5 - 54 - MSB02 Projekt Koncepcyjny

KONSTRUKCJE STALOWE
W EUROPIE
Wielokondygnacyjne
konstrukcje stalowe
Część 2: Projekt koncepcyjny
Wielokondygnacyjne
konstrukcje stalowe
2 - ii
PRZEDMOWA
Niniejsza publikacja stanowi drugą część przewodnika projektanta zatytułowanego
Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe.
Przewodnik Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe składa się z 10 następujących

rozdziałów:
Część 1: Poradnik architekta
Część 3: Oddziaływania
Część 4: Projekt wykonawczy
Część 5: Projektowanie połączeń
Część 6: Inżynieria pożarowa
Część 7: Wzorcowa specyfikacja konstrukcji
Część 8: Opis kalkulatora do obliczania nośności elementów konstrukcyjnych
Część 9: Opis kalkulatora do obliczania nośności połączeń prostych
Część 10: Wskazówki dla twórców oprogramowania do projektowania belek
zespolonych
Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe to jeden z dwóch przewodników projektanta.

Drugi przewodnik nosi tytuł Jednokondygnacyjne konstrukcje stalowe.
Obydwa przewodniki projektanta powstały w ramach europejskiego projektu

„Wspieranie rozwoju rynku kształtowników na potrzeby hal przemysłowych i niskich
budynków (SECHALO) RFS2-CT-2008-0030”.
Przewodniki projektanta zostały opracowane pod kierownictwem firm ArcelorMittal,

Peiner Träger oraz Corus. Treść techniczna została przygotowana przez ośrodki
badawcze CTICM oraz SCI współpracujące w ramach joint venture Steel Alliance.
2 - iii
2 - iv
Spis treści
Nr strony
PRZEDMOWA iii
STRESZCZENIE vi
1 WPROWADZENIE: PROJEKTY KONSTRUKCYJNE W OGÓLNYCH
PROJEKTACH BUDOWLANYCH 1
1.1 Hierarchia decyzji projektowych 2
1.2 Wymagania klienta 3
1.3 Kwestie ekonomiczne 6
1.4 Plan budowy 7
1.5 Zrównoważony rozwój 8
2 ZALETY KONSTRUKCJI STALOWYCH 12
2.1 Szybkość budowy 12
2.2 Proces budowlany 13
2.3 Duże rozpiętości oraz integracja instalacji 14
2.4 Lekkie konstrukcje oraz efektywność wykorzystania zasobów 16
2.5 Korzyści wynikające z możliwości adaptacji 16
3 ANALIZA PRZYPADKÓW DOTYCZĄCA WIELOKONDYGNACYJNYCH
KONSTRUKCJI STALOWYCH 17
3.1 Budynek biurowy, Bishops Square, Londyn 17
3.2 Le Sequana, Paryż 19
3.3 Luksemburska Izba Handlowa 20
3.4 Kings Place, Kings Cross, Londyn 21
3.5 Centrala firmy Kone, Helsinki 23
3.6 AM Steel Centre, Liege 24
4 ANATOMIA PROJEKTU BUDYNKU 26
4.1 Siatki stropowe 26
4.2 Koordynacja wymiarowa 28
4.3 Opcje konstrukcyjne wpływające na stateczność 30
4.4 Słupy 32
4.5 Opcje konstrukcyjne systemów stropów 34
4.6 Czynniki wpływające na układ konstrukcji 39
4.7 Konstrukcja — integracja instalacji technicznej 41
5 SYSTEMY STROPÓW 44
5.1 Konstrukcja zespolona 44
5.2 Belki zespolone i płyty zespolone ze stalową blachą profilowaną 45
5.3 Belki zespolone o dużej rozpiętości z otworami w środniku 50
5.4 Ażurowe belki zespolone z płytą zespoloną i stalową blachą profilowaną 53
5.5 Belki zespolone z prefabrykowanymi płytami betonowymi 56
5.6 Jednorodne belki z płytami prefabrykowanymi 60
5.7 Belki zintegrowane z prefabrykowanymi płytami betonowymi 62
5.8 Belki asymetryczne i wysoka blacha profilowana 65
5.9 Połączenia belek 67
6 POZOSTAŁE ZAGADNIENIA PROJEKTOWE 70
6.1 Oddziaływania wyjątkowe 70
6.2 Dynamika stropu 73
6.3 Ochrona przed korozją 74
6.4 Wpływ temperatury 75
6.5 Ochrona przeciwpożarowa 76
6.6 Właściwości akustyczne 77
6.7 Efektywność energetyczna 78
6.8 Okładziny 79
LITERATURA 83
2-v
STRESZCZENIE
W niniejszej publikacji podano niezbędne informacje pomocne w wyborze i zastosowaniu
konstrukcji stalowych na etapie projektu koncepcyjnego nowoczesnych budynków
wielokondygnacyjnych. Głównym przedmiotem zainteresowania są budynki handlowe,
ale te same informacje można również wykorzystać w innych sektorach. Informacje
zostały przedstawione w postaci strategii projektowej, anatomii projektu budynku oraz
systemów konstrukcyjnych powiązanych z budynkami wielokondygnacyjnymi. Niniejsza
publikacja dotycząca projektu koncepcyjnego konstrukcji wielokondygnacyjnych
uzupełnia inne części przewodnika.
Wykorzystanie konstrukcji zespolonych o dużej rozpiętości jest uznawane za bardzo

ważny krok w kierunku szerszego wykorzystania stali w budynkach wielokondyg-
nacyjnych — z tego powodu takie formy konstrukcji zostały podkreślone w niniejszej
publikacji. Promowane są belki ażurowe oraz perforowane kształtowniki, jako
rozwiązania zintegrowane umożliwiające uzyskanie dużych rozpiętości bez zwiększania
całkowitej wysokości stropu. Dzięki konstrukcjom o dużej rozpiętości uzyskuje się
przystosowalne przestrzenie pozbawione słupów oraz ograniczenie fundamentów.
Zastosowanie belek zintegrowanych jest również korzystne wówczas, gdy wysokość
belki jest zminimalizowana, tak jak w przypadku prac renowacyjnych. Omówiono
również inne rodzaje konstrukcji stropów, takie jak prefabrykaty betonowe.
Zawarte w tabelach dane służą do wstępnego projektowania różnych systemów

konstrukcyjnych, z typowymi układami, wymiarami oraz wytycznymi dotyczącymi
kluczowych zagadnień projektowych.
2 - vi
1 WPROWADZENIE: PROJEKTY
KONSTRUKCYJNE W OGÓLNYCH
PROJEKTACH BUDOWLANYCH
W budynkach wielokondygnacyjnych na projekt głównej konstrukcji budynku

w zdecydowany sposób wpływa wiele zagadnień zdefiniowanych poniżej:
 Konieczność zapewnienia rozpiętości stropów w świetle (bez podpór) w celu
zapewnienia większej przestrzeni użytkowej
 Wybór systemu okładzin
 Wymagania planowania, które mogą ograniczać wysokość budynku oraz
maksymalną wysokość między stropami
 Strategia rozmieszczenia instalacji oraz efektywna integracja instalacji w budynku
 Warunki na miejscu budowy narzucające układ i rozmieszczenie fundamentów
 Ograniczenia w transporcie dźwigowym oraz przestrzeń do składowania
materiałów i komponentów
 Szybkość wznoszenia konstrukcji, która może wpływać na liczbę wykorzy-
stywanych komponentów oraz proces montażu.
Badania wykazują, że koszt konstrukcji budynku stanowi na ogół tylko 10%
całkowitego kosztu budowy — natomiast wybór struktury fundamentów, instalacji
oraz okładzin ma często większe znaczenie[1]. W rzeczywistości projekt budynku
stanowi syntezę zagadnień architektonicznych, konstrukcyjnych, instalacyjnych,
logistycznych oraz związanych z wykonalnością projektu. Ramy stalowe idealnie
nadają się do konstruowania nowoczesnych wielokondygnacyjnych budynków
handlowych, takich jak przedstawiony na rysunku 1.1.
Rysunek 1.1 Nowoczesny budynek handlowy ze stali
2-1
1.1 Hierarchia decyzji projektowych

Opracowanie jakiejkolwiek propozycji projektu budowlanego wymaga podjęcia
szeregu skomplikowanych decyzji projektowych, które są ze sobą powiązane.
Proces powinien zaczynać się od jasnego zrozumienia wymagań klienta oraz
lokalnych warunków lub przepisów. Pomimo złożoności, możliwe jest określenie
hierarchii decyzji projektowych, jak pokazano na rysunku 1.2.
Po pierwsze wymagania planowania prawdopodobnie zdefiniują ogólny kształt

budynku, który będzie również obejmować takie aspekty, jak oświetlenie
naturalne, wentylację oraz instalacje. Główne decyzje projektowe wymagające
ścisłej współpracy z klientem są następujące:
 Wysokość strefy stropowej oraz ogólna strategia integracji konstrukcji
z instalacjami
 Konieczność zaprojektowania specjalnych układów konstrukcyjnych
w przestrzeniach publicznych lub ciągach komunikacyjnych
 Zabezpieczenie pewnych tolerancji pomiędzy konstrukcją a instalacjami,
aby umożliwić ich późniejszą adaptację
 Korzyści płynące z zaprojektowania konstrukcji o większej rozpiętości,
przy poniesieniu nieznacznych kosztów dodatkowych, w celu zwiększenia
elastyczności układu.
Na podstawie wytycznych projektowych przygotowywany jest projekt koncep-

cyjny, który jest następnie analizowany przez zespół projektowy i klienta. Jest to
wczesny interakcyjny etap, na którym podejmowane są istotne decyzje wpływające na
koszt oraz wartość finalnego projektu. Ścisła współpraca z klientem jest niezbędna.
Przykłady:
Wymiary, siatki stropowe

Planowanie Przepisy lokalne i krajowe
Warunki lokalne
Systemy konstrukcyjne
Strategia konserwacji
Projekt koncepcyjny
Strategia ochrony przeciwpożarowej
Fundamenty
Projekt wykonawczy Konstrukcja — rama i stropy

— stalowe elementy Konstrukcja — integracja instalacji
konstrukcyjne Ochrona przeciwpożarowa
Projekt wykonawczy
— połączenia, Połączenia
powierzchnie Połączenia okładzin
przylegania
Rysunek 1.2 Hierarchia decyzji projektowych
2-2
Po uzgodnieniu projektu koncepcyjnego przystępuje się do opracowywania

projektu wykonawczego budynku oraz jego komponentów — wówczas
intensywność bezpośrednich kontaktów z klientem jest mniejsza. Połączenia
oraz powierzchnie przylegania komponentów są często szczegółowo ustalane
przez producenta lub wyspecjalizowanego konstruktora, ale główny architekt
powinien orientować się w tych szczegółach.
1.2 Wymagania klienta

1.2.1 Wymagania przestrzenne
Wymagania klienta mogą zostać określone, po pierwsze przez ogólne fizyczne
parametry budynku np. przez liczbę użytkowników oraz zakres ich funkcji,
moduły projektowe lub wysokości między stropami. Minimalne obciążenia
stropów oraz okresy ognioodporności zdefiniowano w przepisach krajowych,
ale klient może chcieć określić wyższe wymagania.
Przykłady ogólnych wymagań klienta:

Zagęszczenie użytkowników 1 osoba na 10 do 15 m2
Powierzchnia użytkowa: Powierzchnia całkowita: zazwyczaj od 80 do 90%
Wysokość między stropami od 3,6 m do 4,2 m
Wysokość między podłogą a sufitem zazwyczaj od 2,7 m do 3 m
Moduł projektowy od 1,2 m do 1,5 m
Obciążenie użytkowe od 2,5 do 7,5 kN/m2
Ognioodporność od R60 do R120
Wysokość między stropami jest kluczowym parametrem, na który wpływają

wymagania planowania dotyczące całkowitej wysokości budynku, naturalnego
oświetlenia, kosztu okładzin oraz innych kwestii.
1.2.2 Wymagania dotyczące instalacji

Pozostałe wymagania klienta mogą zostać określone w dziale „obsługa techniczna”,
który obejmuje zagadnienia związane z technologią informacyjną, a także inne
zagadnienia związane z komunikacją, jako dodatek do kwestii związanych
z wentylacją, oświetleniem oraz innymi wymogami dotyczącymi obsługi
technicznej. W większości projektów budynków usytuowanych w centralnej części
miasta klimatyzacja oraz chłodzenie klimatyzacyjne są niezbędne, ponieważ
hałas ogranicza możliwość korzystania z naturalnej wentylacji. Na obszarach
podmiejskich oraz wiejskich może być preferowana wentylacja naturalna.
Wymagania projektowe dotyczące instalacji budynku są zazwyczaj określane

w przepisach kraju, w którym jest konstrukcja jest budowana, oraz są uzależnione
od środowiska zewnętrznego i wewnętrznego.
Typowe przykłady wymagań klienta dotyczących projektowania podstawowych

instalacji budynku:
Dopływ świeżego powietrza 8–12 litrów na sekundę na osobę
Temperatura wewnętrzna 22C  2C
2-3
Obciążenie chłodnicze 40–70 W/m2

Izolacja cieplna (ściany) U < 0,35 W/m2K
Układy transmisji danych umieszczane są zwykle pod podłogą podniesioną,

aby ułatwić dostęp użytkownikom oraz przyszłe modyfikacje. Pozostałe instalacje
są zazwyczaj umieszczane pod stropem nad sufitem. Może dojść do bardzo
dużego zagęszczenia instalacji i podczas minimalizacji całkowitej wysokości
wymaganej do umieszczenia zarówno konstrukcji, jak i instalacji korzystnym
może być rozwiązanie zintegrowane, takie jak te pokazane na rysunku 1.3.
Rysunek 1.3 Instalacje zintegrowane z ażurową belką stropową
1.2.3 Obciążenie stropu

Obciążenia stropów podano w przepisach krajowych lub w normie EN 1991-1-1.
Wartości minimalne mogą zostać zwiększone w wyniku wymagań klienta.
Obciążenie stropu składa się z trzech głównych elementów:
 Obciążenia użytkowego z uwzględnieniem ścian działowych
 Sufitu i instalacji oraz podniesionej podłogi
 Ciężaru własnego konstrukcji
Obciążenie użytkowe uzależnione jest od przeznaczenia budynku, a zakres

obciążeń obliczeniowych wynosi od 2,0 do 7,5 kN/m2, jak przedstawiono
w tabeli 1.1 pochodzącej z Tabeli 6.2 normy EN 1991-1-1. Obciążenia użytkowe
stropów należy pobrać z Tabeli 6.1 oraz Tabeli 6.2 umieszczonych w normie
EN 1991-1-1. W §6.3.1.2(8) podano tolerancje dla przenośnych ścian działowych
w zakresie od 0,5 kN/m2 do 1,2 kN/m2. Kolejna wartość 0,7 kN/m2 jest generalnie
dozwolona dla sufitu, instalacji oraz podniesionej podłogi.
W przypadku belek obwodowych należy uwzględnić obciążenie wywierane

przez ściany elewacyjne oraz wykończenia wewnętrzne, które mogą wahać się
od 3–5 kN/m w przypadku okładzin lekkich przez 8–10 kN/m w przypadku
muru ceglanego do 10–15 kN/m w przypadku prefabrykowanych płyt betonowych.
2-4
Ciężar własny typowego stropu zespolonego wynosi od 2,8 do 3,5 kN/m2,

co stanowi jedynie około 50% ciężaru płaskiej płyty żelbetowej o grubości
200 mm. Ciężar własny prefabrykowanej betonowej płyty kanałowej oraz
nadbetonu wynosi zazwyczaj od 3,5 do 6,5 kNm2 dla podobnej rozpiętości.
Inne typowe ciężary i masy podano w tabeli 1.2.
Tabela 1.1 Typowe obciążenia użytkowe w biurach (kN/m2)

Kategoria normy Obciążenie Ściany Sufit,
Zastosowanie
EN 1991-1-1 użytkowe działowe instalacje itp.
B Biura — ogólnie 2,0–3,0 0,5–1,2 0,7
C1 Powierzchnie, na 2,0–3,0 0,5–1,2 0,7
których znajdują się
stoły
C2 Powierzchnie ze 3,0–4,0 0,5–1,2 0,7
stałymi miejscami
siedzącymi
C3 Powierzchnie 3,0–5,0
dostępne dla dużej
liczby osób
C5 Powierzchnie 5,0–7,5
dostępne dla wielkiej
liczby osób
Tabela 1.2 Typowe ciężary i masy elementów budynku

Element Typowy ciężar
albo masa
Prefabrykaty (rozpiętość 6 m, zaprojektowane na obciążenia użytkowe od 3,5 do 4,5 kN/m2
wynoszące 5 kN/m2)
Płyta zespolona (beton o zwykłej masie i grubości 140 mm) od 2,8 do 3,5 kN/m2
Płyta zespolona (beton lekki o grubości 130 mm) od 2,1 do 2,5 kN/m2
Instalacje (oświetlenie) 0,25 kN/m2
Sufity 0,1 kN/m2
Konstrukcja stalowa (niska: od 2 do 6 kondygnacji) od 35 do 50 kg/m2
Konstrukcja stalowa (średnia wysokość: od 7 do 12 kondygnacji) od 40 do 70 kg/m2
1.2.4 Obciążenie zewnętrzne

Dachy są poddawane obciążeniom użytkowym zawartym w normie EN 1991-1-1;
wynoszą one zazwyczaj 0,4 lub 0,6 kN/m2.
Dachy są również narażone na obciążenia śniegiem, które powinny być

określane na podstawie normy EN 1991-1-3.
Obciążenia wiatrem należy obliczać według normy EN 1991-1-4.
Metody określania tych obciążeń omówiono w innych dokumentach z tej serii[2].
2-5
1.3 Kwestie ekonomiczne

1.3.1 Koszt budowy
Analiza kosztów budowy typowego budynku biurowego[1] jest w przybliżeniu
następująca:
Fundamenty 5–15%
Nadziemna część konstrukcji budynku oraz stropy 10–15%
Okładzina oraz pokrycie dachowe 15–25%
Instalacje (mechaniczna oraz elektryczna) 15–25%
Instalacje (sanitarna oraz pozostałe instalacje) 5–10%
Wykończenia, ściany działowe oraz stałe elementy wyposażenia 10–20%
Prace przygotowawcze (zarządzanie budową) 10–15%
Prace przygotowawcze obejmują koszty związane z zarządzaniem budową oraz

urządzeniami sterującymi, łącznie z dźwigami, magazynem oraz sprzętem.
Przygotowanie budowy może się różnić w zależności od skali projektu
i w przypadku konstrukcji stalochłonnych dopuszczalny jest często 15%
odsetek całkowitego kosztu. Wartość ta obniża się do 12% w przypadku
prowadzonej na większą skalę prefabrykacji poza miejscem budowy. Koszt
nadziemnej części konstrukcji budynku czyli szkieletu konstrukcji rzadko jest
większy niż 10% całkowitego kosztu, ale ma istotny wpływ na inne koszty. Na
przykład zmniejszenie wysokości między sufitem a stropem o 100 mm może
przynieść 2,5% oszczędności w koszcie położenia okładziny (co stanowi
równowartość 0,5% oszczędności w całkowitym koszcie budowy).
1.3.2 Zalety konstrukcji stalowych

Konstrukcje stalowe zapewniają wiele korzyści klientom/użytkownikom, w tym:
 Przestrzenie bezsłupowe pozwalające na elastyczność w sposobie użytkowania
 Łatwość rozbudowy i adaptacji w przyszłości, łącznie z koniecznością
powtórnego montażu instalacji
 Różne systemy okładzin oraz pokryć dachowych
 Długi projektowany okres użytkowania i łatwość konserwacji
 Efektywna energetycznie konstrukcja.
Te zalety konstrukcji stalowych omówiono w rozdziale 2.
2-6
1.3.3 Koszt posiadania/użytkowania

Szacuje się, że całkowity koszt eksploatacji budynku w ciągu 60-letniego
projektowanego okresu użytkowania budynku może być od 3 do 5 razy wyższy niż
koszt początkowej konstrukcji. Główne komponenty kosztów długoterminowych
obejmują:
 Bezpośrednie koszty ogrzewania, oświetlenia, klimatyzacji
 Odświeżanie wnętrz; drobne remonty co 3–5 lat; generalne remonty
co 10–20 lat
 Wymiana instalacji: średnio co 15–20 lat
 Prawdopodobne ponowne położenie okładziny budynku po 25–30 latach
Zgodnie z wymogami Europejskiej dyrektywy dotyczącej oszczędzania energii

w budynkach wymaga się, aby budynki biurowe posiadały tzw. paszport
energetyczny definiujący zużycie energii oraz działania prowadzące do
oszczędzania energii. Wiele nowoczesnych budynków projektuje się mając na
uwadze środki umożliwiające oszczędność energii, w tym dwuwarstwowe
elewacje, pojemność cieplna i kominy umożliwiające wentylację naturalną
oraz fotowoltaika w pokryciu dachowym.
1.4 Plan budowy

