Zeszyt 5 – odpowiedzi

STAŁA I STOPIEŃ DYSOCJACJI. ODCZYNY WODNYCH ROZTWORÓW

Zadanie 1.
Wartość stopnia dysocjacji [%] Nazwa systematyczna kwasu
50 kwas chlorowy(III)
13,2 kwas azotowy(III)
0,24 kwas siarkowodorowy
100 kwas bromowodorowy

Zadanie 2.
Probówka I: [H+] = 0,01 mol/dm3
Probówka II: [H+] = 0,00132 mol/dm3

Zadanie 3.
H3PO4 + H2O H2PO4- + H3O+
H2PO4- + H2O HPO42- + H3O+
HPO42- + H2O PO43- + H3O+

Zadanie 4.
PO43- < HPO42- < H2PO4- < H3O+

Zadanie 5.
Wartość stopnia dysocjacji [%] Etap dysocjacji kwasu fosforowego(V)
0,018 III etap dysocjacji
0,16 II etap dysocjacji
23,9 I etap dysocjacji

Zadanie 6.
35 %

Zadanie 7.
86,36 %

Zadanie 8.
21 %

Zadanie 9.
5,0 mol/dm3

Zadanie 10.
Wraz ze wzrostem rozcieńczenia wzrasta stopień dysocjacji kwasu azotowego(III).

Zadanie 11.
3,58 10-4 mol/dm3
●

Zadanie 12.
Stężenie jonów wodorowych było największe w probówce III.

1
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 13.
Stężenie niezdysocjowanych cząsteczek było największe w probówce II.

Zadanie 14.
1,95 1022
●

Zadanie 15.
Dodatek wody destylowanej zmniejszy stężenie jonów wodorotlenowych.

Zadanie 16.
400 cm3

Zadanie 17.
0,03285 mol/dm3

Zadanie 18.
0,000014 mol

Zadanie 19.
Ocena: Dodatek wody destylowanej zwiększy wartość pierwszego i drugiego stopnia dysocjacji kwasu
siarkowego(IV).
Uzasadnienie: Stopień dysocjacji słabych elektrolitów wzrasta wraz ze wzrostem rozcieńczenia roztworu.

Zadanie 20.
0,2 mol/dm3
Uwaga: Ortofosforan(V) wapnia jest nierozpuszczalny w wodzie. Związek nierozpuszczalny w wodzie
(trudno rozpuszczalny) nieznacznie rozpuszcza się w wodzie, ustala się wówczas stan równowagi
dynamicznej miedzy nasyconym roztworem substancji a jej osadem. W opisanym zadaniu do wody
wprowadzono stały ortofosforan(V) wapnia, stopień dysocjacji wynosi 20%. Oznacza to, że 20%
wprowadzonego związku uległa rozpuszczeniu (pozostałość występuje w formie osadu). Dysocjacja
ortofosforanu(V) wapnia, w nasyconym roztworze, przebiega zgodnie z równaniem:
H2O
Ca3(PO4)2 3 Ca2+ + 2 PO43-
W wyniku dysocjacji 1 mola Ca3(PO4)2 powstają 3 mole Ca2+,
W wyniku dysocjacji 0,2 mola Ca3(PO4)2 powstaje 0,6 mola Ca2+,

Zadanie 21.
a) NH3 + H2O NH4+ + OH-
b) CH3COOH + H2O CH3COO- + H3O+
c) CH3NH2 + H2O CH3NH3+ + OH-
d) HNO2 + H2O NO2- + H3O+

2
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 22.

𝑁𝐻4+ × [𝑂𝐻−]
a) 𝐾=
[𝑁𝐻3 ]

𝐻𝑆 − × [𝐻 + ]
b) 𝐾=
[𝐻2 𝑆]

𝐻2 𝑃𝑂4− × [𝐻 + ]
c) 𝐾=
𝐻3 𝑃𝑂4

𝐻2 𝐴𝑠𝑂3− × [𝐻 + ]
d) 𝐾=
𝐻3 𝐴𝑠𝑂3

Zadanie 23.
H3AsO3 < H2S < NH3 = CH3COOH < CH3CH2NH2 < HNO2 < H3PO4 < HBr

Zadanie 24.
K = 1,8 10-5 ●

CH3COOH

Zadanie 25.
0,6 %

Zadanie 26.
Dodatek wody destylowanej nie wpłynie na wartość stałej dysocjacji.

Zadanie 27.
0,1 mol/dm3
Wzrost temperatury spowoduje wzrost wartości stałej dysocjacji kwasu mrówkowego.
Zadanie 28.
K1 = 5 10-3
●

K2 = 5 10-3
●

K3 = 5 10-3
●

Stężenie molowe nie wpływa na wartość stałej równowagi.

Zadanie 29.
11 %

Zadanie 30.
0,415 mmol/dm3

Zadanie 31.
3,54 mmol

Zadanie 32.
5%

3
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 33.
Stopień dysocjacji wzrośnie 3-krotnie.

Zadanie 34.
Należy odparować 150 cm3 wody.

