Academiejaar 2022-2023

Historische methode
Datum 21/12/2022
Naam De Roeck Emely
Studentennummer S0220136
Aantal woorden: 701

Uit de kast
Reactie van L.A. Clark op het werk ‘Oriëntalism’ van Edward Said
Edward Said introduceerde de term ‘Oriëntalisme’ voor het eerst in 1978 in zijn werk
‘Oriëntalism’.1 Hij definieerde 'Oriëntalisme' als de visie van het Westen op de 'Ander' in het
Oosten die bestond in gedachten, literatuur en de manier waarop over het Oosten verteld werd.2
Deze visie op westerse dominantie over het Oosten rechtvaardigt enerzijds het negentiende-
eeuwse imperialisme en anderzijds de macht die het Westen uitoefent over het Oosten.

Robert L.A. Clark, professor aan de Kansas State University, schreef in 1999 een essay als
tegenreactie op het Oriëntalisme van E.W. Said.3 Said's oriëntalisme re-integreert de
verdeeldheid en stilte van het westerse oriëntalistische discours, dat misschien wel het meest
problematisch is op het gebied van gender, een onderwerp waarover Said's werk weinig te
zeggen heeft. Clark doelt op de (homo)-erotische kant van Oost-Westrelaties en Said's gebrek
aan aandacht voor genderrollen daarin. Ten slotte beschouwde het Westen het Oosten als een
mysterieuze en erotische plek waar bepaalde seksuele behoeften bevredigd konden worden.

In het eerste deel van Clarks analyse speculeert hij over de hiaten die Said aanhaalt in zijn werk
alsook de dubbelzinnige gebaren die op de leemte in zijn werk wijzen. Hij stelt vast dat Said de
"queer" aspecten erkent, maar ze opzettelijk vermijdt omdat hij het als taboe zou beschouwen.4
Clark verwijst hierbij ook naar de mening van anderen over Saids oriëntalisme. Volgens Clark
is de voorstelling van de Oriënt als een 'kast', waarbij de kast een plek vertegenwoordigt waar
‘queer’ mensen hun ware identiteit kunnen ervaren, een metafoor die kan bijdragen aan de
interpretaties van het Westen over Oosten.5 Clark probeert dit te onderzoeken door de figuur

1 Edward W. SAID, Orientalism: Western conceptions on the Orient, New York City: Pantheon, 1978.
2 Robert L.A. CLARK, "Queering Orientalism: the East as Closet in Said, Ackerley, and the Medieval Christian West",
Medieval Encounters, 5/3, 1999, 336-349,
3 Robert L.A. CLARK, "Queering Orientalism: the East as Closet in Said, Ackerley, and the Medieval Christian West",
Medieval Encounters, 5/3, 1999, 336-349, 337.
4 Ibidem, 337.
5 Ibidem, 337-339.
Academiejaar 2022-2023
Historische methode
Datum 21/12/2022
Naam De Roeck Emely
Studentennummer S0220136
Aantal woorden: 701

van de travestiet in het tweede deel van zijn analyse aan te halen. Volgens hem geeft de figuur
een inkijkje in hoe het Oosten als 'theater' het Westen verschillende manieren biedt om de
oosterse 'ander' te ervaren door middel van performance.6

In zijn tweede analyse onderzoekt hij twee teksten die de Oriënt aanbelangen, namelijk: een
autobiografisch werk van J.P. Ackerley en het middeleeuws theaterstuk Miracle la fille d’une
roy. In Ackerley's moderne autobiografische werk voegt Clark bijvoorbeeld niet alleen iets
toe aan Ackerley's eigen biografie, maar ook aan de literatuur die door anderen over hem is
geschreven. Bij het analyseren van het theaterstuk, de middeleeuwse casus, gebruikt hij
veertiende -eeuwse manuscripten, een literaire studie van het stuk zelf en andere literatuur die
de voorstelling meer context geeft en ook de rol van homoseksualiteit onthult.

