12.3.2.

Kazanım Sunumu
Siyasi Alanda Yapılan İnkılaplar

Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0

KAZANIM ODAKLI DERS PLANI - I. BİÇİMSEL BÖLÜM
DERSİN ADI T.C. İNKILAP TARİHİ ve ATATÜRKÇÜLÜK
SÜRE: 40 Dakika, Bir ders saati
Ünite / Tema 12.3. ÜNİTE: ATATÜRKÇÜLÜK VE TÜRK İNKILABI
Kazanım ve Kazanım 3.2. Siyasi alanda meydana gelen gelişmeleri kavrar.
Hedefleri a) Saltanatın kaldırılması, Ankara’nın başkent oluşu, Cumhuriyet’in ilan edilmesi, Halifeliğin kaldırılması, Şer’iye ve Evkaf
Vekâletinin kaldırılması, Erkân-ı Harbiye Vekâletinin kaldırılması, 1924 Anayasası’nın kabulü konularına neden ve
sonuçlarıyla yer verilir.
b) Siyasi alanda meydana gelen gelişmeleri Atatürk ilkeleri ile ilişkilendirilir.

Kazandırılacak Neden-Sonuç İlişkisi Kurma Becerisi, zamanı anlama ve kullanma, Nedensel düşünme becerisi kazanma. Dijital yetkinlik
Beceriler/Düşünme Türü becerisi, Eleştirel düşünme becerisi, Tarihsel analiz ve yorum becerisi,

Kazanım Kavramları ve Saltanat, Cumhuriyet, Kanun-i Esasi, Teşkilat-ı Esasiye, Halifelik, Abdülmecid Efendi, Şeriye ve Evkaf
Sembolleri Vekaleti, Erkan-ı Harbiye Vekaleti, Laiklik,

Strateji-Öğretim Yöntem ve Sunum, Soru-Cevap, Bireysel Çalışmalar, Araştırma, Tartışma, Grup Çalışmaları, Uzaktan Öğrenme, E-Öğrenme,
Teknikleri: Bireysel öğrenme, Tersyüz Öğrenme, Harmanlanmış Öğrenme

Kullanılacak Araç Gereç Ders Kitabı Etkileşimli Tahta, Web 2.0 araçları Dijital içerikler, Mobil Eğitim Uygulamaları, E-Okul, E-Kurs, Akademik
Materyaller: Destek, Google Meet, Zoom Vb.Öğretmen İmecesi EĞİTİM 4.0 Projesi TC. İNKILAP TARİHİ Ders Modülü

Ölçme Araçları: EBA dijital testler, Boşluk doldurma, Kavram haritası,

Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0

 TARTIŞALIM

Çağdaş bir devletin

varolabilmesi için gereken
en temel kurum ve
kavramlar neler olmalıdır?

3
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 DERSİN KONUSU (Neler Öğreneceğiz?)

Bu dersin sonunda
12.3.2. SİYASİ ALANDA YAPILAN İNKILAPLAR
● Saltanatın Kaldırılması
● Ankara’nın Başkent Oluşu
● Cumhuriyetin İlanı
● Halifeliğin Kaldırılması
● Anayasa Hareketlerini öğreneceğiz
4

Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0

 1. Saltanatın Kaldırılması
Millî Mücadele yıllarında hem İstanbul Hükûmeti’nin
hem de Ankara’da TBMM Hükûmeti’nin olması, ülke
yönetiminde ikilik oluşturmuştu.
Millî Mücadele yıllarında öncelikle vatanın
kurtarılması amaçlandığından, bu meselenin
çözümü nihai zaferin kazanılmasından sonraya
bırakılmıştı.
5
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 İki başlılık
Büyük Taarruz sonucu Anadolu’da Yunan işgali sona erdirilmiş, İtilaf Devletleri ile
11 Ekim 1922’de Mudanya Ateşkes Anlaşması imzalanmıştı.
Böylece ülkenin tek siyasi gücü fiilen TBMM Hükûmeti olmuştu.
İtilaf Devletleri, İsviçre’nin Lozan kentinde toplanacak olan barış konferansına
TBMM’nin yanı sıra İstanbul Hükûmeti’ni de davet ettiler.
İstanbul Hükûmeti de Ankara’ya barış konferansına birlikte katılmayı teklif etti.
Bu teklife karşı Atatürk derhâl şu cevabı gönderdi: “Barış konferansında Türkiye
Devleti yalnız ve ancak TBMM Hükûmeti tarafından temsil olunur.” Oluşan bu
durum TBMM Hükûmeti’ni ülkedeki siyasi ikilik sorununu çözme yönünde
harekete geçmeye zorladı.