Zadanie 35.
K1 = 5,4 10-2
●

α2 = 1,6 %

Zadanie 36.
1354 cm3

Zadanie 37.
[H+] [mol/dm3] pH α [%] [OH-] [mol/dm3]
0,01 2 100 10-12

Zadanie 38.
[OH-] [mol/dm3] pOH pH [H+] [mol/dm3]
1,3 10-12
●
11,89 2,11 0,0077

Zadanie 39.
pOH pH Ka pKb
2,87 11,13 5,56 10-10
●
4,75

Zadanie 40.
1,678

Zadanie 41.
K = 1,1 10-5
●

Zadanie 42.
Wartość pH Nazwa systematyczna kwasu
1,62 kwas fosforowy(V)
1 kwas chlorowodorowy
4,11 kwas siarkowodorowy
1,48 kwas siarkowy(IV)

Zadanie 43.
33 %

Zadanie 44.
pH wzrośnie z 12 do 13,1 czyli o 1,1 jednostki.

4
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 45.
Dodatek wodorotlenku manganu(II) spowoduje brak zmian pH roztworu NaOH.
Uzasadnienie: Wodorotlenek manganu(II) nie rozpuszcza się w wodzie i nie reaguje z roztworem wodorotlenku
sodu.
Dodatek wodorotlenku cynku spowoduje spadek pH roztworu NaOH.
Uzasadnienie: Wodorotlenek cynku reaguje z wodnym roztworem wodorotlenku sodu (jonami OH -), w wyniku
czego zmniejsza się stężenie jonów wodorotlenkowych, czyli pH maleje.

Zadanie 46.
Etapy przygotowania 500 cm3 roztworu NaOH o pH = 13: Na wadze analitycznej należy odważyć 1,55
gramów stałego tlenku sodu. Odważkę należy przenieść do kolby miarowej o pojemności 500 cm3 i dopełnić
wodą destylowana do kreski (należy dodać 508,45 cm3 wody destylowanej). Uzyskany roztwór należy dokładnie
wymieszać.

Zadanie 47.
0,538

Zadanie 48.
W probówce B.

Zadanie 49.
3,167

Zadanie 50.
3,86 g

Zadanie 51.
pH i pOH nie ulegnie zmianie.

Zadanie 52.
11,53

Zadanie 53.
pH wzrośnie o 0,65 jednostek.

5
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 54.
Stała dysocjacji Stopień dysocjacji
Ewentualna zmiana
nie wpłynie zmniejszy się
wartości
wprowadzając fluorek potasu
do wodnego roztworu kwasu
fluorowodorowego, w którym
ustalił się stan równowagi
wprowadzamy jon F-, który
wartość stałej jest produktem dysocjacji
Uzasadnienie dysocjacji nie kwasu fluorowodorowego, co
zależy od stężenia zgodnie z reguła przekory
przesuwa równowagę reakcji
w lewą stronę – mniejsza
ilość cząsteczek HF ulega
dysocjacji – zmniejsza się
stopień dysocjacji.
pH
zwiększy się
wprowadzając fluorek potasu
do wodnego roztworu kwasu
fluorowodorowego, w którym
ustalił się stan równowagi
wprowadzamy jon F-, który
jest produktem dysocjacji
kwasu fluorowodorowego, co
zgodnie z reguła przekory
przesuwa równowagę reakcji
w lewą stronę – zmniesza się
ilość jonów H+ – pH wzrasta

Zadanie 55.
a) 13,62
b)

Wskaźnik Barwa wskaźnika

Błękit tymolowy żółta

Czerwień krezolowa czerwona

Błękit bromotymolowy niebieska

Zadanie 56.
a) 13,4
b)

Wskaźnik Barwa wskaźnika

Błękit tymolowy żółta

Czerwień krezolowa czerwona

Błękit bromotymolowy niebieska

6
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 57.
a) 0,678
b)
Wskaźnik Barwa wskaźnika

Błękit tymolowy czerwona

Czerwień krezolowa żółta

Błękit bromotymolowy żółta

Zadanie 58.
7

Zadanie 59.
12,15

Zadanie 60.
295,68 cm3

Uwaga: w aktualizacji do Zeszytu 5 jest lekko zmodyfikowane zadanie:

Oblicz objętość roztworu kwasu solnego o stężeniu molowym równym 4 mol/dm 3, jaką należy dodać do
wodnego roztworu metanoaminy, aby pH roztworu po zakończeniu reakcji wynosiło 0,5. Wynik podaj w cm3 z
dokładnością do pierwszego miejsca po przecinku.

Wówczas poprawną odpowiedzią jest:

62,1 cm3

Zadanie 61.
5,6 10-6 mol/dm3
●

Zadanie 62.
9,86 %

Zadanie 63.
0,59 mol/dm3

Zadanie 64.
2,1

Zadanie 65.
2,50 %

Zadanie 66.
Opis czynności: Na wadze analitycznej należy odważyć 0,65 gramów stałego tlenku baru. Odważkę należy
przenieść do kolby miarowej o pojemności 850 cm3 i dopełnić wodą destylowana do kreski. Uzyskany roztwór
należy dokładnie wymieszać.

