Konsepto Ng Pagsasaling Pangwika
Andronicus
- Isang aliping griyego
- Kilalang unang tagapagsalin
- Isinalin patula sa latin noong 240 BC ang Odessy ni
Homer
Naevius at Ennius
- Pagsasalin sa latin ng mga dulang Griyego tulad ng
sinulat ni Euripides.
Cicero at Catalus
- Isang dakilang manunulatnat tagapagsaling-wika.
Sa kabilang dako, may isang pangkat ng mga iskolar sa
Syria ang laging nababanggit kapag napag-usapan ang
pagsasaling-wika. Ang mga iskolar na ito sinasabing nakaabot sa
Bagdad at doon ay isinalin nila sa Arabiko ang mga sinulat nina
Aristotle, Plato, Galen, Hippocrates at marami pang ibang kilalang
pantas at manunulat. Kaya nga’t sa dakong huli, nakilala ang
lunsod ng Bagdad bilang isang paaralan ng pagsasaling-wika, na
naging bukal ng kumalat na karunungan sa Arabya.
Ang Bagdad ay napalitan ng Toledo bilang Sentro ng
Karunungan sa larangan ng pagsasaling-wika. Sa mga
tagapagsalin na nahikayat na magtungo sa Toledo ay dalawa ang
higit na napatanyag-sina Adelard at Retines.
Si Adelard ang siyang nagsalin sa Latin na Principles ni Euclid na
noon ay naisalin sa Arabiko.
Si Retines naman ang nagsalin sa Latin ng Qur’an noong 1141
Liber Gestorum et Josaphat.
- Ang orihinal na teksto nito’y nasusulat sa Gryego.
- Nagkaroon ng iba’t ibang salin sa iba’t ibang wika sa
Europa ang Barlaan at Josaphat, kaya’t napilitang
kilalanin ng simbahang Latino bilang mga santo at santa
sina Barlaan at Josaphat,
12th century
- Pinakataluktok ng pagsasaling wika.
- Sinasabing nagsimula ang pagsasalin ng bibliya
- Ang kinilalang pinakamabuting ng salin ng bibliya ay ang
kay Martin Luther (1483-1646) sa wikang Aleman.
- Sa mga panahong iyon lumitaw ang mga salin ni Jacques
Amyot, isang obispo sa Auxerre na siyang kinikilala sa
Europa bilang ‘Principe ng Pagsasaling-wika’.
- Ang pinakamahalagang utang ng pandaigdigang
panitikan kay Amyot ay ang pagkakasalin nito noong
1559 ng The Lives of Famous Greeks and Romans ni
Plutarch.
Noong 1603 ang lumabas ang salin ni John Florio sa
Essays ni Montaigne, isang babasahing itinuturing na kasinghusay
na Plutarch ni North.
18th century
- Mababanggit dito ang salin nina Alexander Pope at
William Cowper sa Ingles ng Homer sa paraang patula.
- Ang salin ni Pope sa Iliad ay lumabas sa pagitan ng 1715
at1720; ang kanyang Odyssey ay noong 1725 at ang
Odyssey naman ni Cowper ay noong 1791.
- lumabas ang salin ni A.W. von Schlegel sa Aleman ng
mga gawa ni Shakespeare.
- Noong 1792 ay nalathala ang isang namumukod na aklat
ni Alexander Tytler na may pamagat na Essay on the
Principles of Translation. Doon ay naglahad si Tytler ng
tatlong panuntunan sa pagkilatis sa isang salin ng gaya
ng mga sumusunod:
1. Ang salin ay kailangang katulad na katulad ng
orihinal sa diwa.
2. Ang istilo at paraan ng pagsulat ay kailangang
katulad ng sa orihinal.
3. Ang isang salin ay kailangang magtaglay ng
‘luwag at dulas’ ng pananalita tulad ng sa
orihinal upang hangga’t maaari ay magparang
orihinal.
