ،واکنشپذیری
بیشتری دارد و در نتیجه ،نسبت به انتخاب ترکیبات مورد
آزمایش باید دقت بیشتری داشته باشیم .در جدول زیر
میتوانید انواع فازهای ساکن و مکانیسم جداسازی آنها را
مشاهده کنید.
فاز متحرک
انتخاب مناسب حالل را باید از جمله مهمترین بخشهای
کروماتوگرافی الیه نازک برشمرد .البته این کار نیازمند
کمی آزمون و خطا است .همانند انتخاب فاز ساکن ،در
انتخاب فاز متحرک نیز باید خواص شیمیایی آنالیت را در
نظر بگیرید .برای شروع میتوان از نسبت ۱به ۱هگزان
اتیل استات استفاده کرد .تغییر این نسبت بر میزان rf
تاثیر بسیاری دارد .مقادیر rfاز صفر تا ۱تغییر میکنند
و عدد صفر نشاندهنده قطبیت بسیار پایین حالل است و
عدد ،۱قطبیت بسیار باال را در حالل (فاز متحرک) نشان
میدهد.
در زمان انجام آزمایش نباید مقادیر ۰و ۱بدست بیاید
چراکه ترکیبات مواد مورد آزمایش ،قطبیتهای متفاوتی
دارند .اگر به عدد صفر رسیدید باید قطبیت حالل را
افزایش دهید چراکه نمونه مورد آزمایش ،حرکتی ندارد و
به فاز ساکن چسبیده است .به طور مشابه ،اگر به عدد ۱
رسیدید باید قطبیت حالل را کاهش دهید زیرا در این
حالل ،نمونه مورد نظر قابلیت جداسازی ندارد.
تا زمانی که فاز متحرک بتواند نتایج قابل قبولی ارائه کند،
بیش از ۱ترکیب را میتوان برای جداسازی مورد استفاده
قرار داد .همچنین ،به راحتی میتوان حالل را تعویض و
نتایج را با یکدیگر مقایسه کرد .برای بررسی میزان
خلوص مواد نیز میتوان از کروماتوگرافی الیه نازک
کمک گرفت.