Professional Documents
Culture Documents
Bölüm PÇ Hi̇dratasyionu PDF
Bölüm PÇ Hi̇dratasyionu PDF
PORTLAND
ÇİMENTOSU
HİDRATASYONU
4
➢Zayıf kristalli (amorfa yakın), kolloidal
(Angstrom mertebesinde küçük)
parçacıklardan oluşan C-S-H, çimento
tanelerinden 1000 kat daha küçüktür.
5
Portlandit olarak adlandıran CH ise hegzagonal
kristal yapıya ve sabit bir kimyasal kompozisyona
sahiptir (Şekil 4.1)
Şekil 4.3. C 3S
bileşeninin
kalorimetrik eğrisi
11
C3S su ile karıştırıldığında aşırı miktarda ısı
ortaya çıkar (1. aşama). Bu aşamada
kalsiyum ve hidroksil iyonları C3S tanesinden
boşluk suyuna salı verilir.
Şekil 4.3. C 3S
bileşeninin
kalorimetrik eğrisi
12
Çözeltinin pH’ı kaç dakika içinde 12’nin
üzerine çıkar. Bu olay yavaş da olsa
durgunluk devresinde (2. periyodda)
devam eder.
Şekil 4.3. C 3S
bileşeninin
kalorimetrik eğrisi
13
10-15 dakika süren bu aşamayı durgunluk
devresi (2. aşama) takip eder. Taze
betonun belirli süre plastik kalması bu
aşamadan kaynaklanmaktadır.
Şekil 4.3. C 3S
bileşeninin
kalorimetrik eğrisi
14
C3S tanesinin üzerinde oluşan C-S-H,
taneyi kaplamaya başlar.
Hidratasyonun ilerlemesiyle bu
kaplama tabakasının kalınlığı artar ve
hidrate olmamış çekirdeğin su ile
temasını zorlaştırır.
Şekil 4.3. C 3S
bileşeninin
kalorimetrik eğrisi
15
Kalsiyum ve hidroksil iyonu konsantrasyonu
kritik bir seviyeye ulaştığında, hidratasyon
ürünleri olan CH ve C-S-H çözeltiden
kristalize olmaya başlar. Çözeltinin pH’i
düşer ve C3S’in reaksiyonu tekrar
hızlanır.
Şekil 4.3. C 3S
bileşeninin
kalorimetrik eğrisi
16
Bu aşamadan sonra, reaksiyon hızı suyun bu
kaplama tabakasından geçme hızına
bağlıdır. Hidratasyon hızının zamanla
azalması ve asimtotik davranış göstermesi
bu olaydan kaynaklanmaktadır.
Şekil 4.3. C 3S
bileşeninin
kalorimetrik eğrisi
17
2-4 saat süren durgunluktan sonra, priz
başlangıcı oluşur ve C3S tekrar
reaksiyona girer. Isı salınım hızı artarak
bir maksimum noktaya ulaşır (hızlanma
veya 3. aşama). Bu süre içinde katılaşma
tamamlanır ve sertleşme başlar.
Şekil 4.3. C 3S
bileşeninin
kalorimetrik eğrisi
18
Daha sonra reaksiyon hızı düşer (yavaşlama
veya 4. aşama). 12-24 saat içinde sistem
kararlı bir duruma gelir (5. aşama).
C2S’nin de hidratasyonu benzer şekilde
fakat çok yavaş gelişir.
Şekil 4.3. C 3S
bileşeninin
kalorimetrik eğrisi
19
Trikalsiyum Alüminatın Hidratasyonu
24
Boşluk çözeltisindeki sülfat iyonları
çimentodaki C3A bileşeninin tümü hidrate
olmadan tükenirse etrenjit, monosülfat olarak
adlandırılan başka bir kalsiyum sülfoalüminat
hidrata dönüşür.(Şekil 4.6)
C3A + 3C S H2 + 26H → C6A S H32
2C3A + C6A S3H32 + 4H 3C4A S H12
25
Şekil 4. 6. Monosülfatın yaprağımsı hekzagonal yapısı 26
➢C3A bileşeni hidratasyonunun her iki
aşaması (etrenjit oluşumu ve etrenjitin
monosülfata dönüşümü) ekzotermiktir.
27
➢Bu bariyer, etrenjitin monosülfata dönüşümü
esnasında kırılır ve C3A bileşeni tekrar hızlı
bir şekilde reaksiyona başlar.
C4A SH12 + 2CSH2+8H → C6A S3H32
36
Ferrit Fazın Hidratasyonu
C4AF + 3CS H2 + 21H → C6(A,F)S 3H32+ (A,F)H3
C4AF + C6(A,F)S 3H32→ C4(A,F)S H12+ (A,F)H3
37
Ferrit Fazın Hidratasyonu
4.2.1. C-S-H.
Hidratasyon ürünlerinin yarısından fazlasını
oluşturan C-S-H, aşırı inceliği ve
karmaşık yapısından dolay iyi
tanımlanmış bir bileşen değildir.
4.2.1. C-S-H.
C-S-H’daki C/S oranı aşağıdaki faktörlere
bağlıdır:
▪ Hamurun yaşı,
▪ Ortamın sıcaklığı,
▪ S/Ç oranı ve
41
Bu enerjiyi en aza indirmek için, malzemenin
dış etkenlere karşı tepkisi, kovalan-iyonik
bağ sayısını arttırarak yüzey alanını
azaltmak ve atomsal düzeni sağlayacak
şeklindedir.
