Seksuwalidad (Sex)

- Biyolohikal at pisyolohikal na katangian na nagtatakda ng kaibahan ng lalaki sa babae

- Primary sex characteristics (biyolohikal): penis, vagina, etc.
- Secondary sex characteristics (pisyolohikal): balbas, paglaki ng dibdib, etc.

Kasarian (Gender)
- Sikolohikal na katangian dahil sa impluwensya ng kultura (socially constructed)
- Halimbawa: emosyonal, kamay na bakal, etc.

Oryentasyong Sekswal (Sexual Orientation)

- Pisikal at emosyonal na atraksyon na nararamdaman ng isang tao para sa isang indibidwal
- Mga kategorya:
- Homosexual: sekswal, romantiko, o emosyonal na atraksyon sa kaparehong
kasarian
- Bisexual: sekswal, romantiko, o emosyonal na atraksyon sa kapareho at
kasalungat na kasarian
- Heterosexual: sekswal, romantiko, o emosyonal na atraksyon sa kasalungat na
kasarian
- Pansexual: sekswal, romantiko, o emosyonal na atraksyon sa isang tao anuman
ang kanilang gender o gender identity
- Asexual: hindi nakakaranas ng atraksyong sekswal sa anumang kasarian

Gender Identity
- Nararamdaman o pinaniniwalaang kasarian ng isang tao, maging ito man ay akma o hindi
sa kanyang seksuwalidad

Iba pang terms & definitions

- Transgender: taong ay kanyang gender identity ay hindi akma sa kanyang gender
- Intersex: taong may gonadal tissue na pambabae/panlalaki pero may genitalia na
pang-ibang sex
- Queer: pangkalahatang kataga sa gender identities
- Cisgender: straight

Gender Role (Gampaning Pangkasarian)

- Pamantayang panlipunan o norms na nagtatakda sa mga gawaing mainam o
katanggap-tanggap ayon sa sekswalidad ng isang tao bilang miyembro ng lipunan
- Inaasahan ng isang lipunan na kilos, gawi, katangian, at tungkulin ng mga mamamayan
na nakaayon sa kanilang kasarian
- Konsepto na higit na mag-uugnay sa sex at gender
- Hal. pagtatrabaho (lalaki); pag-aalaga ng anak (babae)

Gender Stereotype
- Ideya kung ano at paano dapat kumilos ang isang tao batay sa pangkat na kinabibilangan
Gender Roles sa Iba’t Ibang Panahon sa Bansa

Pre-Kolonyal
Lalaki Babae

- Maaaring magkaroon ng maraming asawa - May mahalagang gampanin bilang babaylan

- Maaaring makipaghiwalay sa asawa at (katutubong manggagamot)
bawiin ang mga ari-arian na binigay sa - Binibigyan ng mataas na pagpapahalaga
panahon ng pagsasama

Espanyol
Lalaki Babae

- Pinairal ang sistemang patriyarkal kung
kaya’t lumawak ang kanilang karapatan
- Ang mayayaman ay nakapag-aral sa mga
unibersidad sa europa
- Ang mga babae ay dapat nasa bahay lang
- Nakasuot ng baro’t saya dahil hindi dapat
nakikita ng ibang tao ang kanyang katawan
sapagkat pagmamay-ari ito ng kanyang asawa

Amerikano
Lalaki Babae

- Malawak ang saklaw ng karapatan sa - Umangat ang kalagayan dahil sa ilang

patriyarkal na lipunan reporma
- Nagkaroon ng karapatan mag-aral
- Nabuksan ang kaisipan ng kababaihan na
hindi lamang ang bahay at simbahan ang
mundong kanilang kinagagalawan

Hapones
Lalaki Babae

- Malawak ang saklaw ng karapatan sa - Kabahagi ng kalalakihan sa paglaban sa mga

patriyarkal na lipunan hapones
- May ilang kababaihan ang inabuso at
pinagsamantalahan ng mga hapones;
tinatawag silang ‘comfort women’

Kasalukuyan
Lalaki Babae

- Malawak ang saklaw ng karapatan
- May pantay na karapatan ang babae at lalaki
alinsunod sa Saligang Batas ng Pilipinas 1987,
Artikulo II, Seksyon 14: “The state recognizes
the role of women in nation building, and shall
ensure the fundamental equality before the
law of women and men.”
Gender Roles sa Bansa at Iba’t Ibang Panig ng Daigdig

