ÜNİTE:1 TÜRKİYE’NİN COĞRAFİ KONUMU

Matematik(Mutlak) Konum Özel(Göreceli) Konum

1)Enlem etkisi: 36-42 Kuzey Enlemleri 1)Enlem ile açıklanamayan özel konum
1. Orta kuşaktadır./ Ilıman kuşak.(güneyimizde ekvator, A)Yükselti
kuzeyimizde kutuplar, biz ise ortasındayız.) Bunun sonuçları: ➢ Batıdan doğuya doğru +
➢ Batı rüzgarları ➢ Karın yerde kalma süresi uzar.
➢ Cephe yağışları ➢ Tarım ürünü olg. süresi,
➢ Dört mevsim belirgin ➢ Kış turizmi potansiyeli,
➢ Akdeniz iklimi ➢ Hidroelektrik “ artar.
(BaCaDA diye kodla) ➢ Yerleşme sınırı doğuda daha yüksek.

2. Yengeç Dönencesinin kuzeyinde. Bunun sonuçları: B)Yer Şekilleri

➢ Güneş asla 90 derece açıyla gelmez. ➢ Kısa mesafede değişir.
➢ Gölge boyu asla 0 olmaz. Buna bağlı olarak;
➢ Güneş öğle vakti daima güneyden gelir. ➢ Sıcaklık,basınç,rüzgar,nem,yağış iklim
➢ Bakı yönü güneydir.(Güneşe dönük güney değişir.
yamaç) bundan dolayı güney yamaçlarda; ➢ Bitki,
Sıcaklık daha yüksek. ➢ Tarım,
Karlar daha erken erir. ➢ Toprak,
Çığ, sel, taşkın riski artar.(-) ➢ Ekonomi değişir.
Otlaklar gürleşir.(+)
Bitkiler daha çabuk olgunlaşır.
Yerleşmeler daha fazla.