Geschiedenis wordt voortdurend beïnvloedt en bevrucht door andere wetenschappen. Clarks

artikel kan geplaatst worden binnen verschillende onderzoekstraditie waaronder de ‘cultural
turn’, waarbij taal een prominente rol speelt.7. De ‘cultural turn’ valt uit elkaar in verschillende
paradigma’s van het historisch spectrum waar Clark toe behoort. Een voorbeeld van één van
die paradigma’s is het postkolonialisme, waaronder Edward W. Said valt. Volgens Tosh
begint de postkoloniale geschiedenis met de vervreemding of ontbering van grote aantallen
mensen in het verleden.8 Oriëntalism is dus een werk geschreven vanuit een postkoloniaal
perspectief, waarin wordt gekeken naar hoe de verhoudingen van macht en gehoorzaamheid
over de hele wereld zijn georganiseerd en hoe het Westen naar het Oosten kijkt. Naast het
postkolonialisme kan dit werk ook geplaatst worden binnen gendergeschiedenis,
cultuurwetenschappen en de literatuurwetenschap.9

6 John TOSH, The Pursuit of History, Londen en New York: Routledge, 2015, 245-247.
7
Ibidem, 214-217 .

8 Ibidem, 239
9
John TOSH, The Pursuit of History, Londen en New York: Taylor & Francis Ltd, 2015, 169-225.
Academiejaar 2022-2023
Historische methode
Datum 21/12/2022
Naam De Roeck Emely
Studentennummer S0220136
Aantal woorden: 701

Deze paradigma’s brengen risico’s met zich mee want elke tijd roep nieuwe vragen op.
Daarnaast heb je ook de gevaren voor essentialisering, waarbij stereotypering van het Oosten
en Westen plaatsvindt. Hierdoor tracht je niet langer naar de historische werkelijkheid te
zoeken maar enkel naar een representatie ervan. Geschiedenis is een gefragmenteerde
wetenschap geworden. De centrale idee van de Franse historicus Braudel en de Annales-
school was het bekomen van een totaalgeschiedenis, één die rekening hield met alle
paradigma’s, met alle temporaliteiten. Dit idee werd losgelaten en hierdoor ontstonden veel
paradigma’s die geschiedenis vanuit een bepaalde hoek bekijken zonder dat het grotere plaatje
in rekening wordt gebracht. Als je taal centraal stelt en je twijfelt over de kennisoverdracht
die taal impliceert, dan gaan historici veel meer op zoek naar de representatie van zaken en
veel minder naar de feiten die hierdoor toch niet meer volledig doorgrond kunnen worden.

Clarks essay is een gevatte analyse van Said's oriëntalisme en de boodschappen die het
overbrengt doch blijft een kritische lezing van Clarks werk van groot belang. De mechanismen
van dit werk reikt veel verder dan de academische gebieden van postkoloniale theorie,
literatuurwetenschap, culturele studies en gendergeschiedenis. Zijn analyse speelt mee een rol
in het huidige maatschappelijke debat over representatie, omgang met andere culturen,
tradities en uitingen en het beladen koloniale verleden in een geglobaliseerde wereld. Ten
slotte bepalen zijn sterke en zwakke punten, die hierboven besproken zijn, mee de contouren
van dit debat.
Academiejaar 2022-2023
Historische methode
Datum 21/12/2022
Naam De Roeck Emely
Studentennummer S0220136
Aantal woorden: 701

Bibliografie
Werken
• CLARK Robert L.A., "Queering Orientalism: the East as Closet in Said, Ackerley, and
the Medieval Christian West", Medieval Encounters, 5/3, 1999, 336-349.
• TOSH John, The Pursuit of History, Londen en New York: Taylor & Francis Ltd,
2015.
Bronnen
• SAID Edward W., Orientalism: Western conceptions on the Orient, New York City:
Pantheon, 1978.