GODNOŚĆ CZŁOWIEKA (wejściówka)

• Art.30 Konstytucji
• [nowela grudniowa]
• Jest to wartość konstytucyjna i zarazem prawo podmiotowe
• Fundament praw człowieka i nienaruszalne prawo każdego z nas (prawo podmiotowe)
• TK: godność to wartość pierwotna i transcedentalna; pochodzi spoza porządku
prawnego
• Jest powszechna
• Godność jest autonomia jednostki, postępowanie zgodnie z własną wolą i
własnym sumieniem
• Przynależy tez dziecku przed urodzeniem
• ASPEKT POZYTYWNY — konieczno pozostawienia człowiekowi pewnej sfery
autonomii
• ASPEKT NEGATYWNY — zakaz poddawania człowieka takiemu traktowaniu, które
by godno naruszało, np. zakaz tortur
• Na gruncie art.30 Konstytucji godność jest:
• Przyrodzona — jej źródłem jest prawo naturalne, a nie prawo stanowione.
Przysługuje każdemu człowiekowi w jednakowym stopniu, zakazane jest jej
stopniowanie
• Niezbywalna i nienaruszalna — w jakimkolwiek trybie, nie można jej się
zrzec, nie można jej odebrać. Przysługuje człowiekowi zawsze, niezależnie od
jego zachowania (stąd zakaz kary śmierci), status społecznego
• Źródłem wolności i praw człowieka i obywatela —wskazuje na
aksjologiczne podstawy pojmowania praw człowieka. Nie można jej traktować
tylko jako jednego z konstytucyjnych praw człowieka. Jest ona bowiem źródłem
wszystkich konstytucyjnych wolności i praw i w jej świetle te inne prawa należy
interpretować
• Władze publiczne mają konstytucyjny obowiązek poszanowania i
ochrony godności— rolą państwa jest ochrona godności zarówno w
stosunkach z innymi ludźmi, jak również z władzami
• Równa
• Ma charakter aksjomatyczny — nie musi być dowodzona
• Bezwzględna
• Pozostaje poza lub ponad prawem
• Jako źródło praw człowieka — prawa człowieka nie maja swojej genezy w prawie
pozytywnym, ale stanowią pokłosie godności ludzkiej
• Prawa człowieka te wynikają z godności, ale są od niej odrębne
• Nawet naruszenie praw człowieka nie pozbawia człowieka godności
• Rola w orzecznictwie konstytucyjnym— stanowi rodzaj punktu odniesienia dla TK do
„wymierzania” wolności i praw konstytucyjnych. Służy ich określonemu „porządkowi”,
oczywiście dla przypadku konkretnej sprawy rozstrzyganej przez TK. Godnością
człowieka „mierzymy” zatem wolności i prawa człowieka
Godność jako prawo podmiotowe
• Człowiek ma być traktowany przez władzę jako wolny, autonomiczny i zdolny do
rozwijania się
• Jest to prawo niezależne od kwalifikacji, stanu psychicznego i od aktualnej
sytuacji życiowej człowieka
• Zawsze „wygrywa” w konflikcie z innymi prawami konstytucyjnymi
• Każde prawo naruszające godność człowieka jest niekonstytucyjne
Relacja między godnością a prawami człowieka
1

ś
ć

ś
ć

 • Zapewnienie godności człowieka jest celem praw człowieka } czyli są one środkiem do
osiągnięcia godności } takie wyjaśnienie kłóci się z absolutnym charakterem godności
człowieka
• !!! Prawa człowieka są wyrazem godności człowieka
• Godność stanowi rdzeń praw człowieka
• Trybunał Konstytucyjny wiąże godność z życiem człowieka (jestem człowiekiem—mam
godność )
• Wprowadzeniu godności do aktów ustrojowych powinna towarzyszyć troska o
docenianie jej wagi— (coś à là bombka na choince)
• Godność w Konstytucji (art.30)— godność osobowa — wartość konstytucyjna i
prawo podmiotowe
• Godność osobista— rodzaj zasługi, jaka wypracowujemy sobie w życiu społecznym;
ma różną wielkość, można ja utracić; jest dynamicznym elementem w naszym życiu, a
jej ochrona wyraża się przez konstrukcje cywilistyczną tzw.: dóbr osobistych

