Kolarstwo górskie – przygoda czy sposób na życie.

Vademecum

Jak zacząć przygodę z kolarstwem górskim ?

Jeśli lubicie jazdę na rowerze, mieszankę adrenaliny i błota w terenie, to jest
duże prawdopodobieństwo, że kolarstwo górskie jest sportem idealnym dla
Was. Do kolarstwa mtb nie potrzeba wiele, oprócz roweru oczywiście, trochę
lasu, pola, ubitych dróg, korzeni i kamieni. Z pewnością macie to gdzieś w
pobliżu. Nie ma więc wytłumaczenia, żeby nie jechać. Dajcie sobie szansę.
Szansę na świetną zabawę.
Kolarstwo mtb stwarza niemal nieograniczone możliwości jazdy. Możecie
pojechać w każdą drogę, ścieżkę czy trakt, który wam się spodoba. Nie ma
znaczenia czy zechcecie spróbować jazdy po polach tuż za domem, w dalekich
górach, czy po rozległych nizinach, a może w lesie deszczowym? Świat stoi
przed wami otworem.
Historia - kiedy powstał rower górski?
Protoplastą rowerów MTB jest powstały w 1933 roku Schwinn Excelsior
charakteryzujący się toporną, wytrzymałą konstrukcją i grubymi oponami. Był
to rower wykorzystywany do najcięższych zadań, przewożenia ciężkich
pakunków, jazdy w trudnym terenie. Mimo tego nazwa „rower górski” zagościła
w słownikach dopiero po prawie 50 latach od wyprodukowania pierwszego
modelu Excelsiora.
Lata 70 to początek historii znanego dzisiaj roweru górskiego. Wszystko zaczęło
się od zakazu jazdy motocyklem po pewnym wzgórzu w Stanach
Zjednoczonych. Wtedy to zdecydowali się ulepszyć starą już konstrukcję
Excelsior’a. Następnie, w 1979 roku, zaczęli produkować „dojrzałe” rowery
górskie. Któż by wtedy pomyślał, że po niecałych 40 latach staną się one tak
popularne?

Początkowa wiedza i wyposażenie.

Dobra wiadomość jest taka, że nie potrzebujecie dużych nakładów finansowych
do tego, żeby spróbować kolarstwa górskiego i sprawdzić jak się w nim czujecie.
Jeżeli nie masz roweru górskiego, a chcesz zmierzyć się z mtb to pożycz rower.
Powstaje coraz więcej wypożyczalni z dobrymi rowerami górskimi, możesz też
pożyczyć od kogoś znajomego. Do jazdy koniecznie nakładaj kask. Zabierz ze
sobą zestaw naprawczy, jeżeli rower jest twój to znasz jego specyfikę, jeżeli
pożyczony zapytaj o to. Dętka odpowiedniej wielkości, pompka i tzw łyżki do
zdejmowania opon. To twoje minimum, żeby w razie złapania gumy nie robić
zbędnego spaceru do domu. Kolejna rzecz to rowerowe rękawiczki, będą
chronić twoje dłonie przed ślizganiem się po kierownicy i łatwiej będzie
sterować rowerem. Dodatkowo trochę zamortyzują wstrząsy i ochronią w razie
upadku. Warto zabrać kurtkę od deszczu, wystarczy lekka chowana w
woreczku. Obowiązkowo dodatkową butelkę wody do plecaka i jakąś
przekąskę.
Ale jeśli chcesz kupić swój pierwszy górski rower?
Rower górski - jaki wybrać? Który będzie najlepszy?
Na polskie drogi zdecydowanie najlepszym rodzajem roweru jest rower górski.
Pozwala on bez żadnych wzruszeń pokonywać dziesiątki kilometrów.
Ponadto rower górski często zapewnia idealny kompromis w kwestii pozycji na
rowerze pomiędzy komfortem, a sportową, szybką sylwetką. Jeszcze jednym z
niewątpliwych atutów jest uniwersalność tego roweru. Można na nim równie
dobrze pokonywać wyboiste górskie szlaki jak i równe drogi asfaltowe.
Wszystkie te cechy pokazują dlaczego rower górski jest lepszy od innych typów
rowerów.
Jak wybrać rower górski?
Inwestycja w rower górski nierzadko przekracza kilka tysięcy złotych. Dlatego
wybór należy spokojnie rozważyć, przeglądnąć różne parametry, a następnie
podjąć odpowiednią decyzję.
Pytanie można rzec podstawowe. Męskie i damskie rowery różnią się
geometrią, siodełkami i kilkoma innymi parametrami. Rodzaj ramy i geometria
mają istotny wpływ na przeznaczenie roweru. Osoby uprawiające kolarstwo
zjazdowe potrzebują agresywnych kątów, dużego skoku amortyzatorów i nisko
ułożonego siodełka. Najbardziej uniwersalne czyli te wykorzystywane w XC,
mają odpowiednią geometrię i niski skok pozwalające na jazdę zarówno na ulicy
jak i w górach. Są one tym samym najczęściej spotykane na drogach. Nieco
bardziej zaawansowane konstrukcje posiadają poza przednim amortyzatorem
również tylny, który nieco zmniejsza efektywność pedałowania, ale sprawia, że
jazda w terenie jest wygodniejsza.
Jak dobrać rower górski do wzrostu?
Kwestia wzrostu jest bezpośrednio związana z ramą, a mówiąc ściślej jej
rozmiarem. Mówiąc konkretniej nie zależy to konkretnie od wzrostu, a od
długości nogi. Mierzy się ją od krocza do ziemi.
Oczywiście nie jest tak, że nie można mieć ramy troszkę za dużej lub za małej.
Często jest to spotykane nawet wśród profesjonalnych sportowców, którym
takie coś może pomóc w osiągnięciu lepszego wyniku. Jednak bez dużego
doświadczenia najlepiej jest wybierać produkty rozmiarowo dopasowane.
Najlepszym rozwiązaniem jest sprawdzenie tzw. tabeli rozmiarów danego
producenta. Wtedy ma się prawie stuprocentową pewność wyboru
odpowiedniego roweru.
Rama do roweru górskiego (MTB)

