AKRYL

Substancja podstawowa: ester metylowy kwasu metakrylowego ( metakrylan metylu)

Otrzymywanie metakrylanu metylu :
temp. aceton + acetylen + cyjanowodór (roztwory alkoholu etylowego i kwasu siarkowego)

Metakrylan metylu – właściwości (w warunkach normalnych)

•
ciecz bezbarwna o przenikliwym zapachu
•
temperatura topnienia 48o C
•
temperatura wrzenia 100,3oC
•
ciężar właściwy 0,935 g/cm3
•
nierozpuszczalny w wodzie
•
rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych
•
łatwopalny

Polimeryzacja metakrylanu metylu  polimetakrylan metylu - przejrzyste bezbarwne ciało stałe

- wymaga obecności inicjatorów, którymi mogą być wolne rodniki (z rozkładu nadtlenków, np. nadtlenek benzoilu)
Aktywacja inicjatorów:
• promieniowanie UV, światło widzialne, promieniowanie g
• przez ogrzanie
• aktywacja chemiczna, np. : aminy III – rzędowe, tiole

AKRYL - składniki
1.PROSZEK (masa cząsteczkowa 500 tys. – 1 mln.)
• polimer: polimetakrylan metylu (krótkie łańcuchy) - regularne kuleczki, proszek , konsystencja galarety
• inicjator, katalizator: nadtlenek benzoilu (0,2 – 0,5 %)
• regulatory: chlorek metalitu, terpentyna (równomierna polimeryzacja)
• barwniki (około 1%)
• substancje wypełniające (tlenek cynku)
2. PŁYN (masa cząsteczkowa: 100)
• monomer: metakrylan metylu
• stabilizatory (inhibitory): parahydrochinon, pirogalol (0.006%)
• czynniki sieciujące: dimetakrylan glikolu etylowego
• plastyfikatory: ftalan dwubutylu i dwumetylu, salol (w małych ilościach < 10 % ułatwiają wymieszanie
proszku z płynem oraz ułatwiają łączenie polimeru z monomerem)
• inne substancje: metakrylan etylu, octan winylu, styren, aceton i inne.

Fazy polimeryzacji
I. Mokrego piasku: częściowe rozpuszczanie polimeru w płynie
II. Pęcznienia: wnikanie płynu do ziaren polimeru (10 –15 min.)
III. Rozklejania: pękanie podwójnych wiązań węgla, łączenie krótkich łańcuchów
IV. Nitek: powstają długie łańcuchy widoczne jako nitki
V. Ciasta: znikają nitki, masa matowa i łatwo się oddziela (tu wprowadzamy ciasto do formy gipsowej)
VI. Polimeryzacja wstępna: masa coraz twardsza, gumowata

Stosunek proszku do płynu 3 : 3,5 objętościowo 2,5 : 1 wagowo

Zasady polimeryzacji
- temperaturę podnosimy stopniowo
polimeryzacja – r. egzotermiczna - niebezpieczeństwo temp. powyżej punktu wrzenia monomeru 
porowatość
- utrzymywanie w temp 100oC
wysoki stopień polimeryzacji, ograniczenie pozostałości monomeru resztkowego (< 1 %)
- powolne chłodzenie
różnice w kurczliwości materiału formy i akrylu  generowanie naprężeń
- izolacja formy odlewowej
zapobiega penetracji monomeru w głąb formy  porowatość
przenikanie wody do akrylu ( płyn + woda wrze w temp 80 oC) porowatość
- przepełnienie formy odlewowej
obniża porowatość wynikłą ze skurczu polimeryzacyjnego

Skurcz polimeryzacyjny 7% objętościowo 2% liniowo

Skurcz termiczny 75o C  20o C 0,44%

MONOMER RESZTKOWY ( 0,2 – 0,5 %)

• uwalnianie z protezy i drażnienie toksyczne tkanek (pęknięcia naskórka, ogniska rumieniowo- złuszczające,
nadmierne rogowacenie)
• reakcje alergiczne (rumień)
• rozmiękczanie żywicy
Tworzywo akrylowe - właściwości
•
masa cząsteczkowa – 1,2 mln.
•
twardość 2-3 w skali Mohsa
•
ciężar właściwy 1,1 g/cm3
•
elastyczność 125o C
•
depolimeryzacja 250o C
•
450o C – 90% polimeru rozkłada się na monomer
•
odporność no słabe kwasy i zasady
•
rozpuszczalność w rozpuszczalnikach organicznych, np. acetonie
•
nie rozpuszczalny w alkoholach
•
obojętność dla tkanek – w dużym stopniu

Zastosowanie mas akrylowych

• płyty protezy
• szyny chirurgiczne i nagryzowe
• indywidualne łyżki wyciskowe
• korony, wkłady, licówki, zęby sztuczne
• aparaty ortodontyczne

Masy akrylowe SZYBKOPOLIMERYZUJĄCE

• proszek - katalizator: nadtlenek benzoilu + promotor : alkohol etylowy
• płyn – dodatek akceleratora (aktywator): amina III - rzędowa

Reakcja redukcyjno-oksydacyjna: nadtlenek – amina; spotęgowana przez promotor

Czas twardnienia 5 –20 min. Też polimeryzacja pod ciśnieniem w wodzie o temp. 35-40 o C (kilkanaście minut)

Szybkopolimer a masy akrylowe termoutwardzalne

• większa porowatość
• większe stężenie monomeru resztkowego ( 2 - 5%)
• mniejsza wytrzymałość mechaniczna
• gorsza stabilność barw

AKRYLE ELASTYFIKOWANE
1) Zawierające zmiękczacze zewnętrzne
dodatek plastyfikatorów (ftalan dwubutylu, ftalan dwumetylu, salol) od 50 do 55% - zmniejszają tarcie
wewnętrzne cząsteczek, układając się między cząsteczkami
2) Zawierające zmiękczacze wewnętrzne
dodatek kopolimerów, w których pewne rodniki zastąpiono innymi, np. ester kw.metakrylowego z wyższymi
alkoholomi - dochodzi do wzrostu długości łańcucha alkoholowego ; zwiększa się poślizg między cząsteczkami

Zastosowanie
• podścielanie płyty protezy
• Materiały tissue conditioners – opatrunki do biologicznej odnowy

AKRYL C+B
• do wykonywania koron i mostów
• do modelowania z wolnej ręki
• nie wymaga sporządzania formy polimeryzacyjnej
• polimeryzacja pod ciśnieniem 6 atmosfer przez 10 – 15 min.