7
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 67.
Opis czynności: Do kolby miarowej o pojemności 450 cm3 dodajemy wodę destylowaną (maksymalnie do ¾
objętości). Do kolby miarowej należy wprowadzić 55 cm3 gazowej metyloaminy, odmierzonej w warunkach
normalnych. Uzyskany roztwór należy dopełnić wodą destylowana do kreski oraz dokładnie wymieszać.

Zadanie 68.
0,638

Zadanie 69.
[Zn2+] = 0,114 mol/dm3
m = 37,7 g

Zadanie 70.
26,68 g
Uwaga: Cynk roztwarza się w stężonym roztworze wodorotlenku sodu lub potasu.

Zadanie 71.
a) 5
b)
Wskaźnik Barwa wskaźnika

Błękit tymolowy żółta

Czerwień krezolowa żółta

Błękit bromotymolowy żółta

Zadanie 72.
a) 7
b)
Wskaźnik Barwa wskaźnika

Błękit tymolowy żółta

Czerwień krezolowa żółta

Błękit bromotymolowy zielona

Zadanie 73.
Ocena: Wzrost temperatury spowoduje spadek pH wodnego roztworu kwasu fluorowodorowego.
Uzasadnienie: Dysocjacja kwasu fluorowodorowego nie przebiega ze 100 % wydajnością, co oznacza, że jest to
reakcja endoenergetyczna. Dla reakcji endoenergetycznych wzrost temperatury przesuwa położenie stanu
równowagi w prawą stronę – wzrasta stężenie jonów wodorowych – w konsekwencji maleje pH roztworu.

Zadanie 74.
Odczyn roztworu: Zasadowy.
Równanie reakcji w formie jonowej skróconej: S2- + H2O HS- + OH-

Zadanie 75.
a) oranż metylowy
b) oranż metylowy, czerwień bromofenolowa, fenoloftaleina

8
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 76.
Ocena: Zastosowanie oranżu metylowego pozwala odróżnić zawartości probówek.
Uzasadnienie: W probówce, w której znajduje się wodny roztwór kwasu jodowodorowego oranż metylowy
przyjmie czerwone zabarwienie. W probówce, w której znajduje się wodny roztwór wodorotlenku potasu oranż
metylowy przyjmie żółte zabarwienie. W probówce, w której znajduje się wodny roztwór kwasu etanowego
oranż metylowy przyjmie pomarańczowe zabarwienie.

Zadanie 77.
74,86 dm3

Zadanie 78.
2,82
Ocena: Tak, jest to kwas benzoesowy – C6H5COOH.

Zadanie 79.
0,086 g

Zadanie 80.
0,42

Zadanie 81.
11,5

Zadanie 82.
Wpływ na wartość stopnia dysocjacji: Wzrost wartości stopnia dysocjacji.
Wpływ na wartość stałej dysocjacji: Nie wpływa.
Uzasadnienie: Kwas solny – jony wodorowe będą reagowały z jonami wodorotlenowymi. W konsekwencji
zmniejszy się stężenie jonów wodorotlenowych – co zgodnie z reguła przekory spowoduje przesuniecie stanu
równowagi w prawa stronę – wzrost wartości stopnia dysocjacji. Stała równowagi nie zależy od stężeń
reagentów.

Zadanie 83.
Wpływ na wartość stopnia dysocjacji: Spadek wartości stopnia dysocjacji.
Wpływ na wartość stałej dysocjacji: Nie wpływa.
Uzasadnienie: Wprowadzając wodorotlenek baru do wodnego roztworu aminy, w którym ustalił się stan
równowagi wprowadzamy jon OH-, który jest produktem dysocjacji aminy, co zgodnie z reguła przekory
przesuwa równowagę reakcji w lewą stronę – mniejsza ilość cząsteczek RNH2 ulega dysocjacji – zmniejsza się
stopień dysocjacji. Stała równowagi nie zależy od stężeń reagentów.

Zadanie 84.
a) RNH2, R1NH2, R2NH2
b) R1NH3+ + H2O R1NH2 + H3O+

Zadanie 85.
pH wzrośnie o 4,3 jednostek.

Zadanie 86.
22,3 cm3

Zadanie 87.
22,2 cm3

9
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 88.
a) III, I, II
b) II, I, III
c) II, I, III

Zadanie 89.
a) III, I, II
b) II, I, III
c) II, I, III

Zadanie 90.
Ocena: Dodatek siarkowodoru nie wpłynie na wartość stopnia dysocjacji kwasu etanowego.
Uzasadnienie: Kwas etanowy jest mocniejszym kwasem od kwasu siarkowodorowego. Po wprowadzeniu
siarkowodoru do wodnego roztworu kwasu etanowego następuje jego dysocjacja, jednak ilość jonów
wodorowych powstałych w wyniku dysocjacji kwasu siarkowodorowego jest dużo mniejsza od ilości jonów
wodorowych powstałych w wyniku dysocjacji kwasu etanowego. Sumaryczna ilość jonów wodorowych jest w
przybliżeniu równa ilości jonów powstałych w wyniku dysocjacji kwasu etanowego. Jony wodorowe powstałe w
wyniku dysocjacji kwasu siarkowodorowego nie przesuwają położenia równowagi dysocjacji kwasu etanowego.