Na rysunku 1.4 przedstawiono typowy plan budowy średniego biurowca. Jedną
z zalet konstrukcji stalowych jest to, że w początkowym okresie przygotowania
miejsca budowy oraz budowy fundamentów jest wystarczająco dużo czasu na
produkcję zestawów elementów konstrukcji stalowych poza miejscem budowy.
Jest to budowa w tzw. trybie „szybkiej ścieżki”.
Montaż głównej konstrukcji oraz stropów stanowi zajmuje około 20–25%

całkowitego czasu trwania budowy, ale jego zakończenie pozwala na wczesne
rozpoczęcie prac okładzinowych oraz instalacyjnych. To właśnie z tych
powodów konstrukcje stalowe uzyskują znaczną przewagę w szybkości
budowy, ponieważ jest to w gruncie rzeczy „sucha” budowa z wykorzystaniem
elementów prefabrykowanych.
W typowych projektach budowlanych oszczędności w okresie budowy

z wykorzystaniem konstrukcji stalowych, w porównaniu z budową z wykorzy-
staniem innych materiałów, mogą wynosić od 5% do 15%, w zależności
stopnia wykorzystania prefabrykacji. Główną zaletą planu w stosunku do
konstrukcji betonowych jest zbudowanie wodoszczelnych przegród zewnętrznych
budynku na wczesnym etapie procesu budowlanego. Korzyści finansowe
wynikające z szybszej budowy są następujące:
 Oszczędności podczas przygotowywania budowy
 Wzrost wydajności w pozostałym okresie budowy
 Zmniejszone płatności z tytułu odsetek
 Wcześniejsze dochody z nowego obiektu.
2-7
Typowe oszczędności kosztów związane z czasem stanowią od 2% do 4%

kosztów całkowitych, czyli znaczną część kosztu nadziemnej części konstrukcji
budynku. Ponadto w przypadku projektów renowacyjnych oraz projektów
polegających na znacznej rozbudowie budynku szybkość budowy oraz
ograniczenie dezorganizacji wpływającej na użytkowników lub sąsiednie
budynki mogą być jeszcze ważniejsze.
Miesiące 0 4 8 12 16 20
Fundamenty
Nadziemna część konstrukcji
budynku
Okładziny
Instalacje
Wykończenia i stałe elementy
wyposażenia
Przekazanie do eksploatacji
Rysunek 1.4 Plan budowy typowego 4–6 kondygnacyjnego stalowego

budynku handlowego
1.5 Zrównoważony rozwój

Konstrukcja budowana zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju musi
uwzględniać trzy aspekty:
 Kryteria środowiskowe
 Kryteria ekonomiczne
 Kryteria społeczne
Te trzy kryteria są spełniane przez konstrukcje stalowe:
Kryteria środowiskowe
Stal jest jednym z najbardziej odzyskiwanych oraz recyklingowanych materiałów.
Około 84% stali przetwarza się ponownie bez utraty wytrzymałości ani jakości
a 10% ponownie się wykorzystuje. Przedłużenie czasu eksploatacji budynku
jest zwykle znacznie bardziej korzystniejsze niż burzenie konstrukcji. Jest to
ułatwione dzięki zastosowaniu konstrukcji stalowych, ponieważ duże przestrzenie
bezsłupowe zapewniają elastyczność podczas zmian w sposobie użytkowania.
Postęp w produkcji surowców oznacza mniejsze zużycie wody i energii w procesie
produkcji, a także pozwala na znaczną redukcję hałasu i zanieczyszczeń oraz
ograniczenie emisji CO2.
Kryteria ekonomiczne
W przypadku konstrukcji stalowej różne elementy konstrukcyjne łączą się, ę,
tworząc zintegrowaną konstrukcję. Materiały są produkowane, wytwarzane
z części i konstruowane w wydajnych procesach produkcyjnych. Wykorzystanie
materiału jest wysoce zoptymalizowane, a odpady praktycznie wyeliminowane.
Konstrukcje są wykorzystywane we wszystkich obszarach współczesnego
życia, w tym w logistyce, sprzedaży detalicznej, handlu oraz produkcji, tworząc
2-8
infrastrukturę, od której zależne jest społeczeństwo. Konstrukcje stalowe

charakteryzują się niskimi kosztami inwestycyjnymi, optymalnymi kosztami
operacyjnymi i wyjątkową elastycznością użytkowania budynku, a także
wysoką jakością, funkcjonalnością, estetyką i krótkim czasem budowy.
Kryteria społeczne
Wysoki odsetek elementów budynków stalowych produkowanych poza miejscem
budowy oznacza, że warunki pracy są bezpieczniejsze i kontrolowane, a obszar
pracy jest chroniony przed zjawiskami atmosferycznymi. Stałe miejsce
przebywania pracowników przyczynia się do rozwoju społeczności, życia
rodzinnego i kwalifikacji. Stal nie uwalnia żadnych szkodliwych substancji do
otoczenia, a budynki stalowe są solidnym, bezpiecznym rozwiązaniem.
Budynki wielokondygnacyjne
Projektowanie budynków wielokondygnacyjnych jest coraz bardziej zależne
od doktryny zrównoważonego rozwoju, określonej przez takie kryteria jak:
 Efektywne wykorzystywanie materiałów i odpowiedzialne zaopatrywanie
się w materiały
 Eliminacja odpadów w procesach produkcyjnych i budowlanych
 Efektywność energetyczna eksploatowanego budynku, łącznie z poprawą
szczelności
 Środki mające na celu zmniejszenie zużycia wody
 Poprawa komfortu wewnątrz budynku
 Ogólne kryteria zarządzania i planowania, takie jak: powiązanie z transportem
publicznym, estetyka oraz zachowanie wartości ekologicznych.
Budynki wykonane w konstrukcji stalowej można tak zaprojektować, aby

spełniały wszystkie powyższe kryteria. Niektóre zidentyfikowane zalety stali
z perspektywy zrównoważonego rozwoju to:
 Konstrukcje stalowe są solidne i mogą być długo eksploatowane. Konstrukcje
stalowe, których szczegóły zostały prawidłowo ustalone, i które są właściwie
konserwowane mogą być wykorzystywane bez końca
 Około 10% kształtowników stalowych wykorzystuje się ponownie[3]
 95% kształtowników ze stali konstrukcyjnej podlega recyclingowi
 Produkty stalowe mogą potencjalnie zostać zdemontowane i ponownie
wykorzystane, w szczególności komponenty modułowe lub ramy stalowe
 Konstrukcje stalowe są lekkie i nadają się do zastosowania na słabych
podłożach gruntowych oraz nad tunelami
 Stal jest efektywnie wytwarzana w przemysłowych, kontrolowanych

procesach
 Wszystkie odpady są ponownie przetwarzane. Brak odpadów na miejscu
budowy
 Wykonanie budynku w konstrukcji stalowej maksymalnie zwiększa
możliwość i łatwość jego rozbudowy oraz zmiany sposobu jego wykorzystania
2-9
 Przegrody zewnętrzne budynku mogą charakteryzować się wysokim

stopniem izolacji termicznej
 Prefabrykowane systemy konstrukcyjne są szybko montowane i są o wiele
bezpieczniejsze w trakcie realizacji procesów budowlanych
 Montaż konstrukcji stalowych jest bezpieczny, a zabezpieczenia, takie jak
pokazane na rysunku 1.5 wstępnie zamocowane bariery zabezpieczające,
można połączyć z konstrukcją stalową.
W krajach europejskich istnieją różne środki oceny zgodności z zasadami

zrównoważonego rozwoju[4]. Krajowe przepisy budowlane określają minimalne
wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej budynków, które muszą
być spełnione. Wiele budynków wielokondygnacyjnych zaprojektowano
z wykorzystaniem systemów zacieniania oraz aktywnych technologii wytwarzania
energii, takich jak fotowoltaika, jak pokazano na rysunku 1.6.
Dzięki zastosowaniu płyt zespolonych można wykorzystać pojemność cieplną

konstrukcji budynku. Badania wykazały, że do wystarczającego magazynowania
energii w konstrukcji budynku potrzebna jest płyta o wysokości wynoszącej
zaledwie od 50 do 75 mm[5].
Rysunek 1.5 Wstępnie zamocowane bariery zabezpieczające na obwodzie

konstrukcji stalowej
2 - 10
Rysunek 1.6 „Zielony” dach oraz panele fotowoltaiczne zamontowane

na biurowcu w centrum miasta
2 - 11
2 ZALETY KONSTRUKCJI STALOWYCH
W sektorze konstrukcji wielokondygnacyjnych korzyści wynikające

z zastosowania konstrukcji stalowych są w dużej mierze związane z „szybką
ścieżką” procesu budowlanego prowadzącą do wielu korzyści finansowych
i operacyjnych. Liczne innowacje związane z procesem budowlanym jeszcze
bardziej zwiększyły te nieodłączne korzyści oraz poprawiły efektywność
i wydajność. Jest to bardzo ważne w przypadku projektów budynków mających
powstać w centralnej części miasta, gdzie brak miejsca na składowanie
materiałów i urządzeń, i gdzie występują ograniczenia w zakresie dostaw
i logistyki, a także ograniczenia projektowe, co oznacza, że większa część prac
powinna zostać wykonana w fabryce, a mniejsza — na placu budowy.
Korzyści wynikające z wykorzystania stali w budynkach wielokondygnacyjnych

wynikają głównie z jej prefabrykowanego charakteru, lekkości wykonanej z niej
konstrukcji oraz możliwości przeprowadzania etapami różnych czynności
w sposób szeregowy, a nie równoległy. Powyższe korzyści przeanalizowano
w kolejnych rozdziałach.
2.1 Szybkość budowy

Szybkość budowy jest najważniejszą zaletą konstrukcji stalowej, prowadzącą
również do korzyści finansowych oraz korzyści związanych z zarządzaniem
oraz logistyką. Wielu z nich można doświadczyć zarówno w obszarze
ekonomicznym, jak i w obszarze zrównoważonego rozwoju. Okazuje się,
iż konstrukcja stalowa ośmiokondygnacyjnego biurowca wznoszona jest do
20% szybciej niż konstrukcja żelbetowa, ale co ważniejsze, główny szkielet
konstrukcji oraz stropy wznoszone są do 40% szybciej, co pozwala na szybsze
rozpoczęcie prac związanych z instalacją, montażem, okładzinami i innymi
elementami. Szybki proces budowy opiera się na synergicznym wykorzystaniu
ram stalowych, blach stalowych oraz, w niektórych przypadkach, rdzeni
betonowych lub usztywnionych rdzeni stalowych, jak pokazano na rysunku 2.1.
Korzyści finansowe wynikające z szybkości budowy:

 Wcześniejsze zakończenie budowy, co prowadzi do zmniejszenia należności
z tytułu odsetek od kwoty pożyczonego kapitału oraz wcześniejszego
zwrotu jako procentu przychodu
 Obniżone przepływy gotówkowe
 Redukcja kosztów zarządzania na budowie, przede wszystkim ze względu
na krótszy okres budowy, ale również ze względu na mniejszą liczbę
zatrudnionych pracowników
 Redukcja kosztów wynajmu zaplecza placu budowy
 Większa pewność i mniejsze ryzyko w procesie budowlanym
2 - 12
Rysunek 2.1 Szybki montaż konstrukcji stalowej oraz blach stalowych

przyśpiesza proces budowlany
2.2 Proces budowlany

Szybkość budowy osiągana jest w oparciu o system dostawy komponentów
„dokładnie na czas” (just in time) oraz szybki montaż konstrukcji stalowej.
Szacuje się, że jeden żuraw wieżowy może zamontować do 20 elementów
stalowych dziennie, co odpowiada powierzchni stropów wynoszącej około 300 m2.
Dodatkowe korzyści wynikające z zastosowania konstrukcji stalowych:

 Umieszczanie blach stalowych w „wiązkach” na belkach oraz ich montaż
w tempie 500 m2 dziennie
 Unikanie tymczasowego podstemplowania przez wykorzystywanie blach
stalowych o rozpiętości od 3 do 4 m w przypadku profili o wysokości od 50
do 80 mm
 Ochrona przeciwpożarowa dzięki zastosowaniu powłoki ochronnej
przeciwogniowej nakładanej w fabryce, co eliminuje czas potrzebny do
przeprowadzenia tego procesu na budowie
 Możliwości obniżenia wielkości ochrony przeciwpożarowej przy użyciu
analizy wykonywanej przy pomocy inżynierii pożarowej
 Wykorzystanie ruchomych platform montażowych poprawia bezpieczeństwo
wykonywania prac budowlanych oraz przyśpiesza proces montażu, jak
pokazano na rysunku 2.2
 Prefabrykowane schody montowane jako część zespołu konstrukcji stalowej
 Bariery zabezpieczające mogą być mocowane do obwodowych belek
stalowych, patrz 1.5
2 - 13
 Szybkie położenie betonu o powierzchni do 1000 m2 w ciągu jednego dnia,

w przypadku płyty betonowej o wysokości 130 m
 Lekkie stalowe ściany wypełniające oraz szybko instalowane ściany działowe,
które mogą być prefabrykowane
 Modułowe, serwisowane jednostki, które mogą być montowane razem
z zespołem konstrukcji stalowej
Rysunek 2.2 Szybki, bezpieczny montaż konstrukcji stalowej i blach stalowych

z ruchomej platformy montażowej przyspiesza proces budowlany
2.3 Duże rozpiętości oraz integracja instalacji

Integracja instalacji budynku z główną konstrukcją może zostać osiągnięta
na dwa sposoby:
 Poprzez zaprojektowanie konstrukcji o minimalnej wysokości konstrukcyjnej,
tak aby instalacje biegły pod spodem
 Poprzez zaprojektowanie konstrukcji z równooddalonymi otworami lub
strefami umożliwiającymi integrację instalacji w granicach wysokości
konstrukcyjnej
Konstrukcja o dużej rozpiętości jest atrakcyjna z powodu braku konieczności

montażu słupów wewnętrznych i większej możliwości adaptacji przestrzeni
wewnętrznej do obecnych i przyszłych zastosowań. Rozpiętości od 12 do 18 m
są łatwo osiągane dzięki różnym technologiom wytwarzania elementów ze stali
konstrukcyjnej.
2 - 14
Minimalna wysokość konstrukcyjna jest osiągana dzięki zastosowaniu cienkich

stropów lub belek zintegrowanych, których maksymalna rozpiętość wynosi
około 9 m. Układy konstrukcyjne umożliwiające integrację instalacji obejmują:
 Belki ażurowe z szeregiem okrągłych otworów, jak pokazano na rysunku 1.3
 Stalowe belki walcowane lub blachownice z równooddalonymi otworami
(często prostokątnymi), jak pokazano na rysunku 2.3
 Kratownice lub inne elementy o konstrukcji otwartej.
W przypadku budynków handlowych wysokość strefy zawierającej strop

i instalacje wynosi zazwyczaj od 800 mm do 1200 mm. W przypadku projektów
renowacyjnych, w których zachowywana jest pierwotna elewacja, cienki strop
lub belki zintegrowane są atrakcyjnym rozwiązaniem — przy ich wykorzystaniu
można uzyskać całkowitą wysokość strefy stropowej mniejszą niż 600 mm.
Oszczędności ekonomiczne wynikające ze stosowania konstrukcji o dużej

rozpiętości można podsumować następująco:
 Oszczędność kosztów pokrycia okładziną (do 300 mm na kondygnację)
 Wyeliminowanie słupów wewnętrznych oraz zwiększenie powierzchni
użytkowej (do 3% powierzchni w rzucie poziomym)
 Mniej elementów stalowych do montażu (do 25% mniej)
 Słupy i elewacje mogą być umieszczone na obwodzie budynku
 Łatwość integracji instalacji oraz ich przyszłego serwisu
 Możliwość przyszłej adaptacji przestrzeni oraz ponowne wykorzystanie
budynku
Rysunek 2.3 Prostokątne otwory w belkach zespolonych służące

do rozprowadzania instalacji
2 - 15
2.4 Lekkie konstrukcje oraz efektywność

wykorzystania zasobów
Konstrukcje stalowe wszystkich typów są lekkie, również z uwzględnieniem
betonowych stropów. Ciężar własny typowego stropu zespolonego wynosi
zazwyczaj tylko 40% ciężaru płaskiej płyty żelbetowej. Gdy brana jest pod
uwagę całkowita masa budynku, konstrukcja stalowa jest do 30% lżejsza niż
równoważny budynek betonowy, co prowadzi do odpowiednich oszczędności
na kosztach fundamentów.
Ponadto konstrukcja stalowa jest preferowanym rozwiązaniem w przypadku

budowy na:
 Terenach poprzemysłowych lub uprzednio zabudowanych, często
z istniejącymi fundamentami
 Nad instalacjami podziemnymi i tunelami
 Nad liniami kolejowymi i innymi konstrukcjami „typu cokołowego”
W stalowej konstrukcji praktycznie wyeliminowane są odpady ze względu na

charakter procesu jej produkcji, a wszystkie stalowe odpady podlegają
recyklingowi. Materiały synergiczne, takie jak okładzina tynkowa, również
mogą być ponownie przetwarzane.
2.5 Korzyści wynikające z możliwości adaptacji

Ogólne wymagania w stosunku do wszystkich budynków wielokondyg-
nacyjnych zmieniają się znacznie w projektowanym okresie ich użytkowania.
Sposób użytkowania budynku również może się kilka razy zmienić się
w okresie eksploatacji. Coraz częściej sposoby użytkowania budynków ulegają
zmianie — na przykład w wielu głównych miastach europejskich obserwowana
jest rosnąca tendencja do przekształcania budynków biurowych w budynki
mieszkalne.
W latach 1960. i 70. wiele budynków wznoszono przy minimalnych kosztach,

bez żadnego uwzględniania możliwości przyszłej adaptacji. Okazało się,
że konstrukcje te nie nadają się do przeprowadzania zmian w odpowiedzi na
zmieniające się potrzeby użytkowników, co prowadzi do ich przedwczesnej
rozbiórki.
Choć na etapie opracowywania oferty trudno określić to ilościowo, istnieją

wyraźne korzyści jakościowe wynikające ze skonkretyzowania konstrukcji,
która z natury daje się dostosowywać do zmiennych wymagań w trakcie jej
eksploatacji. Najważniejszymi zagadnieniami związanymi z dostosowalnością są:
 Ustalenie większych rozpiętości pozwalające na większą elastyczność układu
 Zapewnienie przestrzeni na dodatkowe instalacje
 Wyznaczenie obciążeń stropów pozwalających na zmianę sposobu
użytkowania
2 - 16
3 ANALIZA PRZYPADKÓW DOTYCZĄCA

WIELOKONDYGNACYJNYCH
KONSTRUKCJI STALOWYCH
W poniższej analizie przypadków opisano wykorzystanie stali w budynkach

wielokondygnacyjnych, głównie w sektorze budynków handlowych, ale także
w sektorze mieszkaniowym, gdzie wykorzystywane są te same technologie.
3.1 Budynek biurowy, Bishops Square, Londyn
Rysunek 3.1 Budynek biurowy, Bishop’s Square, Londyn
Budynek Bishop's Square znajdujący się w pobliżu London's Broadgate został

zbudowany przy wykorzystaniu konstrukcji stalowo-zespolonej o rozpiętości
18 m i wysokości wynoszącej zaledwie 650 mm. Elewacja budynku jest niemal
całkowicie szklana, a na trzech poziomach utworzono „zielony” dach.
Na rysunku 3.1 pokazano gotowy budynek, a na rysunku 3.2 budynek w czasie
budowy.
Dwunastokondygnacyjny budynek o powierzchni użytkowej około 80000 m2

zawiera około 9500 ton elementów stalowych i został wzniesiony w ciągu
tylko 30 tygodni z całkowitego 20-miesięcznego planu budowy. Ochrona
przeciwpożarowa w postaci farb pęczniejących została wykonana w jednej
operacji poza placem budowy przez wykonawcę konstrukcji stalowej, co
wpłynęło na przyśpieszenie kolejnych prac.
2 - 17
Niemal całkowicie szklana elewacja była tak projektowana, aby spełnić surowe
wymagania termiczne, w związku z czym zamontowano potrójne szyby ze
zintegrowanymi żaluzjami. Na dachu zamontowano panele fotowoltaiczne,
aby zapewnić źródło zasilania oświetlenia, zmniejszając tym samym koszty
eksploatacji oraz emisję CO2.
Wysokość między stropami wynosi jedynie 3,9 m, co wymusiło zastosowanie

belki o wysokości jedynie 650 mm, jako elementu całkowitej wysokości strefy
stropowej wynoszącej 1050 mm. Poważnie obciążone belki główne
o rozpiętości 9 m mają duże prostokątne otwory i są zwężane na wysokości
w pobliżu rdzeni betonowych w celu umożliwienia poprowadzenia dużych
przewodów.
Belki drugorzędne zaprojektowano jako blachownice stalowe z szeregiem

okrągłych otworów o średnicy 425 mm służących do przeprowadzenia
instalacji oraz z dwoma prostokątnymi otworami o wysokości 425 mm
i szerokości 750 mm umiejscowionymi w pobliżu połowy rozpiętości.
Określono wartość graniczną ugięcia pod obciążeniem użytkowym wynoszącą
jedynie 30 mm; uzyskano ją przez nieusztywnione belki o masie 138 kg/m.
Rysunek 3.2 Widok ażurowych belek o dużej rozpiętości w budynku