19th Century
- si Thomas Carlyle na noon 1824 ay nagsalin ng Wilheim
Meister ni Goethex. Ang Wilheim Meister ni Goethex ay
makaysaysayan sapagkat ito ang nagpapatunay sa mga
mambabasang Ingles na mayroon din namang mga
henyong manunulat sa Alemanya. Dahil din kay Carlyle,
(dahil sa kanyang mga salin ang mga sinula)t, ay
nagsimulang pagtuunang-pansin ng mga palaaral ang
panitikan ng Alemanya.
- Pinaka nangibabaw ang Rubaiyat ni Omar Khayam ng
mga persyano noong 1859.
- Kaalinsabay halos ng panahong ito, noon 1861, ay
nagpugay sa mga mambabasa ang ang On Translating
Homer ni Matthew Arnold, isang sanaysay na
tumatalakay sa isang simulain na ang isang salin ay
kailangang magtaglay ng bisang katulad ng sa orihinal.
Alalaong baga, ang pagsasaling salita-sa-salita o ang
labis na katapatan sa pagsasalin ay hindi kasinghalaga
na pagpapanatili ng bisang pang-estetiko sa orihinal.
20th Century
- Ang lahat halos ay nagtatangkang magsalin kaya naman
ang uri ng mga nagsisunod na salin ay waring mababa sa
uring nararapat at hinihingi ng makabagong panahon.
Karamihan sa mga nagsasalin ay wari bang gahol sa
insiparasyon, at ang pangunahing layunin lamang ay
dami at hindi uri.
- noong 1919 napalathala sina Ritchie at Moore ng isang
artikulo na nagsasabing ang tunay na panitikan ng
Pransya ay hindi lubusang maabot sa pamamagitan
lamang ng mga salin. Kung sabagay,sa kabuuan,ay
 maituturing na nakabuti ang ganitong layunin sapagkat Noong 1537 ay nagpugay sa madla ang sarili nito.
kundi dahil sa pagsasaling-wika ay maraming manunulat Makaraan ang dalawang taon, ito ay nirebisa ni Richard Tavemer.
ang hindi makikilala at dadakilain. Halimbawa ay si Nagkaroon ng kautusan noong 1538 na ang lahat ng simbahan ay
Tolstoy ng Rusya na kung di dahil sa mga salin ng dapat magkaroon ng isang Biblya upang magamit ng lahat. Upang
kanyang mga sinulat ay hindi makikilala marahil at matugunan ang pangangailanganng ito ay muling nirebisa ni
dadakilain ng buong daigdig. At dahil din sa mga Coverdale ang Biblya ni Matthew. Ang nirebisang Biblya na naging
salin,ang mga drama nina Chekov, Strindberg at Ibsen ay popular nang mahabang panahon sapagkat ito’y nagtataglay sa
nakapasok at lumikha ng sariling langit-langitan sa mga Salmo. Ang dakilang Geneva Bible ay lumitaw noong 1560.
makabagong dulaan. Ito’y isinagawa nina William Whittingham at John Knox at iba pa
upang makatulong sa pagpapalaganap ng Protestantismo. Ito rin
ang Biblyang tinaguriang Breeches Bible dahil sa bahaging
sumusunod sa Genesis III,7:’…and they sowed fig-tree leaves
ANG PAGSASALIN SA BIBLYA together ang made themselves breeches.’ Nang mga panahong
iyon ay nagkaroon na rin ng pagtatangka ang mga katoliko
Kapag pagsasaling-wika ang pinag-uusapan, hindi maiiwansang
Romano na magkaroon ng sariling nilang Biblya. Ang unang
mabanggit ang pagsasalin ng biblya dahil sa dalawang
nakilala ay sa tawag Douai Bible. Ang bagong tipang ay nalathala
kadahilanan.
diumano sa Rheims noong 1588, at ang matandang tipan naman
ay noong 1609
Ang una ay sapagkat ang paksa sa biblya, lalo na ang
matandang tipan, ay tumatalakay sa tao – sa kaniyang
pinagmulan,sa kaniyang layunin at sa kaniyang layunin at sa
kanyang destinasyon.