6
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 Kanun teklifinin hazırlanması ve kabulü
Ülkenin tek siyasi otoritesi olan TBMM Hükûmeti’nin bu fiilî durumunu resmî hâle
getirmek için TBMM üyeleri tarafından bir kanun teklifi hazırlandı.
Bu kanun teklifi, saltanat ve halifeliğin birbirinden ayrılmasını ve saltanat
makamının kaldırılmasını içeriyordu.
Fakat meclisteki bazı üyeler bu teklife karşı çıktılar. Kanun teklifini komisyonlara
havale ederek zaman kazanmaya çalıştılar.
Meclisteki havanın gerginleştiğini gören Atatürk’ün yaptığı konuşmayla 1 Kasım
1922’de TBMM, saltanatın kaldırılmasına ilişkin kanun teklifini kabul etti.

Böylece saltanat kaldırıldı ve Osmanlı Devleti son buldu.

Halifelik makamı ise Osmanlı hanedanına bırakılmak şartıyla siyasi yetkisinden
ayrılmış olarak yerinde kaldı.
7
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 Sonuçları
Saltanatın kaldırılmasıyla TBMM Hükûmeti, Türk Milleti’nin tek temsilcisi olduğunu
dünyaya ilan etti.

Egemenlik TBMM’nin, dolayısıyla millî iradenin eline geçti.

Saltanatın kaldırılması millî egemenlik anlayışının kökleşmesini sağladı. Bu
anlayış, cumhuriyete giden yolu açtı.
Saltanatın kaldırılması, Atatürkçü düşüncenin cumhuriyetçilik ilkesi
doğrultusunda Millî Mücadele’yi yapan I. TBMM’nin yaptığı tek inkılap
olmuştur.

8
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 2. Ankara’nın Başkent Oluşu
Saltanatın kaldırılmasından sonra, yeni
Türkiye’nin başkentinin neresi olacağı
problemi ortaya çıktı.
Millî Mücadele yıllarında İstanbul
hükûmetlerinin sergiledikleri tutumlar ve bunun yanı sıra
TBMM’nin Ankara’da olması, yeni devletin merkezi
olarak da Ankara’nın tercih edilme seçeneğini
güçlendirmişti.
9
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 Ankara’nın Başkent Oluşu

İstanbul’un dönemin askerî koşullarında savunulması zordu. Ankara ise bu

bakımdan daha güvenli bir konumdaydı.
Bunun yanında Millî Mücadele sonrası imparatorluktan millî bir devlet
yapısına geçildiği için Millî Mücadele’nin merkezi Ankara’nın başkent olması,
yeni bir dönemin başlamasının da bir sembolü haline gelecekti.
Bu gereklilikler doğrultusunda TBMM’nin açıldığı 23 Nisan 1920’den itibaren
zaten fiilî başkent konumunda olan Ankara, TBMM’de 13 Ekim 1923’te
“Türkiye Devleti’nin Makarr-ı İdaresi Ankara Şehridir.” şeklinde çıkan
kanunla resmen Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti oldu.