REAKCJE W ROZTWORACH WODNYCH

Zadanie 1.
Probówka I: ZnCl2 i KH2PO4 3 Zn2+ + 2 H2PO4- Zn3(PO4)2 + 4 H+
2- +
Probówka II: K2SO3 i H2SO4 SO3 + 2 H SO2 + H2O
+ -
Probówka III: (NH4)2SO4 i KOH NH4 + OH NH3 + H2O
Probówka IV: BaS i CuCl2 Cu2+ + S2- CuS

Zadanie 2.
Probówka I: Li2CO3 i HNO3 2 H+ + CO32- CO2 + H2O
Probówka II: AgNO3 i HCl Ag+ + Cl- AgCl
Probówka III: P4O10 i H2O P4O10 + 6 H2O 4 H3PO4 (kwas H3PO4 jest słabym kwasem)
Probówka IV: Cu + NaOH reakcja nie zachodzi

Zadanie 3.
Probówka I obserwacje: Niebieski roztwór odbarwia się, wytrąca się niebieski osad, podczas dodawania
kolejnych porcji odczynnika osad częściowo się roztwarza (rozpuszcza).
Cu2+ + 2 OH- Cu(OH)2 Cu(OH)2 + 2 OH- [Cu(OH)4]2-
Probówka II obserwacje: Wytrąca się osad. Ca + CO32-
2+
CaCO3
3+
Probówka III obserwacje: Wytrąca się osad. Al + 3 NH3 H2O
●
Al(OH)3 + 3 NH4+

Zadanie 4.
Probówka I obserwacje: Ciało stałe rozpuszcza się, wydziela się bezbarwny gaz o charakterystycznym
zapachu.
KCl + H+ K+ + HCl
Uwaga: Taka reakcja zachodzi jedynie w przypadku zastosowania stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI).
Probówka II obserwacje: Wytrąca się osad/zmętnienie. C6H5O- + CO2 + H2O C6H5OH + HCO3-
Probówka III obserwacje: Wydzielają się pęcherzyki bezbarwnego, bezwonnego gazu.
CO32- + 2 H+ CO2 + H2O
Cel doświadczenia: Porównanie mocy kwasów: siarkowego(VI), chlorowodorowego, węglowego oraz fenolu.

10
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 5.
Probówka I obserwacje: Brak zmian, reakcja nie zachodzi.
Probówka II obserwacje: Ciało stałe rozpuszcza się, wydziela się bezbarwny, bezwonny gaz, powstaje
klarowny zielony roztwór.
Fe + 2 H+ Fe2+ + H2
Probówka III obserwacje: Brak zmian, reakcja nie zachodzi.

Zadanie 6.
Probówka I obserwacje: Brak zmian, reakcja nie zachodzi.
Probówka II obserwacje: Ciało stałe rozpuszcza się, wydziela się bezbarwny, bezwonny gaz.
Zn + 2 OH- + 2 H2O [Zn(OH)4]2- + H2
Probówka III obserwacje: Ciało stałe rozpuszcza się, niebieski roztwór odbarwia się, na powierzchni cynku
osadza się cienka warstwa różowego metalu. Cu2+ + Zn Cu + Zn2+

Zadanie 7.
Probówka I obserwacje: Ciało stałe rozpuszcza się, wydziela się bezbarwny, bezwonny gaz.
Mn + 2 H+ Mn2+ + H2
Probówka II obserwacje: Brak zmian, reakcja nie zachodzi.
Probówka III obserwacje: Ciało stałe rozpuszcza się, wydziela się bezbarwny, bezwonny gaz.
Zn + 2 H+ Zn2+ + H2

Zadanie 8.
Probówka I obserwacje: Fioletowy roztwór odbarwia się, wydziela się żółtozielony gaz o charakterystycznym
zapachu. 2 MnO4- + 16 H+ + 10 Cl- 2 Mn2+ + 8 H2O + 5 Cl2
Probówka II obserwacje: Ciało stałe rozpuszcza się, wydziela się bezbarwny gaz o charakterystycznym
nieprzyjemnym zapachu. ZnS + 2 H+ Zn2+ + H2S
Probówka III obserwacje: Ciało stałe rozpuszcza się. Ca3(PO4)2 + 6 H+ 3 Ca2+ + 2 H3PO4

Zadanie 9.

MnCl2(aq)

II III
I

BaS(aq) (NH4)3PO4(aq) K2CrO4(aq)

Probówka I: Mn2+ + S2- MnS

Probówka II: 3 Mn2+ + 2 PO43- Mn3(PO4)2
Probówka III: Mn2+ + CrO42- MnCrO4

11
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 10.

BaCl2(aq)

II III
I

CH3COOAg(aq) Al2(SO4)3(aq) Li2S(aq)

Probówka I: Ag+ + Cl- AgCl

2+ 2-
Probówka II: Ba + SO4 BaSO4
Probówka III: Reakcja nie zachodzi.

Zadanie 11.
Numery probówek: II, III.

Zadanie 12.
Numery probówek: III.

