Naam: Dandara Verloes nr.

: 23

Vak: Nederlands klas: 6A

Leerkracht: K. Depoortere

‘De Poepa’, een nieuw perspectief, op een oud probleem

In het Anderlecht in het theatergebouw Zinnema brengt het theatergezelschap Brussels
Volkstejoêter een stuk dat op een humoristische manier een onderwerp aanpakt waar
meestal niet mee te lachen is. In ‘De Poepa’, een vertaling door Claude Lammens van het
Franse stuk ‘Le Père’ van Florian Zeller wordt het verhaal gebracht van André(Luc De Smet) ,
simpele gewone man uit Brussel, een weduwnaar en een vader.

Hij woont alleen op zijn appartement en leeft een eenvoudig bestaan. Zijn dochter Anne
(Annick Devisch) komt regelmatig op bezoek om zijn te zien hoe het gaat en om hem
boodschappen te brengen, hij wordt namelijk oud en dement. Hij blijft doorheen het stuk
koppig volhouden dat hij nog kloeke vent is maar hij blijft langzaamaan aftakkelen. Anne
blijft hem doorheen het stuk te overtuigen dat hij zich moet laten helpen, ze huurt zelfs een
verpleegster, Laura (Anouck van Dosselaer en Chantal Vermeir) om bij hem thuis te komen
maar zoals eerder vermeld blijft hij zich verzetten. Zijn conditie wordt echter alleen maar
erger hij krijgt gaten in zijn geheugen en herinnert zich dingen die eigenlijk niet gebeurt zijn.
Hij krijgt visioenen van een man(Luc Christeans), een vreemde man die plots in het huis
verschijnt en hem vervult van angst.

Uiteindelijk kan hij niet meer alleen wonen en gaat hij bij zijn dochter wonen. Haar man
Pierre (Geert Dehaes) ziet dat echter niet ziet, hij heeft meelij met de man en wil hem wel
helpen maar is vooral gericht op zijn eigenbelang. Na veel overleg weet hij Anne te
overtuigen om haar vader in een gespecialiseerd rusthuis te plaatsen, zij laat hem daar
achter en verhuist met Pierre naar Engeland.

Zoals ik al zei is het stuk een bewerking van het Franse ‘Le père’ , het zit echter nog wel vol
met originaliteit in de enscenering van het stuk. Ten eerste is deze versie erg verbrusselt niet
alleen omdat het in het Brusselaars wordt opgevoerd maar ook omdat de manier de acteurs
de Brusselse nonchalance en manier van doen weten te belichamen. De humor die in het stuk
wordt getoond is van een Brusselse variëteit, een beetje stom en platvloers met een
nerveuze ondertoon. Ook de mimiek en gestiek brengt dat aspect echt naar voren. Er is een
contrast, de gestiek beduid van de nonchalance maar de het gezicht getuigt droefenis en
bezorgdheid. Het voelt voor mij ook familiare aan, het is het soort grappen dat mijn vader
maakt bij het avondeten als mama geïrriteerd is of wanneer er een onnatuurlijke stilte valt.
Het past voornamelijk bij het personage van André, zijn grappen dienen vooral om zichzelf te
gerust te stellen. Het zorgt ervoor dat de personages meer echt voelen.

Ook het decor draagt ook bij aan de eerder concrete enscenering van het stuk. Het decor is
een simpele weergaven van een woonkamer, het heeft een tafel waaraan er gegeten wordt,
een witte zetel met kussens, een armstoel met een klein tafeltje erop een cassettespeler en
cassettes met klassieke muziek. Achter de zetel staat ook een kast met daarin whisky en
wijnglazen en op de kast ligt een schaakbord. Achter de kast is een afbeelding van een boom.
De afbeelding van de boom verandert om het verloop van de seizoenen te tonen.
Het is echter ook niet allemaal realistisch en er zit ook nog een bepaalde symboliek achter die
het stuk heel intrigerend maakt. Bij een overgang van de ene naar de ander scène wordt er
klassiek muziek afgespeeld en gaan de lichten op he podium uit. Mensen verschijnen op de
scène en verplaatsen sommige dingen maar soms pakken ze dingen op gewoon om ze terug
op dezelfde plaats te leggen en soms nemen ze de dingen weg en daarna komen ze niet meer
terug. Het is een blijk van de vergeetachtigheid van André, hij weet niet meer waar de dingen
horen te zijn en vergeet ze. Het schaakbord speelt hier ook bij een rol, André draagt zwart,
zijn dochter wit wanneer André van rechts komt dan staan de zwarte schaakstukken rechts,
als hij van links komt staan de stukken links. Hij ziet zijn dochter als een tegenstander omdat
hij zijn zwakte niet aan wil toegeven.

Het gene dat waarschijnlijk het meest bijzondere is aan het stuk is dat scènes constant
opnieuw worden gespeeld op de manier waarop André ze zich herinnert. Veel scènes zijn
identiek aan elkaar apart van een paar dingen die het verhaal weer op zijn kop zette. Soms
zijn het kleine dingen zoals enkele zinnen die veranderd worden maar soms ook groot zoals
het verwisselen van actrices voor de rol van Laura omdat ze er in het compleet echt anders
uit ziet dan hoe André haar herinnert.

Het maakt het stuk boeiend maar ook erg verwarrend, je zou denken dat het slecht is maar
het verwarrende maakt deel uit van het stuk. Het verhaal wordt vertelt vanuit het perspectief
van André, de man met dementie en voor hem is alles vreemd en verwarrend dus voor ons
ook. Het verhaal is erg vernieuwend omdat het een geheel andere visie geeft op dit type
personage. Het is niet de eerste keer dat mensen met dementie worden weergegeven in
verhalen maar wanneer dit gebeurt is het vooral in de derde persoon, de persoon met
dementie wordt gewoon als een ouwe gek getoond, een typetje. Hier is André geen typetje
maar echt iemand waarmee je meevoelt, hij is koppig, hij is bang om verlaten te worden en
bang van de realiteit, hij is liefhebbend, hij is de vader van Anne, haar Poepa.