WOLNOŚĆ CZŁOWIEKA
• Art. 31 ust.1 —> wolność człowieka podlega ochronie prawnej.
• Jest pierwotna wobec prawa
• Wolność  nie pojawia się wtedy dopiero, gdy pojawia się konstytucja
• Wolność to fakt naturalny
• „Wolność”—wynikają z istoty naszego człowieczeństwa „prawo do życia”— państwo ma
w nie nie ingerować
• Rozwiązanie konfliktów między głównymi zasadami prawa opierają się na zasadzie
wolności
• W różnych sytuacjach wolność człowieka jest różnie definiowana
• Konstytucyjne przesłanki ograniczenia korzystania z wolności człowieka określane w
art. 31 ust.3 wskazują, że korzystanie przez nas z wolności musi odpowiadać pewnym
zasadom i wartościom
• Rozdzielenie istoty wolności oraz korzystania z wolności nie jest możliwe
• Prawo, które nakazuje człowiekowi czynienie czegoś nie jest pojmowane jako wrogie
wobec wolności człowieka
• Aprobowanie ograniczeń w korzystaniu przez człowieka z wolności nie prowadzi do
niszczenia jego wolności
• Wolność nie jest wartością, która funkcjonowałaby zgodnie z taką regułą
• Art.31 ust.2 Konstytucji— każdy jest obowiązany szanować prawa i wolności innych
• Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje
• Wolność ma charakter społeczny
• !!! Aspekt pozytywny wolności —> swoboda czynienia wszystkiego, czego prawo
nie zakazuje
• Jednostka nie musi wskazywać podstawy prawnej swojego działania, lecz przeciwnie—
to do ograniczenia swobody jej działań konieczne jest wskazanie odpowiedniej regulacji
prawnej, z której wynika zakaz danego działania
• !!! Aspekt negatywny wolności —> nałożenie na jednostkę nakazu podjęcia
określonego działania może nastąpić wyłącznie wówczas, gdy jest to wyraźnie
przewidziane przez prawo
• Kto powołuje się na istnienie określonego nakazu, musi wskazać odpowiednią
dla niego podstawę prawną
• Wolność negatywna to —> sfera, w której człowiek decyduje sam o sobie
• Wolność wg. Art.54—> przestrzeń, w której nie ma przeszkód do działania człowieka
• Człowiek dysponuje wolnością i nikt nie może mu niczego nakazać, chyba że nakaz
stosowania zostanie nałożony ustawą
2

 • Wolność pozytywna—> ukierunkowanie przez władzę sposobu, w jaki człowiek

powinien, według niej, postępować lub zachowywać się.
• Konstytucja nie kreuje wolności człowieka, lecz tylko ją poręcza
• Art.31 chroni wolność
• Korzystanie z wolności może być  ewentualnie ograniczone przez ustawę, ale tylko
wtedy, gdy jest to „konieczne w demokratycznym państwie” i przy istnieniu
demokratycznych przesłanek
• Należy człowiekowi zostawić wolność tam, gdzie jest to możliwe.
• Nic nie jest człowiekowi nakazane, ale zarazem pewnych rzeczy nie wypada robić
• Ochrona wolno ci wyra a si w zakazie ingerowania przez władze publiczne we
wskazan powy ej swobod oraz w nakazie tworzenia instytucji prawnych chroni cych
t swobod przed ingerencj wszelkich podmiotów, w tym innych osób fizycznych i
prawnych.

RÓWNOŚĆ WOBEC PRAWA I ZAKAZ DYSKRYMINACJI

• Na gruncie Konstytucji wyró niamy:

• !!! równo w prawie (materialne znaczenie) – nakaz równego traktowania
podmiotów w procesie stanowienia prawa,
• !!! równo wobec prawa (formalno-proceduralne znaczenie) – nakaz
równego traktowania podmiotów w procesie stosowania prawa.