Zadanie 13.
Probówka I obserwacje: Brak charakterystycznych obserwacji. C2O42- + 2 H+ H2C2O4
Probówka II obserwacje: Wydziela się bezbarwny gaz o charakterystycznym zapachu.
NH4+ + OH- NH3 + H2O
Probówka III obserwacje: Niebieska zawiesina przekształca się w ceglastoczerwony osad, wydziela się
bezbarwny, bezwonny gaz. C2O42- + 2 Cu(OH)2 2 CO2 + Cu2O + H2O + 2 OH-
Uwaga: Ta reakcja zachodzi jedynie w środowisku silnie zasadowym – w aktualizacji do Zeszytu 5 do
probówki III oprócz Cu(OH)2(s) dodany jest KOH(aq).
Probówka IV obserwacje: Fioletowy roztwór odbarwia się, wydziela się bezbarwny, bezwonny gaz.
5 C2O42- + 2 MnO4- + 16 H+ 10 CO2 + 2 Mn2+ + 8 H2O

Zadanie 14.
Probówka I obserwacje: Wydziela się bezbarwny gaz o charakterystycznym nieprzyjemnym zapachu.
S2- + 2 H+ H 2S
Probówka II obserwacje: Wydziela się bezbarwny gaz o charakterystycznym zapachu.
NH4+ + OH- NH3 + H2O
Probówka III obserwacje: Wytrąca się osad. Cu2+ + S2- CuS
Probówka IV obserwacje: Wydziela się brunatny gaz o charakterystycznym zapachu, wytrąca się żółte ciało
stałe. 2 NO3- + S2- + 4 H+ S + 2 NO2 + 2 H2O

12
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 15.

Na2S2O3(aq)

(CH3COO)2Pb(aq)

Równania reakcji w formie jonowej skróconej:

Pb2+ + S2O32- PbS2O3
PbS2O3 + S2O32- [Pb(S2O3)2]2-

Zadanie 16.
Numer probówki: III.
Uzasadnienie: W celu otrzymania węglanu cynku, który jest nierozpuszczalny w wodzie należy zmieszać
wodne roztwory dobrze rozpuszczalnych soli. Tylko w probówce III mieszamy ze sobą dobrze rozpuszczalne w
wodzie sole: metanianu cynku oraz węglan amonu.

Zadanie 17.
Obserwacje i reakcje bezpośrednio po dodaniu wodorotlenku sodu.
Probówka I: Zielony roztwór odbarwia się, wytrąca się szarozielony osad. Fe2+ + 2 OH- Fe(OH)2
Probówka II: Zielony roztwór odbarwia się, wytrąca się szarozielony osad. Fe2+ + 2 OH- Fe(OH)2
Probówka III: Wytrąca się osad. Mn2+ + 2 OH- Mn(OH)2
Probówka IV: Wytrąca się osad. Mn2+ + 2 OH- Mn(OH)2
Obserwacje i reakcje po kilku minutach od dodania wodorotlenku sodu.
Probówka I: W miejsce szarozielonego ciała stałego powstaje brunatne ciało stałe.
4 Fe(OH)2 + 2 H2O + O2 4 Fe(OH)3
Probówka II: Brak zmian, reakcja nie zachodzi.
Probówka III: Osad zmienia zabarwienie na brunatnoczarne. 2 Mn(OH)2 + O2 2 MnO(OH)2
Probówka IV: Brak zmian, reakcja nie zachodzi.

Zadanie 18.
Probówka I obserwacje: Ciało stałe rozpuszcza się, wydzielają się pęcherzyki bezbarwnego, bezwonnego gazu.
CaCO3 + 2 H+ Ca2+ + CO2 + H2O lub CaCO3 + 2 CH3COOH 2 CH3COO- + Ca2+ + CO2 + H2O
Probówka II obserwacje: Brak zmian, reakcja nie zachodzi.
Probówka III obserwacje: Wytrąca się osad.
SiO32- + 2 H+ H2SiO3 lub SiO32- + 2 CH3COOH H2SiO3 + 2 CH3COO-
Uwaga: W nowszych wydaniach zeszytu do probówki III dodawany jest CO2(aq) zachodzi wówczas reakcja:
SiO32- + 2 H+ H2SiO3 lub SiO32- + H2O + CO2 H2SiO3 + CO32-
Wzrost mocy kwasów:
Kwas krzemowy, kwas węglowy, kwas etanowy (octowy).

13
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 19.

K2SO4(aq) lub HCl(aq) KOH(aq)

lub MnCl2(aq)

I etap usunięcie II etap usunięcie

jonów Pb2+ jonów NH4+

Badana próbka Badana próbka

Równania reakcji w formie jonowej skróconej:

Pb2+ + SO42- PbSO4 lub Pb2+ + 2 Cl- PbCl2
NH4+ + OH- NH3 + H2O

Zadanie 20.
Numer etapu Wzór odczynnika Wzór soli
I MnCl2(aq) MnCO3
II Ba(OH)2(aq) BaSO4
III HCOOAg(aq) AgBr

Zadanie 21.
Numer etapu Wzór odczynnika Wzór soli
I (NH4)2SO4(aq) Ag2SO4
II K2CrO4(aq) MnCrO4
III (NH4)3PO4(aq) lub K2CO3(aq) Mg3(PO4)2 lub MgCO3

Zadanie 22.
Ocena: Dysponując wodnym roztworem chlorku sodu nie można odróżnić wodnego roztworu azotanu(V) baru
od wodnego roztworu siarczanu(VI) glinu.
Uzasadnienie: Chlorek sodu nie reaguje z azotanem(V) baru ani z siarczanem(VI) glinu –w obu probówkach nie
zaobserwujemy żadnych zmian.