43
4.2.2. Kalsiyum hidroksit (CH):
Bu nedene ilaveten, diğer katkıların etkisi ve
ortam sıcaklığına bağlı olarak CH’in
morfolojisi hekzagonal yapıdan, yassı ve
ince levha şekline kadar geniş yelpazede
değişebilir.
45
4.2.2. Kalsiyum hidroksit (CH):
Bu nedenlerden betonun durabilitesi
yönünden istenmeyen bir hidratasiyon
ürünüdür.
50
Çizelge 4.1. Hidrate çimento hamuru boşluklarının
sınıflandırılması
55
Çimento hamurunda bulunan boşluk çözeltisi
ise, alçı ve çözünür alkalilerin varlığından
farklıdır.
56
Etrenjit oluşumu sonucu, sülfatın tamamıyla
tükenmesinden sonra boşluk çözeltisinde
ağırlıklı olarak alkali hidroksitler yer alır.
57
4.4. Kapiler boşluklar ve jel/boşluk
oranının belirlenmesi
Çimento tipine bağlı olarak değişiklik
gösterse de genel olarak, çimentonun
ağırlıkça %23 oranında suyu hidratasyon
reaksiyonları sırasında bağladığı kabul
edilmektedir. Bünye suyu olarak
adlandırılan bu suya jel boşluklarında yer
alan su dahil değildir.
Sb = 0.23 Ç
Burada ç gram cinsinden çimento ağırlığıdır.
58
4.4. Kapiler boşluklar ve jel/boşluk
oranının belirlenmesi
Hidrate jelin gözenekliliğinin %28 olduğu
da bilinmektedir.
59
Hidratasyonun katı ürünlerinin hacmi,
çimentonun hacmiyle bünye suyunun
%25.4 oranında azaltılmış hacminin
toplamıdır.
Vj = 0.19Ç
Burada
Vj jel boşluklarının hacmi,
Vkü katı hidratasyon ürünlerinin hacmi,
Ç ise çimento ağırlığıdır.
62
Buna göre tamamen hidrate olmuş çimento
hamurunun hacmi (Vh) aşağıdaki gibi
olacaktır:
Vh = Vkü + Vj = (0.489+0.19)Ç = 0.679Ç
65
Sayısal Örnek
S/Ç oranı 0.476 olan ve kapalı bir kapta hidrate
edilen 126g çimentonun hidratasyon
ürünlerinin hacmi aşağıdaki gibidir.
Çimentonun yoğunluğu: 3.15g/cm3
Çimentonun hacmi: 126/3.15 = 40cm3
Karışım suyu: 0.476 (126) = 60g = 60cm3
Karışım hacmi: 40+60= 100cm3
Hidratasyon derecesi (α) %100 olduğu durum için:
Bünye suyu: 0.23(126) = 28.98g = 28.98cm3
Hidratasyonun katı ürünleri:
Vkü = 40+28.98 (1-0.254) = 61.62cm3
Jel boşluğu: Vj / (Vj + 61.62) = 0.28 →
Vj = 23.96cm3
66
Hidrate çimento hacmi (jel boşlukları dahil):
Vh = Vkü + Vj = 61.62+23.96= 85.58cm3
Su ile dolu kapiler boşluklar:
karışım suyu-(bünye suyu+jel suyu) =
60-(28.98+23.96)= 7.06cm3
Boş olan kapiler boşluklar:
karışım hacmi – (hidrate çimento hacmi+su ile
dolu kapiler boşluk)
100 – (85.58 + 7.06) = 7.36cm3
Benzer hesaplamalar %25, %50 ve %75
hidratasyon derecelerine göre yapılırsa
sonuçlar aşağıdaki gibi olur.
67
Şekil 4.9. Çeşitli hidratasyon derecelerinde hamurun hacimsel oranları
68
Şekil 4.10. Hidratasyon derecesi (S/Ç=0.5) ve S/Ç oranının çimento
hamurunun hacimsel oranlarına etkisi
69
Yukarıdaki hesaplar ve Şekil 4.10’dan, S/Ç
oranı 0.42’nin altında olduğunda, hamurun
“kendi başına kuruma” etkisinde olacağı
ve kapiler boşlukların bir kısmının boş
kalacağı anlaşılmaktadır.
70
Betondan (buharlaşma, kalıplar ve temasta
olduğu diğer malzemelerin emmesi) bir
miktar su kaybı kaçınılmazdır.
71
Yüksek dayanımlı betonlarda olduğu gibi,
S/Ç oranı düşük olan hamurlarda
çimentonun bir bölümünün hidrate
olmadan karışımda kalması kaçınılmazdır.
73
Jel/alan oranı (gel/space ratio)
Çimento harcının basınç dayanımının, yaş,
orijinal S/Ç oranı ve çimento tipinden
bağımsız olarak gel/alan oranının artışı ile
yükseldiği bilinmektedir.
76
4.5. Ara Yüzey (geçiş Bölgesi)
Hamur ve agrega dışında betonda bulunan 3. faz
ara yüzey fazıdır.
Çimento
hamuru
Agrega
4.5. Ara Yüzey (geçiş Bölgesi)
4.5. Ara Yüzey (geçiş Bölgesi)
Çimento hamurunun yapısı agrega, lif veya
donatı yakınında farklılık göstermektedir.
Bu farklı bölgeye ara yüzey (ITZ)
denilmektedir. ITZ,
- CH ve etrenjitin fazlalığı,
- C-S-H jelinin azlığı,
- Kapiler boşlukların fazlalığı,
- Hidrate olmamış çimentonun azlığı,
bakımından (normal) çimento hamurundan
farklıdır. 81
Son iki özelik “çeper etkisi”nden
kaynaklanmaktadır.