T2 Moleculaire mechanismen van genexpressie

1. Identificatie van DNA als drager van de genetische informatie

2. Genexpressie en fenotype
3. Centrale hypothese van de moleculaire biologie

= een basesequentie in een DNA-fragment wordt omgevormd in een RNA-molecule. En die geeft de
aminozuursequentie aan.

VAN DNA → VIA RNA → NAAR PROTEÏNE

4. Proteïnesynthese als resultaat van genexpressie

1) Transcriptie = proces die zich in de celkern plaatsvindt waarbij een afdruk van een DNA-fragment
in de vorm van een mRNA-molecule wordt gemaakt.

Verloop RNA-polymerase
 Herkent startsequentie zodat die aan de DNA-dubbelstreng bindt.
 Maakt RNA-streng via complementaire baseparing
 Komt los aan de stopsequentie

Geen herstelfunctie:
→ Meerdere mRNA’s gemaakt
→ mRNA: korte levensduur

Splicing = nabewerking want genen zijn gefragmenteerd

→ pre-mRNA bevat introns (niet-coderend) en exons (coderend)
→ mbv enzymen: introns uitgeknipt en exons aan elkaar geplakt
→ ontstaan van een rijp-mRNA

2) Translatie = basensequentie wordt in een aminozuursequentie

→ aminozuren binden niet met mRNA dus is er een adaptormolecule nodig: transfer-RNA
→ Het is een enkelstrenging RNA die 4 baseparing vertoont (3 lussen) waarin in de tweede lus een
anticodon voorkomt zodat die een baseparing doet met de codon op de mRNA. Aan het vrije 3’-einde
is eer een acceptor voor de binding van een aminozuur

S1) Activering van Juiste aminozuur moet met de juiste tRNA binden dankzij aminoacy-tRNA-
aminozuren synthetasen.

S2) Vorming van een 1 mRNA bindt op de M-plaats

startcomplex 2 Grote subeenheid bindt aan de kleine. En de tRNA bevindt zich op
de P-plaats

S3) Opbouw van een 3 Tweede tRNA bindt zich via baseparing aan het tweede codon en
polypeptideketen bevindt zich op de A-plaats.
4 Op de PT-plaats, dankzij peptidyltransferase worden de twee
aminozuren met elkaar verbonden
5 De ribosoom schuift naar rechts
S4) Einde 6 Einde is een stopcodon die geen tRNA accepteerd maar een
losmakingsfactor (release factor = proteïne die min of meer
 opgevouwd is zoals de tRNA, daarom kan die aan A plaats binden)
7 Alles komt los van de ribosoom
Vorming polysoom = meerdere ribosomen op een mRNA-streng
→ Verhoogt efficientie van de translatie van eenzelfde mRNA

5. Een gen, meerdere polypeptiden

 Alternatieve splicing van pre-mRNA: exons wordt mee uitgeknipt
 Meerdere startplaatsen binnen een gen
 De proteïne wordt enzymatisch gemodificeerd
o Aanhechting van een sacharide keten → in de E.R en Golgi-apparaat
o Aanhechting van een fosfaatgroep (activeren/inactiveren proteïne) → dynamisch
proces in elk celcompartiment; uitgevoerd door kinasen (↔ fosfatasen)

6. Definitie van een gen bijsturen

Een gen =

 Is een eenheid van overerving

 Heeft een chromosomale locus
 Is een DNA-fragment met de code voor de aanmaak van 1 of meer polypeptiden/ RNA-
molecule

7. Regulatie van genexpressie

Noodzaak  Verspilling van grondstof en energie vermijden

 Beperkt selectie van de DNA-informatie werkelijk gebruikt
 Sommige genen worden maar tijdelijk gebruikt

Opbouw van Regulatorgen = bepaalt of gen tot expressie komt of niet

een Promotor = startplaats voor transcriptie + bindingsplaat van RNA-polymerase
expressie- Transcriptie-eenheid = structuurgen, basensequentie van 1 gen of van meerdere die
eenheid effectief coderen voor specifieke proteïne

Regulatie Operon = expresie-eenheid = promotor + operator + structuurgenen

van
genexpressi Genregulatie:
e bij 1) Repressie: repressor (proteïne gecodeerd door repressorgen) bindt aan
prokaryoten operator zodat de RNA-polymerase niet met de transcriptie kan beginnen.

2) Inductie: wanneer de prokaryoot in de omgeving van lactose komt, fungeert

allolactose als inductor waarbij die aan de repressor gaat binden zodat de
repressor niet aan de operator kan binden.