10
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 11
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 3. Cumhuriyetin İlanı
Atatürk, Millî Mücadele’ye
millî iradenin esas alınması
ilkesiyle başlamıştı.
Bu süreçte Amasya Genelgesi’nde
yer alan: “Milletin varlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.” ifadesi ve
Erzurum Kongresi kararlarında yer alan: “Millî iradeyi hâkim kılmak esastır.” ilkesiyle
millî irade esas alınmıştır.
Meclis’in açılışında alınan kararlarda yer alan: “TBMM’nin üstünde bir güç yoktur.”
ilkesiyle de millî egemenlik vurgulanmıştır.
Bu durum adı konulmasa bile dönemin kamuoyunda cumhuriyet
düşüncesinin zeminini oluşturmuştu.
12
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 Cumhuriyetin İlanı
23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılması ve 1 Kasım 1922’de saltanatın
kaldırılması cumhuriyet yönetimine doğru giden siyasi adımların
atılmasını sağlamıştı.
Millî Mücadele’nin kazanılmasının ardından Lozan Barış Antlaşması
imzalanmış böylece yeni Türkiye Devleti uluslararası alanda resmen
kabul edilmişti.
Bu durum dikkatlerin iç siyasete doğru yönelmesini sağlamıştı.
Çünkü yeni kurulan devletin yönetim şeklinin ne olması gerektiği
konusunda TBMM’de farklı düşünceler oluşmaya başlamıştı.

13
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 Adı konulmamış Cumhuriyet
Millî egemenlik ilkesini benimsemiş,
devleti ve hükûmeti temsil eden bir
meclisin olması var olan durumun, adı
konulmamış bir cumhuriyet yönetimi
olduğunu gösteriyordu.
Ama dönemin siyasi ve sosyal
zorunlukları gereği cumhuriyet adı
kullanılmamıştı.
Meclis başkanı hükûmetin de başında
olduğundan bu sistem TBMM hükûmeti 14
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 Meclis Hükümeti Sisteminin Kilitlenmesi
9 Ekim 1923’te Ankara’da çıkan “Yenigün” gazetesinde: “Yakında cumhuriyet ilan
olunacaktır.” haberinin çıkması kamuoyunda konuyla ilgili tartışmaları
alevlendirdi.
Bu gelişmelerin yanı sıra TBMM’de oluşan siyasi gruplar arasında çıkan fikir
ayrılıkları da bir siyasi krize dönüşmüştü.
Dönemin siyasi sistemi gereği hükûmet üyeleri meclis tarafından tek tek
seçilmekteydi.
Bakanlık seçimleri bu farklı siyasi grupların hükûmette yer alma
çabası yüzünden kilitlenmişti.
Meydana gelen durum hükûmetin kurulmasını engelliyor, yaşanan kriz meclis
çalışmalarını aksatıyordu.
15
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 Cumhuriyet’in ilanı
Kabine buhranı diye adlandırılan bu hâl, sistemi yenileme
k için TBMM başkanı Atatürk’e bir fırsat verdi.
28 Ekim akşamı Atatürk yakın çalışma arkadaşlarını
yemeğe davet etti ve onlara cumhuriyeti ilan etme
düşüncesini açıkladı.
Bu düşünce olumlu karşılandı. Ertesi gün TBMM’ye
sunulmak üzere, İsmet İnönü ile bir kanun tasarısı hazırlandı.
Bu tasarı: “Türkiye Devleti’nin şekli cumhuriyettir, Türkiye Devleti, Büyük Millet Meclisi tarafından idare
olunur.” şeklindeydi. 29 Ekim 1923’te hükûmet krizi üzerine tartışmalar devam etti fakat bir sonuca
varılamadı.
Meclis başkanı olarak Atatürk, duruma ilişkin bir konuşma yaptıktan sonra hazırlanan tasarıyı meclise
sundu.
Söz alan konuşmacıların da hararetle bu tasarıyı desteklemesi üzerine, 29 Ekim 1923’te
cumhuriyet ilan edildi.
16
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 İlk Cumhurbaşkanı, Mustafa Kemal