3. Kuzey Yarım Kürededir.(KYK) C)Karasallık

Güneyden kuzeye gidildikçe; ➢ Erken ısınır.
➢ Güneş ışınlarının geliş açısı daralır.(Ekvatorda 90 ➢ “ soğur.
derece, yukarı doğru açı azalıyor.) ➢ Aşırı ısınır.
Sıcaklık,buharlaşma,denizlerin tuzluluk oranı ➢ “ soğur.
azalır.( Örneğin; Siyah tişört giydim, Antalyada ➢ Sıcaklık farkı fazladır.
dolaştım. Terledim ve tuzluluk oranı arttı. D)Denizellik
Karadenize gittim, terlemedim, tuzluluk oranı ➢ Geç ısınır.
azaldı.) ➢ “ soğur.
Deniz suyu sıcaklığı azalır.(Deniz turizmi süresi ➢ Aşırı ısınma soğuma yok.
kısalır.) ➢ Sıcaklık farkı azdır.
Tarım ürünleri olgunlaşma süresi uzar. E)Yer Yapısı
(Çukurovada bir yılda birden fazla ürün alırken, ➢ Kırıklı yapı
Bafra ovasında bir ürün anca yetişiyor.) ➢ Kayaç yapısı
Karın yerde kalma süresi uzar. 2)Jeopolitik (Yer Siyaseti)
➢ Gölge boyu uzar. ➢ İki önemli boğaza sahip
➢ Çizgisel hız(birim zamanda alınan yol) azalır. ➢ Doğu ile batı arasında ulaşım ve ticaret
( Ekvatoru göbeğin gibi, kutupları da kafan gibi koridoru(Transit ticaret, uluslararası
düşün. Göbeğin daha hızlı dönmesi lazım ki projeler)
kafana yetişsin. Kafanın acelesi yok yavaş yavaş ➢ Stratejik kaynaklara sahip
dönüyor mesafesi az çünkü.) ➢ NATO, BM, KEİ,İİT,…
➢ Yerçekimi artar.(Tartıda kutupta ağır, ekvatorda ➢ Çevresine göre zengin su kaynakları
daha hafif çıkarsın.) ➢ Güçlü bir ordu
➢ Gurup ve tan süresi uzar.(Güneşin batışı ve ➢ Genç dinamik bir nüfus
doğuşu. Kutuplarda dünya aheste aheste döner.
Haliyle bu süre uzar.) DİKKAT!
➢ Alacakaranlık süresi uzar.
➢ Tutulma oranı artar. Benim ülkemdeki bir şey etrafımı
düny
(Ekvatora ışınlar çabuk ilgilendiriyorsa jeopolitiktir. Mesela;
a
ulaşırken, kutuplara ge- karstik kayaçlar etrafımdaki ülkeleri
lesiye kadar ışınlar tutuluyor.) ilgilendirmez, o yüzden jeopolitik
➢ Gece gündüz süre farkı artar.(Ekvatorda 12 saat değil.
gece 12 saat gündüz iken, kutuplarda 6 ay gece 6
ay gündüz)
➢ Kalıcı kar alt, tarım,orman, yerleşme üst sınırı
alçalır.
 Kalıcı kar alt sınırı,orman yerleşme üst sınırı *Jeopolitik unsurlar*
➢ Değişmeyen unsurlar (Fiziki)
Kalıcı kar Coğrafi bütünlük
“ özellikler
Su kaynakları
İklim
➢ Değişen unsurlar(Beşeri)
0 enlem(ekvator,hava sıcak) 40 enlem(kuzeyde,daha soğuk) Politik değerler
Ekonomik “
➢ Paralel daireleri boyları kısalır,dereceleri artar. Askeri “
➢ Meridyenler arası mesafe daralır. Teknolojik “
Demografik(Nüfus)
Aynı enlem üzerindeki merkezlerde;
TR’NİN SORUNLARI
• Güneş ışınlarının geliş açısı , ➢ Doğrudan
• Gölge boyu, • Kıta sahanlığı(Yunanistan)
• Çizgisel hız,
• Gece gündüz süresi, • Fır hattı(Yunanistan)
• Gece gündüz süre farkı, Balıkesir Ankara Ağrı • SAR bölgesi (Yaraları sar’dan
• Alacakaranlık süresi,
• Tan ve gurup süresi, aklına gelsin. Ege denizinde
• Yerçekimi, arama kurtarma faaliyet bölgesi
• Tutulma oranı aynıdır. belirsizliği)
• Batı Trakya Türkleri (Lozanla
mübadele dışında kalan Türkler)
• Ermeni Tehciri(1915 olayları, en
TÜRKİYE’DE GÖRÜLEN MEVSİMLER
eski sorundur. Osmanlı
döneminden geliyor.)
• Irak’ın işgali
21 MART 21 HAZİRAN 23 EYLÜL 21 ARALIK
• Suriye *Su sorunu(GAP ile
(EKİNOKS) (SOLSTİS) (EKİNOKS) (SOLSTİS)
*İlkbahar başlar. *Yaz başlar. *Sonbahar başlar. *Kış başlar. başladı.)*Göç sorunu
*Gece gündüz eşit. *En uzun gündüz. *Gece gündüz eşit. *En uzun gece. • Kıbrıs
*Bundan sonra gün- *Gündüzler kısalmaya, *Bundan sonra geceler*Geceler kısal- ➢ Dolaylı
düzler uzayacak. Geceler uzamaya başla- gündüzlerden uzun. maya,gündüz- • Afganistan
yacak. ler uzamaya • Kırım
*Güneş ışınlarının geliş başlayacak.
• Bosna
açısı en büyük, gölge boyu
en kısa • Kosova
• İsrail-Filistin
Hepsinin 21, eylülün 23 olmasının nedeni; • Mısır
• Libya
yörüngenin elips şeklidir.(Şubattaki eksik • Tunus
2 gün eylüle ekleniyor gibi düşün.) • Yemen

FORMÜL!
FORMÜL! Sınır komşularımız varsa
doğrudan sorundur. Bize sınırı
olmayan ülkelerse dolaylı
sorundur.
Balkan komşularımız:Yunanistan-
AZ IŞ Bulgaristan
Kafkas komşular:Gürcistan-
(21 mart-23 eylül) (23 eylül-21 mart) Ermenistan-Nahçıvan-İran’ın
birazı
Haritaya yaz ayı sorulduysa Y, kış ayı sorulduysa K çiz. Orta Doğu komşularımız: İranın
Yazın kuzeye doğru, kışın güneye doğru gündüz uzar. güneyi-Irak-Suriye