De Poepa is een tragikomedie, een stuk waarmee je kunt lachen maar je ook kan raken, een
stuk dichtbij de mensen. Het is een verhaal over de tragedie van het gewone leven, de drama
die haast niet gedramatiseerd wordt. Brussels Volkstejoêter heeft een zeer goeie opvoering
vertoont, een fantastische vertolking met een eigenheid die het memorabel maakt. Le père à
la Bruxelles maar toch ook meer vandaar dat ik het stuk hoog in het vaandel draag en het ten
zeerste aanraad aan al wie die van theater kan genieten.

Dandara Verloes
‘De Poepa’ van Brussels Volkstejoêter.

Gezien op 11/02/2023 in de Zinnema

Helaas heb ik geen recensie van het stuk gevonden, hier in de plaats is een recensie van een
andere bewerking van het stuk ‘De Vader’ van theatergezelschap Senf Theaterpartners i.s.m
theatergezelschap Kik production.

Demente vader brengt

toeschouwer in verwarring

Mieke Zijlmans
20 januari 2017
Gezien op 18 januari 2017, Leidse Schouwburg, Leiden

Verwarring, verontwaardiging en ongeloof strijden om voorrang op het gezicht van de oude André.
De man die in zijn woonkamer staat, zegt dat dit niet Andrés huis is, maar het zijne. Het is één van de
vele momenten in De vader van Florian Zeller waarop de toeschouwer de verwarring en het onbegrip
van André zelf voelt. Éminence grise Hans Croiset is fenomenaal in de rol van deze dementerende
oude man.

André is het horloge kwijt dat hij om zijn arm heeft; erger nog: de hulp heeft dat volgens hem gestolen. Dat
hij vergeetachtig is, dat hij hulp nodig heeft, dat hij in andermans huis is en niet andersom – het wil er bij de
dementerende oude vader allemaal niet in.
De Franse auteur Florian Zeller (1979) schreef met De vader een stuk dat de Werdegang van André schetst
van beginnende dementie tot volledig de weg kwijt. Met alles erop en eraan, van vergeetachtigheid tot
verlies van décorum. Zo loopt hij uiteindelijk de hele dag in pyjama omdat aankleden geen nut heeft als je
straks toch weer naar bed gaat.

De toeschouwer kijkt naar de gebeurtenissen door de ogen van de oude man. Zijn perceptie is voor de
toeschouwer de waarheid. Die gaat mee in Andrés gebrek aan logica en samenhang, in zijn verwarring, 
kwaadheid en gefrustreerdheid. Zeller schrijft voor dat dochter Anne, de hulp, of de man van Anne moeten
worden gespeeld door verschillende acteurs, die dan ook nog telkens iets anders beweren. Uiteraard herkent
de oude man daardoor niemand meer. Zo wordt de situatie van de demente man invoelbaar: dacht hij dat hij
het eindelijk snapte, zit het toch weer anders in elkaar. Dit stuk wil ons laten ervaren hoe het is als je je
dierbaren en je omgeving niet meer herkent, als je geheugen je steeds verder in de steek laat.

Daarbij is deze vader geen makkelijke, aardige of innemende man. Integendeel. Hij is lastig, eigenwijs en
extreem lomp tegen de enige die bereid is hem te helpen, zijn dochter Anne. Soms valt hij opeens volkomen
helder tegen haar uit, heeft hij haar uitleg inderdaad begrepen, hoeft Anne hem niet alles ‘duizend keer’ te
vertellen.

Regisseur Gijs de Lange leunt voor dit stuk op zijn eigen ervaring met zijn demente moeder. Hij heeft met
Hans Croiset als hoofdrolspeler goud in handen. Croiset (1935) zelf is alles behalve dement, ook al speelde
zijn gezondheid hem aan het begin van de reeks voorstellingen hem parten. Croiset zet André vlijmscherp
neer. Vilein, boosaardig, lomp en tegelijkertijd kwetsbaar en angstig. Hij spéélt de verwarde oude man niet,
hij ís die man. De orakelende, raaskallende oude vader van Croiset wekt verwarring, irriteert, wekt meelij
maar laat de toeschouwer zowaar ook lachen.

Johanna ter Steege, Rian Gerritsen, Wim Bouwens, Emma Linssen en Christo van Klaveren nemen de
overige rollen voor hun rekening en wisselen dus nu en dan van rol. Waar Croiset schittert, blijven de
overige personages nogal vlak. Maar die Croiset alleen is al alle reden De vader  te gaan zien. Grappig is
Emma Linssen als de nieuwe, jeugdige hulp van André. Zij behandelt de demente man als een kleuter en
daar is hij nadrukkelijk niet van gediend.

Johanna ter Steege is mooi als dochter Anne die van geduldig verwordt tot moedeloos en wanhopig.
Aanvankelijk neemt ze vader nog in huis, maar uiteindelijk ontvlucht ook zij het strijdtoneel en brengt ze
haar vader naar een tehuis. ‘Als ik er goed over nadenk, laat je me dus in de steek’, concludeert haar vader.
Klopt. En wij kunnen ons daar als toeschouwers iets bij voorstellen.

Foto: Leo van Velzen

 Informatie
 Analyse
 Positieve evaluatie
 Negatieve evaluatie
 totaaloordeel