Edukasyon
Pilipinas Others

- Ang edukasyon hanggang kolehiyo ng anak
na lalaki ay mas binibigyang prayoridad.
- Ang pagkuha ng kurso sa kolehiyo ay
nakaayon din sa kasarian na angkop sa lalaki
at babae
- Sa mga bansa gaya ng Egypt, Indonesia, at
ibang bansa sa Timog Africa ay nagkakaroon
ng mataas na porsyento ng kababaihang
nag-aaral dahil sa pagpapatayo ng dagdag na
paaralan
- 20% ang ibinaba ng mga babaeng batang
pumapasok sa pakistan dahil sa layo ng mga
paaralan

Hanapbuhay
Pilipinas Others

- Kakikitaan ng higit na kasanayan ang - Noong 2011, naitala na marami ang

kalalakihan kaysa kababaihan
nagpapasahod ng mababa kumpara sa
trabaho at oras nailan ng kababaihan kaysa
kalalakihan
- Ang mga babae sa Tanzania at Benin ay
nagtatrabaho ng 17.4 hours at ang mga lalaki
ay nasa 14 hours lamang

Relihiyon
Pilipinas Others

- Pangingibabaw ng kababaihan sa espiritwal - Ang Santo Papa ay nagpapahayag ng

na buhay ng mga katutubo bago dumating
ang mga Espanyol
- Umiral ang patriyarkal na sistema pagdating
ng mga Espanyol
pagkakapantay-pantay para sa lahat, hindi
man tuwirang sumasang-ayon dito
- Ang mga bansang Argentina, Mexico,
Uruguay, at Colombia ay may mga batas
upang mabigyan proteksyon ang LGBTQIA+
Community.

Pamilya
Pilipinas Others

- Kumalat ang patriyarkal na paniniwala sa
lipunan pagdating ng mga Espanyol
- Malimit nang pagkasunduan ng mag-asawa
ang mga desisyon para sa pamilya
- Sa ilang bahagi ng South Africa ay may mga
kaso ng gang-rape sa mga lesbian upang
“mabago” ang sexual orientation nila. Ayon sa
United Nations Human Rights Council, may
mga kaso na ang karahasan ay mula rin sa
kamag-anak ng mga ito.
 Pamahalaan
Pilipinas Others

- Bago mag-1937, ang pamahalaan ay hindi
kinabibilangan ng kababaihan
- Sa Asya, naitala na mula sa 1.6% hanggang
31% ng kababaihan ang nagiging pinuno ng
kanilang bansa
- Sa Saudi Arabia, hanggang ngayon ay hindi
pa rin maaaring bumoto

Diskriminasyon
- Pag-uuri , eksklusyon, o restriksyon batay sa lahi, kasarian, estado sa lipunan, o kasarian

Diskriminasyong Pangkasarian
- Pag-uuri , eksklusyon, o restriksiyon batay sa kasarian na naglalayon o nagiging sanhi ng
hindi pagkilala, paggalang, at pagtamasa ng mga karapatan o kalayaan ng isang
indibidwal

Karahasan
- Sinasadyang paggamit ng lakas o pwersang pisikal o kapangyarihan

8 Halimbawa ng Diskriminasyon at Karahasan na Pangkasarian

1. Gender Gap
- Tinatawag ding ‘gender pay gap’
- Tumutukoy sa magkaibang sahod ng lalaki at babae sa parehas na trabaho o
posisyon
- Hal. pagkakaroon ng mas malaking responsibilidad at promosyon ng lalaki kaysa
babae

2. Pagbabawal Magmaneho
- Mula 1957, ipinagbabawal ng Saudi Arabia ang pagmamaneho sa mga babae
- Pagkalipas ng 60 taon, saka lamang nabigyang karapatang magmaneho ang
kababaihan ayon sa kautusan ni Haring Saud noong 2018

3. Restriksiyon sa Kasuotan
- Ilang konserbatibong bansa sa mundo ay nagtakda ng kasuotan sa mga kababaihan
gaya ng Saudi Arabia, Gambia, Sudan, at North Korea

4. Walang Pahintulot sa Paglalakbay

- Ang pagkuha ng pasaporte at pagbiyahe sa ibang bansa ay kailangan ng permiso
mula sa tagapag-alaga o guardian na karaniwang ang ama, kapatid na lalaki, o
asawa, tulad sa Saudi Arabia.