Bishop’s Square
2 - 18
3.2 Le Sequana, Paryż

Le Sequana jest kompleksem biurowym o powierzchni 25000 m2
zlokalizowanym nad brzegiem Sekwany w Paryżu, jak pokazano na rysunku 3.3.
W jego skład wchodzą przestrzenie bezsłupowe o powierzchni 18 m  36 m
i jest on w pełni klimatyzowany. Konstrukcja została wybudowana w ciągu
22 miesięcy zgodnie z planem oraz budżetem. Montaż 2000 ton konstrukcji
stalowych trwał tylko 12 tygodni.
Rysunek 3.3 Budynki Le Sequana, Paryż, w trakcie budowy
Stabilność konstrukcji została zapewniona dzięki kombinacji usztywnionych

rdzeni stalowych oraz rdzeni betonowych formowanych w deskowaniu
przesuwnym.
Strategia funkcjonowania klimatyzacji wymagała zainstalowania lokalnego

sterowania na każde 12 m2 powierzchni stropu. Wymagało to podłączenia
wielu przewodów, które zostały przeprowadzone przez otwory w belkach
ażurowych, jako pokazano na rysunku 3.4.
2 - 19
Rysunek 3.4 Przewody biegnące z centralnego pomieszczenia instalacyjnego

— umożliwiające lokalne sterowanie klimatyzacją
3.3 Luksemburska Izba Handlowa
Rysunek 3.5 Luksemburska Izba Handlowa
Główna siedziba izby handlowej w Wielkim Księstwie Luksemburga została

zaprojektowana przez architekta Vasconiego i składa się z istniejącego
budynku oraz 20000 m2 nowych powierzchni biurowych przedstawionych na
rysunku 3.5. Centrum konferencyjne o powierzchni około 8000 m2 zostało
zaprojektowane wraz z 650 podziemnymi miejscami parkingowymi na
czterech poziomach. Całkowita powierzchnia budynku wynosi 52000 m2,
razem z parkingiem.
2 - 20
W skład cztero- i pięciokondygnacyjnej konstrukcji zespolonej wchodzą

kształtowniki gorącowalcowane oraz betonowe płyty stropowe ze zintegrowanymi
kształtownikami IFB (asymetryczne kształtowniki walcowane z szerokim
dolnym pasem).
Stalowe belki zintegrowane zostały usztywnione lekką kratownicą umieszczoną

pod belkami, co doprowadziło do zwiększenia rozpiętości o 40%. W celu
zminimalizowania wysokości stropu instalacje poprowadzono poniżej belek
oraz przez kratownicę.
Konstrukcja została poddana analizie wykonanej przy pomocy inżynierii

pożarowej, która wykazała, że można osiągnąć 60-minutową ognioodporność
bez dodatkowej ochrony przeciwpożarowej. Belki IFB są częściowo chronione
przez płytę betonową i podtrzymują zredukowane obciążenie podczas pożaru
pomimo utraty nieosłoniętej kratownicy.
3.4 Kings Place, Kings Cross, Londyn
Rysunek 3.6 Kings Place w trakcie budowy
Budynek Kings Place w północnym Londynie ma siedem kondygnacji

powierzchni biurowych, salę koncertową z 420 miejscami siedzącymi, galerie
sztuki oraz restauracje. W podziemiach budynku znajduje się audytorium oraz
inne pomieszczenia koncertowe. Na rysunku 3.6 pokazano obiekt w czasie
budowy.
Elastyczna w użytkowaniu konstrukcja została zaprojektowana jako stalowo-

zespolony szkielet, w skład którego wchodzą blachownice o rozpiętości 12 m
z wieloma okrągłymi otworami wspierające płytę zespoloną o grubości
130 mm. W niektórych miejscach strop zespolony wspiera się na kątowniku
półkowym. Komponenty konstrukcji pokazano na rysunku 3.7.
2 - 21
Nowoczesnym elementem konstrukcji była strategia inżynierii przeciw-

pożarowej, która wykazała, że 90-minutową ognioodporność można osiągnąć
przez zastosowanie przeciwogniowych powłok ochronnych nałożonych
wyłącznie na belki połączone bezpośrednio z słupami; pozostałych belek nie
osłonięto. Słupy zabezpieczono dwoma warstwami płyt. Blachownice o dużej
rozpiętości mają zazwyczaj 600 mm wysokości oraz posiadają wiele otworów
o wysokości 375 mm. Płyta zespolona o grubości 130 mm została wzmocniona
zgodnie z zasadami inżynierii pożarowej, które zezwalają na rozwój efektów
membranowych podczas pożaru.
Belki główne i drugorzędne połączone z słupami są zabezpieczone

przeciwpożarową powłoką ochronną o grubości 1,6 mm, która została nałożona
poza miejscem budowy, aby przyśpieszyć prace budowlane. Nałożono jedną
warstwę powłoki. Osiągnięto to przez zaprojektowanie nieco cięższych
kształtowników stalowych w celu zmniejszenia wskaźnika obciążenia
w warunkach pożaru. To holistyczne podejście projektowe zostało uzasadnione
przy wykorzystaniu modelu analizowanego metodą elementów skończonych,
w którym właściwości stali i betonu zostały zmodyfikowane dla temperatur
występujących zarówno podczas pożaru standardowego, jak i podczas pożaru
naturalnego przy wykorzystaniu obciążenia ogniowego i warunków wentylacji
przyjętych dla danego sposobu użytkowania budynku.
Rysunek 3.7 Różne rodzaje belek umieszczonych w budynku Kings Palace
2 - 22
3.5 Centrala firmy Kone, Helsinki
Rysunek 3.8 Budynek firmy Kone w trakcie i po zakończeniu budowy
W budynku osiemnastokondygnacyjnej centrali firmy Kone w Espoo koło

Helsinek wykorzystano konstrukcję ze stropu zespolonego oraz w pełni szklaną
elewację. Całkowita powierzchnia użytkowa wynosi 9800 m2. Stateczność
osiągnięto dzięki dużemu rdzeniowi betonowemu ustawionemu przy południowej
ścianie budynku, jak pokazano na rysunku 3.8.
Konstrukcja budynku była innowacyjna, ponieważ stropy prefabrykowano

w formie dużych kaset i następnie przenoszono je na miejsce w sposób pokazany
na rysunku 3.9. Rozpiętość siatki stropowej wynosiła 12,1 m w przypadku
belek głównych oraz 8,1 m w przypadku belek drugorzędnych. Wewnątrz
ustawiono minimalną liczbę stalowych słupów.
Ściany zwrócone na wschód i zachód zostały przeszkolone na całej wysokości.

Okładzina została skonstruowana w formie podwójnej elewacji, aby zapewnić
zacienienie i aby działać jako bariera termiczna. Rdzeń betonowy umieszczony
w pobliżu południowej ściany zmniejszył zysk cieplny na tej elewacji.
2 - 23
Rysunek 3.9 System prefabrykowanych kaset stropowych
3.6 AM Steel Centre, Liege
Rysunek 3.10 Budynek AM podczas prac budowlanych z pokazanymi belkami

ażurowymi
2 - 24
Pięciokondygnacyjny budynek Steel Centre w Liege w Belgii jest innowacyjnym

budynkiem biurowym zaprojektowanym w sposób umożliwiający osiągnięcie
wysokiego poziomu efektywności energetycznej. Jego wymiary na planie to
16 m  80 m. Jest zbudowany z ustawionych poza linią środkową wewnętrznych
kolumn i belek o rozpiętości 9 i 7 m. Wspierające strop zespolony drugorzędne
belki o większej rozpiętości i wysokości 500 mm ułożone są w 3-metrowych
odstępach. W przypadku belek drugorzędnych wykorzystano kształtowniki
IPE330/ IPE 300 w celu utworzenia belek ażurowych z szeregiem otworów
o średnicy 400 mm. Ten rodzaj konstrukcji przedstawiono na rysunku 3.10.
Główne belki ażurowe o rozpiętości 9 m mają tę samą wysokość i są utworzone
z kształtowników HEB 320/HEA 320.
Analiza wykonana przy pomocy inżynierii pożarowej wykazała, że belki

zespolone mogą pozostać niezabezpieczone, z wyjątkiem belek połączonych
z słupami. Słupy zbudowane są z wypełnionych cementem kształtowników
zamkniętych okrągłych, które są niezabezpieczone ale osiągają wymaganą
ognioodporność, co prowadzi do znacznego obniżenia kosztów ochrony
przeciwpożarowej.
Budynek jest wsparty na palach, ze względu na słabe warunki gruntowe

w dawnej strefie przemysłowej. Mały ciężar własny konstrukcji (< 350 kg/m2)
oraz systemu ścian kurtynowych był istotny ze względu na zmniejszenie
obciążeń pali fundamentowych.
2 - 25
4 ANATOMIA PROJEKTU BUDYNKU
Projekt budynku uzależniony jest od różnych parametrów:

 siatki stropowej,
 wysokości budynku,
 cyrkulacji i przestrzeni dostępu,
 wymogów dotyczących instalacji oraz integracji instalacji.
Kwestie te omówiono poniżej:
4.1 Siatki stropowe

Siatki stropowe określają rozstaw słupów w prostopadłych kierunkach, na który
wpływ mają:
 Siatka projektowa modularna (zazwyczaj oparta na jednostkach 300 mm,
ale bardziej klasycznie stanowiąca wielokrotność wartości 0,6; 1,2 lub 1,5 m)
 Rozstaw słupów wzdłuż elewacji zależy od materiału elewacji (zazwyczaj
od 5,4 do 7,5 m)
 Wykorzystanie przestrzeni wewnętrznej (np. na biura lub przestrzenie otwarte)
 Wymagania dotyczące rozprowadzenia instalacji (z rdzenia budynku).
Rozmieszczenie słupów wzdłuż linii elewacji jest zazwyczaj definiowane przez

potrzebę zapewnienia wsparcia dla systemu okładzin (np. w przypadku muru
ceglanego zazwyczaj wymagana jest maksymalna odległość między słupami
wynosząca 6 m). Wpływa to na rozmieszczenie słupów wewnątrz, chyba że
wzdłuż linii elewacji wykorzystywane są dodatkowe słupy.
Rozpiętość belek w budynku zazwyczaj jest zgodna z jednym z następujących

układów siatki słupów:
 Pojedynczy wewnętrzny szereg słupów przesunięty w stosunku do linii
centralnego korytarza. Pokazano to na rysunku 4.1
 Pary rzędów słupów rozstawione po obu stronach korytarza
 Bezsłupowe wewnętrzne przęsła z słupami umieszczonymi wzdłuż linii
elewacji.
W przypadku naturalnie wentylowanych pomieszczeń biurowych szerokość

budynku wynosi zazwyczaj od 12 m do 15 m; można ją osiągnąć dzięki
wykorzystaniu dwóch przęseł o długości od 6 m do 7,5. Można również
wykorzystać pojedyncze przęsło z wysokich na 400 mm lub więcej betonowych
prefabrykowanych modułów kanałowych o rozpiętości równej całej szerokości
budynku. Naturalne oświetlenie również odgrywa pewną rolę w wyborze
szerokości płyty stropowej.
2 - 26
Jednakże w nowoczesnych budynkach rozwiązania o dużej rozpiętości zapewniają

znaczne zwiększenie elastyczności układu. W przypadku biur klimatyzowanych
często rozpiętość bez podpór wynosi od 15 m do 18 m. Przykład siatki słupów
w przypadku opcji o dużej rozpiętości w budynku z dużym atrium pokazano na
rysunku 4.2.
6 m
T
7 .5 m T
S S
L
1 3 .5 m
L L
6 m
48 m
L – winda; S – schody; T – toalety
Rysunek 4.1 Siatka słupów naturalnie wentylowanego biura
15 m 30 m 7 .5 m 7 .5 m
15 m
L L
S S
15 m 45 m
T T
7 .5 m
L L
7 .5 m
L L
S
60 m
L – winda; S – schody; T – toalety
Rysunek 4.2 Siatka słupów w przypadku stropów o dużej rozpiętości

w luksusowych klimatyzowanych pomieszczeniach biurowych
2 - 27
4.2 Koordynacja wymiarowa

Wybór podstawowego kształtu budynku zazwyczaj należy do architekta. Jest
on ograniczony przez plan sytuacyjny, dostęp, orientację budynku, parking,
architekturę krajobrazu oraz lokalne planowanie przestrzenne. Poniższe ogólne
wytyczne wpływają na wybór konstrukcji.
 Odstępy pomiędzy źródłami naturalnego oświetlenia powinny wynosić
13,5 m i 20 m
 Naturalnie oświetlone oraz wentylowane strefy rozciągają się od ścian
zewnętrznych na odległość równą dwukrotnej wysokości od podłogi do sufitu
— sztuczne światło oraz wentylacja są wymagane w pozostałych strefach
 Atrium wpływa na poprawę efektywności wykorzystania budynku i zmniejsza
koszty eksploatacji.
4.2.1 Wpływ wysokości budynku

Wysokość budynku ma istotny wpływ na:
 Rodzaj przyjętego układu konstrukcyjnego
 Układ fundamentów
 Wymagania dotyczące ognioodporności oraz środki ewakuacji
 Dostęp (za pomocą wind) oraz przestrzeń komunikacyjna
 Wybór systemu okładzin
 Szybkość budowy oraz wydajność na budowie
W wyższych budynkach stosuje się zazwyczaj strategicznie rozmieszczone

rdzenie betonowe lub usztywnione rdzenie stalowe. Bardzo wysokie budynki
są mocno uzależnione od sytemu stabilizującego, ale nie są objęte zakresem
niniejszych wytycznych.
Rozmiary wind oraz prędkość z jaką się poruszają mają również istotne znaczenie
w przypadku wysokich budynków.
W zależności od przepisów dotyczących bezpieczeństwa pożarowego w danym

kraju w budynkach mających więcej niż osiem kondygnacji (lub o wysokości
około 30 m) może być wymagane zamontowanie instalacji tryskaczowej.
4.2.2 Koordynacja pozioma

Koordynacja pozioma jest zdominowana przez wymogi planu dotyczące
zdefiniowanych stref dostępu pionowego, bezpiecznej ewakuacji w przypadku
pożaru oraz pionowych kanałów instalacyjnych. Na rozmieszczenie rdzeni
instalacyjnych i dostępowych mają wpływ:
 Poziome układy rozdzielcze instalacji mechanicznych
 Wymagania dotyczące ognioodporności, które mogą wpływać na drogi
ewakuacyjne oraz rozmiary pomieszczeń
 Konieczność efektywnego rozmieszczenia układów stabilizujących (stężenia
i rdzenie) w całym planie budynku
2 - 28
Na rysunku 4.1 i rysunku 4.2 pokazano typowe układy spełniające te kryteria.
Aby zwiększyć oświetlenie użytkowanej przestrzeni oraz zapewnić powierzchnie

komunikacyjne na poziomie gruntu i na poziomach pośrednich, można dołączyć
atrium. Wymagania projektowe dla atrium są następujące:
 Podparcie dla dachu atrium o dużej rozpiętości
 Drogi dojścia w celu zapewnienia ogólnej komunikacji
 Środki bezpieczeństwa pożarowego w postaci układu oddymiania oraz
bezpiecznych dróg ewakuacyjnych
 Poziomy oświetlenia oraz obsługa techniczna wewnętrznych pomieszczeń
biurowych
4.2.3 Koordynacja pionowa

Docelowa wysokość od stropu do stropu opiera się na wysokości od podłogi do
sufitu, która wynosi od 2,5 m do 2,7 m w przypadku biur spekulacyjnych lub 3 m
w przypadku bardziej luksusowych pomieszczeń, plus wysokość stropu łącznie
z instalacjami. Następujące docelowe wysokości pomiędzy stropami powinny
zostać uwzględnione na etapie projektu koncepcyjnego:
Biuro luksusowe 4–4,2 m
Biuro spekulacyjne 3,6–4,0 m
Projekt renowacyjny 3,5–3,9 m
Powyższe wartości docelowe umożliwiają wybór rozwiązań konstrukcyjnych.

Jeżeli z powodów planowych wymagane jest ograniczenie całkowitej wysokości
budynku, można je osiągnąć przez zastosowanie cienkiego stropu lub systemów
belek zintegrowanych. Systemy belek zintegrowanych są często wykorzystywane
w projektach renowacyjnych, gdzie wysokość pomiędzy stropami jest ograniczona
zgodnością z istniejącym budynkiem lub elewacją.
Wysokość konstrukcyjna belki zespolonej o rozpiętości 12 m wynosi około

600 mm. Należy również uwzględnić grubość zabezpieczenia przeciwpożarowego
(jeżeli jest wymagane) oraz tolerancję na ugięcia (teoretycznie 30 mm).
Tam gdzie strefa konstrukcyjna oraz instalacyjna są rozdzielone w pionie,

do wysokości konstrukcyjnej należy dodać:
Podłogę podniesioną od 150 mm do 200 mm
Klimatyzatory od 400 mm do 500 mm
Sufit i oświetlenie od 120 mm do 250 mm
Jednakże znaczące obniżenie całkowitej wysokości można osiągnąć poprzez

integrację pionową stref: konstrukcyjnej i instalacyjnej. Jest to szczególnie
efektywne w przypadku konstrukcji o większej rozpiętości.
2 - 29
W przypadku projektu koncepcyjnego konwencjonalnej handlowej wielokon-

dygnacyjnej konstrukcji stalowej, można przyjąć następujące „docelowe”
wysokości stropów:
Konstrukcja z belek zespolonych 800 mm–1200 mm
Belki ażurowe (z integracją instalacji) 800 mm–1100 mm
Prefabrykowane stropy betonowe 1200 mm–1200 mm
(rozpiętość: 7,5 m)
Prefabrykowane stropy betonowe 1450 mm–1450 mm
(rozpiętość: 14 m)
Cienkie stropy lub belki zintegrowane 600 mm– 800 mm
4.3 Opcje konstrukcyjne wpływające na stateczność

Na układ konstrukcyjny wymagany do zachowania stateczności wpływa głównie
wysokość budynku. W przypadku budynków o wysokości do ośmiu kondygnacji
konstrukcja stalowa może być tak zaprojektowana, aby zapewnić stateczność,
natomiast w przypadku wyższych budynków, bardziej efektywne konstrukcyjnie
są rdzenie betonowe lub usztywnione rdzenie stalowe. Następujące układy
konstrukcyjne mogą być rozważane w kontekście stateczności.
4.3.1 Sztywne konstrukcje

W przypadku budynków o wysokości do czterech kondygnacji można
wykorzystywać sztywne konstrukcje, w których liczne połączenia belek z słupami
zapewniają nośność przy zginaniu oraz sztywność w celu przeciwstawiania się
obciążeniom poziomym. Na ogół jest to możliwe tylko w przypadku, gdy belki
są stosunkowo wysokie (od 400 mm do 500 mm), oraz gdy rozmiar słupów
został zwiększony, aby równoważyć oddziałujące momenty. Połączenia z płytą
doczołową o pełnej wysokości zazwyczaj zapewniają niezbędną sztywność.
4.3.2 Konstrukcje stężone

W przypadku budynków o wysokości do 12 kondygnacji powszechnie
wykorzystywane są stężone konstrukcje stalowe, w których stężanie krzyżulcami,
stężenie typu K lub stężenie typu V jest wykonywane w ścianach, na ogół w pustej
przestrzeni w elewacji lub wokół schodów albo innych serwisowanych stref.
Krzyżulec jest projektowany wyłącznie do pracy przy rozciąganiu (drugi
element jest nadliczbowy). Stężanie krzyżulcami jest często realizowane przy
wykorzystaniu prostej płaskiej blachy stalowej, ale mogą być również używane
kątowniki i ceowniki.
Gdy stężenie jest projektowane do pracy przy ściskaniu, wykorzystuje się

kształtowniki zamknięte, choć kątowniki i ceowniki również mogą być używane.
Stężona konstrukcja stalowa ma dwie kluczowe zalety:

 Odpowiedzialność za tymczasową stateczność spoczywa na jednej strukturze
 Gdy tylko stężenie stalowe jest połączone (przykręcone śrubami), konstrukcja
jest stabilna
2 - 30
4.3.3 Rdzenie betonowe lub stalowe

