Expresión e linguaxe musical

2º curso - Grao en Educación Primaria

A musicalidade.
A voz e o corpo como
primeiros
instrumentos III
Lucía Casal de la Fuente
lucia.casal@uvigo.gal
Nenez (3-10/12 anos)
●
3 anos:
➢
Apoio en sílabas para levar o
ritmo
➢
Canto monótono: maior uso da
voz falada que da voz cantada
●
4 anos:
➢
Padróns incorrectos de respiración
➢
Cancións entoadas en grupo
➢
Uso da 3ª m para chamar a
atención
➢
Xesticulación de cancións
●
4-5 anos: recoñecemento e expresión de emocións a
través de cancións

●
5 anos:
➢
Desenvolvemento melódico (10ª), saltos de 6ª
➢
Recoñecemento e apreciación de moitas cancións
➢
Creación de cancións de 3 sons (Sol, La, Mi)
➢
Asociación do canto como unha actividade feminina
●
5-6 anos:
➢
Roldas infantís e canons: comezo do canto por voces

●
5-7 anos: estratexias para elaborar cancións propias

●
6 anos: seguimento do tempo da música e canto afinado

imposibilidade? deprivación cultural

●
6-8 anos: aumenta a tesitura vocal

●
7-11 anos:
➢
30%-4% afinación incorrecta
➢
Os nenos tenden a desafinar máis que as nenas (2:1;
3:1)

Comportamentos vocais non axeitados? → valorar

incapacidades auditivas (frecuente: otite media
serosa)

FINAL DA INFANCIA: competencia cantora xeneralizada

+ relacionada coa experiencia músico-vocal que coa idade
●
8 anos: coros infantís
●
8-10 anos:
➢
Desenvolvemento da memoria melódica e harmónica
➢
“Idade de ouro” da voz
●
10-12 anos: precaución → muda da voz
 Tesitura 3-12 anos
(maior consenso):
Dó3-Re4
(Boechat & Sobreira, 2017)

Ámbito das cancións 5-7 anos:

sexta Dó3-La3
(Hemsy, 1964)
 A importancia da entoación
ENTOACIÓN IMITADA (1º nivel)

●
Primeiros anos de aprendizaxe musical: vivir a
música (procesos de musicalización), usar a voz
cantada
●
Ensino da entoación. Punto de partida: ensino global
da canción popular aprendida por imitación
●
Entoación a partir da imitación dunha canción
(estrutura sinxela, tesitura, dificultade interválica,
fragmentación...)
ENTOACIÓN CONSCIENTE (2º nivel)

●
Entoación imitada  controlada
●
Entoación consciente  creatividade, repetición de
padróns, experimentación de recursos
●
Método: improvisación máis ou menos guiada 
motivo musical inicial vs. motivo inventado (pregunta-
resposta)
 O cancioneiro infantil
●
Colección ou libro no que se recollen cancións
dirixidas a crianzas
●
Recurso didáctico de gran valor cultural
 Algúns cancioneiros
●
Cancioneiro do Concello de Boimorto
●
Cancioneiro do
proxecto “Ao galego cantando con alegría” (CEIP
Espiñeira, Aldán)
●
Cancioneiro “Heiche de cantar un conto” (Manuel Rico
Verea, 2016)
●
Cancións infantís mundoprimaria.com
●
Rimas e cancións infantís do mundo mamalisa.com
●
...
 REFERENCIAS
Boechat, Bruno, & Sobreira, Silvia (2017). Ajudando a criança a encontrar sua voz cantada. En Silvia
Sobreira (Org.), Se você disser que eu desafino... (pp. 100-125). UNIRIO.
http://www2.unirio.br/unirio/cla/ivl/publicacoes/livro_silvia_sobreira_2017.pdf
Hemsy de Gainza, Violeta (1964). La iniciación musical del niño. Ricordi Americana.
 Casal de la Fuente, Lucía (2023). O05G120V01403 – Expresión e
linguaxe musical. A MUSICALIDADE. A VOZ E O CORPO COMO
PRIMEIROS INSTRUMENTOS (III). Presentación utilizada nas
sesións expositivas desta materia do Grao en Educación Primaria.
UVIGO, Curso 2022-2023. Facultade de Educación e Traballo Social
– Campus da Auga (Ourense). Documento sen publicar.
Profa. Lucía Casal de la Fuente
lucia.casal@uvigo.gal

Notas:
- Todas as imaxes usadas nesta presentación non referenciadas son libres de dereitos e non requiren
atribución.
- Este documento ten unha licenza Creative Commons CC BY-NC-SA: Recoñecemento-NonComercial-
CompartirIgual.