5. Honor Killing o Shame Killing

 - Pagpatay sa babaeng miyembro ng pamilya sa paniniwalang ito ay nagdulot ng
kahihiyan o lumabag sa prinsipyo, paniniwala, o relihiyon ng kanilang komunidad
- Maiuugat ang ganitong gawain sa kakulangan ng edukasyon at hindi epektibong
pamamahala ng mga pook rural
- Hal. Si Qandeel Balcoh, isang modelo at artista mula Pakistan; noong July 15,
2016, sa edad na 26, siya’y pinatay ng kanyang kapatid na si Waseem Ali sa
paniniwala na siya ay nagdala ng kahihiyan sa pamilya

6. Female Genital Mutilation (FGM)

- Pagtatanggal ng bahagi ng ari ng babae dahil sa tradisyon
- Walang benepisyong pangkalusugan; posibleng magdulot ng urinary tract infection
(UTI), kawalan ng kakayahang magbuntis, matinding pagdurugo, komplikasyon sa
pagdadalang tao, o pagkamatay
- Upang matigil ang ganitong gawain, naisabatas ang Prohibition of Female Genital
Mutilation Act 2010 sa Uganda, 2011 sa Kenya, at noong 1998 sa Tanzania

7. Female Infanticide
- Pagpatay sa sanggol na babae
- Ayon sa pag-aaral ng Asian Centre for Human Rights, isang NGO sa Delhi, India,
ang pagkakaroon ng anak na lalaki kaysa babae ang pangunahing dahilan nito
- Itinuturing na pabigat ang kababaihan sa Timog Asya dahil sa sistema ng ‘dowry’.

8. Kawalan ng Legal na Karapatan

- Ang panggagahasa ng asawang lalaki ay hindi itinuturing na krimen sa Afghanistan,
Algeria, China, Bangladesh, Haiti, Libya, Morocco, Saudi Arabia, UAE, at Yemen
- Sa Middle East, mahina ang batas sa diborsyo; kinakailangan ng testigo upang
maisampa ang kaso

7 Deadly Sins Against Women

1. Rape at incest
1. Sexual harassment
2. Domestic violence
3. Sex trafficking, white slavery, at prostitution
4. Sexual discrimination in workplace
5. Inaccessibility or limited access to maternal health and childcare
6. Violence as a result of state oppression

Pang-aabuso at Karahasan Laban sa Kababaihan

- Pisikal (hal. pananampal)
- Sikolohikal (hal. pagbabanta)
- Sekswal (hal. panghihipo)
- Pinansyal na Pang-aabuso (pagkuha ng sahod/pera, hindi pag sustento)

CEDAW
- Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women
 - Bill of Rights ng kababaihan o International Bill for women
- Kilala rin bilang The Women’s Convention o United Nations Treaty for the Rights of Women
- Inaprubahan ng United Nations General Assembly ang CEDAW noong Dec. 18 1979,
kasabay ng pagdiriwang ng UN Decade for Women
- Pumirma ang Pilipinas sa CEDAW noong July 15, 1980, at niratipika ito noong August 5,
1981
- Kasunod ng UN Convention of the Rights of the Child (UNCRC), ang CEDAW ang
pangalawang kasunduan na may pinakamaraming bansang nagratipika
- (niratipika - nag-apruba o pumirma sa isang kasunduan bilang tanda ng legal na pagkilala
ng isang bansa rito)

Layunin ng CEDAW
- Itaguyod ang tunay na pagkakapantay-pantay sa kababaihan
- Prinsipyo ng obligasyon ng Estado: may responsibilidad ang estado sa kababaihan na
kailanma’y hindi nito maaaring bawiin
- Ipinagbabawal ang lahat ng aksyon o patakarang umaagrabyado sa kababaihan, maging
anuman ang layunin ng mga ito
- Atasan ang State Parties na sugpuin ang anumang paglabag sa karapatan ng kababaihan
hindi lamang ng mga institusyon at opisyal ng gobyerno, kundi gayundin ng mga
pribadong indibidwal o grupo
- Kinilala ang kapangyarihan ng kultura at tradisyon sa pagpigil ng karapatan ng babae, at
hinahamon ang state parties na baguhin ang mga stereotype, kostumbre, at mga gawain
na nagdidiskrimina sa babae