Rdzenie betonowe są najbardziej praktycznym rozwiązaniem przeznaczonym
dla budynków o wysokości do 40 kondygnacji. Na ogół rdzeń betonowy jest
budowany przed stalowym szkieletem konstrukcji. W tym rodzaju konstrukcji
belki często rozpościerają się bezpośrednio pomiędzy słupami na obwodzie
budynku oraz rdzenia betonowego. Szczególne przemyślenia dotyczące
projektu konstrukcyjnego są wymagane w przypadku następujących zagadnień:
 Połączenia belek z rdzeniem betonowym
 Konstrukcja cięższych belek głównych przy narożniku rdzenia
 Bezpieczeństwo przeciwpożarowe oraz odporność konstrukcji o dużej
rozpiętości
Należy zwrócić szczególną uwagę na połączenia między stalowymi belkami

a rdzeniami betonowymi pozwalające na dostosowanie w przypadku
przewidywanego odchylenia rdzenia od prawidłowego położenia. Czynności
połączeniowe nie mogą zostać zakończone, dopóki wylewany na miejscu beton
nie zastygnie, lub dopóki elementy nie zostaną zespawane, dlatego kwestia
tymczasowej stateczności jest bardzo istotna.
Typowy układ belek wokół rdzenia betonowego pokazano na rysunku 4.3

z uwidocznioną cięższą belką przy narożniku rdzenia. W celu zminimalizowania
wysokości konstrukcyjnej w narożniku rdzeni może być wymagane zastosowanie
podwójnej belki.
15 m 12 m
12 m
15 m
Rysunek 4.3 Typowy układ belek wokół betonowego rdzenia
Rdzenie z zewnętrzną okładziną z płyt stalowych mogą być wykorzystywane

jako ekonomiczna alternatywa w przypadku, gdy szybkość budowy jest kwestią
krytyczną. Rdzenie dwupłaszczowe mogą być montowane razem z pozostałym
zespołem konstrukcji stalowej, a betonowanie może zostać przeprowadzone
później. Ten rodzaj konstrukcji pokazano na rysunku 4.4.
2 - 31
Rysunek 4.4 Rdzeń stalowo-zespolony przyśpiesza proces budowy
4.4 Słupy
Słupy w wielokondygnacyjnych konstrukcjach stalowych są zazwyczaj
dwuteownikami szerokostopowymi przenoszącymi głównie obciążenie osiowe.
Gdy stateczność konstrukcji zapewniają rdzenie lub bezpieczne stężenia
pionowe, belki są zazwyczaj projektowane jako swobodnie podparte.
W powszechnie przyjętym modelu projektowym w połączeniach nominalnie
przegubowych powstają momenty nominalne w słupie, obliczane przy założeniu,
że miejsce reakcji belki znajduje się w odległości wynoszącej 100 mm od
powierzchni czołowej słupa. Jeżeli reakcje po przeciwnej stronie słupa są takie
same, moment netto nie występuje. Na skutek występowania połączenia tylko
z jednej strony, słupy znajdujące się na obwodzie konstrukcji są obciążone
momentem. Konstrukcja słupów została szczegółowo omówiona w dokumencie
Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe. Część 4: Projekt wykonawczy[6].
W przypadku projektu wstępnego należy oprzeć wybór kształtownika słupa

jedynie na podstawie samego obciążenia osiowego, ale należy upewnić się, że słup
jest obciążony tylko w 90%, aby umożliwić późniejsze dołączenie momentów
nominalnych.
2 - 32
Typowe rozmiary słupów podano w tabeli 4.1.
Tabela 4.1 Typowe rozmiary słupów (dla stropów zespolonych o średniej

rozpiętości)
Liczba stropów wspierana
Typowy rozmiar słupa (h)
przez kształtownik słupa
1 150
2–4 200
3–8 250
5–12 300
10–40 350
Mimo że, małe kształtowniki słupów mogą być preferowane ze względów

architektonicznych, pod uwagę powinny być brane praktyczne kwestie dotyczące
połączeń z belkami stropowymi. Zapewnienie połączenia z osią słabą
w przypadku bardzo małego kształtownika słupa może być trudne i kosztowne.
Aby ułatwić budowę, słupy są zazwyczaj wznoszone w postaci dwu- lub trzykon-
dygnacyjnych kształtowników (tj. o długości w przybliżeniu od 8 do 12 m).
Kształtowniki słupów łączone są za pomocą styków, zazwyczaj od 300 do
600 mm powyżej poziomu stropu.
Często zmienia się rozmiar słupów w zależności od wysokości w budynku,

aby efektywnie wykorzystywać konstrukcję stalową. Choć ustawianie słupów
wzdłuż jednej centroidalnej osi może być wygodne, bardziej pożądane
może być utrzymanie tej samej zewnętrznej powierzchni czołowej, tak aby
wszystkie szczegóły krawędzi oraz podpory okładzin były jednakowe. Belki
stropowe będą nieco różnić się długością i w projekcie będzie musiał zostać
uwzględniony dodatkowy moment spowodowany przez przesunięcie górnego
kształtownika słupa.
Szczegóły typowego styku pokazano na rysunku 4.5. Zmianę kształtownika

umożliwia blacha rozdzielająca umieszczona pomiędzy kształtownikami.
1 Blacha rozdzielająca
Rysunek 4.5 Szczegóły typowego styku z płytą nośną
2 - 33
Jeżeli istnieją ograniczenia przestrzeni, można przykręcać blachy śrubami z łbem

wpuszczanym, lub jeżeli kształtowniki słupów mają ten sam profil wewnętrzny,
można zastosować nakładki wewnętrzne oraz śruby z łbem wpuszczanym,
jak pokazano na rysunku 4.6.
Nakładki zewnętrzne Nakładki wewnętrzne
Rysunek 4.6 Styki słupów ze śrubami z łbem wpuszczanym
4.5 Opcje konstrukcyjne systemów stropów

4.5.1 Ogólne rozmieszczenie stropów
Istnieje wiele rozwiązań stropowych. Typowe rozwiązania podano w tabeli 4.2,
a więcej szczegółów przedstawiono w następnych rozdziałach. Chociaż
rozwiązania stalowe są odpowiednie w przypadku małych rozpiętości
(zazwyczaj od 6 m do 9 m), stal ma ważną przewagę nad innymi materiałami
— jest nią możliwość łatwego tworzenia rozwiązań o dużej rozpiętości
(od 12 do 18 m). Wynikowymi kluczowymi korzyściami są: przestrzeń
bezsłupowa umożliwiająca przyszłą adaptację oraz ograniczenie fundamentów.
Stropy rozpostarte na stalowych belkach zazwyczaj są prefabrykowanymi płytami

betonowymi lub stropami zespolonymi. Belki podpierające mogą znajdować
się pod stropem — wówczas strop jest podtrzymywany przez górny pas belki
(takie belki często są nazywane podciągami), lub mogą być umieszczone w tej
samej strefie z konstrukcją stropu w celu zredukowania ogólnej wysokości tej
strefy. Dostępna strefa konstrukcji jest często czynnikiem decydującym przy
wyborze rozwiązania stropowego.
Belki umieszczone w strefie stropu nazywane są cienkimi belkami stropowymi

lub belkami zintegrowanymi. Wyróżniamy belki jednorodne i zespolone.
W konstrukcji zespolonej łączniki ścinane są przyspawane do górnego pasa
belki, przenosząc obciążenie na strop betonowy. Łączniki ścinane są często
spawane na budowie do górnego niepomalowanego pasa belki przez blachę
stalową (takie spawanie jest nazywane spawaniem „przez blachę”). Pomimo
szeroko zakrojonych testów i badań wykazujących odpowiedniość spawania
„przez blachę”, niektóre władze wolą, aby śruby dwustronne były spawane
2 - 34
poza budową, zatem blacha musi być pojedynczym przęsłem lub musi być
przebita w celu dopasowania do łączników ścinanych. Ewentualnie łączniki
ścinane można mocować mechanicznie (często za pomocą strzału) poprzez
blachę do belki.
Prefabrykowane płyty betonowe mogą być stosowane w przypadku niskich

konstrukcji, natomiast stropy zespolone są powszechnie stosowane zarówno
w przypadku niskich, jak i wysokich konstrukcji.
Tabela 4.2 Typowe rozwiązania stropowe

Rodzaj konstrukcji Typowe rozwiązanie
Niska konstrukcja, niewielka rozpiętość, podciągi
brak ograniczenia wysokości konstrukcyjnej płyty prefabrykowane lub stropy zespolone
Niewielkie rozpiętości (mniejsze niż 9 m), rozwiązania zintegrowane — stropy

ograniczona wysokość konstrukcyjna prefabrykowane lub zespolone
Niska konstrukcja, duże rozpiętości (np. 15 m) podciągi w elewacji

prefabrykowane płyty betonowe (15 m),
stropy zespolone z drugorzędnymi belkami
stalowymi o rozpiętości 15 m
Średnia i wysoka konstrukcja, niewielkie podciągi, konstrukcja zespolona

rozpiętości, brak ograniczenia wysokości
konstrukcyjnej
Średnia i wysoka konstrukcja, duże rozpiętości stropy zespolone z ażurowymi drugorzędnymi

(do 18 m), ograniczona wysokość konstrukcyjna belkami stalowymi o dużej rozpiętości
4.5.2 Układy belek zespolonych

Belki zespolone wspierają płyty zespolone, które są rozpięte między belkami.
W przypadku projektowania siatek ortogonalnych można rozważyć dwa ogólne
układy belek:
 Belki drugorzędne o dużej rozpiętości wspierane przez belki główne
o mniejszej rozpiętości (patrz Rysunek 4.7). W tym przypadku można tak
dobrać rozmiary belek, aby belki główne oraz drugorzędne były
w przybliżeniu tej samej wysokości.
 Belki główne o dużej rozpiętości wspierające belki drugorzędne o mniejszej
rozpiętości (patrz Rysunek 4.8). W tym przypadku belki główne są
stosunkowo wysokie.
Belki ażurowe są bardziej efektywne, gdy są stosowane jako belki drugorzędne

o dużej rozpiętości, podczas gdy blachownice są bardziej efektywne, gdy są
stosowane jako belki główne o dużej rozpiętości, gdzie występują większe siły
ścinające. Istnieje również możliwość wyeliminowania belek drugorzędnych
przez wykorzystanie płyt zespolonych o dużej rozpiętości oraz belek głównych
bezpośrednio przymocowanych do słupów.
2 - 35
6-
5m 9m
9-1
130
450 - 600
450 - 450
300
Rysunek 4.7 Typowe belki drugorzędne o dużej rozpiętości (pokazana jest

rozpiętość płyty)
6-
5m 9m
9-1
500 - 700
130
2400
300
- 900
600
Rysunek 4.8 Typowe belki główne o dużej rozpiętości oraz belki drugorzędne
o mniejszej rozpiętości (pokazana jest rozpiętość płyty)
Belki zintegrowane są szczególnym przypadkiem, w którym belki rozpościerają

się bezpośrednio między słupami, a belki drugorzędne są wyeliminowane.
Belki te są zazwyczaj stosowane w siatkach kwadratowych, jak pokazano na
rysunku 4.9. Płyta jest wspierana przez dolny pas lub przedłużoną dolną płytę
belki i może występować w postaci wysokiej płyty zespolonej lub betonowej
płyty kanałowej.
2 - 36
m
5-9
6-
9m
(3)
300 - 350
(1)
(2)
225
1 Belka zintegrowana
2 Ściąg
3 Wysoka płyta zespolona lub betonowa płyta kanałowa
Rysunek 4.9 Belki zintegrowane lub cienki strop (pokazana jest

rozpiętość płyty)
Zakres rozpiętości dla różnych rozwiązań konstrukcyjnych, zarówno stalowych,

jak i betonow ych pokazano na rysunku 4.10. Rozwiązania stalowe o dużej
rozpiętości ogólnie rzecz biorąc umożliwiają integrację instalacji w przypadku
rozpiętości większych niż 12 m. Belki ażurowe oraz kratownice zespolone są
bardziej efektywne w przypadku belek drugorzędnych o dużej rozpiętości,
podczas gdy blachownice są często stosowane jako belki główne o dużej
rozpiętości.
Rozpiętość (m)
6 8 10 13 16 20
Płaska płyta żelbetowa
Belki zintegrowane i wysoka płyta zespolona
Belki zintegrowane z prefabrykowanymi
płytami
Belki zespolone i płyta zespolona
Blachownice z otworami w środniku

Ażurowe belki zespolone
Kratownice zespolone
Rysunek 4.10 Zakres rozpiętości różnych rozwiązań konstrukcyjnych
2 - 37
4.5.3 Charakterystyka konstrukcji o dużej rozpiętości

Belki o dużej rozpiętości zyskały popularność w sektorze budynków handlowych,
ponieważ zapewniają następujące korzyści w zakresie projektowania i konstrukcji:
 Słupy wewnętrzne są wyeliminowane, co prowadzi do bardziej elastycznego
i efektywnego wykorzystania przestrzeni wewnętrznej
 Istnieje możliwość integracji instalacji w granicach wysokości konstrukcji,
a więc wysokość pomiędzy stropami nie ulega zwiększeniu
 Wymagana jest mniejsza liczba komponentów (zazwyczaj o 30% mniej
belek), co prowadzi do ograniczenia czasu budowy oraz montażu
 Koszty ochrony przeciwpożarowej mogą zostać zredukowane ze względu
na masywność (masa : osłonięty profil) elementów o większej rozpiętości
 W przypadku belek ażurowych liczne okrągłe przewody służące do
prowadzenia instalacji są tańsze niż przewody prostokątne
 Koszty konstrukcji stalowej nie są znacząco zwiększone pomimo większych
rozpiętości
 Całkowite koszty budowy są zwiększone nieznacznie (o mniej niż 1%).
4.5.4 Przybliżona ilość stali

Do celów szacunkowych w projekcie budynków biurowych mogą być
wykorzystywane reprezentatywne masy stali w przypadku budynków mających na
planie w kształt prostokąta. Liczby te znacznie rosną w przypadku budynków
nieprostokątnych lub wysokich albo budynków z atrium lub złożonymi
elewacjami.
Przybliżone ilości podano w tabeli 4.3. Dotyczą one całkowitej powierzchni

użytkowej budynku i nie obejmują konstrukcji użytej w elewacji, atrium lub
w dachu.
Tabela 4.3 Przybliżone ilości stali do celów szacunkowych

Przybliżone ilości stali
Rodzaj budynku (kg/m2 powierzchni użytkowej)
Belki Słupy Stężenia Ogółem
3 lub 4-kondygnacyjny budynek w kształcie 25–30 8–10 2–3 35–40
prostokąta
6–8-kondygnacyjny budynek w kształcie 25–30 12–15 3–5 40–50
prostokąta
8–10-kondygnacyjny budynek z dużymi 35–40 12–15 3–5 50–60
rozpiętościami
20-kondygnacyjny budynek z rdzeniem 25–30 10–13 1–2 40–50
betonowym
20-kondygnacyjny budynek z usztywnionym 25–30 20–25 8–10 55–70
rdzeniem stalowym
2 - 38
4.6 Czynniki wpływające na układ konstrukcji

Plan budowy ma kluczowe znaczenie w każdym projekcie i powinien być
rozważany w tym samym czasie, w którym rozważane są koszty konstrukcji,
instalacji, okładzin oraz wykończeń. Schemat konstrukcyjny ma kluczowy
wpływ na plan i koszty oraz rozwiązania konstrukcyjne, które mogą być
wzniesione bezpiecznie i szybko, aby umożliwić wcześniejszy dostęp do
następnych prac.
4.6.1 Warunki dotyczące miejsca budowy

Coraz częściej konstrukcje są wznoszone na terenach poprzemysłowych, na
których poprzednie budowle zostawiły trwały ślad. W centrach miast rozwiązania
wymagające ograniczonych, chociaż bardziej obciążonych fundamentów są
często preferowane, co prowadzi do zwiększenia rozpiętości nadziemnej części
konstrukcji budynku.
Ograniczenie miejsca może nałożyć określone ograniczenia na schemat

konstrukcyjny, na przykład fizyczny rozmiar elementów, które mogą być
dostarczone i wzniesione. Ograniczony dostęp do miejsca budowy może wymusić
wznoszenie elementów stalowych bezpośrednio z samochodu ciężarowego na
drodze. Może to uniemożliwić pracę w określonych godzinach w ciągu dnia
sprawiając, że plan wznoszenia stanie się stosunkowo nieelastyczny. Ruchoma
platforma montażowa zapewnia tymczasowe miejsce składowania oraz
przyśpiesza proces montażu, jak pokazano na rysunku 2.2.
4.6.2 Dźwigi
Liczba dźwigów określonych w projekcie jest zdominowana przez:
 Obrys miejsca budowy — czy można uzyskać praktyczne pokrycie placu
budowy, łącznie z rozładunkiem.
 Rozmiar projektu — decyduje, czy wykorzystanie więcej niż jednego
dźwigu jest opłacalne. W przypadku projektów realizowanych w centrach
miast, dźwigi wieżowe umieszczane są zazwyczaj w szybie wyciągowym
lub atrium.
 Zastosowanie dodatkowych dźwigów przejezdnych — wielokondygnacyjne
konstrukcje są zazwyczaj wznoszone z wykorzystaniem dźwigu wieżowego,
który może być wspomagany przez dźwigi przejezdne przeznaczone do
określonych operacji podnoszenia ciężkich ładunków.
Jako odniesienie: tempo montażu wynoszące od 20 do 30 elementów dziennie

jest sensowną wielkością. Przy średniej masie komponentów wielkość ta jest
równa około 10 do 12 ton stali dziennie. Istnieją zatem korzyści wynikające ze
stosowania mniejszej liczby belek o dużej rozpiętości. Tam gdzie jest to
możliwe, prefabrykacja zmniejsza liczbę podnoszonych elementów i zwiększa
szybkość montażu.
2 - 39
4.6.3 Montaż stropów zespolonych

Stropy zespolone składają się z profilowanej blachy stalowej, która jest
przenoszona dźwigiem na konstrukcję stalową w wiązkach, a następnie zwykle
transportowana ręcznie na właściwe miejsce. Siatki zabezpieczające są
montowane natychmiast po wykonaniu konstrukcji stalowej i przed
umieszczeniem blach. Konstrukcja stalowa, która została już wzniesiona na
wyższych poziomach nie uniemożliwia przenoszenia dźwigiem i umieszczania
blach, mimo że blachy są zazwyczaj umieszczane po wzniesieniu konstrukcji
stalowej. Ukończone stropy mogą być używane jako bezpieczny pomost roboczy
dla kolejnego montażu konstrukcji stalowej i umożliwiają kontynuowanie
innych prac na niższych poziomach, jak pokazano na rysunku 4.11. Z tego
powodu górny strop w każdej grupie stropów (zazwyczaj trzy kondygnacje)
jest często betonowany jako pierwszy.
Rysunek 4.11 Stropy zespolone stanowią bezpieczną platformę roboczą

podczas budowy
4.6.4 Montaż prefabrykowanych płyt betonowych

Umieszczenie prefabrykowanych płyt betonowych może być utrudnione, jeżeli
są one opuszczane na miejsce montażu przez wzniesioną już konstrukcję stalową.
Lepszą praktyką jest układanie płyt po wzniesieniu konstrukcji stalowej
każdego stropu i gdy dostawa oraz montaż stanowią część pakietu robót
Wykonawcy Konstrukcji Stalowej. Na ogół ustawione zostaną słupy i konstrukcja
stalowa stropu do momentu ułożenia płyt prefabrykowanych z minimalną
ilością konstrukcji na wyższych poziomach w celu zapewnienia stateczność
słupów. Następnie wznoszone będą konstrukcje stalowe kolejnych kondygnacji.
2 - 40
4.7 Konstrukcja — integracja instalacji technicznej

W większości konstrukcji dużych budynków biurowych wymagane jest
zastosowanie klimatyzacji lub chłodzenia klimatyzacyjnego, które wymagają
zastosowania zarówno poziomych, jak i pionowych układów rozdzielczych.
Konieczność zapewnienia tego typu układów ma kluczowe znaczenie przy
planowaniu nadziemnej części konstrukcji budynku, wpływając na rozmieszczenie
oraz rodzaj stosowanych elementów.
Podstawowa decyzja dotycząca integracji przewodów w ramach wysokości

konstrukcyjnej lub zawieszenia ich na niższym poziomie wpływa na wybór
elementu, instalacji przeciwpożarowej, okładziny (koszty i metodę) oraz na
całkowitą wysokość budynku. Inne układy zapewniają dopływ klimatyzowanego
powietrza z podnoszonej podłogi.
Najczęściej stosowanymi układami są instalacje ze zmienną ilością powietrza

VAV (Variable Air Volume) oraz systemy klimakonwektorów. Ze względu na
niskie koszty eksploatacji instalacje VAV są często stosowane w budynkach
należących do jednego właściciela. Ze względu na niższe koszty inwestycyjne
systemy klimakonwektorowe są często stosowane w budynkach spekulacyjnych.
Na ogół do zawieszenia instalacji poniżej konstrukcji wystarcza obszar 400 mm.