Cumhuriyetin ilanından sonra seçimlere

geçildi.
Gazi Mustafa Kemal Paşa, Türkiye
Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı;
İsmet Paşa da ilk Başbakanı olarak
seçildi.
Kürsüye çıkan Atatürk, mecliste yaptığı
konuşmada cumhuriyetin anlamını:
“Türkiye Cumhuriyeti, dünyada bulunduğu
konuma layık olduğunu eserleriyle ispat
edecektir. Türkiye Cumhuriyeti mutlu ve
başarılı olacaktır!” sözleriyle belirtti.
17
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 Sonuçları
● Cumhuriyetin ilan edilmesiyle Türk tarihinde yeni bir dönem açıldı.
● Millî Mücadele sürecinde esas alınan, millî egemenliğin kayıtsız
şartsız millete ait olduğu düşüncesi resmen gerçekleşti.
● Meclis hükûmeti sisteminden, kabine sistemine geçilerek hükûmet
kurma bunalımı aşıldı.
● Yeni Türkiye devletinin yönetim sisteminin resmî olarak cumhuriyet
olması, rejimin adını belirlediği gibi ileriki yıllarda yapılacak olan
inkılaplara da elverişli bir zemin hazırladı.
● Cumhuriyetin ilanıyla, Atatürk ilkelerinden cumhuriyetçilik
ilkesi hayata geçirilmiş oldu.
18
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 4. Halifeliğin Kaldırılması
Hz. Muhammed’in vefatından sonra İslam
toplumunun dinî ve siyasi liderine “Halife”
unvanı verilmişti.
Halifeler, Dört Halife Dönemi’nde bir nevi
seçimle belirlenmişti.
Fakat daha sonra, Emeviler ve Abbasiler
dönemlerinde halifelik saltanata dönüşmüştü.
Halifelik, 1517’de Yavuz Sultan Selim’in Mısır’ı
fethetmesiyle Osmanlı hanedanına geçti.
19
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 Osmanlı Devleti’nde halifelik makamının kullanılması
Osmanlı padişahları, Yavuz Sultan Selim Dönemi’nden itibaren halifeliği üstlenerek
İslam dünyasında yapıcı ve birleştirici bir rol oynadılar.
Özellikle Osmanlı Devleti’nin gerileme ve dağılma dönemlerinde halifelik unvanı
daha öne çıkarılmış, böylece İslam dünyasının sömürgeci saldırılar karşısında bir
arada tutulması hedeflenmişti.
Fakat zaman içerisinde yaşanan gelişmelerle birlikte, halifeliğin siyasi etki alanının
sınırlı olduğu görüldü.
Özellikle Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı sırasında, milliyetçilik akımının etkisiyle,
bazı Müslüman toplumlar Osmanlı Devleti’nden ayrılmak için başkaldırdılar.
Bu durum, halifelik makamının siyasi etkisini kamuoyunun gözünde
küçülttü.
20
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 Hilafet ve saltanatın ayrılması

1 Kasım 1922’de saltanatın kaldırılması

ile Osmanlı Devleti sona ermiş oldu.
Fakat halifelik makamına dokunulmadı.
Siyasi yetkilerinden soyutlanmış olarak Osmanlı
hanedanına bırakılan halifelik makamı, bilhassa
cumhuriyetin ilanından sonra, yapısı ve hedefleri
belirginleşmeye başlayan yeni devlet yapısı ile çelişmeye
başladı.
21
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 Son Halife Abdülmecid Efendi