Zadanie 23.
Numer probówki Wzór związku
I Al2(SO4)3
II NH4Cl
III CH3COOAg

Równania reakcji w formie jonowej skróconej:

Etap I:
Ag+ + Cl- AgCl
Ba2+ + SO42- BaSO4
Etap II:
2 Ag+ + SO42- Ag2SO4

14
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 24.
Ocena: Dysponując uniwersalnym papierkiem wskaźnikowym można odróżnić wodny roztwór chlorku cynku
od wodnego roztworu chlorku baru.
Uzasadnienie: Wodny roztwór chlorku baru wykazuje odczyn obojętny, wodny roztwór chlorku cynku
wykazuje odczyn kwasowy – czerwone zabarwienie papierka wskaźnikowego.
Zn2+ + 2 H2O Zn(OH)2 + 2 H+

Zadanie 25. wodny roztwór fenoloftaleiny

I II

KClO(aq) KClO4(aq)

a) Probówka I: Powstaje klarowny malinowy roztwór.

Probówka II: Brak zmian.
b) Równanie reakcji w formie jonowej skróconej:
Probówka I: ClO- + H2O HClO + OH-
Probówka II: Reakcja nie zachodzi.

Zadanie 26.
Probówka I: Wytrąca się biały osad.
Probówka II: Wytrąca się biały osad, który rozpuszcza się w nadmiarze dodawanego odczynnika.
Równanie reakcji w formie jonowej skróconej:
Probówka I: Mg2+ + 2 OH- Mg(OH)2
2+ -
Probówka I: Zn + 2 OH Zn(OH)2 Zn(OH)2 + 2 OH- [Zn(OH)4]2-

Zadanie 27
Numer
Zmiana pH Uzasadnienie
probówki
dodajemy wodny roztwór kwasu siarkowego(VI) o mniejszym
I wzrost stężeniu – efekt rozcieńczenia roztworu – zmniejsza się stężenie
jonów H+ co skutkuje wzrostem pH
wodny roztwór amoniaku reaguje z kwasem siarkowym(VI) –
II wzrost
zmniejsza się stężenie jonów H+ co skutkuje wzrostem pH
dodajemy wodny roztwór kwasu siarkowego(VI) takim samym
III bez zmian
stężeniu
dodajemy wodny roztwór kwasu solnego o mniejszym stężeniu
IV wzrost jonów wodorowych – efekt rozcieńczenia roztworu – zmniejsza się
stężenie jonów H+ co skutkuje wzrostem pH
dodajemy wodny roztwór siarczanu(VI) sodu – efekt rozcieńczenia
V wzrost roztworu – zmniejsza się stężenie jonów H+ co skutkuje wzrostem
pH
dodajemy wodny roztwór chlorku baru – efekt rozcieńczenia
VI wzrost roztworu – zmniejsza się stężenie jonów H+ co skutkuje wzrostem
pH

15
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 28.

NaOH(aq) HCl(aq)
a)

Etap I Etap II

Mieszanina MgCl2(s) + AlCl3(s) Na[Al(OH)4](aq)

b) Obserwacje etap I: Mieszanina ciał stałych rozpuszcza się a następnie wytrąca się osad lub mieszanina
ciał stałych przekształca się w biały osad.
Obserwacje etap II: Kwas solny dodawany porcjami powoduje wytrącenie osadu (zawiesiny), która
rozpuszcza się w nadmiarze wodnego roztworu kwasu solnego. Dodając nadmiar wodnego roztworu
kwasu solnego możemy nie zaobserwować objawów reakcji.
c) Krystalizacja lub odparowanie rozpuszczalnika.
d) Równania zachodzących reakcji:
Etap I:
Mg2+ + 2 OH- Mg(OH)2
Al3+ + 4 OH- [Al(OH)4]-
Etap II:
[Al(OH)4]- + H+ Al(OH)3 + H2O
Al(OH)3 + 3 H+ Al3+ + 3 H2O
Uwaga: W celu poprawnego wykonania eksperymentu w pierwszym etapie należy dodać nadmiar wodnego
roztworu wodorotlenku sodu, uzyskany osad należy odsączyć, a przesącz wykorzystać w drugim etapie.
W etapie drugim należy dodawać wodny roztwór kwasu solnego kroplami do momentu całkowitego wytrącenia
osadu. Uzyskany osad należy odsączyć, przenieść do czystej probówki, dodać kwasu solnego, aż do całkowitego
rozpuszczenia osadu, a następnie odparować rozpuszczalnik (wodę).

