CZASOWNIKI – ODMIANA W CZASIE TERAŹNIEJSZYM

Slovesa – časování v přítomném čase

Podzieliliśmy czasowniki na pięć grup. Do każdej grupy zostały

zakwalifikowane czasowniki ze względu na zakończenie czasowników w bezokoliczniku:

 grupa I – zakończenie -at

 grupa II – zakończenie -it, -et, -ět
 grupa III – zakończenie -ovat
 grupa IV – zakończenie -nout
 grupa V – „dziwne” czasowniki

grupa I grupa II grupa III grupa IV grupa V

bezokolicznik dělat prosit studovat tisknout otevřít

já dělám prosím studuju tisknu otevřu

ty děláš prosíš studuješ tiskneš otevřeš

on, ona, ono dělá prosí studuje tiskne otevře

my děláme prosíme studujeme tiskneme otevřeme

vy děláte prosíte studujete tisknete otevřete

oni, ony, ona dělají prosí studujou tisknou otevřou

Przykłady innych czasowników, które należą do powyższych grup:

 grupa I: čekat, odpočívat, zpívat
 grupa II: bydlet, vidět, vařit
 grupa III: potřebovat, děkovat, pracovat
 grupa IV: poslechnout si
 grupa V: nést, číst, psát, jít, jet…
 Kiedy będą Państwo poznawać nowe czasowniki najtrudniejsze będzie
dopasowanie ich do powyższych grup.
 Zdecydowana większość czasowników z grup I, II, III i IV nie sprawia problemów  -
zakończenie bezkolicznika pozwala przporządkować je do grup z łatwością 
 Najtrudniej rozpoznać, jakie czasowniki należą do grupy V. Ich zakończenia mogą być
bardzo różne – najczęściej znajdą się tu czasowniki jednosylabowe, ale nie tylko…
Nie można zatem nic wnioskować z końcówki bezokolicznika .
Nie pozostaje nic innego niż nauczyć się tych najczęściej używanych na pamięć.

DOBRA INFORMACJA!

Proszę przyjrzeć się kocówkom odmiany w grupie IV i V – są identyczne!

Zakończenia w grupie III są do nich bardzo podobne 

UWAGA! WYJĄTKI!

Niektóre czasowniki mają zakończenie typowe dla znanej nam już grupy jednak odmieniają się
według innego wzoru:
na przykład: chápat – zgodnie z klasyfikacją czasownik powinien należeć do grupy I, jednak
odmienia się tak, jak czasowniki z grupy IV.
 UWAGA! „DZIWNE” CZASOWNIKI!
Formy bezokolicznika niektórych czasowników mogą jeszcze bardziej nas zmylić. Takie
czasowniki trzeba zapamiętać i nauczyć się ich odmiany.
na przykład:
 brát – grupa V – já beru brać
 číst – grupa V – já čtu czytać
 jet – grupa V – já jedu jechać
 jíst – grupa II – já jím jeść
 jít – grupa V – já jdu iść
 mít – grupa I – já mám mieć
 mýt – grupa V – já myju myć
 nést – grupa V – já nesu nieść
 pít – grupa V – já piju pić
 psát – grupa V – já píšu pisać
 spát – grupa II – já spím spać
 stát – grupa II – já stojím stać
 žít – grupa V – já žiju żyć

UWAGA! STRATA DŁUGOŚCI!

Proszę zauważyć, że często w czasowniki jednosylabowe mają długą samogłoskę.
Bardzo często (ale nie zawsze) podczas odmiany w czasie teraźniejszym długie samogłoski
się skracają (czyli nie ma już nad nimi kreseczki).

Na przykład:
žít – žiju
pít – piju
mýt - myju
 Kilka uwag dotyczących odmiany czasowników w czasie teraźniejszym:

 Proszę zwrócić uwagę na długie samogłoski w końcówkach odmiany w grupie I i II

o grupa I:
 w liczbie pojedynczej i w 1 i 2 osobie liczby mnogiej zawsze długa
będzie samogłoska á (czyli zawsze będzie nad nią kreseczka)
 w 3 osobie liczby mnogiej następuje zmiana! Samogłoska a jest krótka
(bez kreski), długość przechodzi nad końcowe í.

o grupa II:
 we wszystkich osobach liczby pojedynczej i mnogiej występuje długie í.
 proszę zauważyć, że zakończenie 3 osoby liczby pojedynczej i mnogiej
jest takie samo! Bez kontekstu nie da się stwierdzić, czy dana forma
czasownika oznacza liczbę pojedynczą czy mnogą.

UWAGA! CZASOWNIKI Z GRUPY II!

Zgodnie z powyższą tabelą zakończenie czasowników w 3 osobie liczby pojedynczej i mnogiej
jest takie samo. Są jednak słowa, które mogą nas zaskoczyć:

Niektóre czasowniki mogą mieć dwie końcówki w 3 osobie liczby mnogiej: -í oraz -ějí
na przykład:
umět – oni umí lub oni umějí
rozumět – oni rozumí lub oni rozumějí
W tej sytuacji obie końcówki są poprawne 
Niektóre czasowniki mają w 3 osobie liczby mnogiej tylko jedno zakończenie – inne
niż w prezentowanych powyżej tabelach (inne niż 3 os. l.poj.)
na przykład:
vědět – oni vědí te czasowniki trzeba zapamiętać
jíst – oni jedí - razem z formą 3 os. l.mn.
 CIEKAWOSTKA! GRUPA III!
 W powyższej tabeli można odnaleźć następujące zakończenia odmiany:
-uju -ujeme
-uješ -ujete
-uje -ujou
Czasowniki z takimi końcówkami są formami używanymi w codziennym życiu.

 W literaturze (oraz gramatykach) a także w starszych podręcznikach spotkają się

Państwo również z innymi (choć podobnymi) zakończeniami:
-uji -ujeme
-uješ -ujete

-uje -ují
Różnica dotyczy 1 osoby liczby pojedynczej i 3 osoby liczby mnogiej.
Dziś takie formy uznawane są za bardzo literackie, wręcz książkowe.
zatem:
 já studuju, oni studujou – będzie formą „zwyczajną”, codzienną
 já studuji, oni studují – będzie formą książkową (również poprawną)

 Wyjątek stanowi czasownik děkovat – forma pierwszej osoby liczby pojedynczej děkuji
jest w powszechnym użyciu tak jak forma děkuju.

Na naszym kursie będziemy posługiwać się formami „codziennymi“ 