Dodatkowe 150–200 mm jest zazwyczaj przeznaczone na ochronę przeciw-
pożarową, sufit i oświetlenie, oraz ugięcie nominalne (25 mm). Urządzenia
końcowe (klimakonwektory oraz urządzenia VAV) są umieszczone pomiędzy
belkami, gdzie dostępna jest większa przestrzeń.
Integrację instalacji osiąga się dzięki przepuszczeniu instalacji przez otwory

w stalowej konstrukcji nośnej. Mogą być to pojedyncze otwory utworzone
w belkach stalowych lub wiele regularnych otworów.
Belki ażurowe umożliwiają rozmieszczenie wielu przewodów o przekroju

kołowym w całym budynku, jak przedstawiono na rysunku 4.12, szczególnie
w miejscach przejścia przez trzon budynku. W konstrukcji z belek ażurowych
można również tworzyć otwory podłużne, jak pokazano na rysunku 4.13.
2 - 41
Rysunek 4.12 Belka ażurowa z wieloma przewodami instalacji technicznych
Jeżeli nie występują żadne ograniczenia dotyczące wysokości konstrukcji,

instalacje można umieścić poniżej konstrukcji stropu. Konsekwencją zastosowania
takiego rozwiązania jest zwiększenie wysokości konstrukcyjnej każdego ze
stropów oraz powiększenie obszaru okładziny.
Rysunek 4.13 Podłużne otwory z poziomymi elementami usztywniającymi
2 - 42
Przykład rozmieszczenia instalacji pod stropem z belek zespolonych

przedstawiono na rysunku 4.14. Rozwiązanie stropu zespolonego o najmniejszej
wysokości jest osiągane dzięki zastosowaniu grubej okładziny i asymetrycznych
belek stalowych, gdzie instalacje mogą być rozmieszczone w wypustach
okładziny i przechodzić przez stalową konstrukcję nośną. Oczywiście rozmiar
przewodów oraz elementów instalacji jest w tym układzie ograniczony.
Rysunek 4.14 Rozmieszczenie instalacji pod stropem z belek zespolonych
2 - 43
5 SYSTEMY STROPÓW
W uzupełnieniu do ich pierwotnej funkcji nośnej stropy przenoszą obciążenia

poziome na stężenia pionowe. Ponadto płyty stropowe, belki oraz słupy muszą
wykazywać określoną odporność ogniową (zazwyczaj od 60 do 120 minut).
Instalacje mogą być zintegrowane z konstrukcją stropów lub zawieszone pod

stropem (jak opisano w części 4.6). W budynkach komercyjnych podnoszone
podłogi umożliwiają łatwe rozprowadzenie instalacji (zwłaszcza w przypadku
instalacji elektrycznej i sieci transmisji danych).
W rozdziale opisano różne systemy stropów często stosowane w budynkach

wielokondygnacyjnych. Przedstawiono główne cechy każdego systemu stropów,
zwracając uwagę na istotne kwestie projektowe. Niniejszy rozdział nie zawiera
szczegółowych procedur projektowych, lecz kieruje czytelnika do źródeł
zawierających wytyczne projektowe.
W rozdziale omówiono następujące rodzaje stropów:

 belki zespolone i płyty zespolone ze stalową blachą profilowaną,
 belki zespolone o dużej rozpiętości często z otworami do prowadzenia
instalacji,
 zespolone belki ażurowe z płytami zespolonymi i stalową blachą profilowaną,
 belki zintegrowane z prefabrykowanymi płytami betonowymi,
 belki zespolone i belki jednorodne z prefabrykowanymi płytami betonowymi.
5.1 Konstrukcja zespolona

W kolejnych częściach przedstawiono metody projektowania konstrukcji
zespolonych. Blacha stalowa może mieć wklęsły lub trapezowy profil — blachy
wklęsłe wymagają użycia większej ilości betonu niż blachy trapezowe, jednak
charakteryzują się zwiększoną ognioodporność w przypadku określonej
wysokości płyt. Blachy trapezowe mają większą rozpiętość niż okładziny
wklęsłe, ale nośność łączników sworzniowych jest ograniczona ze względu na
wpływ kształtu profilu.
Na ogół stosowany jest beton zwykły (NWC), chociaż beton lekki (LWC) jest
efektywniejszy pod względem strukturalnym, a w niektórych krajach jest
powszechnie dostępny.
2 - 44
5.2 Belki zespolone i płyty zespolone ze stalową

blachą profilowaną
5.2.1 Opis
Konstrukcja zespolona składa się z jednorodnych belek stalowych z łącznikami
ścinanymi (sworzniami) przyspawanymi do górnego pasa belki w celu zespolenia
ze znajdującymi się na miejscu zespolonymi płytami stropowymi.
Płyty zespolone obejmują blachę profilowaną różnych kształtów o rozpiętości

pomiędzy belkami drugorzędnymi od 3 m do 4 m. Rodzaje blach profilowanych
przedstawiono na rysunku 5.1 razem z typowymi wysokościami płyt. „Docelowa”
wysokość płyty wynosząca 130 mm jest często stosowana w przypadku blach
o wysokich profilach od 50 do 60 mm i jest zwiększana do 150 mm w przypadku
blach o wysokich profilach 80 mm. W zależności od rozpiętości blachy stosuje
się stal o grubości od 0,8 mm do 1,2 mm.
Blacha profilowana jest zazwyczaj projektowana tak, aby utrzymać obciążenie

mokrego betonu oraz konstrukcji, jako ciągłego elementu rozpiętego pomiędzy
dwoma albo trzema przęsłami, jednak płyta zespolona jest na ogół projektowana
jako swobodne podparta między belkami. Oddziaływania na konstrukcję
zespoloną są wystarczające i maksymalne projektowane rozpiętości zależą
zwykle od warunków konstrukcyjnych. Stosowanie niepodpartej blachy
stalowej jest korzystne ze względu na szybkość montażu.
Belki drugorzędne siatki stropowej wspierane są przez belki główne. Belki te

są zazwyczaj projektowane jako zespolone, choć belki krawędziowe mogą być
projektowane jako belki jednorodne, a łączniki ścinane mogą być stosowane
w celu zapewnienia integralności konstrukcji oraz jej odporności na obciążenia
spowodowane przez wiatr. Typowy przykład belki zespolonej stosowanej jako
belka krawędziowa przedstawiono na rysunku 5.2.
110 - 130
130 - 150
140 - 170
Rysunek 5.1 Profile blach perforowanych stosowanych w konstrukcjach

zespolonych
2 - 45
Łączniki ścinane są zazwyczaj spawane do blachy na miejscu, aby zapewnić

bezpieczne mocowanie do belki i aby blacha mogła stanowić utwierdzenie
belki na etapie montażu.
Siatka zbrojeniowa, zazwyczaj o powierzchni przekroju od 140 mm do

200 mm2/m, jest umieszczana w płycie, aby zwiększyć jej odporność ogniową,
wspomagać rozkładanie obciążeń miejscowych, pełnić funkcję wzmocnienia
poprzecznego wokół łączników ścinanych i zredukować pękanie płyty nad
belkami.
Rysunek 5.2 Belka krawędziowa w konstrukcji zespolonej
5.2.2 Typowe rozpiętości belki i kryteria projektowe

Rozpiętość belek drugorzędnych wynosi zazwyczaj od 6 m do 15 m przy
odstępach od 3 m do 4 m ( 3,75 m jest na ogół preferowaną maksymalną
rozpiętością płyty). Belki główne są projektowane na rozpiętości od 6 m do 12 m
przy zastosowaniu kształtowników IPE. Często stosuje się prostokątną siatkę
stropową, gdzie rozpiętość belek drugorzędnych odpowiada większej odległości,
na skutek czego belki główne i drugorzędne są tych samych rozmiarów.
Typowy schemat konstrukcyjny przedstawiono na rysunku 5.3.
Belki krawędziowe mogą być wyższe od belek wewnętrznych ze względu na

wymagania dotyczące użytkowalności blachy stalowej. Ponadto zastosowanie
zespolonych belek krawędziowych wymaga rozmieszczenia ceowników wokół
łączników ścinanych.
2 - 46
Ograniczenia całkowitego ugięcia będą obowiązywać w stosunku do belek

drugorzędnych wykonanych ze stali S355. Nośność przy zginaniu będzie
zazwyczaj obowiązywać w stosunku do większości belek głównych wykonanych
ze stali S235 lub S275.
6.0m 6.0m
3.0m 3.0m 3.0m 3.0m
55 5
55 5
55 5
S3 5
S3 5
S3 5
0 S3
0 S3
0 S3
22 20
22 40
22 40
EA 2
EA 2
EA 2
H EA
H EA
H EA
H
H
IPE A 360 S235 IPE A 330 S235
4 5
IPE 450 S235
IPE 400 S235
IPE 400 S235
IPE 300 S235
IPE 300 S235

7.5m 7
3
IPE 220
55 5
55 5
IPE 220
S3 5
S3 5
0 S3
0 S3
24 20
24 20
6
EA 2
EA 2
H EB
H EA
H
IPE O 360 S235 P1 H IPE A 360 S235
55 5
S3 5
0 S3
22 40
EA 2
H EA
H
IPE 270 S235
IPE 270 S235
IPE 270 S235
IPE 270 S235
IPE 270 S235

6.0m 2
55 5
55 5
55 5
S3 5
S3 5
S3 5
0 S3
0 S3
0 S3
22 20
22 40
22 40
EA 2
EA 2
EA 2
H EA
H EA
H EA
1
H
H
IPE 300 S235 IPE 300 S235
1. Stężenia boczne 3. Stężenia ścienne 5. Windy i toalety 7. Ściana szczytowa

2. Płyta 4. Schody 6. Pusta przestrzeń
Rysunek 5.3 Belka zespolona małej rozpiętości — przykładowy układ konstrukcji

stalowej stropu budynku czterokondygnacyjnego na planie
prostokąta
2 - 47
5.2.3 Integracja instalacji

Urządzenia grzewcze oraz wentylacyjne mogą być umieszczane między
belkami, ale na ogół przewody będą przechodzić pod niskimi belkami.
Zazwyczaj w przypadku siatki stropowej 7,5 m  6 m przedstawionej powyżej
całkowita strefa stropu wynosi od 1100 mm do 1200 mm, zapewniając 150 mm
na umieszczenie podłogi podniesionej oraz 400 mm na przewody klimatyzacyjne
pod belkami. Całkowitą strefę stropu przedstawiono na rysunku 5.4. Wysokość
stropu można ograniczyć do 700 mm w przypadku, gdy nie występuje
instalacja klimatyzacyjna.
1 100-150
120
360 1 Podłoga podniesiona

2 2 Klimakonwektor
≈ 1130-1180mm 3 Przewody i izolacja
50 4 Oświetlenie i sufit
3 400
50
4 50
Rysunek 5.4 Całkowita strefa stropu — typowa konstrukcja zespolona małej

rozpiętości
5.2.4 Ochrona przeciwpożarowa

Belki (typowo):
Przeciwogniowa grubości 1,5 mm zapewniająca do 90 minut
powłoka ochronna odporności ogniowej
Płyty ochronne grubości 15–25 mm zapewniające do 90 minut
odporności ogniowej
Słupy (typowo):
Płyty ochronne grubości 15 mm zapewniające do 60 minut odporności
ogniowej
Płyty ochronne grubości 25 mm zapewniające do 90 minut odporności
ogniowej
Tabela 5.1 Rozmiary zespolonych belek drugorzędnych o przekroju IPE lub

HE (stal S235) na siatce stropowej
Walcowana Maksymalna rozpiętość belki drugorzędnej

belka stalowa
6m 7,5 m 9m 10,5 m 12 m
Minimalna masa IPE 270A IPE 300 IPE 360 IPE 400 IPE 500
Minimalna wysokość HE 220A HE 240A HE 280A HE 320A HE 340B
2 2
Oddziaływanie zmienne = 3 kN/m plus 1 kN/m na ściany działowe
Wysokość płyty = 130 mm; Rozstaw belek = 3 m
2 - 48
Tabela 5.2 Maksymalne rozpiętości zespolonych belek drugorzędnych

w przypadku typowych obciążeń w budynkach biurowych
IPE Rozpiętość HEA Rozpiętość HEB Rozpiętość
(m) (m) (m)
200 5,0 200 5,8 200 6,7
220 5,6 220 6,5 220 7,7
240 6,2 240 7,3 240 8,6
- - 260 8,0 260 9,3
270 7,0 280 8,7 280 9,9
300 7,9 300 9,6 300 10,9
330 8,4 320 10,3 320 11,6
- - 340 11,3 340 12,3
360 9,4 360 11,9 360 12,9
400 10,4 400 13,1 400 13,8
450 12,2 450 14,2 450 14,7
500 13,6 500 15,1 500 15,6
550 14,7 550 15,9 550 16,4
600 15,7 600 16,6 600 17,1
2 2
Tabela 5.3 Rozmiary zespolonych belek głównych (stal S235) na siatce

stropowej
Rozpiętość belek Maksymalna rozpiętość belki głównej
drugorzędnych
6m 7,5 m 9m 10,5 m 12 m
6m IPE 360 IPE 400 IPE 450 IPE 550 IPE 600R
7,5 m IPE 400 IPE 450 IPE 550 IPE 600R IPE 750  137
9m IPE 450 IPE 500 IPE 600 IPE 750  137 IPE 750  173
2 2
2 - 49
5.3 Belki zespolone o dużej rozpiętości z otworami

w środniku
5.3.1 Opis
Belki zespolone o dużej rozpiętości są często zaprojektowane z dużymi otworami
w środniku, aby ułatwić integrację instalacji, jak przedstawiono na rysunku 5.5.
Siatki są ułożone w taki sposób, że belki drugorzędne o dużej rozpiętości są
rozmieszczone w odstępach 3 m do 3,75 m i są podpierane przez belki główne
o mniejszej rozpiętości. Możliwy jest również układ, w którym belki drugorzędne
o małej rozpiętości (rzędu 6–9 m) są podpierane przez belki główne o dużej
rozpiętości. Otwory służące do prowadzenia instalacji mogą być okrągłe,
podłużne lub prostokątne i mogą stanowić do 70% wysokości belki. Stosunek
szerokości do wysokości wynosi zazwyczaj do 3,5. Może wystąpić konieczność
zastosowania elementów usztywniających środnik wokół dużych otworów.
Rysunek 5.5 Belki o różnych rozmiarach otworów oraz osłoną

przeciwpożarową przygotowaną poza miejscem budowy
5.3.2 Rozpiętości belek i kryteria projektowe

Belki drugorzędne o dużej rozpiętości: rozpiętość od 9 m do 15 m przy
odstępach od 3 m do 3,75 m.
Belki główne o dużej rozpiętości: rozpiętość od 9 m do 12 m przy odstępach od
6 m do 9 m.
Typowy schemat konstrukcyjny eliminujący słupy wewnętrzne przedstawiono

na rysunku 5.6. Podłużne lub prostokątne otwory powinny być zlokalizowane
w obszarach, w których występują niewielkie siły ścinające, np. w środkowej
jednej trzeciej rozpiętości w przypadku belek obciążonych równomiernie.
Pozostałe wytyczne dotyczące rozmiarów otworów przedstawiono na
rysunku 5.7. Kontrola warunków granicznych w przypadku belek o dużej
rozpiętości obejmuje zazwyczaj ugięcia oraz odpowiedź dynamiczną. Nośność
przy ścinaniu dla dużych otworów umieszczonych w pobliżu podpór lub
obciążeń skupionych może być nośnością graniczną.
2 - 50
5.
4.
3.
2.
1.
6.0m 7.5m
Płyta
Winda
H
Schody
HE E 2
4
22 0 A
0
A S35
S3 5
55
IPE O 270 S235 IPE A 500 S235
Stężenia boczne
Stężenia ścienne
HE H
HE E 2
HE 22 2
22 0 A 22 0 A
0 0
A S35 A S35
S3 5 S3 5
4
2
55 55
3.0m
IPE A 240 S235

IPE O 270 S235 IPE O 400 S235
1
1
6.0m
2 - 51
IPE A 360 S235
IPE O 360 S235
IPE A 330 S235

2
5
3.0m
IPE A 240 S235
IPE O 270 S235 IPE O 400 S235

HE HE H
3
HE E 2
HE 28 HE 24 8
22 0 A 22 0 A 22 0 A
0 0 0
A S35 A S35 A S35
S3 5 S3 5 S3 5
55 55 55
2
3.0m
IPE 550 S235

6.0m
IPE A 450 S235

IPE A 450 S235
3.0m
H
H HE E 2
8
Rysunek 5.6 Belki zespolone o dużej rozpiętości (z otworami w środniku)

HE E 2
8 24 0 A
24 0 A 0
0 A S35
A S35 S3 5
S3 5 55
55
h h0 0,7h
0,25l0
l0 h l0 2,5h0 l0
h h0 0,8h
0,5h0 0,4h0
Rysunek 5.7 Ograniczenia rozmiarów oraz rozstawów okrągłych

i prostokątnych otworów w środniku

Przewody instalacji technicznych mogą przebiegać przez otwory w środnikach
belek. Przewody klimatyzacyjne mają wysokość około 400 mm, ale różnią się
w zależności od producenta. Większe urządzenia instalacyjne, których wysokość
wynosi zazwyczaj 450 mm, ale może osiągać również 750 mm w przypadku
instalacji ze zmienną ilością powietrza (VAV), mogą być umieszczane pomiędzy
belkami. Całkowita wysokość strefy stropu będzie zazwyczaj wynosić:
1000 mm w przypadku belek o rozpiętości 13,5 m (z otworami w środniku
wysokości 300 mm),
1200 mm w przypadku belek o rozpiętości 15 m (z otworami w środniku
wysokości 400 mm).

Ochrona przeciwpożarowa może występować w formie płyt ochronnych lub
przeciwogniowej powłoki ochronnej (powłoki przeciwogniowe mogą być
nakładane poza miejscem budowy jako pojedyncze powłoki o grubości do 1,8 mm
w celu osiągnięcia 90 minutowej odporności ogniowej), jak przedstawiono na
rysunku 5.5.
2 - 52
5.4 Ażurowe belki zespolone z płytą zespoloną

i stalową blachą profilowaną
5.4.1 Opis
Belki ażurowe to belki z okrągłymi otworami rozmieszczonymi w regularnych
odstępach na całej ich długości, jak przedstawiono na rysunku 5.8. Belki są
wykonywane przez cięcie i ponowne spawanie kształtowników stalowych
walcowanych na gorąco. Otwory (in. komórki) są zazwyczaj okrągłe i doskonale
dopasowane do okrągłych przewodów, ale mogą być również podłużne,
prostokątne lub sześciokątne. Może zajść konieczność wypełnienia komórek
w celu uzyskania solidnego środnika w miejscach, w których występują duże
siły ścinające, takich jak podpory lub punkty po obu stronach przyłożenia
obciążeń skupionych wzdłuż belki.
Rozmiar oraz rozstaw otworów może być ograniczony przez metody

wytwarzania. Jednakże dostępny jest pełen zakres rozmiarów kształtowników,
z których można wybierać rozmiary górnych i dolnych pasów dźwigara.
W przypadku konstrukcji zespolonych na górny pas dźwigara wybierany jest
na ogół mniejszy przekrój niż na dolny pas dźwigara.
Belki ażurowe mogą być ułożone jako belki drugorzędne o dużej rozpiętości
bezpośrednio podpierające płytę stropu lub w niektórych przypadkach jako belki
główne o dużej rozpiętości podpierające inne belki ażurowe lub dwuteowniki
belek drugorzędnych.
Rysunek 5.8 Ażurowe belki drugorzędne o dużej rozpiętości z regularnymi

okrągłymi otworami
2 - 53

Belki drugorzędne powinny być układane w odstępach od 3 m do 3,75 m,
aby uniknąć tymczasowego podporowania w trakcie montażu. Rozmiary
otworów stanowią zazwyczaj od 60 do 80% wysokości belki. W przypadku
otworów podłużnych może wystąpić konieczność zastosowania elementów
usztywniających. Duże (podłużne lub prostokątne) otwory powinny być
zlokalizowane w obszarach, w których występują niewielkie siły ścinające,
np. w środkowej jednej trzeciej rozpiętości w przypadku belek obciążonych
równomiernie.
Układ konstrukcyjny naroża stropu wokół atrium przedstawiono na rysunku 5.9.