TATLO ANG DAHILAN KUNG BAKIT NAPAGKAISAHANG
MULI ISALIN ANG BIBLYA
Ang ikalawang dahilan kung bakit naiiba ang Bibliya sa
karaniwan sa larangan ng pagsasaling-wika ay ang
1. Marami nang mga natuklusan ang mga archeologist o
di-mapasusubaliang kataasan ng uri ng pagkasulat nito.
arkeolaga na naiiba sa diwang nasasaad sa marami bahagi ng
mga unang salin;
Ang Biblyang kinagisgan natin, gaya ng pagkakaalam
natin, kahit sa anong wika nasusulat, ay isang salin. Ang orihinal
2. Nitong mga huling araw ay higit na naging mrubrob ang
na manuskrito o teksto nito ay sinasabing wala na.
pag-aaral sa larangan linggwistika. Di matatawaran ang
naitutulong ng karunungan sa linggwistika sa pagpapalinaw ng
May mga patibay na ang nakatalang kauna-unahang
maraming malabong bahagi ng Biblya.
teksto na matandang tipan na nasusulat sa wikang Aramaic ng
Ebreo ay naging laganap noong mga unang siglo, A.D.
3. Ang sinaunang wikang ginamit sa klasikong English Bible ay
Naniniwala ang marami na dito buhat ang salin ni Origen sa
hindi na halos maunawaan ng kasalukuyang mambabasa, bukod
wikang Gryego noong ikatlong siglo na nakilala sa tawag na
sa kung minsan ay iba na ang inihahatid na diwa. Isang
Septuagint gayon din ang salin sa Latin ni Jerome noong ikaapat
halimbawa ng pagbabago sa istilo sa nasabing English Bible ay
na siglo.
ang sermon sa bundok ng Sinai.
Si Jerome ay isa sa iilan-ilang kinikilalang
Old English Bible; You must therefore be all good men, just
pinakamahusay na tagasaling-wika ng Biblya noong kanyang
as your heavenly father is all good.’
kapanahunan. Ang kanyang Vulgate nasalin sa Latin ng Biblya ay
matagal na panahon ding naging popular. Sa katotohanan ay tatlo
New English Bible:” There must be no limit to your
ang dinadakilang salin ng Biblya: ang kay Jerome sa Latin, ang
goodness, as your heavenly father’s
kay Luther sa Aleman, at ang kay Haring James sa Inlges (ng
goodness knows no bound.”
Inglatera) na lalong kilala sa taguring Authorized Version.

Ang kauna-unahang salin sa Ingles ng Bibliya ay

isinagawa ni John Wycliffe noong ikalabing-apat na siglo. Dalawa MGA SIMULAIN SA PAGSASALINGWIKA
ang isinagawa pagsasalin ni Wyclif ang una noong 1382 at ang
1. Ang isang salin ay dapat magtaglay ng katumbas na ang mga
ikalawa ay noong 1390 na inedit ni John Purvey. Si Wyclif ang
salita sa orihinal (literal) vs. ang isang salin ay dapat magtaglay na
unang nagmungkahi na kailangang magkaroon ng salin sa Ingles
katumabas na diwa ng orihinal (Idyomatiko).
ang Biblya para naman doon sa mga taong hindi marunong ng
Latin.
2. Ang isang salin ay dapat maging himig orihinal kapag binasa
vs. ang isang salin ay dapat makilalang salin kapag binasa.
Noong 1526 ay nagsagawa si William Tyndale ng isa
ring pagsasalin sa Ingles ng Biblya buhat sa wikang Gryego na
3. Dapat manatili sa isang salin ang istilo ng orihinal na awtor vs.
salin naman ni Erasmus. Ang salin ni Tyndale ay naiiba sa ibang
dapat lumitaw sa isang salin ang istilo na tagapagsalin.
salin dahil sa masalimuot na mga talababa o notasyon. Noong
1530 ay lumitaw naman ang salin buhat sa Ebreo ni Pentateuch.