Son Halife Abdülmecid Efendi’yi her ne kadar TBMM

seçmiş olsa da Abdülmecit Efendi’nin kendisini
meclisin üzerinde görmesi ve meclisi denetim altına
almak istemesi millî egemenliğe ters düşmekteydi.
Devlet yönetiminde hem Cumhurbaşkanı
hem de Halife’nin olması, devletin yapısında
ikilik meydana getirmekteydi.
Tüm bunlarla birlikte Türkiye Cumhuriyeti’nin millî
bir devlet olması ve laik bir sisteme hazırlanması,
milletlerarası ve dinî nitelikler barındıran halifelik
makamının yeni rejimle uyuşamayacağını gösterdi.
22
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 3 Mart 1924 halifeliğin kaldırılması
Halifeliğin kaldırılmasında, halifeliğin cumhuriyet düşüncesine ters düşmesi yanında
dönemin siyasi şartları da etkili oldu.
Özellikle yeni rejime ters düşen bazı siyasi isimlerin İstanbul’da Halife etrafında
yoğunlaşması, Cumhuriyet yönetimini bu konuda harekete geçirdi.
3 Mart 1924’te dönemin Urfa Milletvekili Şeyh Saffet Efendi ve 53 arkadaşının verdiği
kanun teklifi TBMM tarafından kabul edildi ve böylece halifelik makamı kaldırıldı.
Halifeliğin kaldırılması ile birlikte Halife Abdülmecid Efendi ve bütün Osmanlı
hanedanı yurt dışına çıkarıldı.
Sonuçta devlet sisteminde var olan ikilik kaldırıldı ve ileriki yıllarda yapılacak olan
inkılapların önü açıldı.

Laik yönetimi geçmede önemli bir adım daha atıldı.

23
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 Erkan-ı Harbiye Reisliği ile Şeriye ve Evkaf Vekaletlerinin kaldırılması

Aynı gün TBMM’ye sunulan kanun tekliflerinin kabulü ile Erkan-ı Harbiye Reisliği
ile Şer’iye ve Evkaf Vekâletleri de kaldırıldı.

Böylece ordu ve din işleri siyasetten ayrıldı.

Bu düzenlemelerin en önemli sonucu Türkiye Cumhuriyeti’nin işleyişinde din
görevlilerinin ve askerlerin siyaset içinde söz sahibi olmaları önlenmek
istenmesiydi.
Bu da devletin laikleşme ve sivilleşmesi doğrultusunda atılan bir
adımdı.

24
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 5. Anayasa Hareketleri
Bir devlette hukuk düzeninin durumu o devletin
yaşama gücünün de göstergesidir.
Hukuk düzenleri iyi işleyen, günün şartlarına
uyan devletler sağlıklı ve uzun yaşarlar.
Çünkü adalet bir devletin vatandaşlarının en
önemli ihtiyacıdır.
Adalet iyi işleyen hukuk kuralları ile sağlanır.
Devletin vatandaşlarından beklediği sorumlulukları, vatandaşına
verdiği hakları ve devlet kurumlarının görevlerini ortaya koyan hukuk
belgesi ise anayasadır.
25
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 Kanun-i Esasi’den İlk Anayasaya
Millî Mücadele Dönemi’nde TBMM açıldığında, ülkede 1876’da
Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından kabul edilen ve
II. Meşrutiyet’in ilanından sonra 1909’da bazı maddeleri
yenilenen Osmanlı Kanun-ı Esasi’si yürürlükteydi.
Fakat pratikte uygulanmıyordu.
Bu nedenle TBMM’de kullanılan 1876 Kanun-ı Esasi’sini kabul
ya da red etmeden millî egemenliğe dayalı meclisin ve
hükûmetin işleyişini belirleyecek kısa bir anayasa kabul etmek zorunluluğu doğdu.
Bu amaçla çalışmalara başlandı.
Bir yandan düşman işgaline karşı zor şartlarda mücadele verilirken diğer yandan da bir
anayasa yazılması meclis üyelerini zorladı.
Fakat iki ay süren çalışmaların sonunda ortaya yeni Türkiye’nin ilk anayasa metni çıktı.
26
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 1921 Anayasası: Teşkilat-ı Esasiye Kanunu
20 Ocak 1921’de kabul edilen ilk anayasa metni, 23 madde ve bir ek maddeden
oluşmaktaydı.
Bu metnin Osmanlı Kanun-ı Esasi’den farklı olduğunu belirtmek amacıyla
Teşkilat-ı Esasîye Kanunu adı verildi.
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu temel hakları ve devlet teşkilatının işleyişini
ayrıntılarıyla belirleyen bir anayasa değildi.
Çünkü savaş şartları böyle ayrıntılı bir metnin oluşturulmasına imkân
vermiyordu.
Fakat Teşkilat-ı Esasîye Kanunu’nda egemenliğin millette olduğunun
açık bir biçimde ifade edilmesi, Türk tarihinde yeni bir dönemin
başlangıcı olmuştu.
27
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 1924 Anayasası
Cumhuriyetin ilanı ile birlikte siyasi yapıyı
oluşturmak için yeni bir anayasa gerekiyordu.
Millî Mücadele yıllarında, 1921’de kabul edilen
Teşkilat-ı Esasîye adı verilen anayasa, savaş döneminin olağanüstü
şartlarında yapıldığından, yeni dönemin ihtiyaçlarını karşılayamıyordu.
Bu sebeple bir anayasa komisyonu oluşturuldu. Komisyonun
çalışmaları sonucu yeni bir anayasa hazırlandı ve 20 Nisan
1924’te bu anayasa TBMM’de kabul edilerek yürürlüğe girdi.