Inaasahan sa mga State Parties sa Pagpirma sa CEDAW

- Ipawalang bisa ang lahat ng batas at mga nakagawiang nagdidiskrimina
- Ipatupad lahat ng patakaran para wakasan ang diskriminasyon at maglagay ng mga
epektibong mekanismo at sistema kung saan maaaring humingi ng hustisya ang babae sa
paglabag ng kanilang karapatan
- Itaguyod ang pagkakapantay-pantay sa pamamagitan ng iba’t ibang hakbang, kondisyon,
karampatang aksyon
- Gumawa ng pambansang ulat kada 4 na taon tungkol sa mga isinagawang hakbang para
matupad ang mga tungkulin sa kasunduan

Violence Against Women na Tinutugunan ng Pamahalaan

1. Pang-aabuso sa damdamin
2. Paghawak ng pera
3. Pang-aabusong sekswal
4. Sinisisi ang babae
5. Ginagamit ang mga bata
6. Dahil siya ay lalaki
7. Pagbabanta
8. Paghihiwalay

Mga Batas:
RA 9262 o Anti-Violence Against Women and their Children Act of 2004
- Nagbibigay proteksyon sa kababaihan at kanilang mga anak laban sa karahasan
- Kababaihan sa ilalim ng RA 9262:
1. Kasalukuyan o dating asawang babae
2. May kasalukuyan o nakaraang relasyon sa lalaki
3. Nagkaroon ng anak sa karelasyon
- Anak sa ilalim ng RA 9262:
1. Mga anak ng babaeng inabuso
2. Mga anak na wala pang 18 y/o, lehitimo man o hindi
3. Mga anak na nasa 18 y/o at pataas na walang kakayahan na alagaan o
ipagtanggol ang sarili (hal. anak na physically disabled)
- Parusa:
- Maaaring makulong ng mula isang buwan hanggang anim na taon at magbabayad
ng humigit kumulang na PHP 300,000, at mag-undergo ng psychological evaluation.

RA 9710 o Magna Carta for Women

- Isinabatas noong July 8, 2008
- Layunin na itaguyod ang pagkakapantay-pantay ng mga babae at lalaki sa lahat ng bagay
- Alinsunod sa mga batas ng Pilipinas at mga pandaigdigang instrumento, lalo na ng CEDAW
- Mga Saklaw:
- Lahat ng Pilipinong babae, anuman ang edad, pinag-aralan, trabaho, propesyon,
relihiyon, uri, o ethnicity
- Tinatawag na marginalized women ang mga babaeng mahirap o nasa hindi panatag na
kalagayan
- Tinatawag na women in especially difficult circumstances ang mga babaeng nasa panganib
na kalagayan o masikip na katayuan tulad ng biktima ng pang-aabuso at armadong
sigalot
- Parusa:
- Section 41: The person directly responsible for the violation as well as the head of
the agency or local chief executive shall be held liable under this Act. If the violation
is committed by a private entity or individual, the person directly responsible for the
violation shall be liable to pay damages.

RA 8187 o Paternity Leave Act

- Ang bawat empleyadong lalaki sa pribado at pampublikong sektor ay pinapayagang
lumiban sa loob ng 7 na araw ngunit pagkakalooban pa rin siya ng sweldo (paid leave)
- Para lamang sa mga lalaking kasal
- Parusa:
- Section 5: Any person, corporation, trust, firm, partnership, association or entity
found violating this Act or the rules and regulations promulgated thereunder shall
be punished by a fine not exceeding Twenty-five thousand pesos (P25,000) or
imprisonment of not less than thirty (30)days nor more than six (6) months.

Other Acronyms:
 - Amnesty International: organisasyong patuloy na nakikipaglaban para sa kapakanan ng
mga kababaihan sa mundo
- UNIFEM (United Nations Development Fund for Women): organisasyong nagbibigay
teknikal at pinansyal na tulong sa mga kababaihan
- GABRIELA: grupo ng mga kababaihan na nagsusulong ng pantay na karapatan sa
Pilipinas, na nagkaroon na rin ng pangalan sa pulitika

Yogyakarta Principle