• „równość” i „nierówność” nie funkcjonują w orzecznictwie TK tak, że równość jest

„dobra”, a nierówność jest „zła”
• Konstytucyjna zasada równości nie oznacza zakazu istnienia jakichkolwiek
nierówności w społeczeństwie
• Konstytucyjna zasada równości oznacza nakaz jednakowego traktowania podmiotów
i sytuacji podanych
• Równość w orzecznictwie TK jest wyrażana wg cechy relatywnej (właściwość lub
przymiot, które są wspólne dla pewnego zbioru podmiotów)
• Równość nie może być ustalana w sposób dowolny, lecz wg kryterium, jakim jest
cecha relewantna (fakt wpisania na listę studentów)
• Bez precyzyjnego określenia cechy relatywnej w konkretnej sprawie stosowanie zasady
równości nie powinno mieć miejsca
• Zasada równo ci odnosi si do podmiotów podobnych, ale tak e do podobnych sytuacji.
• Zasada równo ci nie ma absolutnego charakteru.
• Zasada równości nie ma absolutnego charakteru.
• Odst pstwa od równego traktowania przez prawo sytuacji podobnych s
dopuszczalne, ale pod warunkiem spełnienia okre lonych przesłanek:
• - relewantno ci – (nie myli z cech relewantn !) – bezpo redni zwi zek z
celem i zasadnicz tre ci przepisów),
• - proporcjonalno ci – waga interesu, któremu słu y ma zró nicowanie
sytuacji podmiotów podobnych, musi pozostawa w odpowiedniej proporcji do
wagi interesów naruszonych przez nierówne potraktowanie),
• - pozostawania w zwi zku z innymi normami, zasadami lub warto ciami
konstytucyjnymi uzasadniaj cymi odmienne traktowanie podmiotów
podobnych.

3
ę
ę
ą
ę
ś
ś
ć
ć


ś
ś
ś
ż
ą
ś

ś
ś

ą
ą
ę
ę
ą
ż
ą
ć

ę
ż

ą

ć
ą

ż
ć

ś

ś

ż
ż



ą
ś

ą

ą
 ZASADA RÓWNOŚCI A SPRAWIEDLIWOŚĆ SPOŁECZNA

• W Konstytucji z 1997 roku nie istnieje jedna „zasada sprawiedliwości społecznej”, jak
to zwykle jest przedstawiane
• Nie ma też w Konstytucji ideału „sprawiedliwości społecznej ”
• Konstytucja w art.2 nakazuje „urzeczywistnić” zasady sprawiedliwości społecznej, ale
nie ulega wątpliwości, że nie ma mowy o jakikolwiek „zaprowadzeniu tej
sprawiedliwości”
• W stosowaniu zasad sprawiedliwości społecznej z art.2 funkcjonuje także aspekt
wyrażający się w nakazie ochrony innych zasad i wartości konstytucyjnych
• Zasady sprawiedliwości społecznej są niezależne od zasady równości
• Wstęp w Konstytucji zasadę sprawiedliwości wskazuje jako fundament
• Konstytucja ustanawia zakaz dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym lub
gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny— klauzula antydyskryminacyjna Konstytucji
• Nierówność bez podania „racji” określana jest w orzecznictwie mianem „arbitralności” i
w konsekwencji oznacza dyskryminację.

ZASADA PROPORCJONALNOŚCI
• Ma swoje korzenie w niemieckim prawie administracyjnym
• Jest to podstawowe narzędzie orzecznicze Trybunału Konstytucyjnego
• Nie jest do zasada prawa o takim samym statusie jak np.: zasada demokratycznego
państwa prawnego lub zasada suwerenności narodu
• Nie dodaje ona żadnych nowych wolności lub praw człowieka i obywatela do tych
wolności i praw, które są w rozdziale II Konstytucji
• Jest zawsze stosowana z innymi zasadami
• Jest narzędziem służącym do rozstrzygania kolizji miedzy normami wyrażającymi
prawa człowieka
• Stosuje jaką przede wszystkim TK. W określeniu ograniczeń w korzystaniu z wolności i
praw
• Wyznacza ona „ograniczeń dla ograniczeń ” praw człowieka
• Nie podlega ważeniu, gdyż służy operowaniu przepisami o wolnościach i prawach } ma
formalny charakter prawa
• Jest „metazasadą”— pod pewnym względem jest usytuowana „ponad” zasadami prawa
w znaczeniu materialnym
• Nie ma zastosowania do wszystkich zasad prawa wyrażających prawa człowieka
• Zasada proporcjonalności, która mimo swego znaczenia nie działa więc „na wszystko”
• Proporcjonalność w pośredni sposób jest zakodowana w każdej z zasad prawa
wyrażających prawa człowieka
• Ingerencja prawodawcy w wolności i prawa może nastąpić jedynie na warunkach
wskazanych w art.31 ust. 3
• Rdzeń (istota, nienaruszalny)—> Otoczka (element zewnętrzny )
• Istotą wolności jest elementem, który nie może być „wymieniony” przez
prawodawcę na żadną inną wartość lub dobra.
• Natomiast „warstwę zewnętrzną” możemy wymieniać na inne wartości lub
dobra bez zniszczenia tożsamości danego prawa lub wolności
• Ograniczenie w korzystaniu z wolności i praw, aby było uznane za
konstytucyjne, musi być ustanowione:!!!
• W ustawie—aspekt formalny
• Nie może naruszać istoty wolności lub prawa— aspekt materialny
4