28
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 1924 Anayasası
1924 Anayasası ile birlikte:
1. Egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğu kabul edilmiştir.
2. Türkiye Devleti’nin bir cumhuriyet olduğu belirtilmiştir.
3. Türkiye Cumhuriyeti’nin dininin İslam, başkentinin Ankara, resmî dilinin Türkçe olduğu
kabul edilmiştir.
4. Yasama TBMM’ye, yürütme Cumhurbaşkanı ve hükûmete, yargı ise bağımsız
mahkemelere bırakılmıştır.
5. Kamu özgürlükleri düzenlenmiştir.

29
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 1924 Anayasasında yapılan değişiklikler
Böylece 1924 Anayasası ile vatandaşların hak ve özgürlükleri düzenlenmiş, Türkiye
Cumhuriyeti’nin yönetim şekli ve işleyiş biçimi açıklığa kavuşmuştur.
Güçler birliğinden güçler ayrılığı ilkesine geçilmiştir.
Zaman içerisinde ihtiyaca göre kimi maddeleri yeniden düzenlenen 1924 Anayasası, 20 Temmuz
1961 tarihine kadar yürürlükte kalmıştır.
Zaman içerisinde 1924 Anayasasında şu değişiklikler yapılmıştır:
1. 1928’de “Devletin dini İslam’dır.” ibaresi anayasadan çıkarılmıştır.
2. Kadınlara 1930’da belediyede seçimlerinde, 1933’te muhtarlık seçimlerinde, 1934’te de genel
seçimlerde seçme ve seçilme hakkı verilmiştir.
3. 1937’de Atatürk ilkeleri anayasaya girmiştir.

30
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 1921 ve 1924 Anayasalarının İlk Üç Maddesinin Metinleri:
Maddeler 1921 Anayasası 1924 Anayasası
Madde 1 Hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir. İdare Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir
usulü halkın kaderini bizzat ve bilfiil idare
etmesi esasına dayanır

Madde 2 Yürütme gücü ve yasama yetkisi milletin Türkiye Devleti, cumhuriyetçi, milliyetçi,
yegâne ve hakiki temsilcisi olan Büyük Millet halkçı, devletçi, lâik ve inkılâpçıdır. Resmî
Meclisinde toplanır. dili Türkçedir. Başkenti Ankara’dır.

Madde 3 Türkiye Devleti Büyük Millet Meclisi tarafından Hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir
idare olunur ve hükûmeti “Büyük Millet Meclisi
Hükûmeti” ünvanını taşır.

31
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 KAVRAMLAR, KİŞİLER, OLAYLAR

Aşağıdaki kavramlar, kişiler ve olaylar üzerinde

düşünelim, araştıralım, bilgi sahibi olalım.

Saltanat, Cumhuriyet, Kanun-i Esasi, Teşkilat-ı Esasiye,

Halifelik, Abdülmecid Efendi, Şeriye ve Evkaf Vekaleti,
Erkan-ı Harbiye Vekaleti, Laiklik,

32

Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0

 DERS ÖZETİ / NELER ÖĞRENDİK?