4. Ang isang salin ay dapat maging himig kapanahon ng orihinal
Sa katotohanan ay hindi natapos ni Tyndale ang kanyang
na awtor vs ang isang salin ay hindi dapat maging himig
pagsasalin ng matandang tipan. Ito ay ipinagpatuloy ni John
kapanahon ng tagapagsalin.
Rogers na gumamit ng sagisag-panulat sa Thomas Matthew.
5. Ang isang salin ay maaaring may bawas, dagdag, o pababago
sa diwa vs ang isang salin ay hindi dapat bawasan, dagdagan, o
baguhin sa diwa.
6. Ang pagsasalin ng isang tula ay dapat maging patula rin vs
ang pagsasalin ng isang tula ay dapat maging pasalaysay o
tuluyan
ILANG BAGAY NA DAPAT TANDAAN HINGGIL WIKA KAPAG
NAGSASALING-WIKA
1. Bawat wika ay nakaugat sa kultura ng mga taong likas na
gumagamit nito.
2. Bawat wika ay may kani-kaniyang natatanging kakanyahan.
3. Ang isang salin, upang maituring na mabuting salin, ay
kailangang maunawaan at tanggapin ng pinag-uukulang pangkat
na gagamit nito.
4. Bigyan ng higit na pagpapahalaga ang uri ng Pilipino na
kasulukuyang sinasalita ng bayan.
5. Ang mga daglat at akronim, gayundin ang mga pormula, na
masasabing unibersal na ang gamit ay hindi na kailangang
baguhin pa upang umayon sa baybay ng katumbas sa Pilipino.
6. Kung may pagkakataon na higit sa isa ang maaaring
ipanumbas sa isang katawagang isinasalin, na ang lahat naman
ay pawang tatanggapin ng pagkatapos sa salin, gamitin ang
alinman sa tintatanggap na katumbas at pagkatapos ay ilagay sa
talababa ang iba bilang mga kahulugan.
7. Sa pagsasalin ay lagsing isaisip ang pagtitipid sa mga salita.
8. Kung walang maitumbas na salita sa isang salitang
isinasalain, o kaya’y walang eksaktong katumbas na maibigay,
maaaring gawin ang alinman sa mga sumusunod:
a) hiramin ang salitang isinasalin at baybayin ito nang ayon sa
ating palabaybayan,
b) alamin ang mga sinonimo o kakahulugan ng salita at baka
sakaling mas madaling tumbasan ang isa sa mga iyon,
c) alamin ang katumbas na salita sa alinman sa mga prinsipal na
wikang katutubo at siyang hiramim,
d) lumikha.
9. Kung magkakaroon ng ibang pagkahulugan sa itutumbas na
salita, humahanap ng ibang maaaring ipalit dito.
10. Hangga’t magagawa ay iwasan ang paggamit ng panumbas
na salita na may kaanyo sa ibang wika sa Pilipinas ngunit hindi
kakahulugan (homonimo).
11. Kung may kahirapang isalin ang pamagat, isalin ito
pagkatapos maisalin ang buong teksto ng materyales na
isinasalain.
12. Nagkaroon lamang ng tiyak na kahulugan ang isang salita
kapag ito’y maging bahagi ng pangungusap.
13. May mga pagkakataon na ang isang kaisipan na
ipinapahayag nang tahasan sa Ingles ay kailangang gamitin ng
eupemistikong salita sa Pilipino upang hindi maging pangit sa
panindig.
14. Ang kawalan ng lubos na tiwala sa likas na kakayahan ng
wikang pinagsasalinan ay nauuwi sa panggagaya o panghihiram
hindi lang ng mga salita kundi mga idyoma, katutubong paraan ng
pagpapahayag, balangkas ng pangungusap, sa wikang
isinasalain.
15. Sapagkat hindi pa istandardisado ang wikang Pilipino,
sikaping ang mga salitang gagamitin sa salin ay yaong mga
salitang mauunawaan at tatanggapin ng higit na nakararami.