 • Musi być konieczne w demokratycznym państwie ze względu na przesłanki

wskazane w powyższym przepisie—wymóg proporcjonalności
• Przesłanki są następujące:
• Bezpieczeństwo lub porządek publiczny
• Ochrona środowiska
• Zdrowie lub moralność uliczna
• Wolności i prawa innych osób

• TEST PROPORCJONALNOŚCI !!!

Lp. Pytanie Nazwa

Cz środki przedsięwzięte przez prawodawcę są skuteczne do

1 ADEKWATNOŚĆ
osiągnięcia założonego celu ?

Czy środki przedsięwzięte przez prawodawcę są najmniej uciążliwe

2 KONIECZNOŚĆ
wobec założonego celu?

Czy stopień uciążliwości, jaki wprowadza prawodawca wobec

PROPORCJONALNOŚĆ
3 jednostki, pozostaje w odpowiedniej proporcji do wartości celu,
SENSU STRICTO
którego realizacji dane ograniczenie ma służyć
• W stosowaniu zasady proporcjonalności dyskusyjna jest kwestia zasięgu tej
zasady
• Niektóre przepisy posiadają własność klauzule ograniczającą — art.49—
zapewnia wolności i ochronę tajemnicy komunikowania się
• Znajdujemy prawa, co do których ograniczania Konstytucja w danym przepisie
milczy
• TK stoi na stanowisku, że art.31 ust.3 stanowi lex generalis w stosunku do
wszystkich konstytucyjnych wolności i praw, niezależnie od tego, czy przepisy
szczegółowe odrębnie określają przesłanki ograniczenia danego prawa lub
wolności
• Ograniczanie korzystania z wolności i praw jest w Konstytucji z 1997 roku
dopuszczalne, ale może następować przy posługiwaniu się zasadą proporcjonalności
• Jest ona cennym instrumentem zwłaszcza w rękach sędziów stosujących przepisy
Konstytucji, gdyż stanowi przeciwwagę dla takiego stosowania zasad prawa, w którym
górę wzięłoby podejście ideologiczne do ograniczania korzystania z wolności i praw

RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH

Utworzenie urzędu i jego pozycja
• Ustanowiony pod koniec lat 80. XX wieku
• 198700 chwalono ustawę o Rzeczniku Praw Obywatelskich (od 7/04/1989–> stał się
organem umocowanym konstytucyjnie )
• Art.80 Konstytucji RP
• Pierwowzorem jest instytucja ombudsmana (pełnomocnika)
• Treść wniosku do RPO: podanie danych wnioskodawcy— wniosek nie może być
anonimowy; oznaczenie osoby, którą sprawa dotyczy; określić przedmiot sprawy
(bardzo dokładnie)
• Formularz można złożyć online (nawet w języku migowym) jak i pisemnie
• Jest podmiotem samodzielnym tzn.: niezależnym od innych organów państwowych i
niezawisłym w działaniu