W tym przypadku powierzchnia siatki stropowej wynosi 15 m  7,5 m, gdzie
belki ażurowe mają rozpiętość 15 m i wysokość 670 mm. Belki wewnętrzne, za
wyjątkiem tych, które znajdują się wokół głównych instalacji, zostały usunięte.
Ścinanie lub wyboczenia środników słupów mogą wystąpić pomiędzy otworami,

w szczególności w pobliżu dużych obciążeń skupionych lub otworów podłużnych.
W tym przypadku należy zwiększyć rozstaw otworów lub zastosować
kształtowniki o większym przekroju. Typowe rozmiary pasów dźwigara
ażurowych belek drugorzędnych o rozpiętości od 12 m do 18 m rozmieszczonych
w odstępach 3 m przedstawiono w tabeli 5.4.
Tabela 5.4 Rozmiary zespolonych belek ażurowych jako belek

drugorzędnych (kształtowniki IPE/HE ze stali S355)
Maksymalna rozpiętość belki ażurowej (m)

Parametry belki ażurowej
12 m 13,5 m 15 m 16,5 m 18 m
Średnica otworów (mm) 300 350 400 450 500
Wysokość belki (mm) 460 525 570 630 675
Górny pas dźwigara IPE 360 IPE 400 IPE 400 IPE 450 IPE 500
Dolny pas dźwigara HE 260A HE 300A HE 340B HE 360B HE 400M
2 2
2 - 54
15.0m 15.0m
3.75m 3.75m 3.75m 3.75m 3.75m 3.75m 3.75m 3.75m
IPE 450 S355 IPE 450 S355 IPE 450 S355 IPE 450 S355
76 HS
IPE O 360 S235
C
.1 S
x 27
3. 5
2
7.5m
IPE A 450 / IPE A 550 S355
IPE A 450 / IPE A 550 S355
IPE A 450 / IPE A 550 S355
IPE A 450 / IPE A 550 S355
IPE A 450 / IPE A 550 S355
IPE A 450 / IPE A 550 S355
IPE A 450 / IPE A 550 S355
IPE A 450 / IPE A 550 S355

75 2
S2 3.
S x
C 6.1
H
7
2
76 HS
C
IPE O 360 S235
.1 S
x 27
3. 5
7.5m
2
75 2
S2 3.
S x
1
C 6.1
H
7
HEB 320 S355 HEB 300 S355 HEB 450 S355 HEB 450 S355
IPE 220
3.0m
S235
3
4
IPE O 360 S235
IPE A 360 S235

HEB 300 S355
IPE O 400 S235

IPE O 300 S235
IPE 220
3.0m
S235
IPE A 360 S355

1.5m
IPE A 360 S355 IPE O 300 S235

IPE 220
IPE 220
3.0m
S235
S235
6 6
4
IPE O 360 S235
IPE A 360 S235

HEB 300 S355
IPE O 400 S235 IPE O 300 S235

4.5m
HEB 320 S355 HEB 300 S355
1. Stężenia ścienne
2. Płyta
3. Toalety
4. Pusta przestrzeń
5. Schody
6. Windy
Rysunek 5.9 Belki ażurowe (belki drugorzędne o dużej rozpiętości) —

przykładowy układ konstrukcji stalowej narożnika 8-
kondygnacyjnego budynku z atrium

Regularne otwory w środniku umożliwiają przeprowadzenie przewodów przez
belki, jak pokazano na rysunku 5.10. Urządzenia instalacyjne większych
rozmiarów umieszczone są pomiędzy belkami. Rozmiary otworów powinny
umożliwić wykonanie izolacji wokół instalacji. Belki powinny być wytwarzane
w taki sposób, aby zapewnić odpowiednie, liniowe ustawienie otworów w ich
środnikach na całej długości budynku.
2 - 55
Całkowita strefa stropu może wynosić nawet jedyne 1000 mm w przypadku

belek o rozpiętości 15 m z regularnymi otworami co 400 mm, co jest
wielkością znacznie mniejszą niż przy prowadzeniu przewodów pod belkami.
1 150
140
1 Podłoga podniesiona
2 Przewody i izolacja
≈1050 o średnicy 400 mm
600
2 3 Oświetlenie i sufit
3 100
50
Rysunek 5.10 Belka ażurowa — typowy przekrój poprzeczny przedstawiający

integrację instalacji

Powłoki przeciwogniowe są preferowanym systemem ochrony przeciwpożarowej
w przypadku belek ażurowych i są często nakładane poza miejscem budowy.
W pozycji źródłowej 7 przedstawiono porady dotyczące ochrony przeciwpożarowej
belek z otworami w środniku.
5.5 Belki zespolone z prefabrykowanymi płytami

betonowymi
5.5.1 Opis
System ten składa się z belek stalowych z łącznikami ścinanymi, które są
często przyspawane do górnego pasa belki w procesie produkcji. Belki
podpierają prefabrykowane płyty betonowe z konstrukcyjnym wypełnieniem
betonowym nad belką pomiędzy końcami płyty i często pokryte dodatkową
warstwą nadbetonu. Prefabrykowane płyty betonowe są to płyty kanałowe
zazwyczaj o wysokości od 150 mm do 260 mm lub płyty pełne o wysokości od
75 mm do 100 mm.
W miejscu podpór wyższe prefabrykaty są albo ukosowane na górnej

powierzchni, albo nacinane w taki sposób, że beton wylewany na miejscu
całkowicie pokrywa łączniki ścinane. Podczas procesu produkcji w płytach
kanałowych wytwarzane są wąskie otwory, aby umożliwić umieszczenie
zbrojenia poprzecznego na całej długości belek i jego osadzenie w płytach
prefabrykowanych na wysokości około 600 mm z każdej strony, jak
przedstawiono na rysunku 5.11.
2 - 56
(a)
1 Wypełnienie betonem
(opcjonalnie wylewka/
nadbeton)
2 Płyty kanałowe
3 Zbrojenie poprzeczne
4 Nadbeton
5 Płyty pełne
(b)
(c)
Rysunek 5.11 Rodzaje belek zespolonych z prefabrykowanymi płytami

betonowymi
(a) Belka zespolona z płytami kanałowymi zakończonymi na prosto
(b) Belka zespolona z ukosowanymi zakończeniami płyt
kanałowych
(c) Belka zespolona z prefabrykowanymi płytami pełnymi
Łączniki ścinane oraz wzmocnienia poprzeczne zapewniają przeniesienie

wzdłużnej siły ścinającej z kształtownika stalowego na prefabrykaty betonowe
oraz nadbeton. Konstrukcja zespolona nie może być stosowana, jeśli łączniki
ścinane nie są umieszczone w szczelinie czołowej (pomiędzy płytami
betonowymi) wielkości co najmniej 50 mm. W przypadku spawania łączników
ścinanych na miejscu rzeczywista minimalna szczelina czołowa pomiędzy
płytami betonowymi wynosi 65 mm. Nośność łączników ścinanych zależy od
stopnia ich zakrycia, a na miejscu stosowany jest często beton z 10 mm
warstwą kruszywa. Płyty kanałowe powinny być wypełnione przy podporach
na minimalną wysokość równą średnicy rdzenia, aby zapewnić efektywność
oddziaływania na konstrukcję zespoloną oraz odpowiednią ognioodporność.
2 - 57
Wymagane są minimalne szerokości półki, aby zapewnić bezpieczną długość

docisku prefabrykatów i wystarczającą szczelinę dla efektywnego oddziaływania
łączników ścinanych — minimalne zalecane wartości podano w tabeli 5.5.
Tabela 5.5 Minimalne szerokości w przypadku połączeń typu dociskowego

prefabrykowanych płyt betonowych
Minimalna szerokość belki
Prefabrykowana płyta pełna o wysokości Belka wewnętrzna 180 mm

od 75 mm lub 100 mm
Belka krawędziowa 210 mm
Belka wewnętrzna 180 mm
Prefabrykowana płyta kanałowa
Belka krawędziowa 210 mm
Jednorodna belka krawędziowa 120 mm
Belki krawędziowe są często projektowane jako belki jednorodne o nominalnym

połączeniu ścinanym umożliwiającym zachowanie odporności oraz wymogów
w zakresie stateczności konstrukcji. Łączniki ścinane są zazwyczaj spawane na
miejscu budowy przez otwory w prefabrykatach. Zespolone belki krawędziowe
wymagają ustalenia szczegółów odnośnie zbrojenia ceownikami otworów
prefabrykowanych płyt betonowych oraz zastosowania większej minimalnej
szerokości pasa belki.
Tymczasowe stężenia zapewniające utwierdzenie boczne są często wymagane

w celu zredukowania efektywnej długości na wypadek zwichrzenia belki na
etapie budowy, gdy obciążona jest tylko jedna ze stron. Pełne utwierdzenie
skrętne w warunkach tymczasowych może być trudne do osiągnięcia, jeżeli nie
są stosowane wysokie elementy usztywniające ze sztywnymi połączeniami lub
gdy wywoływane jest oddziaływanie ramy U-kształtnej obejmujące belki,
elementy usztywniające i połączenia sztywne.
5.5.2 Rozpiętość belki i kryteria projektowe

Belki drugorzędne o dużej rozpiętości powinny zapewniać wystarczającą
minimalną szerokość w celu wspierania prefabrykatów betonowych, jak
przedstawiono w tabeli 5.5, tak aby minimalna rzeczywista wysokość belki
wynosiła IPE 400 mm. Belki, które są układane równolegle do rozpiętości
prefabrykatów, na ogół nie mogą być projektowane jako zespolone.
Belki krawędziowe są zazwyczaj projektowane jako jednorodne, ale są

przymocowane do stropu w celu spełnienia wymogów dotyczących odporności
konstrukcji.
We wszystkich przypadkach projektów zespolonych należy zapewnić

wzmocnienia poprzeczne, jak przedstawiono na rysunku 5.11 i rysunku 5.12.
Kontrola warunków granicznych obejmuje często nośność przy skręcaniu

i skręcanie lub połączenie skręcania z nośnością przy zwichrzeniu w warunkach
konstrukcyjnych (obciążenie wyłącznie po jednej stronie).
2 - 58
Rysunek 5.12 Konstrukcja stropu zespolonego z prefabrykowanymi

betonowymi płytami kanałowymi przedstawiająca pręty
zbrojenia poprzecznego umieszczane w otwartych rdzeniach

Główne przewody instalacji technicznych są zlokalizowane pod belkami
z większymi urządzeniami instalacyjnymi znajdującymi się pomiędzy belkami.
Dzięki temu całkowita wysokość stropu z uwzględnieniem sufitu oraz
instalacji może wynieść 1200 mm. Otwory mogą znajdować się w środniku
belki, ale w tym przypadku belki powinny być zaprojektowane jako jednorodne.

W ramach ochrony przeciwogniowej belek wspierających prefabrykowane
płyty betonowe można stosować powłoki nakładane natryskowo, płyty ochronne
lub przeciwogniowe powłoki ochronne.
Pręty zbrojenia poprzecznego należy dokładnie umieścić w płytach

prefabrykowanych — wsuwając 600 mm w każdą z nich. W celu zapewnienia
odporności ogniowej od 90 do 120 minut wymagane jest zastosowanie
warstwy nadbetonu wysokości (minimum) 50 mm.
2 - 59
5.6 Jednorodne belki z płytami prefabrykowanymi

5.6.1 Opis
Płyty prefabrykowane mogą opierać się na górnym pasie belek stalowych lub
na kątownikach półkowych. Prefabrykowane płyty betonowe są to płyty kanałowe
zazwyczaj o wysokości od 150 mm do 400 mm lub płyty pełne o wysokości od
75 mm do 100 mm. Prefabrykowane kanałowe płyty betonowe mogą być
używane przy rozpiętościach do 15 m (400 mm lub wyższe). Przykład
prefabrykowanych płyt betonowych dużej rozpiętości umieszczanych na
belkach stalowych przedstawiono na rysunku 5.13.
Kątowniki półkowe są przykręcone do środnika belki śrubami lub przyspawane,

a ich ramiona są na tyle długie, aby zapewnić odpowiedni docisk płyty
prefabrykowanej i umożliwić montaż pod górnym pasem belki. Prefabrykowane
płyty betonowe są zazwyczaj zalewane zaprawą w odpowiednim położeniu.
Prefabrykowane płyty betonowe można pokryć wylewką (która może być
konstrukcyjna) lub podniesioną podłogą.
Rysunek 5.13 Prefabrykowane płyty betonowe o dużej rozpiętości umieszczane

na konstrukcji stalowej
Tymczasowe stężenia boczne są często wymagane w celu zredukowania

efektywnej długości na wypadek zwichrzenia belki na etapie budowy, gdy
obciążona jest tylko jedna ze stron.
W celu spełnienia wymogów dotyczących odporności może być konieczne

zastosowanie siatki i nadbetonu konstrukcyjnego lub zbrojenia zabetonowanego
w płytach kanałowych i przeprowadzonego przez otwory w środniku belki
stalowej. Wymagane może być również związanie płyt betonowych z belkami
krawędziowymi.
2 - 60

Należy brać pod uwagę obciążenia na etapie montażu (prefabrykowane płyty
wyłącznie z jednej strony). Może być wymagane zastosowanie stężeń tymczasowych.
Belki obciążone wyłącznie z jednej strony w warunkach stałych powinny być
zaprojektowane z uwzględnieniem przyłożonego momentu skręcającego.
Gdy płyty prefabrykowane opierają się na górnym pasie belki, minimalna

szerokość pasa wynosi 180 mm, aby zapewnić minimalną nośność oraz
szczelinę wielkości 30 mm pomiędzy prefabrykowanymi płytami betonowymi,
jak przedstawiono na rysunku 5.14.
Kątowniki półkowe powinny wystawać na co najmniej 50 mm poza pas belki.

W przypadku zastosowania kątowników półkowych wymagany jest 25 mm
odstęp pomiędzy zakończeniem płyty betonowe a pasem belki, jak przedstawiono
na rysunku 5.15.
Kontrola warunków granicznych w przypadku belki obejmuje często nośność

przy skręcaniu lub połączenie skręcania z nośnością przy zwichrzeniu
w warunkach konstrukcyjnych (obciążenie wyłącznie po jednej stronie).

Główne przewody instalacji technicznych są zlokalizowane pod belkami
z większymi urządzeniami instalacyjnymi znajdującymi się pomiędzy belkami.
180 min.
30
50
50 min.
75 min.
75 min.
(a) Płyty umieszczone na podciągu (b) Płyty umieszczone na belce kątownika

półkowego
Rysunek 5.14 Konstrukcja stropu z prefabrykowanych płyt betonowych

o jednorodnej strukturze
25 min.
Rysunek 5.15 Wymagania dotyczące sposobu podparcia i odstępów

w przypadku płyt prefabrykowanych umieszczanych
na belkach kątowników półkowych
2 - 61

Ochrona przeciwpożarowa belki może obejmować powłokę nakładaną
natryskowo, płytę ochronną lub powłoka przeciwogniową. Belki z kątowników
półkowych mogą osiągać 30 minutową odporność ogniową na wskutek
odwrócenia kątowników (ramię pionowe znajduje się powyżej ramienia
wystającego, jak przedstawiono na rysunku 5.15), żeby pozostawały one
stosunkowo chłodne w razie pożaru.
5.7 Belki zintegrowane z prefabrykowanymi

płytami betonowymi
5.7.1 Opis
Prefabrykowane płyty betonowe mogą być stosowane jako część cienkich stropów
lub układu belek zespolonych, w którym belki rozmieszczone są w ramach
wysokości stropu, jak przedstawiono na rysunku 5.16. Powszechnie stosuje się
dwa rodzaje belek stalowych:
 Blacha stalowa (zazwyczaj o grubości 15 mm) może być przyspawana do
spodniej części dwuteownika szerokostopowego. Blacha ta wystaje poza dolny
pas o co najmniej 100 mm z każdej strony w celu zapewnienia podparcia
prefabrykowanych płyt betonowych.
 20 mm płyta półki (typowo) może być przyspawana do połowy dwuteownika
przeciętego wzdłuż środnika.
Zaleca się stosowanie nadbetonu konstrukcyjnego zbrojonego, który zwiąże
wszystkie prefabrykowane płyty betonowe razem. Warstwa nadbetonu powinna
przykryć prefabrykowane płyty betonowe na wysokość co najmniej 50 mm.
Jeżeli nadbeton nie jest stosowany, zbrojenie należy przeprowadzić przez
środnik belki, aby przywiązać strop do belki z każdej strony w celu spełnienia
wymogów dotyczących odporności.
1 Betonowe płyty
kanałowe
2 Belka IFB/SFB
3 Kształtownik słupa
Rysunek 5.16 Zintegrowana belka stropowa (belka cienkiego stropu)

i prefabrykowane płyty betonowe
2 - 62
Zespolona belka zintegrowana może powstać przez przyspawanie łączników

ścinanych (zazwyczaj 19 mm średnicy  70 mm długości) do górnego pasa
kształtownika stalowego. Wzmocnienie jest następnie umieszczane wzdłuż
pasa w otworach przygotowanych w płytach prefabrykowanych lub na górze
niskich płyt prefabrykowanych. Jeżeli belki są zaprojektowane jako zespolone,
nadbeton powinien pokrywać łączniki ścinane na wysokości co najmniej 15 mm
i płyty prefabrykowane na wysokości co najmniej 60 mm.
Typowy schemat konstrukcyjny ze zintegrowanymi belkami o rozpiętości 6 m

i prefabrykowanymi płytami betonowymi o rozpiętości 7,5 m przedstawiono na
rysunku 5.17. W tym przypadku prefabrykowane płyty betonowe mają
wysokość 200 mm i stosowany jest nadbeton o wysokości 60 mm. Belkami
krawędziowymi są belki IPE zaprojektowane jako belki jednorodne
i umieszczone pod prefabrykowanymi płytami betonowymi. W celu spełnienia
wymogów dotyczących odporności przewidziano nominalne połączenia
ścinane. W tym przypadku płyta może być osadzona równo z górną częścią
belki, jak przedstawiono na rysunku 5.18.

Najlepiej byłoby, gdyby rozpiętość prefabrykowanych płyt betonowych oraz
rozpiętość belki były zoptymalizowane w celu uzyskania grubości stropu
zgodnej z wysokością belki. Belki obciążone z jednej strony są stosunkowo
ciężkie ze względu na ich obciążenie skręcające. Ponadto w trakcie montażu
należy sprawdzić wpływ sił skręcających. Zastosowanie środkowej belki
szkieletowej z płytami prefabrykowanymi rozpościerającymi się do podciągów
krawędziowych (belki znajdujące się pod prefabrykowanymi płytami
betonowymi, ale schowane w ścianie) będzie na ogół bardziej ekonomiczne niż
użycie prefabrykowanych płyt betonowych umieszczonych wzdłuż budynku na
szeregu belek poprzecznych.
Zespolone belki krawędziowe wymagają ustalenia szczegółów odnośnie

ceowników umieszczonych wokół łączników ścinanych i w płytach
prefabrykowanych lub nadbetonie konstrukcyjnym — w związku z tym
preferowane są jednorodne belki krawędziowe.
Kontrola warunków granicznych obejmuje zazwyczaj nośność przy skręcaniu,

połączenie skręcania z nośnością przy zwichrzeniu w warunkach konstrukcyjnych
(obciążenie wyłącznie po jednej stronie) lub zwichrzenie w warunkach
konstrukcyjnych (z obciążeniami po obu stronach). Ugięcie może być warunkiem
krytycznym w przypadku wszystkich rodzajów belek zintegrowanych.
Typowe rozmiary belek cienkiego stopu i belek zintegrowanych w przypadku

rozpiętości od 5 m do 8 m przedstawiono w tabeli 5.6 i odpowiednio
w tabeli 5.7.
2 - 63
6.0m 6.0m
3.0m 3.0m
S3 5
S3 5
S3 5
0 S35
0 S35
0 S35
55
55
55
A 220
A 240
A 240
HE EA
22
HE EA
22
HE EA
22
H
H
IPE 400 S235 IPE 400 S235
IPE A 450 S235
IPE 400 S235
IPE 400 S235
IPE 240 S235

5
7.5m
4 3
IPE 220 S235
S 3 55
S3 5
0 S3
55
0 S35
55
IPE 220 S235
24 0
A 22
A 220
H E EB
HE B
24
H
HE
6 6
HEB 260/460 x 15 HEB 260/460 x 15
S3 5
0 S35
55
A 240
HE EA
22
H
IPE O 300 S235
IPE 240 S235
IPE 240 S235

2
6.0m
S3 55
0 3
55
S3 5
22 0 S
0 S35
55
A 24
A 240
HE EA
HE A
22
H
1
HE
IPE A 400 S235 IPE A 400 S235

S3 5
0 S35
55
A 220
HE EA
22
H
1. Stężenia boczne
2. Prefabrykowane płyty betonowe + 60 mm warstwa nadbetonu NWC
3. Stężenia ścienne
4. Schody
5. Windy i toalety
6. Belka cienkiego stropu
Rysunek 5.17 Układ konstrukcji stalowej cienkiego stropu czterokondygnacyjnego

budynku na planie prostokąta (środkowa belka szkieletowa
cienkiego stropu i podciągi krawędziowe)

Podsufitka płaskiego stropu umożliwia nieograniczony dostęp do instalacji
znajdujących się pod stropem, jak pokazano na rysunku 5.18.
1 60
1 Nadbeton NWC
2 2 Siatka A142
3 Pręty rozciągane T12  1200 mm
3
długości przechodzące przez
200 otwory w środniku w 600 mm
4 odstępach
5 4 HEB 260
5 460  15 blacha
Rysunek 5.18 Konstrukcja cienkiego stropu — typowy przekrój poprzeczny

z wykorzystaniem płyt prefabrykowanych
2 - 64

Osłona z betonu wokół belek zazwyczaj wystarcza, aby zapewnić 60 minut
odporności ogniowej bez stosowania dodatkowej ochrony.
Aby osiągnąć 90 minutową odporność ogniową, należy zastosować powłokę

przeciwpożarową lub płytę ochronną dla pasa blachy. Należy ustalić odpowiednie
szczegóły dotyczące zbrojenia poprzecznego, w szczególności dla płyt
kanałowych, gdzie wymagane jest wypełnienie rdzeni przylegających do belki.
Tabela 5.6 Rozpiętości belek cienkich stropów składających się

z kształtowników HE i przyspawanej płyty dolnej
Rozpiętość płyty Typowy rozmiar belki o podanej rozpiętości będącej częścią
(m) cienkiego stropu
5m 6m 7m 8m
5 HE 200A HE 240A HE 280A HE 300A
6 HE 240A HE 280A HE 300A HE 280A
7 HE 280A HE 300A HE 280B HE 300B
8 HE 280A HE 280B HE 300B HE 320B
Płyta o wysokości równej wysokości belki plus 50 mm
Przyspawana blacha powinna być o 150 mm szersza niż kształtownik HE
Tabela 5.7 Rozpiętość belek zintegrowanych wyciętych z kształtowników