16. Bigyan ng higit na pagpapahalaga ang wikang kasulukuyang
sinasalita ng bayan kaysa wikang nakasulat.
17. Sa pagpili ng mga salita, isiping lagi kung alin ang sa palagay
na tagapagsalin ay higit na gamitin.
18. Isaalang-alang ang kaisahan sa porma ng mga salitang
hinihiram sa ibang wika.
19. Bawat wika ay may kani-kaniyang natatanging kakanyahan.
20. Ang sariling kakanyahan ng wikang isinasalinay hindi
kailnagang ilipat sa pinagsasalinang wika.
Ang Diksyunaryo ng Wikang Filipino Sentenyal na
Edisyon,1998
Ang Diksyunaryo ng Wikang Filipino Sentinyal Edisyon,1998 ng
komisyon ng wikang Filipino ay nagbigay ng apat (4) na kahulugan
para sa salitang pagsasalin. Sa apat na ito, ang panghuli ang nais
tukuyin at talakayin na manwal na ito. Ganito ang kahulugan sa
nabanggit na diksyunaryo: pag-sa-sa-lin [salin] png.
1. Paglilipat sa ibang lalagyan
2. Muling pagsulat o pagmakinilya ng anuman sa ibang papel;
pagkopya, pagsipi.
3. Pagkuha ng dugo sa isang tao o hayop at paglilipat o
paglalagay nito sa iba upang mapalitan ang nawalang dugo.
4. Pagsulat o pagsasabi ng anuman sa ibang wika.
Sa isang artikulo ni Dizon (1998) na pinamagatang
Ideolohiya at Pagsasalin,kanyang sinabi na “Ang gawaing
pagsasalin ay kinasasangkutan ng paglilipat ng isang tekstong
nakasulat sa isang wika patungo sa iba at partikular na wika.”Dito
ay ipinaliwanag niya ang paglalagom ni Roman Jacobson na
gawaing pagsasalin sa tatlong larangan:
1. pagsasaling interlingual, o paglilipat ng mga tanda ng isang
wika patungo sa mga parehong tanda ng parehong wika;
2. pagsasaling intralingual, kapag iniinterpreta ang mga tanda ng
batayang wika batay sa tanda ng wikang ipinagsasalin;
3. pagsasaling intersemiotic o yung paglilipat mula sa wikang TUNGKULIN ng TAGASALIN
pasalita tungo sa sistema ng di pasalita ng mga tanda, halimbawa,
Sa pagtalakay ni Larson (1984 sa Almario, et al., 1996),
ang paglilipat ng tekstong nakasulat sa musika o sa sining biswal.
ipinahayag niya ang tungkulin ng isang tagasalin upang mabigyan
ng pokus ang katangian na nararapat na taglay ng isang tagasalin.
Sa isang artikulo na sinulat naman ni Silapan,na Pakaisipin mo, sa Ingles ay may idyomang lost translation. Ano
pinamagatang “Mga Pagsasalin Mula sa wikang Iloko tungo sa ang kahulugan ng idyomang ito? Nangyayari ba ito?
wikang pambansa”, hinango niya katuturan ng pagsasalin mula
kay Newmark (1988),na nagsabing “ang pagsasalin ay ang
a. Basahin at unawain ang teksto.
paglilipat ng kahulugan ng teksto sa ibang wika sa paraang ayon
sa intension ng awtor ng teksto.”
b. Paghahanap ng tumpak na anyo upang muling maipahayag ang
mensahe ng akda.
Binanggit din sa artikulong tinuran nina Nida at Taber
(1982) na “reproduksyon ito sa tagatanggap target na wika ng
c. Muling pagpapahayag ng mensahe sa bagong wika.
pinakamalapit na natural at katumbas ng orihinal na wika, una,
ayon sa kahulugan, at pangalawa, ayon sa istilo.” Marami pang
Dayagram mg Proseso ng Pagsasalin ni Larson (1984)
makikitang kahulugan ng pagsasalin na ibinibigay ng mga awtor at
dalubahasa sa larangang ito gaya nina C. Rabin, J.C Catford, M.