2) Boylam Etkisi:26-45 Doğu Boylamları SINIR KAPILARI

• Doğu yarım kürededir. • Bulgaristan: Kapıkule (En işlek kapı)
• Yerel saati başlangıç boylamından ileridedir.(Dünyanın batıdan • Yunanistan: İpsala(Sınırı Meriç nehri çizer.)
doğuya doğru dönmesi nedeniyle) (İki kapıyı karıştırıyorsan: Kapıyı yunanlara
• Ülkemizin en batısı ve en doğusu arasında (45-26=19 19.4=76) açmayız. Yunanlar ipte sallanır.(Tamamen
76 dakika zaman farkı vardır. akılda tutma amaçlı ☺))
• 2. Ve 3. Saat diliminde yer alırız. • Gürcistan: Sarp(Doğu Karadeniz engebeli ve
sarptır. Kapı da sarp. Oradan aklına gelsin.
Sarp yere tren gitmez☺)
Canbaz (Bu kapıdan demir yolu
ulaşımı var.)
I II III IV
• Ermenistan: Akyaka (Kapalı şu anda. İki
yaka bir araya gelemedi, kapandı☺)
0 15 30 45 • Nahçıvan: Dilucu
• İran: Gürbulak (İran transit ticaret yolu
26 D 45 D üzerinde. Gürül gürül ticaret) .Hem nüfusu
, hem yüz ölçümü bizden büyük tek komşu.
• 2 Boylam arası sabit 4 dakikalık farka açısal hız denir, ve • Irak: Habur (2. En işlek)
değişmez.(Çizgisel hızla karıştırma sakın!) • Suriye: Ceylanpınar
Öncüpınar
Aynı boylam üzerindeki merkezlerde; Mürşitpınar
• Yerel saat , Cilvegözü
• Öğle vakti,
• Güneşin en tepeye geldiği zaman, En eski sınır: İran Demiryolu Sınır
• Gölgenin en kısa olduğu an aynıdır. (Kasrı Şirin Ant.) Kapıları
• Güneş yalnızca ekinokslarda aynı anda doğar ve Bulgar.:Kapıkule
batar.(Dikkat et, yalnızca gece gündüz süresi eşitse bu En yeni sınır: Yunan: Uzunköprü
geçerlidir, normalde gündüz süresine göre bu durum değişir.) Suriye(1939
Gürcistan:Canbaz
• Başlangıç boylamına uzaklık farklıdır. Kuzeyde olan daha Hatay’ın Katılması)
Ermenistan:Akyaka
yakındır. İran:Kapıköy(Van)
Suriye:Nusaybin,Isl
En uzun sınır: ahiye,Çobanbey
• 30 derece İzmit: Kış saati, geri saat,II.saat dilimi Suriye
• 45 derece Iğdır: Yaz saati, ileri saat,III. saat dilimi Demir yolu
En kısa sınır: olmayan tek komşu
Nahçıvan IRAK.

Gerçek Kıyı Uzunlukları

Tuzak
(En uzundan kısaya doğru)
✓ Dört mevsim aynı anda
yaşanır derse; özel konum. • Ege
(Erzurumda kar yağarken, • Karadeniz
Mersinde çiçek açması)
• Akdeniz
✓ Dört mevsim belirgindir
derse; mutlak konum. • Marmara

UÇ NOKTALAR
Tuzak
• 36 Kuzey Enlemi:Hatay
✓ Karadeniz ters. Topraktutan
Karadenizde özellikle kışın
• 42 Kuzey Enlemi:Sinop
kuzey yamaçların daha
İnceburun
sıcak olması, kuzeyde
• 45 Doğu Boylamı:Iğdır
yerleşmelerin daha fazla
olması bakı ile çelişir. Dilucu
(Enlem etkisine ters) • 26 Doğu Boylamı:
Çanakkale Gökçeada
Avlaka burnu