Rama roweru górskiego już na pierwszy rzut oka

jest nieco mniejsza od ramy roweru szosowego. Jej rozmiar ma w kolarstwie
górskim mniejszy wpływ na jazdę niż w rowerze szosowym. Stosuje się też tutaj
mocny sloping (patrz niżej) w połączeniu z długimi sztycami podsiodłowymi.
W rowerach ekstremalnych (grawitacyjnych) stosuje się jeszcze mniejsze ramy -
pozwalają one lepiej kontrolować tor lotu podczas wykonywania ewolucji na
rowerze i są łatwiejsze w manewrowaniu.
Rama dla kobiety - damka
Obecnie większość producentów oferuje rowery w wersjach dedykowanych dla
kobiet. Nie jest to tylko chwyt marketingowy - porównując budowę ciała
kobiety i mężczyzny można zauważyć, że kobiety mają dłuższe nogi i krótszy
tułów. W związku z tym dobrze dopasowany rower powinien mieć krótszą
górna rurę ramy oraz niżej położony środek suportu. Taki rower będzie
wygodniejszy, a jazda na nim będzie łatwiejsza i przyjemniejsza.
 Porównanie geometrii
ramy dla mężczyzn (ciemniejszy kolor) i dla kobiet (jaśniejszy kolor)
Sloping

W rowerach, szczególnie górskich, stosuje się

slopingowanie - czyli obniżenie górnej rury ramy przy siodełku. Zabezpiecza to
wrażliwe części kolarza podczas upadku - gdy zsuwamy się z siodełka, a stopy
tracą grunt pod nogami. W takim przypadku zazwyczaj lądujemy kroczem na
ramie. Im niżej będzie ona położona, tym mniej dotkliwe będzie spotkanie.
Jaka rama do wzrostu - dla początkujących
Jeśli nie chcemy wnikać dokładnie w rozmiary i przeliczniki, możemy skorzystać
z poniższych tabelek, aby dobrać ramę do wzrostu w zależności od rodzaju
roweru.
Rozmiar ramy - rowery górskie (MTB)