5



 • Ponosi odpowiedzialność przed Sejmem na zasadach określonych w

ustawie — art. 210
• Nie ponosi on odpowiedzialności politycznej lub zależności służbowej
• Rzecznik ma do dyspozycji organ pomocniczy, czyli Biuro
• Jest wyposażony konstytucyjnie w immunitet i przywilej nietykalności osobistej—
art.211
• Nie posiada kompetencji władczych
• Nie jest to organ urzędniczy, lecz ma to być rzecznik- struktura wymagająca
żywego kontaktu z ludźmi i ich problemami
• W myśl Konstytucji rzecznik „stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela
określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych”—art. 208
• Jego obowiązkiem jest badanie, czy w sprawach ochrony praw człowieka i
obywatela— wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji oraz instytucji
obowiązanych do przestrzegania i realizacji tych wolności i praw— nie nastąpiło
naruszenie prawa, a także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej
• Ustawa 3/12/2010 nałożyła na RPO zadanie dotyczące równego traktowania ludzi
• Ustawa 18/08/2011 o zmianie ustawy o RPO— powierzała rzecznikowi w ramach
„krajowego mechanizmu prewencji”, funkcję organu wizytującego w sprawach
zapobiegania torturom i innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu
traktowaniu albo karaniu
• Rzecznik podejmuje czynności na wniosek obywateli lub ich organizacji, organów
samorządów, RPD lub z własnej inicjatywy
• Rzecznik działa w kilku podstawowych formach. Są to:
• Interwencje i wystąpienia w sprawach indywidualnych
• Interwencje u wystąpienia w sprawach o charakterze ogólnym
• Rzecznik ma wpływ na ocenę stanu prawa w Polsce
• RPO wpływa na ocenę stopnia przestrzegania praw człowieka. Jest on
współodpowiedzialny za stopień tej ochrony

• RPO jest uprawniony do:

• Występowania do właściwy organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy
ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę innych aktów prawnych w sprawach
dotyczących praw człowieka;
• Występowanie z wnioskami do TK o zbadanie zgodności prawa z Konstytucją ;
• Informowania Parlamentu o stanie przestrzegania praw człowieka w Polsce

• Powoływanie RPO
• Może się nim stać obywatel wyróżniający się wiedzą prawniczą, doświadczeniem
zawodowym oraz wysokim autorytetem
• Kandydata zgłasza marszałek Sejmu albo grupa 35 posłów [zgłoszenie—> 30 dni
przed upływem kadencji urzędującego rzecznika, a w przypadku opróżnienia
urzędu przed upływem kadencji w ciągu 21 dni od opróżnienia urzędu (art.30
regulaminu Sejmu )]
• RPO jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu
• Kadencja— 5 lat
• Ta sama osoba nie może być dłużej Rzecznikiem niż przez 2 kadencje
• Do 2021 RPO po zakończeniu kadencji mógł pełnić swój urząd do czasu objęcia
stanowiska przez nowego rzecznika
• Zmienił to wyrok TK— uznał przepis za niekonstytucyjny
• Senat podejmuje uchwałę o powołaniu rzecznika w ciagu mięsiąca od
przekazania mu uchwały przez Sejm [zwykłą większością głosów, przy obecności
co najmniej połowy ogólnej liczby senatorów]
6

