Bản thảo cương mục

Bản thảo cương mục

Bởi:
Wiki Pedia

Bản thảo cương mục (phồn thể: ????; giản thể: ????; bính âm: 'Běncǎo Gāngmù'; Wade-
Giles: 'Pen-ts'ao Kang-mu') là một từ điển bách khoa của Trung Quốc về dược vật học
được thầy thuốc Lý Thời Trân biên soạn vào thế kỷ 16 đầu thời nhà Minh. Đây được coi
là tác phẩm y học hoàn chỉnh và chi tiết nhất trong lịch sử Đông y. Tại kỳ họp ở Ma Cao
ngày 9 tháng 3 năm 2010, Bản thảo cương mục đã được MOWCAP (Kí ức thế giới khu
vực châu Á-Thái Bình Dương) của UNESCO ghi danh là di sản tư liệu thế giới[1] của
Trung Quốc, cùng Hoàng Đế nội kinh[1].

Lịch sử biên soạn

Ước tính Lý Thời Trân đã bỏ ra 27 năm để sưu tầm trên 800 tài liệu khác nhau và đích
thân đến các địa phương để khảo sát các loại cây cỏ, loài vật và những thứ có thể dùng
làm thuốc trong Đông y. Sự hết mình vì nghề thuốc khiến Lý Thời Trân được so sánh
với Thần Nông, nhân vật huyền thoại trong Lịch sử Trung Quốc từng dạy nghề nông
và nghề y cho người dân. Trải qua 3 lần viết lại, Bản thảo cương mục được ông hoàn
thành vào năm Vạn Lịch thứ 6 đời nhà Minh, tức năm 1578. Đây được coi là bộ sách
dược vật hoàn chỉnh nhất của Đông y, tiếp nối tài liệu tham khảo chính của Lý Thời
Trân là Chứng loại bản thảo (????) của Đường Thận Vy đời nhà Tống. Năm 30 thời Càn
Long nhà Thanh, tức năm 1765, nhà dược vật học Triệu Học Mẫn đã soạn sách Bản thảo
cương mục thập di (??????) với mục đích bổ chính cho Bản thảo cương mục, tác phẩm
này đã bổ sung thêm 716 loại cây thuốc, 161 loại đơn thuốc và chỉnh sửa 34 lỗi trong bộ
sách ban đầu của Lý Thời Trân.

Kết cấu

Bản thảo cương mục có tổng cộng 52 quyển tập hợp 1892 chủng loại cây, con, vật thuốc
khác nhau trong đó có 374 loại do đích thân Lý Thời Trân tìm ra. Bộ sách liệt kê 11.096
đơn thuốc (phương tễ) trong đó có 8.000 do Lý Thời Trân sưu tập mới hoặc tự sáng chế.
Ước tính toàn bộ sách có tới 160 vạn chữ được chia thành 16 bộ, 60 loại, từng chủng
loại cây, con, vật thuốc đều được chú rõ tên, tập tính, lịch sử khai thác, phương pháp chế
biến, đặc tính, công dụng.

1/2
Bản thảo cương mục

Giá trị

Bản thảo cương mục là tác phẩm có tầm quan trọng bậc nhất trong việc phân loại thuốc
của Đông y. Tác phẩm này cũng góp phần chính xác hóa cách sử dụng và tên gọi các
loại cây, con thuốc ở Trung Quốc cũng như điều chỉnh các đơn thuốc để tránh những
nhầm lẫn xảy ra trong quá trình điều trị. Nội dung đồ sộ của Bản thảo cương mục còn có
giá trị vượt quá phạm vi dược vật học vì nó cung cấp rất nhiều thông tin đa dạng khác
về sinh vật học, địa lý học, khoáng vật học và cả lịch sử xoay quanh các loại cây, con
thuốc. Bộ sách sau đó đã được dịch ra nhiều thứ tiếng khác nhau và cho đến nay vẫn
được coi là tác phẩm tham khảo rất có giá trị về Đông y.

2/2