Zadanie 29.
Charakter chemiczny tlenku baru: Zasadowy.
Równania zachodzących reakcji:
Probówka I:
BaO + H2O Ba(OH)2
Probówka II:
BaO + 2 HNO3 Ba(NO3)2 + H2O

16
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 30.

NaOH(aq) HCl(aq)
a)

Etap I Etap II

Mieszanina MgCl2(s) + AlCl3(s) Mg(OH)2(s)

Niestety w poleceniu do zadania nie ma odczynnika HCl(aq), a powinien być. W nowszym wydaniu zeszytu
jest HCl(aq) i to jest poprawny wybór.
b) Obserwacje etap I: Mieszanina ciał stałych rozpuszcza się a następnie wytrąca się osad lub mieszanina
ciał stałych przekształca się w biały osad.
Obserwacje etap II: Ciało stałe rozpuszcza się, powstaje klarowny, bezbarwny roztwór.
c) Krystalizacja lub odparowanie rozpuszczalnika.
d) Równania zachodzących reakcji:
Etap I:
Mg2+ + 2 OH- Mg(OH)2
3+ -
Al + 4 OH [Al(OH)4]-
Etap II:
Mg(OH)2 + 2 H+ Mg2+ + 2 H2O

Zadanie 31.
Ocena: Wzrost temperatury spowoduje spadek wartości pH wodnego roztworu kwasu fluorowodorowego.
Uzasadnienie: Dysocjacja kwasu fluorowodorowego jest procesem endoenergetycznym (reakcja nie zachodzi ze
100 % wydajnością) – ze wzrostem temperatury wzrasta wartość stałej dysocjacji – wzrasta stężenie jonów
wodorowych – maleje pH roztworu.

Zadanie 32.
Ciecz.

Zadanie 33.
Probówka I:
Mg2+ + 2 OH- Mg(OH)2
3+ -
Fe + 3 OH Fe(OH)3
Zn2+ + 4 OH- [Zn(OH)4]2-
Probówka II:
Mg2+ + CO32- MgCO3
2 Fe3+ + 3 CO32- + 3 H2O 2 Fe(OH)3 + 3 CO2
Zn2+ + CO32- ZnCO3
Probówka III:
2 Fe3+ + 3 S2- Fe2S3
Zn2+ + S2- ZnS

17
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 34.
Probówka I:
2 Ag+ + SO42- Ag2SO4
2 Ag+ + SO32- Ag2SO3
Ag+ + Cl- AgCl
Probówka II:
2 H+ + SO32- H2O + SO2
Probówka III:
Cu2+ + SO32- CuSO3

Zadanie 35.
a)
Ba(OH)2(aq)

II III
I

K2SO4(aq) NaCl(aq) (NH4)2SO4(aq)

b) Obserwacje:
Probówka I: Wytrąca się biały osad.
Probówka II: Brak zmian.
Probówka III: Wytrąca się biały osad, wydziela się bezbarwny gaz o charakterystycznym zapachu.
c) Równania zachodzących reakcji:
Probówka I:
Ba2+ + SO42- BaSO4
Probówka III:
Ba2+ + 2 OH- + SO42- + 2 NH4+ BaSO4 + 2 NH3 + 2 H2O

Zadanie 36.
Ba2+ + 2 OH- + CO2 BaCO3 + H2O
BaCO3 + CO2 + H2O Ba2+ + 2 HCO3-

Zadanie 37.
Ca2+ + 2 OH- + SO2 CaSO3 + H2O
CaSO3 + SO2 + H2O Ca2+ + 2 HSO3-

18
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 38.
1. Stały chlorek chromu(III) należy rozpuścić w wodzie destylowanej.
2. Do wodnego roztworu chlorku chromu(III) należy dodać stechiometryczną ilość wodorotlenku sodu –
do momentu, w którym wytrąci się całkowicie osad (Cr(OH) 3) i nie zacznie rozpuszczać.
3. Otrzymany osad należy odsączyć, przenieść do czystej probówki i dodać wodny roztwór kwasu
fluorowodorowego – aż do całkowitego rozpuszczenia osadu.
4. Należy odparować wodę.
Reakcje w formie jonowej skróconej:
Cr3+ + 3 OH- Cr(OH)3
Cr(OH)3 + 3 H+ Cr3+ + 3 H2O lub Cr(OH)3 + 3 HF Cr3+ + 3 H2O + 3 F-

Zadanie 39.
57%

Zadanie 40.
a) Probówka I: Ciało stałe rozpuszcza się po czym wytrąca się biały osad lub ciało stałe przekształca się
w biały osad.
Probówka II: Ciało stałe rozpuszcza się, wydziela się bezbarwny gaz o charakterystycznym,
nieprzyjemnym zapachu (zgniłych jaj).

b) Probówka I:
MgS + 2 NaOH Na2S + Mg(OH)2
Mg2+ + 2 OH- Mg(OH)2
Probówka II:
MgS + 2 HCl H2S + MgCl2
S2- + 2 H+ H2S