IPE z przyspawaną płytą dolnego pasa
Rozpiętość płyty Typowe rozmiary belek zintegrowanych o podanej rozpiętości
(m)
5m 6m 7m 8m
5 IPE 400 IPE 500 IPE 550 IPE 600
6 IPE 500 IPE 550 IPE 600 HE 500A
7 IPE 550 IPE 600 HE 500A HE 600A
8 IPE 600 HE 500A HE 600A HE 600B
Wszystkie rozmiary kształtowników zostały zmniejszone, aby stanowić połowę podanych
rozmiarów kształtowników IPE
We wszystkich przypadkach stosowany jest przyspawany dolny pas belki grubości 20 mm
5.8 Belki asymetryczne i wysoka blacha profilowana

5.8.1 Opis
Belki asymetryczne mogą być stosowane do podpierania płyt zespolonych
z wysoką blachą profilowaną. Belki asymetryczne są stalowymi belkami
walcowanymi na gorąco z pasem dolnym szerszym od górnego. Kształtownik
może mieć na górnym pasie wytłoczone nierówności i działać w zespoleniu
z betonową osłoną bez potrzeby stosowania dodatkowych łączników
ścinanych. Płyta profilowana jest umieszczona pomiędzy dolnymi pasami
belek i utrzymuje obciążenia podczas budowy.
Układy przęseł opierają się zazwyczaj na siatce o rozpiętości od 6 m do 9 m,

a wysokość płyty wynosi 280–350 mm. W przypadku rozpiętości większych
niż 6 m blacha profilowana wymaga zastosowania podstemplowania. Pręty
zbrojeniowe (o średnicy 16–25 mm) umieszczone w występach płyty zapewniają
wystarczającą ognioodporność.
2 - 65
Przekroje belek asymetrycznych mają na ogół 300 mm wysokości. Przekroje te

mogą być walcowane ze stosunkowo grubymi środnikami (o grubości równej
lub większej niż grubość pasów), których odporność ogniowa wynosi 60 minut
bez dodatkowej ochrony (dla zwykłych obciążeń w budynkach biurowych).
Instalacje mogą być integrowane przez utworzenie podłużonych otworów

w środnikach belek, a także przez umieszczanie przewodów pomiędzy występami
blachy stalowej, jak przedstawiono na rysunku 5.19.
Belkami krawędziowymi mogą być belki cienkiego stropu z prostokątnych

kształtowników zamkniętych lub podciągi. Ściągi, zwykle teowniki z ramieniem
zalanym w płycie, są stosowane do wewnętrznego utwierdzania słupów
w kierunku prostopadłym do głównych belek.
Zbrojenie z siatki (A142 dla 60 minutowej odporności ogniowej oraz A193 dla
odporności 90 minutowej) jest umieszczane w płycie nad belką asymetryczną.
Jeżeli górny pas belki asymetrycznej jest na tym samym poziomie co
powierzchnia betonu, płyty z każdej strony belki asymetrycznej powinny
zostać przymocowane do siebie, aby spełnić wymogi związane z odpornością
konstrukcji. Zwykle jest to realizowane za pomocą zbrojenia (zazwyczaj pręty
T12 przechodzące przez otwory w odstępie 600 mm) przeprowadzane przez
środnik belki asymetrycznej. Belki asymetryczne są zwykle projektowane jako
jednorodne, jeżeli warstwa betonu nad górnym pasem jest mniejsza niż 30 mm.
Rysunek 5.19 Integracja instalacji przy użyciu belek asymetrycznych

W przypadku tej formy konstrukcji z wysoką blachą profilowaną maksymalna
rozpiętość blachy jest ograniczona do około 6 m dla płyty o wysokości 300 mm,
aby uniknąć tymczasowego podstemplowania. Maksymalna rozpiętość belek
asymetrycznych mieści się w zakresie od 6 m do 10 m, w zależności od ich
rozmiarów oraz rozstawu.
2 - 66

Możliwości rozmieszczenia instalacji pod stropem są nieograniczone. Małe
instalacje oraz przewody (do średnicy 160 mm) mogą być przeprowadzone
przez otwory w środnikach belek i pomiędzy występami blachy profilowanej,
jak przedstawiono na rysunku 5.20. Następujące strefy stropów mogą być
rozważane na etapie koncepcji projektowej przy zastosowaniu belek
asymetrycznych i wysokiej blachy profilowanej.
600–800 mm z instalacją oświetlenia (i podniesioną podłogą)
800–1000 mm z klimatyzacją (i podniesioną podłogą)
1 150
1 Podłoga podniesiona
300 2 Przewody przechodzące
2
przez belkę
800mm
3 Konwektor płaski
50
4 Oświetlenie i sufit
3 200
50
4
50
Rysunek 5.20 Typowa konstrukcja stropowa przy zastosowaniu belek

asymetrycznych i wysokiej blachy profilowanej

Belki asymetryczne zgodne z wymogami inżynierii pożarowej mają
stosunkowo grube środniki, a w przypadku osadzenia środnika oraz górnego
pasa w betonie nie wymagają dodatkowych zabezpieczeń, aby osiągnąć
ognioodporność wynoszącą 60 minut.
W przypadku pozostałych przekrojów belek asymetrycznych wymagana jest

ognioodporność większa niż 30 minut — uzyskiwana zwykle przy pomocy
płyty mocowanej do dolnego pasa.
5.9 Połączenia belek

We wszystkich systemach stropów omówionych w niniejszym rozdziale
stosowane są połączenia proste (nominalne przeguby sworzniowe), w przypadku
których nie zakłada się uzyskania znaczących momentów. Aby zrealizować to
założenie w praktyce, poszczególne elementy połączenia muszą być plastyczne
w celu przyjęcia obrotu powstającego na połączeniu.
Połączenia o pełnej wysokości, gdy blacha doczołowa jest przyspawana do

środnika i pasów, są stosowane w przypadku elementów stropu podlegających
skręcaniu, takich jak belki zintegrowane lub belki cienkich stropów. W przypadku
wszystkich rozwiązań stropów należy sprawdzić możliwość wystąpienia
obciążeń skręcających na etapie budowy, gdyż mogą być wymagane połączenia
zapewniające nośność przy skręcaniu oraz utwierdzenia tymczasowe.
2 - 67
Zastosowanie blach doczołowych o pełnej wysokości może oznaczać,

że połączenia nie mogą być dłużej uważane za połączenia przegubowe. W wielu
przypadkach zakłada się, że połączenie może być uważane za przegubowe tak
długo, jak grubość blachy doczołowej nie jest większa niż połowa średnicy śruby
(dla stali S275). Niektóre organy nadzorujące mogą wymagać przedstawienia
obliczeń w celu wykazania klasyfikacji połączenia.
5.9.1 Połączenia belek ze słupami

Kiedy połączenia nie podlegają skręcaniu, uszczegóławiane są zazwyczaj
połączenia proste (jedynie ścinanie w pionie). Wybór szczegółów dotyczących
stosowanych połączeń standardowych leży po stronie wykonawcy konstrukcji
stalowej. Do standardowych połączeń należą elastyczna blacha doczołowa,
blacha przykładki środnika i podwójne łączniki kątowe przedstawione na
rysunku 5.21. Powszechnie zakłada się, że typy połączeń przedstawione na
rysunku 5.21 należą do połączeń przegubowych tak długo, jak blachy oraz
kątowniki są względnie cienkie (10 mm dla stali S275). Przewodnik
Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe Część 5: Projektowanie połączeń[8]
obejmuje projektowanie połączeń przegubowych.
(a) (b) (c)
Rysunek 5.21 Standardowe połączenia belek. (a) Podatna blacha doczołowa

(b) Blacha przykładki środnika (c) Podwójny łącznik kątowy
Na ogół podatne blachy doczołowe są stosowane w przypadku połączeń typu

belka-słup. Blachy przykładki środnika są często stosowane w połączeniach
typu belka-belka.
5.9.2 Połączenia typu belka-belka

W połączeniach typu belka-belka również wykorzystywane są standardowe
szczegóły połączeń, chociaż w przypadku belki drugorzędnej wymagane są
wycięcia, jak przedstawione na rysunku 5.22.
Rysunek 5.22 Połączenie typu belka-belka
2 - 68
5.9.3 Blacha doczołowa o pełnej wysokości

Gdy połączenia podlegają skręcaniu, są one zazwyczaj wytwarzane z blachy
doczołowej o pełnej wysokości, jak przedstawiono na rysunku 5.23. W tych
połączeniach blacha doczołowa jest spawana wokół pełnego profilu elementu.
Rysunek 5.23 Blachy doczołowe pełnej wysokości belek zintegrowanych
W praktyce przyjmuje się zazwyczaj, że połączenia projektuje wykonawca

konstrukcji stalowej. Projektant ramy stalowej powinien przewidzieć siły
ścinające i momenty obrotowe w połączeniach na odpowiednich etapach,
np. podczas montażu i na etapie końcowym. Jest to ważne, gdyż w przypadku
wielu elementów skręcanie może występować na etapie montażu, gdy obciążenia
przyłożone są tylko z jednej strony elementu. Wówczas zarówno spoiny, jak
i grupy śrub muszą być sprawdzone pod kątem połączonych wpływów
występującego skręcania oraz ścinania w pionie.
2 - 69
6 POZOSTAŁE ZAGADNIENIA PROJEKTOWE
Następujące zagadnienia projektowe mają wpływ na ogólną koncepcję

budynku, w tym konstrukcyjne aspekty projektu.
6.1 Oddziaływania wyjątkowe

Norma EN 1990 wymaga, aby konstrukcje były projektowane z uwzględnieniem
wyjątkowych sytuacji obliczeniowych. Sytuacje, które należy uwzględnić,
zostały podane w normie EN 1991-1-7 i odnoszą się one zarówno do
określonych, jak i nieokreślonych oddziaływań wyjątkowych. W każdej z sytuacji
przyjmowana strategia zależy od trzech „klas konsekwencji” podanych w normie
EN 1990. W przypadku budynków jedna z tych klas została podzielona,
a kategorie budynków w każdej z klas zostały wyszczególnione w normie
EN 1991-1-7, tabela A.1.
W przypadku określonych oddziaływań wyjątkowych strategie projektowania

obejmują ochronę konstrukcji przed oddziaływaniami, jednak w bardziej
ogólnym sensie. W przypadku oddziaływań nieokreślonych konstrukcja
powinna być zaprojektowana w taki sposób, aby zachować odpowiedni poziom
„odporności” zdefiniowanej jako:
„zdolność konstrukcji do stawiania oporu zdarzeniom takim jak pożar,

eksplozje, uderzenie lub konsekwencje błędu ludzkiego, bez uszkodzenia
w zakresie niewspółmiernym do pierwotnej przyczyny”.
W przypadku oddziaływań nieokreślonych strategię osiągnięcia odporności

konstrukcji przedstawiono w normie EN 1991-1-7 § 3.3, która mówi, że:
„… potencjalne zniszczenie konstrukcji wynikające z nieokreślonej przyczyny
powinno być złagodzone … przez zastosowanie jednego lub więcej
z następujących podejść:
a) projektowanie elementów kluczowych, od których zależy stateczność
konstrukcji w celu przeniesienia efektów modelu oddziaływania
wyjątkowego Ad;
b) projektowanie konstrukcji, tak aby w razie zniszczenia miejscowego
(np. zniszczenia jednego elementu) stateczność całej konstrukcji lub
znacznej jej części nie była zagrożona;
c) zastosowanie normatywnego podejścia/reguł szczegółowych, które
określają akceptowalną odporność konstrukcji (np. trójwymiarowe
wiązanie w celu dodatkowego scalenia lub minimalny poziom
ciągliwości elementów konstrukcji poddanych uderzeniu)”.
2 - 70
6.1.1 Klasy konsekwencji

W normie EN 1990 zdefiniowano trzy klasy konsekwencji:
 CC1 Niewielkie konsekwencje zniszczenia
 CC2 Umiarkowane konsekwencje zniszczenia
 CC3 Poważne konsekwencje zniszczenia
W normie EN 1991-1-7 kategoria CC2 podzielona została na podkategorie

CC2a (Grupa niższego ryzyka) oraz CC2b (Grupa wyższego ryzyka). Budynki
średniej wysokości zazwyczaj znajdują się w grupie CC2b. Przykłady kategorii
podanych w tabeli A.1 normy EN 1991-1-7 obejmują:
Tabela 6.1 Przykłady klasyfikacji budynków (zaczerpnięte z tabeli A.1
normy EN 1991-1-7)
Klasa Przykład przyporządkowania rodzaju budynku i sposobu użytkowania
konsekwencji
2B Hotele, mieszkalna, apartamenty i inne budynki mieszkalne wyższe niż
Grupa 4-kondygnacyjne, ale nieprzekraczające 15 kondygnacji.
wyższego ryzyka
Budynki oświatowe wyższe niż jednokondygnacyjne, ale nieprzekraczające
15 kondygnacji.
Siedziby sprzedaży detalicznej wyższe niż 3-kondygnacyjne,

ale nieprzekraczające 15 kondygnacji.
Biura wyższe niż 4-kondygnacyjne, ale nieprzekraczające 15 kondygnacji.
Wszystkie budynki z dostępem publicznym, które mają powierzchnię

podłogi przekraczającą 2000 m2, ale nie większą niż 5000 m2 na każdej
kondygnacji.
Zalecana strategia w przypadku klasy konsekwencji 2b obejmuje

projektowanie na wypadek zniszczenia miejscowego (patrz część 6.1.2) lub
projektowanie słupów, jako elementów kluczowych (patrz część 6.1.6).
6.1.2 Projektowanie uwzględniające konsekwencje zniszczenia

miejscowego budynków wielokondygnacyjnych
W przypadku budynków wielokondygnacyjnych z wymagań dotyczących
odporności konstrukcji wynika strategia projektowa, w której słupy związane
są z resztą konstrukcji. Powinno to oznaczać brak możliwości łatwego
usunięcia któregokolwiek odcinka słupa. Jednak w przypadku usunięcia
odcinka słupa na skutek wyjątkowego oddziaływania układy stropowe
powinny zapewnić sposób na alternatywne przekazanie obciążeń w celu
zmniejszenia zakresu zniszczeń.
Należy zauważyć, że wymagania te nie mają na celu zapewnienia zdatności

konstrukcji do użytku po wystąpieniu zdarzenia o charakterze ekstremalnym,
a jedynie ograniczenie zniszczeń oraz zapobieżenie postępującemu zawaleniu
się konstrukcji.
2 - 71
6.1.3 Wiązanie poziome

W normie EN 1991-1-7 punkt A.5 podano wskazówki dotyczące wiązań
poziomych w konstrukcjach ramowych. Norma ta zawiera zależności pozwalające
wyznaczyć obliczeniową nośność na rozciąganie wymaganą w przypadku
ściągów wewnętrznych i obwodowych. Obliczona siłą ciągnienia jest zwykle
równa pionowej sile ścinającej.
Siły ciągnienia nie muszą być przenoszone przez ramę konstrukcji stalowej.
W celu związania słupów można na przykład zastosować zespolony strop
betonowy, jednak jego konstrukcja musi być przystosowana do tego celu.
Niezbędne może być zastosowanie dodatkowego zbrojenia i szczególnie
staranne zaprojektowanie słupów (zwłaszcza słupów brzegowych), aby zapewnić
przenoszenie siły ciągnienia między słupem a płytą.
Jeśli siły ciągnienia mają być przenoszone wyłącznie przez konstrukcję

stalową, wówczas należy zwrócić uwagę, że sprawdzenie nośności przy ciągnieniu
jest zadaniem całkowicie odrębnym w stosunku do sprawdzenia nośności przy
działaniu sił pionowych. Siły ścinające i siły ciągnienia nigdy nie występują
równocześnie. Ponadto podczas obliczeń nośności przy ciągnieniu pominięte
zostaje standardowe wymaganie, aby elementy konstrukcji i połączenia
zachowały zdatność użytkową pod obciążeniem obliczeniowym, ponieważ
dopuszczalne są znaczne trwałe odkształcenia elementów i ich połączeń.
Wytyczne dotyczące projektowania połączeń odpornych na siły ciągnienia
podano w przewodniku Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe. Część 5:
Projektowanie połączeń[8].
6.1.4 Wiązanie prefabrykowanych betonowych elementów stropowych

Zgodnie z wymaganiami określonymi w normie EN 1991-1-7 § A.5.1(2),
w przypadku zastosowania betonowych lub innych ciężkich elementów
stropowych (jako stropów) należy wiązać je w kierunku ich rozpiętości.
Chodzi o to, aby elementy lub płyty stropowe nie wpadły przez ramę stalową
w przypadku przesunięcia lub usunięcia konstrukcji stalowej na skutek
jakiegoś większego uszkodzenia. Płyty należy związać ze sobą na podporach
i stężyć z belkami krawędziowymi. Siły ciągnienia można wyznaczyć na
podstawie §9.10.2 normy BS EN 1992-1-1.
6.1.5 Wiązanie pionowe

W normie EN 1991-1-7 punkt A.6 podano wskazówki dotyczące wiązań
pionowych w konstrukcjach ramowych. Przedstawiono tam zalecenie, aby
styki słupów mogły przenosić osiową siłę rozciągającą równą największej
obliczeniowej pionowej stałej i zmiennej reakcji od obciążenia przyłożonego
do słupa na dowolnej kondygnacji. W praktyce nie jest to bardzo uciążliwe
wymaganie i większość styków zaprojektowanych na odpowiednią sztywność
i odporność podczas montaż może przenieść osiową siłę ciągnienia. Wytyczne
dotyczące projektowania styków odpornych na siły ciągnienia podano
w innych publikacjach z tej serii — Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe.
Część 5: Projektowanie połączeń [8].
2 - 72
6.1.6 Elementy kluczowe

W normie EN 1991-1-7 punkt A.8 podano wskazówki dotyczące projektowania
„elementów kluczowych”. Przedstawiono tam zalecenie, aby element kluczowy
był zdolny do przeniesienia obliczeniowego oddziaływania wyjątkowego Ad
przyłożonego w kierunku poziomym i pionowym (jednocześnie tylko w jednym
kierunku) do elementu i do każdego połączonego z nim komponentu. Zalecana
wartość Ad w przypadku konstrukcji budowlanych wynosi 34 kN/m2. Każdy
inny element konstrukcyjny zapewniający „utwierdzenia boczne mające
decydujące znaczenie dla stateczności” elementu kluczowego należy również
zaprojektować jako element kluczowy.
6.1.7 Ocena ryzyka

Budynki zaliczane do klasy konsekwencji 3 należy analizować za pomocą
specjalnych metod oceny ryzyka. Załącznik B do normy EN 1991-1-7 zawiera
informacje dotyczące oceny ryzyka, a w punkcie B.9 przedstawiono
wskazówki właściwe dla budynków.
6.2 Dynamika stropu

Odpowiedź stropu jest oceniana najpierw przez obliczenie podstawowej
częstotliwości drgań stropu i porównanie uzyskanej wartości z wartością
graniczną. Wartości graniczne można znaleźć w przepisach krajowych lub
wytycznych technicznych i mogą się one różnić w zależności od kraju. Na ogół
jeśli podstawowa częstotliwość drgań konstrukcji stropu jest większa od 4 Hz,
strop uważa się jako zadowalający. Częstotliwość drgań własnych stropu jest
wówczas równa przynajmniej dwukrotnej wartości częstotliwości drgań
własnych będących wynikiem szybkiego chodzenia. Choć jest to ogólnie
akceptowalne w przypadku ruchliwych miejsc pracy, nie jest właściwe
w przypadku spokojniejszych części budynku, gdzie drgania są bardziej
zauważalne.
Bardziej odpowiednim podejściem jest ocena oparta na „współczynniku

odpowiedzi”, który bierze pod uwagę amplitudę drgań mierzoną zwykle pod
względem przyspieszenia. Dopuszczalne wartości współczynnika odpowiedzi
można również znaleźć w przepisach krajowych lub wytycznych technicznych
i mogą się one różnić w zależności od kraju. Wyższe współczynniki odpowiedzi
wskazują na bardziej dynamiczne stropy, których drgania są bardziej dostrzegalne
przez osoby przebywające w pomieszczeniach. Na ogół przyjmuje się,
że współczynnik odpowiedzi o wartości równej 8 odpowiadający przyspieszeniu
podstawowemu rzędu 5 mm/s2 wskazuje charakterystykę dopuszczalną dla
biura. Jednak w przypadku szpitali lub innych pomieszczeń specjalistycznych
konieczne może okazać się obniżenie współczynnika odpowiedzi do wartości
(na przykład) z zakresu od 1 do 2.
W praktyce współczynniki odpowiedzi są obniżane (np. drgania są mniej

dostrzegalne) poprzez zwiększanie masy uczestniczącej w ruchu. Belki dużej
rozpiętości ogólnie stanowią mniejszy problem pod względem dynamiki niż te
o mniejszej rozpiętości, co jest sprzeczne z założeniami opierającymi się na
samej częstotliwości drgań własnych.
2 - 73
Często duże znaczenie ma rozkład belek, ponieważ zastosowanie dłuższych

ciągłych linii belek drugorzędnych w konstrukcji zespolonej skutkuje niższymi
wartościami współczynników odpowiedzi w stosunku do zastosowania belek
krótszych. Wynika to z faktu, iż w ruchu dłuższych linii belek uczestniczy
większa masa. Rysunek 6.1 przedstawia dwa możliwe sposoby ułożenia belek.
Współczynnik odpowiedzi w przypadku układu (b) będzie mniejszy (drgania
mniej dostrzegalne dla osób przebywających w pomieszczeniu) niż w przypadku
układu (a), ponieważ masa uczestnicząca jest większa w układzie (b).
Odpowiedź dynamiczna gołego stropu podczas budowy jest łatwiejsza do

zauważenia niż w przypadku tego samego stropu, gdy jest on umeblowany
i znajdują się na nim ludzie.
Więcej informacji o drganiach wywoływanych przez użytkowników

w konstrukcjach stalowych można znaleźć na stronie internetowej projektu
HIVOSS [9].
Belka Belka
drugorzędna drugorzędna
Belka Belka
główna główna
(a) (b)
Rysunek 6.1 Alternatywne układy belek
6.3 Ochrona przed korozją