Rozmiar wielkość ramy (cale) wielkość ramy wzrost

XS 14" 36 cm 152-157 cm

S/M 15" 38 cm 157 - 162 cm

S 16" 41 cm 162 - 167 cm

S/M 17" 43 cm 167 - 174 cm

M 18" 45 cm 174 - 179 cm

M/L 19" 48 cm 179 - 185 cm

L 20" 51 cm 185 - 190 cm

L/XL 21" 53 cm 191 - 195 cm

XL 22" 55 cm

W praktyce przy wyborze rozmiaru ramy nie obejdzie się bez przymierzenia,
ponieważ każdy producent wytwarza ramy o nieco innej geometrii.
Wskazówki przydatne podczas wyboru rozmiaru ramy MTB
• stojąc bezpośrednio nad ramą blisko siodełka, odległość pomiędzy górną
rurą a naszym krokiem nie powinna być mniejsza niż 10cm (do jazdy
rekreacyjnej) lub 15cm (do jazdy sportowej)
• po zajęciu pozycji na siodełku i oparciu pięt stóp o pedały nasze nogi
powinny być prawie wyprostowane (osiągnięcie takiej pozycji powinno
być możliwe bez maksymalnego wysunięcia wspornika siodła)
• pozycja na rowerze nie może powodować skrzywienia kręgosłupa ani
przesadnego ugięcia ramion w łokciach
• niedopuszczalna jest sytuacja, gdy siedząc na siodełku nie dosięgamy
palcami ziemi lub ledwo dosięgamy rękami kierownicy
Jakie są skutki nieprawidłowego doboru rozmiaru ramy?
• nieodpowiednia sylwetka na rowerze powodująca szybsze zmęczenie oraz
urazy (np. nadgarstków)
• nieodpowiednie przeniesienie siły mięśni na napęd skutkujące niską
efektywnością jazdy
• utrudnione sterowanie, które może stwarzać realne zagrożenie drogowe
• w przypadku zbyt dużej ramy – zmniejszenie zwrotności w trudnym
terenie
• w przypadku zbyt małej ramy – zmniejszenie komfortu jazdy w terenie
nieskomplikowanym (np. szosa)

Technika jazdy rowerem górskim

Kolarstwo górskie jest jedną z najciekawszych form aktywności fizycznej.
Uczestnicy zawodów MTB doskonale wiedzą, że dobra kondycja to nie
wszystko. Równie ważna jest bowiem odpowiednia technika jazdy. Trasy
wyścigów MTB roją się od wymagających podjazdów, stromych zjazdów,
przeszkód i zakrętów. Właściwa technika jazdy ważna jest nie tylko dla
uzyskania dobrego czasu na koniec zawodów, lecz także ze względów
bezpieczeństwa. Rower górski wymaga znajomości określonych zasad. Jakie są
najważniejsze zasady związane z jazdą rowerem górskim?

Dostosowanie techniki do warunków

W czasie jazdy MTB spotkamy się z różnymi rodzajami tras, różnymi
nawierzchniami i różnymi warunkami pogodowymi. Pamiętajmy, że inaczej
jeździ się po lasach, inaczej po polach, a inaczej po piasku. Weźmy pod uwagę
fakt, że zupełnie inaczej zjeżdża się po suchych, a inaczej po mokrych
kamieniach .Dlatego każdorazowo powinnyśmy dostosować technikę do
panujących warunków. Najlepiej ćwiczyć jazdę na różnych podłożach i przy
różnej pogodzie. Dzięki temu nauczymy się jeździć w różnych rodzajach
warunków.
Rower górski – podjazdy
Jedną z najbardziej wymagających części tras MTB są podjazdy. Bez względu na
to, czy czeka nas krótki lecz stromy podjazd, czy może dłuższy wjazd o
mniejszym nachyleniu, odpowiednia technika jest tu podstawą. Generalnie
podjazdy najlepiej pokonywać w pozycji siedzącej. W czasie takiego manewru
może się zdarzyć, że przednie koło zacznie odrywać się od ziemi i unosić ku
górze – aby tego uniknąć, należy przesunąć pupę na sam początek siodełka.
Podjazdy można również pokonywać na stojąco. W takim przypadku konieczne
jest odpowiednie balansowanie ciałem w celu zapewnienia jak najlepszej
przyczepności. Musimy zachować taki balans ciała, by zapobiec buksowaniu
tylnego koła i unoszeniu się przedniego.
Rower górski – zjazdy
Równie ważne jest obranie odpowiedniej techniki jazdy w trakcie pokonywania
zjazdów. W czasie zjeżdżania ze wzniesienia kluczowe znaczenie ma dobry
sposób hamowania oraz prawidłowe ułożenie ciała. Im bardziej stromy jest
zjazd, tym ważniejsze jest zajęcie odpowiedniej pozycji na rowerze. Podczas
pokonywania zjazdu należy przesunąć pupę maksymalnie do tyłu, sięgając za
siodełko. Dzięki temu uzyskamy stan, gdy ciężar naszego ciała przeniesie się na
tylne koło, a nam łatwiej będzie zapanować nad rowerem.