Zadanie 41.
1. Do wodnego roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) należy dodać wodny roztwór wodorotlenku sodu.
2. Otrzymany osad należy odsączyć, przenieść do czystej probówki i dodać wodny roztwór kwasu solnego
aż do całkowitego rozpuszczenia osadu.
3. Należy odparować wodę.
Reakcje w formie jonowej skróconej:
Cu2+ + 2 OH- Cu(OH)2
Cu(OH)2 + 2 H+ Cu2+ + 2 H2O

Zadanie 42.
Błędne założenie Karol przyjął w etapie: 1.
Wyjaśnienie: Metaliczna miedź nie reaguje z wodnym roztworem kwasu solnego.
Poprawny przebieg eksperymentu:
1. Do wodnego roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) należy dodać wodny roztwór wodorotlenku sodu.
2. Otrzymany osad należy odsączyć, przenieść do czystej probówki i ogrzewać w płomieniu palnika do
zmiany zabarwienia osadu na czarną.

Zadanie 43.
SrC2O4 2 H2O
●

Uwaga: W zadaniu należy uwzględnić dokładność do czwartego miejsca po przecinku.

19
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 44.
Otrzymywanie związku A1:
SrCl2 + (NH4)2C2O4 + 2 H2O SrC2O4 2 H2O + 2 NH4Cl ●

Otrzymywanie związku A2:

T
SrC2O4 2 H2O
●
SrCO3 + 2 H2O + CO

Zadanie 45.
88,0%

Zadanie 46.
Czystość otrzymanego produktu można potwierdzić: Badając jego temperaturę topnienia.
Uzasadnienie: Ciało stałe o budowie krystalicznej topi się w ściśle określonej temperaturze. Im większa
rozbieżność w temperaturze topnienia związku tym bardziej jest on zanieczyszczony.

Zadanie 47.
a)
1,6

1,4
Stężenie związku C, mol/dm3

1,2

0,8

0,6

0,4

0,2

0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Czas, min
b)
1,6

1,4
Stężenie związku B, mol/dm3

1,2

0,8

0,6

0,4

0,2

0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

20Czas, min
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 48.
0,34 mol/dm3

Zadanie 49.
Obserwacje etap I: Płytka wykonana z żelaza roztwarza się, wydzielają się pęcherzyki bezbarwnego,
bezwonnego gazu, powstaje klarowny roztwór o zielonej barwie.
Obserwacje etap II: Zmiana zabarwienia roztworu z zielonej na żółtą.
Równania zachodzących reakcji:
Fe + 2 HCl FeCl2 + H2
4 FeCl2 + 4 HCl + O2 4 FeCl3 + 2 H2O

Zadanie 50.
2

Zadanie 51.
71,43 g

Zadanie 52.
7 cm3

Zadanie 53.
1. Na wadze analitycznej należy odważyć 0,65 gramów stałego tlenku baru.
2. Tlenek baru należy przenieść do kolby miarowej o objętości 850 cm3.
3. Dopełnić wodą destylowaną do kreski i wymieszać roztwór.

Zadanie 54.
a) Ca + 2 H2O Ca(OH)2 + H2
b) Zn + 2 HCl ZnCl2 + H2
Ca + 2 HCl CaCl2 + H2

Zadanie 55.
% Ca = 18 %
% Zn = 58 %
% Ag = 24%

21
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 56.
a)
Woda destylowana

Mieszanina ciał stałych po zakończeniu reakcji

b) Mieszanina ciał stałych rozpuszcza się częściowo.
c) Sączenie lub filtracja.
d) CaO + H2O Ca(OH)2

Zadanie 57.
1,3 mol/dm3

Zadanie 58.
0,74 mol/dm3

Zadanie 59.
pH = 0,585

Zadanie 60.
BaO2 + H2SO4 BaSO4 + H2O2
Reakcja utleniania:
H 2O 2 O2 + 2 H+ + 2e-
Reakcja redukcji:
MnO4- + 8 H+ + 5 e- Mn2+ + 4 H2O
Sumaryczna reakcja:
5 H2O2 + 2 MnO4- + 6 H+ 5 O2 + 2 Mn2+ + 8 H2O

Zadanie 61.
31,6 %

Zadanie 62.
0,51 g

Zadanie 63.
Wzór sumaryczny tlenku: NO.
Nazwa systematyczna tlenku: Tlenek azotu(II).
Charakter chemiczny (kwasowo – zasadowy) tlenku: Obojętny.

22
 Zeszyt 5 – odpowiedzi

Zadanie 64.
2 AgNO3 + Na2S Ag2S + 2 NaNO3
Reakcja utleniania:
Ag2S S + 2 Ag+ + 2e-
Reakcja redukcji:
NO3- + 4 H+ + 3 e- NO + 2 H2O
Sumaryczna reakcja:
3 Ag2S + 2 NO3- + 8 H+ 3 S + 6 Ag+ + 2 NO + 4 H2O
3 Ag2S + 8 HNO3 3 S + 6 AgNO3 + 2 NO + 4 H2O

Zadanie 65.
Masa siarki = 1,22 g
Objętość tlenku azotu(II) = 0,57 dm3

Zadanie 66.
26,3 %

Zadanie 67.
9,8 %

23