Simulaang Lenguahe (SL) Tunguhang Lenguahe (TL)
Larson, T. Savory, atbp.
TEKSTONG ISASALIN PAGSASALIN
Mula mga ibinigay nilang kahulugan mapapansin ang
mga sumusunod na parirala: -
Tuklasin ang kahulugan Muling ipahayag ang kahulugan
Intended and presumed to convey the same meanings Equivalent
texual material A text which communicate the same message
Kaugnay ng natalakay na katangian ng isang tagasalin,
Equivalence of thought. Ang mga pariralang ito ay tumutukoy sa
ating mahihinuha kung ano ang magiging anyo ng isang ideyal na
salin. Maliwanag na sinasabing ang salin ay dapat naghahatid ng
salin ng teksto. Ang isang ideyal na salin ay:
parehong kahulugan, katumbas na teksto, parehong mensahe at
katumbas na diwa na materyal na isinasalin.
a. Tumpak. kailangang mailipiat ang orihinal sa pinakamalapit na
katumbas sa salin. Bagamat ito ay tunay na may kahirapan, hindi
Mula sa mga kahulugang binanggit sa unahan,
pa rin sapat na agad-agad ns sumuko ang isang tagasalin sa mga
mapapansin natin na sa pagsasalin, may nasasangkot na
pagkakataong tila may balakid sa pagsasalin ng teksto. Ito ang
dalawang wika- ang wikang isinalin at wikang pinagsasalinan, may
dahilan kung bakit makatutulong ang teorya ng pagsasalin sa
nagaganap na paglilipat at ang inililipat ay ang kahulugan ng
gawaing pagsasalin dahil magsisilbi itong gabay ng tagasalin.
isinasalin.
b. Natural. Ang salin ay natural sa paningin at sa pandinig ng
bagong mambabasa. Dapat ay naisaalang-alang ang kiltura ng
KATANGIAN ng isang TAGAPAGSALIN
bagong mambabasa upang matiyak na katanggap-tanggap ang
Sapat ba ang kaalaman mo sa wikang Ingles at Filipino upang salin. Hindi sapat na tapat lamang sa mismong mensahe ng
ikaw ay makapagsalin ng tekstong Ingles sa Filipino at tekstong orihinal ngunit dapat ay natural ang dating ng mensahe.
Filipino sa Ingles?
c. Daan sa epektibong komunikasyo. Kailangang naipapahayag
Tulad ng anomang gawain, nararapat na magkaroon ng sapat ang lahat ng mga kahulugang nakapaloob sa orihinal na pahayag
na kakayahan at kasanayan ang sino man. Hindi sapat na sa isang paraang agad na mauuunawaan ng bagong mambabasa.
nakapagsasalita ng dalawang magkaibang wika upang Hindi dapat na maisakripisyo ang aspektong komunikatibo sa
makapagsalin na. Hindi rin maaaring sabihin na kahit na anong pagsasalin, hindi lamang ang aspektong pangwika. Aanhin pa ang
teksto ay maaaring maisalin. Kailangan ng mataas na antas ng isang salin na naging labis na matapat sa bawat salita ng orihinal
kakayahan sa dalawang wikang sangkot sa gawaing pagsasalin kung hindi naman ito magiging daan ng komunikasyon?
gayon din ang maingat na pagpili ng tekstong isasalin.

Sina Nida (1964) at Savory (1968, sa Santiago, 2003) ay

nagbigay ng mga kakayahang nararapat na taglayin ng sino mang
nagnanais na magsalin. Ang sumusunod ang mga katangian na
kanilang kinilala:

a. Sapat na kaalaman sa dalawang wikang kasangkot sa

pagsasalin.

b. Sapat na kaalaman sa paksang isasalin.

c. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang sangkot sa

pagsasalin.