 • Sejm nie może w przypadku odrzucenia kandydata przez Senat powołać go

jeszcze raz
• Jeśli w ciągu miesiąca Senat nie podejmuje uchwały, to jest to automatyczne
wyrażenie zgody na powołanie dokonane przez Sejm
• Rzecznik może mieć nie więcej niż 3 zastępców
• Od wejścia w życie ustawy 15/07/2011 o zmianie ustawy o RPO —> rzecznik sam
powołuje i odwołuje swoich zastępców
• Rzecznik za zgodą Sejmu może także ustanowić swoich pełnomocników
terenowych
• Rzecznik wykonuje zadania przy pomocy Biura RPO
• Zadania i organizację biura określa statut, który nadaje rzecznik
zarządzeniem
• Rzecznik:
• Nie może zajmować innego stanowiska niż profesora szkoły wyższej
• Musi być bezpartyjny
• Nie może zależeć do związku zawodowego
• Nie może prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z
godnością jego urzędu
• Corocznie ma obowiązek składać w Parlamencie informacje o swojej
działalności oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i
obywatela
• Odpowiada jedynie przez Sejmem na zasadach określonych w ustawie
(art.210), co stanowi gwarancję nieusuwalności z urzędu
• Może zostać odwołany przez Sejm przed upływem kadencji,
gdy:
• Zrzeka się wykonywania obowiązków
• Posiada trwałą niezdolność do pełnienia obowiązków na skutek
choroby, ułomności lub upadku sił stwierdzonych orzeczeniem
lekarskim
• Sprzeniewierza się złożonemu ślubowaniu
• Ma złożone niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne,
stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu
• Ustawa rozróżnia przy tym dwie procedury odwołania rzecznika
przed upływem kadencji, w zależności od przyczyny odwołania:
• Jeśli Rzecznik zrzekł się wykonywania obowiązków, Sejm podejmuje
uchwałę— na wniosek Marszałka Sejmu— zwykłą większością głosów
obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów; str.573
ZAKRES I FORMY DZIAŁANIA RPO
•
Przedmiotem jego zainteresowania są naruszenia wszelkich przepisów
dotyczących praw człowieka, a nie tylko wolności i praw konstytucyjnych
• Kto może się zgłosić do RPO?
• Bezpaństwowiec
• Cudzoziemiec
• Osoba prawna
• Jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje
zdolność prawną
• Od listopada 2011r RPO wykonuje funkcje organu wizytującego do spraw
zapobiegania torturom i innym okrutnym nieludzkim lub poniżającemu
traktowaniu lub karaniu—> krajowy mechanizm prewencji
• Rzecznik podejmuje czynności w następujących przypadkach:
• Na wniosek obywateli lub nich organizacji
• Na wniosek organów samorządów
7

 • Na wniosek Rzecznika Praw Dziecka

• Z własnej inicjatywy
• Wniosek do RPO:
• Jest darmowy
• Nie może być anonimowy — musi być wskazany wnioskodawca, którego
prawa i wolności są naruszane
• Nie wymaga żadnych formalności
• Procedura załatwiania sprawy przez rzecznika wyglada następująco
• [Rzecznik po zapoznaniu się z każdym skierowanym do niego
wnioskiem może]:

• Sprawę podjąć
• Poprzestać na wskazaniu wnioskodawcy przysługujących mu środków
działania
• Przekazać sprawę według właściwości
• Nie podjąć sprawy
• Rzecznik, podejmując sprawę, prowadzi samodzielnie postępowanie
wyjaśniające
• Rzecznik nie musi nikogo uprzedzać o swoim działaniu, osoby, od których
wymaga informacji muszą z nim współpracować
• Może za pośrednictwem Sejmu, zwrócić się o zlecenie przeprowadzenia
kontroli przez NIK [Najwyższa Izba Kontroli]
• Może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie
zgodności aktu prawnego z Konstytucją
• Może zgłosić udział w postępowaniu przed Trybunałem w sprawie skargi
konstytucyjnej
• Może występować z wnioskami do SN o podjęcie uchwały wykładniczej

• Po postępowaniu wyjaśniającym Rzecznik może:

• Wyjaśnić wnioskodawcy, że nie stwierdził naruszenia praw człowieka;

• Wystąpić do organu, organizacji lub instytucji, w których działalności
stwierdził naruszenie praw człowieka, a także do organu nadrzędnego nad
tymi podmiotami o zastosowanie środków przewidzianych w przepisach
prawa. Ma prawo sformułować opinie i wnioski co do sposobu załatwiania
sprawy, żądać wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub zastosowania
sankcji służbowych. Organ, organizacja lub instytucja ma obowiązek bez
zbędnej zwłoki nie później jednak niż w terminie 30 dni, poinformować
rzecznika o podjętych działaniach lub zajętym stanowisku
• Żądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych, jak również wziąć
udział w każdym toczącym się już postępowaniu- na prawach
przysługujących prokuratorowi;
• Żądać wszczęcie przez uprawnionego oskarżyciela postępowania
przygotowawczego w sprawach o przestępstwa ścigane z urzędu;
• Zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego, wnosić skargi
do sądu administracyjnego, a także uczestniczyć w tych postępowaniach-
na prawach przysługujących prokuratorowi;
• Wystąpić z wnioskiem o ukaranie, także o uchylenie prawomocnego
rozstrzygnięcia w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, na zasadach i
w trybie określonych w odrębnych przepisach
• Wnieść kasację— na zasadach i trybie określonych w odrębnych
przepisach