Hamowanie
Hamowanie to jedna z najważniejszych umiejętności, jaką powinna posiąść
osoba uprawiająca kolarstwo górskie. W czasie hamowania używa się obydwu
hamulców, w jakie wyposażony jest rower MTB. Generalna zasada jest taka, że
hamulca tylnego możemy używać właściwie bez ograniczeń, natomiast w
przypadku hamulca przedniego musimy zachować ostrożność. Pamiętajmy, by
przy zjazdach o dużej prędkości nie używać wyłącznie hamulca przedniego,
ponieważ może skończyć się to nieprzyjemnym skutkiem w postaci
przekoziołkowania przez przednie koło. Hamując, stosujmy tzw. hamowanie
pulsacyjne – nie powinnyśmy blokować koła całkowicie. Gdy je zablokujemy,
będzie nam trudniej zapanować nad rowerem, ponieważ może nas znosić na
boki. Istotną sprawą jest także unikanie hamowania na zakrętach. Jeśli już
musimy zahamować, róbmy to z wyczuciem i możliwie jak najdelikatniej.
Zakręty
Trenerzy kolarstwa sportowego jednogłośnie twierdzą, że najszybszą techniką
pokonywania zakrętów jest ścinanie. Aby to zrobić, musimy skręcając w lewo
podjechać maksymalnie do prawej krawędzi zakrętu, w środkowej części
zakrętu ściąć do lewej, a na koniec znaleźć się ponownie po prawej stronie toru
jazdy. Oprócz tego istnieją jeszcze dwie inne techniki pokonywania zakrętów.
Są znacznie wolniejsze od przedstawionej przed chwilą, ale również pozwalają
w bezpieczny i skuteczny sposób przejechać zakręt. Pierwsza z nich polega na
dojechaniu do wewnętrznej strony zakrętu i opuszczenia go od strony
zewnętrznej. Manewr można wykonać także odwrotnie, tj. dojechać do zakrętu
od strony zewnętrznej i opuścić do od strony wewnętrznej. W czasie
pokonywania zakrętów warto wykorzystać siłę odśrodkową. W tym celu trzeba
oprzeć koła na krawędziach kolein.

Jazda na stojąco
W czasie jazdy na stojąco należy bardzo umiejętnie stosować balansowanie
ciałem. Praca rąk, nóg i tułowia musi być płynna i dobrze skoordynowana. Aby
uniknąć tracenia toru jazdy, należy odpowiednio pracować rękami, które muszą
być cały czas oparte na kierownicy. Najwygodniej jest jeździć w ten sposób z
szeroką kierownicą, dzięki której zwiększa się zasięg ruchu rąk. Aby
zminimalizować niepotrzebne ruchy tułowia i zmniejszyć straty energetyczne,
biodra powinny cały czas pozostawać wyprostowane. Największą efektywność
uzyskamy regularnie bujając rowerem w prawo i w lewo, wykonując w tym
czasie skoordynowaną pracę rąk i nóg.
Uwagi końcowe
Dyscyplina ta jest coraz bardziej popularnym i docenianym sposobem
spędzania wolnego czasu. Niektórzy amatorzy uprawiający ten sport traktują go
jako możliwość rozwoju fizycznego, stąd duża liczba imprez, w których kolarze
górscy mogą sprawdzać swoje umiejętności.
Zalety roweru górskiego i jego uniwersalność powodują, że jest on bardzo
często wybierany jako środek transportu podczas eskapad górskich oraz
wycieczek w trudnym terenie. Dzięki temu pojawił się całkiem nowy
odłam turystyki rowerowej, zarówno prywatnej, jak też zorganizowanej,
polegającej na przemierzaniu szlaków niedostępnych dla samochodów, a z
powodu dużych odległości zbyt długich dla turystów pieszych.

Bibliografia:
1.Internet- Wikipedia, zdjęcia.
2.Brian Lopez „ Jazda rowerem górskim”- 2013 r
3. Joe Friel „Biblia treningu kolarza górskiego”- 2010 r