Bu dersin sonunda;
12.3.2. SİYASİ ALANDA YAPILAN İNKILAPLAR
● Saltanatın Kaldırılması
● Ankara’nın Başkent Oluşu
● Cumhuriyetin İlanı
● Halifeliğin Kaldırılması
● Anayasa Hareketlerini öğrendik.
33

Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0

 ÖLÇME-DEĞERLENDİRME
Soru- 1
- Rejim tartışmaları sona ermiştir.
- Devlet başkanlığı sorunu çözülmüştür.
Yukarıda verilen bilgiler aşağıdaki gelişmelerden hangisinin sonuçları arasında
yer almaktadır?
A) Halifeliğin kaldırılması
B) Saltanatın kaldırılması
C) Cumhuriyetin ilanı
D) Medeni Kanunun kabulü
34
E) Halk Fırkasının kurulması
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 ÖLÇME-DEĞERLENDİRME
Soru- 2
3 Mart 1924 tarihinde yapılan düzenleme ile;
• Halifelik kaldırıldı.
• Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edildi.
• Şeriye ve Evkaf Vekâleti kaldırıldı.
Aşağıdakilerden hangisi yapılan bu düzenlemelerin ortak amacıdır?
A) Eğitimde birliğin sağlanması
B) Ulusal egemenlik kavramının yerleştirilmesi
C) Millî eğitimin temel amaçlarının belirlenmesi
D) Cumhuriyet ile saltanatın birbirinden ayrılması
35
E) Devletin çağdaş ve laik bir yapıya kavuşturulması

Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0

 ÖLÇME-DEĞERLENDİRME

Soru-3
Aşağıdakilerden hangisi Halifeliğin kaldırılmasının nedenlerinden biri
değildir?
A) Halifeliğin işlevini kaybetmesi
B) Yapılacak inkılaplar için halifeliğin engel teşkil etmesi
C) Halifeliğin laiklik ilkesi ile çelişmesi
D) Avrupalı devletlerin halifeliğin kaldırılması yönündeki talepleri
E) Ümmetçi devlet anlayışından ulusçu devlet anlayışına geçilmek istenmesi

36
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 ÖLÇME-DEĞERLENDİRME

Soru-4
Aşağıdakilerden hangisi Halifeliğin kaldırılmasının sonuçlarından biri
değildir?

A) Yeni Türk Devleti’nin İslam dünyasındaki saygınlığı arttı.

B) Laikliğe geçiş süreci hızlandı.
C) Hilafet yanlılarının dayanağı ortadan kaldırıldı.
D) İnkılapların yapılması kolaylaştı.
E) Ulusal egemenlik anlayışı güçlendi.

37
Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0
 EK KAYNAKLAR (Daha fazlası için)

● KAZANIM MATERYAL HAVUZU

● KAZANIM ETKİNLİK HAVUZU
● KAZANIM ÖLÇME-DEĞERLENDİRME SORU HAVUZU

● Çoktan Seçmeli Soru Testi - 1

● Kazanım Dijital Pano Padlet
(Konu /Kazanım ile ilgili her şeyi bu duvarda paylaşabilir, görüş ve düşüncelerinizi belirtebilir,
yorumlarınızla katkıda bulunabilirsiniz. Öğretmen İmecesi)
● Ders Kitabı MEB Pdf

38

Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0

 KATKIDA BULUNANLAR

ÖĞRETMEN İMECESİ -Eğitim 4.0 Projesi kapsamında Tarih Zümresi öğretmenleri

tarafından işbirliği içinde hazırlanmıştır.

Kazanım Destek, Katkı ve Değerlendirme Formu

Sunum üzerinde iyileştirmeler devam

etmektedir. Her zaman daha iyisi vardır.
Mehmet Köşk, Proje Koordinatörü

ÖĞRETMEN İMECESİ -Eğitim 4.0 Projesi

39

Öğretmen İmecesi -Eğitim 4.0