Korozja stali jest procesem elektrochemicznym, który wymaga równoczesnej
obecności wody i tlenu. W przypadku braku jednego z tych elementów korozja
nie występuje. Stąd w przypadku stali niezabezpieczonej znajdującej się
w suchym otoczeniu (np. wewnętrzna konstrukcja stalowa) korozja będzie
minimalna. Głównymi czynnikami wpływającymi na tempo korozji stali na
powietrzu są odsetek czasu, przez który powierzchnia jest wilgotna na skutek
opadów deszczu, skraplania itp., oraz rodzaj i ilość zanieczyszczeń
atmosferycznych (np. siarczanów, chlorków itp.).
2 - 74
Zewnętrzna konstrukcja stalowa będzie wymagała zabezpieczenia przed

korozją. Ważnym czynnikiem jest środowisko lokalne. Można je ogólnie
sklasyfikować według normy EN ISO 12944-2, która opisuje kategorie od C1
(wnętrza ogrzewane) aż do C5 (agresywne środowisko wody morskiej lub
środowisko przemysłowe). Dostępnych jest wiele systemów zabezpieczeń
antykorozyjnych, w tym powłoki metalowe (np. cynkowanie) i systemy
malowania, które powinny być dobierane na podstawie klasyfikacji środowiska.
Sporadycznie zdarza się, że lokalne przepisy wymagają stosowania ochrony

antykorozyjnej nawet w przypadku wewnętrznej konstrukcji stalowej lub
elementów pokrytych betonem, jednak najczęściej konstrukcje stalowe
znajdujące się wewnątrz suchych, ogrzewanych budynków nie wymagają
żadnej ochrony.
6.4 Wpływ temperatury

W teorii ramy stalowe rozszerzają się i kurczą pod wpływem temperatury.
Często zmiana temperatury samej konstrukcji stalowej jest o wiele mniejsza
niż jakakolwiek zmiana temperatury zewnętrznej, ponieważ konstrukcja jest
osłonięta.
Zaleca się unikanie w miarę możliwości złączy kompensacyjnych, ponieważ są

one kosztowne i trudne do uszczegółowienia w celu utrzymania odpornej na
zmiany pogodowe przegrody zewnętrznej. Zamiast stosować złącza
kompensacyjne, ramę można przeanalizować pod kątem wpływu zmiany
temperatury na konstrukcję. Oddziaływania temperatury można określić na
podstawie normy EN 1991-1-5, a kombinacje oddziaływań można zweryfikować
zgodnie z normą EN 1990. W większości przypadków elementy konstrukcji
będą odpowiednie.
Powszechna praktyka w przypadku wielokondygnacyjnych budynków

w Europie północnej (przy braku obliczeń) pokazuje, że nie ma potrzeby
stosowania złączy kompensacyjnych, jeśli długość budynku nie przekracza 100 m
dla ram prostych (stężonych) i 50 m w przypadku konstrukcji ciągłej.
W cieplejszych warunkach klimatycznych powszechną praktyką jest
ograniczanie długości do ok. 80 m. Powyższe zalecenia dotyczą ram stalowych
— złącza kompensacyjne powinny być stosowane w sztywnych okładzinach
zewnętrznych, takiej jak obmurowanie. Gdy w budynkach wielokondygnacyjnych
stosowane są złącza kompensacyjne, ułożone są one zazwyczaj w taki sposób,
aby odpowiadały znaczącym zmianom kształtu przewidzianego w planie lub
znaczącym zmianom poziomu kondygnacji, bądź aby oddzielały części
konstrukcji na różnych fundamentach.
2 - 75
6.5 Ochrona przeciwpożarowa

Wybierając konfigurację przestrzenną konstrukcji, projektanci budynków
powinni rozważyć jej wpływ na odporność ogniową budynku i wziąć pod
uwagę następujące kwestie:
 sposoby ewakuacji,
 rozmiary pomieszczeń,
 dostęp dla straży pożarnej i infrastruktura przeciwpożarowa,
 ograniczanie możliwości rozprzestrzeniania się ognia,
 oddymianie i ewakuacja,
 zastosowanie instalacji tryskaczowej.
Na ogół powyższe kwestie uwzględniane są przez architekta planu.
Dodatkowo zachowanie konstrukcji na wypadek pożaru musi być zgodne

z wymaganiami zalecanych norm wyrażonymi w postaci okresu odporności
ogniowej elementów konstrukcyjnych. Jako alternatywę można przyjąć
podejście „inżynierii pożarowej”, które stanowi o ochronie przeciwpożarowej
całego budynku, biorąc pod uwagę przeznaczenie konstrukcji, zagrożenia,
różne rodzaje ryzyka i sposoby rozwiązywania tych kwestii.
Ogólnie rzecz biorąc, inżynier budowlany oraz architekt powinni rozważyć:

 projekty, w których stosowana jest mniejsza ilość belek wymagających
ochrony przeciwpożarowej;
 możliwość zastosowania niezabezpieczonej konstrukcji stalowej;
 wpływ integracji instalacji technicznych na instalację przeciwpożarową
i odpowiednie rozwiązania, takie jak przeciwogniowe powłoki ochronne
na belkach ażurowych;
 wpływ, jaki ochrona nakładana na miejscu budowy może wywierać na plan
budowy, w szczególności ochrona nakładana jest natryskowo;
 wymagania względem ostatecznego wyglądu nieosłoniętej konstrukcji
stalowej przy doborze instalacji przeciwpożarowej.
Wytyczne dotyczące inżynierii pożarowej wielokondygnacyjnych konstrukcji

stalowych można znaleźć w przewodniku Wielokondygnacyjne konstrukcje
stalowe. Część 6: Inżynieria pożarowa[10].
2 - 76
6.6 Właściwości akustyczne

Wartości graniczne hałasu tła w biurach otwartych i salach konferencyjnych po
zastosowaniu wytłumienia elewacji budynku są zwykle określone w przepisach
krajowych. Zazwyczaj podane są również kryteria dopuszczalnego hałasu
emitowanego przez umieszczone w budynku instalacje techniczne tej samej
kategorii.
Docelowe maksymalne i minimalne poziomy hałasu otoczenia są na ogół

definiowane dla przestrzeni w obrębie budynków. Gwarantują one komfort
zarówno w pomieszczeniach handlowych, jak i budynkach mieszkalnych.
W celu spełnienia wymagań dotyczących charakterystyki akustycznej wyjątkowej

uwagi mogą wymagać szczegóły konstrukcji. Na rysunku 6.2 prefabrykaty
betonowe pokryte są izolowaną wylewką (wylewka oddzielona od płyty
prefabrykowanej odpowiednią warstwą elastyczną lub powłoką wodoodporną
i gęstą wełną mineralną). Ponadto sufit nie ma bezpośredniej styczności ze
stalową belką, a jego obciążalność wynosi co najmniej 8 kg/m2. Szczególną
uwagę należy zwrócić również na miejsca, w których ściany łączą się
z podłogami i sufitami (zwane elementami „dylatacyjnymi”). Przykład typowego
elementu dylatacyjnego przedstawiono na rysunku 6.3, gdzie wokół stalowej
belki znajduje się gęsta wełna mineralna, a w miejscu styku okładziny
wykończeniowej ściany z sufitem oraz wykończenia podłogi z okładziną
wykończeniową ściany — szczeliwo.
Rysunek 6.2 Typowe wykończenie stropu zapewniające ulepszoną

charakterystykę akustyczną
2 - 77
1 Gęsta wełna mineralna

2 Szczeliwo akustyczne
3 Wypełnienie wełną mineralną
4 Prefabrykowana płyta betonowa
5 Wykończenie podłogi
6 Szczeliwo
Rysunek 6.3 Typowy element dylatacyjny wewnętrznej ściany działowej
Ściany działowe pomiędzy powierzchniami użytkowymi mogą mieć konstrukcję

podwójną, aby obniżyć przenikanie hałasu, umożliwiając zastosowanie stężeń
w konstrukcji ściany.
6.7 Efektywność energetyczna

Za izolację termiczną zewnętrznej przegrody budynku tradycyjnie
odpowiedzialny jest architekt. Jednak w ustalanie odpowiednich szczegółów
i opracowanie układu konstrukcji musi być zaangażowany inżynier budowlany.
Systemy podpór okładzin mogą być bardziej złożone w celu spełnienia
wymagań dotyczących sprawności termicznej i mogą obejmować zastosowanie
połączeń mimośrodowych stalowej konstrukcji nośnej. Elementy stalowe
przechodzące przez izolację, takie jak wsporniki balkonów, wymagają wyjątkowej
uwagi i uszczegółowienia w celu uniknięcia mostkowania termicznego. Mostki
termiczne nie tylko prowadzą do utraty ciepła, ale mogą być również
przyczyną skraplania wewnątrz budynku.
2 - 78
6.8 Okładziny
Systemy okładzin, które mogą mieć zastosowanie w konstrukcjach
wielokondygnacyjnych, zależą od wysokości budynku i sposobu rozmieszczenia
okien. Całkowicie przeszklone elewacje są stosowane powszechnie, jednak
konieczne jest zapewnienie osłon przeciwsłonecznych. Przykład całkowicie
przeszklonej elewacji przedstawiono na rysunku 6.4. Na ogół stosuje się
następujące systemy okładzin:
 Obmurowanie
Wsparte na podłożu do wysokości 3 kondygnacji. W przypadku budynków
wyższych wsparte na kątownikach ze stali nierdzewnej zamocowanych do
belek krawędziowych.
 Układy oszklenia
Na ogół potrójne szklenie lub dwuwarstwowe elewacje wsparte na
aluminiowych słupach lub szklanych żebrach.
 Ściany osłonowe
Aluminiowe lub inne lekkie elewacje mocowane do obwodowej konstrukcji
stalowej.
 Izolowane tynki lub płytki
System okładzin wsparty na ścianach wypełniających ze stali lekkiej
stosowany głównie w obiektach użyteczności publicznej i budynkach
mieszkalnych.
Rysunek 6.4 Potrójnie szklona ściana wielokondygnacyjnego budynku

handlowego
2 - 79
6.8.1 Okładziny w formie obmurowania

Okładziny w formie obmurowania są zwykle wsparte na ramie konstrukcyjnej
za pomocą kątowników ciągłych, kątowników wspornikowych lub pojedynczych
wsporników, produkowanych często ze stali nierdzewnej w celu uniknięcia
nieestetycznych plam. Wsporniki te umożliwiają na ogół regulację w pionie
przez zastosowanie dwóch dopasowanych płytek z wypustami na
powierzchniach dopasowania. Rysunek 6.5 przedstawia typowe mocowanie do
belek stalowych, gdzie układ wspornika połączony jest z blachą przyspawaną
pomiędzy półkami belki.
Rysunek 6.5 Szczegóły typowego mocowania do elementów stalowych
Rysunek 6.6 przedstawia szczegóły typowego mocowania do krawędzi płyt

betonowych. Wspornik można mocować do kawałka płyty lub połączyć go
z trapezowym profilem utworzonym na nakładce krawędziowej płyty.
Rysunek 6.6 Szczegóły typowego mocowania do krawędzi płyt
6.8.2 Układ oszklenia

W wiele konstrukcjach stalowych stosowane są elewacje przeszklone. Istnieją
różne układy oszklenia, dlatego podczas ustalania danych technicznych
wybranego układu wskazana jest konsultacja z jego producentem, a szczególnie
podczas określania mocowań do ram stalowych. W wielu przypadkach
mocowania te znajdować się będą w rogach szklanych paneli, a same panele
będą wyposażone w pewnego rodzaju uszczelki umieszczone w złączach
pomiędzy panelami.
Należy rozważyć wiele ważnych kwestii, w szczególności potrzebę

przystosowania połączeń, ponieważ wartości graniczne w przypadku ramy
stalowej i paneli szklanych są zazwyczaj różne. Ruch spowodowany zjawiskami
termicznymi może być znaczący i należy go uwzględnić w systemie podpór.
2 - 80
6.8.3 Ściany osłonowe

Ściany osłonowe obejmują:
 panele metalowe (zazwyczaj stal i aluminium),
 panele z betonu prefabrykowanego,
 okładziny z kamienia.
Ściany osłonowe mogą podtrzymywać swoją wagę oraz przyłożone obciążenia

bez dodatkowych układów konstrukcyjnych. Ten typ panelu jest zazwyczaj
zawieszony (podparty u góry panelu) lub podparty u podstawy ściany przez
strop. Każdy system panelowy wyposażony jest w odpowiedni system mocowania
umożliwiający ruch i regulację w trzech kierunkach, aby uwzględnić różnice
wartości granicznych ram i paneli okładzinowych. Połączenia mogą mieć
istotne znaczenie i może być konieczne ukrycie ich w podniesionej podłodze
lub strefie sufitu. Projekt płyty może wymagać sprawdzenia w celu uwzględnienia
sił miejscowych działających na połączenia. Oczywistym jest również,
że wymagane będzie mocowanie do zewnętrznej krawędzi stropu, co zwykle
uzyskuje się dzięki osadzeniu w krawędzi płyty trapezowych kanałów
wczepowych.
Okładzina może wymagać dodatkowego wsparcia konstrukcyjnego

— zazwyczaj w formie słupów, które mogą obejmować w pionie kilka
kondygnacji, również z pośrednimi elementami poziomymi (szczeblinami). W ten
sposób często podpierane są pionowe lub poziome okładziny metalowe. Należy
zwrócić szczególną uwagę na połączenia, aby umożliwić regulację w trzech
kierunkach i ruch podczas przenoszenia poziomych obciążeń na stropy.
6.8.4 Izolowane okładziny tynkowe i płytki

Izolowana okładzina tynkowa to lekka, efektywna energetycznie okładzina
konstrukcji wielokondygnacyjnych złożona z izolacji i tynku wspartych na
drugorzędnej ramie stalowej, jak pokazano na rysunku 6.7. Przy odpowiednim
uszczegółowieniu i instalacji ten typ elewacji może być szybkim, odpornym
i gwarantującym dobrą izolację rozwiązaniem. Zamiast tynku można wykorzystać
płytki — zarówno płytki pojedyncze, jak i formowane z nich panele. Podobnie
jako zewnętrzne poszycie można zastosować obmurowanie, jak pokazano na
rysunku 6.8.
2 - 81
5 1 Ogniotrwała okładzina tynkowa

2 Izolacja uzupełniająca
6 3 Rama stalowa
4 Izolacyjna tektura budowlana
5 Folia paroprzepuszczalna
7 6 Izolacja ze sztywnej płyty
7 Tynk polimeryczny
Rysunek 6.7 Typowa okładzina w formie tynku izolowanego wsparta

obramowaniem wykonanym ze stali lekkiej
1 Izolowana płyta pokryta

folią metalową
2 Kotwy ścienne mocowane
do trapezowych kanałów
wczepowych
3 Obmurowanie
Rysunek 6.8 Izolowany panel wypełniający z okładziną w formie obmurowania
2 - 82
LITERATURA
1 HICKS, S. J., LAWSON, R. M., RACKHAM, J. W. and FORDHAM, P.

Comparative structure cost of modern commercial buildings (second edition)
The Steel Construction Institute, 2004
2 Konstrukcje stalowe w Europie
Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe. Część 3: Oddziaływania
3 SANSOM, M & MEIJER, J
Life-cycle assessment (LCA) for steel construction
Komisja Europejska, 2002
4 Wykorzystuje się kilka metod oceny. Na przykład:
 BREEAM w Wielkiej Brytanii
 HQE we Francji
 DNGB w Niemczech
 BREEAM-NL, Greencalc+ oraz BPR Gebouw w Holandii
 Valideo w Belgii
 Casa Clima w Trento Alto Adige, Włochy (w każdym regionie wykorzystuje się
własną metodę)
 LEED, wykorzystywana w różnych krajach
5 GORGOLEWSKI, M.
The role of steel in environmentally responsible buildings
Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe. Część 4: Projekt wykonawczy
7 SIMMS, W.I.
RT 983: Interim guidance on the use of intumescent coatings for the fire protection
of beams
Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe. Część 5: Projektowanie połączeń
9 http://www.stb.rwth-aachen.de/projekte/2007/HIVOSS/download.php
Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe. Część 6: Inżynieria pożarowa
2 - 83

5 - 54 - MSB02 Projekt Koncepcyjny

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

5 - 54 - MSB02 Projekt Koncepcyjny

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KONSTRUKCJE STALOWE

Przewodnik Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe składa się z 10 następujących

Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe to jeden z dwóch przewodników projektanta.

Obydwa przewodniki projektanta powstały w ramach europejskiego projektu

Przewodniki projektanta zostały opracowane pod kierownictwem firm ArcelorMittal,

Wykorzystanie konstrukcji zespolonych o dużej rozpiętości jest uznawane za bardzo

Zawarte w tabelach dane służą do wstępnego projektowania różnych systemów

W budynkach wielokondygnacyjnych na projekt głównej konstrukcji budynku

Rysunek 1.1 Nowoczesny budynek handlowy ze stali

1.1 Hierarchia decyzji projektowych

Po pierwsze wymagania planowania prawdopodobnie zdefiniują ogólny kształt

Na podstawie wytycznych projektowych przygotowywany jest projekt koncep-

Wymiary, siatki stropowe

Projekt wykonawczy Konstrukcja — rama i stropy

Rysunek 1.2 Hierarchia decyzji projektowych

Po uzgodnieniu projektu koncepcyjnego przystępuje się do opracowywania

1.2 Wymagania klienta

Przykłady ogólnych wymagań klienta:

Wysokość między stropami jest kluczowym parametrem, na który wpływają

1.2.2 Wymagania dotyczące instalacji

Wymagania projektowe dotyczące instalacji budynku są zazwyczaj określane

Typowe przykłady wymagań klienta dotyczących projektowania podstawowych

Obciążenie chłodnicze 40–70 W/m2

Układy transmisji danych umieszczane są zwykle pod podłogą podniesioną,

Rysunek 1.3 Instalacje zintegrowane z ażurową belką stropową

1.2.3 Obciążenie stropu

Obciążenie użytkowe uzależnione jest od przeznaczenia budynku, a zakres

W przypadku belek obwodowych należy uwzględnić obciążenie wywierane

Ciężar własny typowego stropu zespolonego wynosi od 2,8 do 3,5 kN/m2,

Inne typowe ciężary i masy podano w tabeli 1.2.

Tabela 1.1 Typowe obciążenia użytkowe w biurach (kN/m2)

Tabela 1.2 Typowe ciężary i masy elementów budynku

1.2.4 Obciążenie zewnętrzne

Dachy są również narażone na obciążenia śniegiem, które powinny być

Obciążenia wiatrem należy obliczać według normy EN 1991-1-4.

Metody określania tych obciążeń omówiono w innych dokumentach z tej serii[2].

1.3 Kwestie ekonomiczne

Prace przygotowawcze obejmują koszty związane z zarządzaniem budową oraz

1.3.2 Zalety konstrukcji stalowych

Te zalety konstrukcji stalowych omówiono w rozdziale 2.

1.3.3 Koszt posiadania/użytkowania

Zgodnie z wymogami Europejskiej dyrektywy dotyczącej oszczędzania energii

1.4 Plan budowy

Montaż głównej konstrukcji oraz stropów stanowi zajmuje około 20–25%

W typowych projektach budowlanych oszczędności w okresie budowy

Typowe oszczędności kosztów związane z czasem stanowią od 2% do 4%

Rysunek 1.4 Plan budowy typowego 4–6 kondygnacyjnego stalowego

1.5 Zrównoważony rozwój

infrastrukturę, od której zależne jest społeczeństwo. Konstrukcje stalowe

Budynki wykonane w konstrukcji stalowej można tak zaprojektować, aby

 Stal jest efektywnie wytwarzana w przemysłowych, kontrolowanych

 Przegrody zewnętrzne budynku mogą charakteryzować się wysokim

W krajach europejskich istnieją różne środki oceny zgodności z zasadami

Dzięki zastosowaniu płyt zespolonych można wykorzystać pojemność cieplną

Rysunek 1.5 Wstępnie zamocowane bariery zabezpieczające na obwodzie

Rysunek 1.6 „Zielony” dach oraz panele fotowoltaiczne zamontowane

2 ZALETY KONSTRUKCJI STALOWYCH

W sektorze konstrukcji wielokondygnacyjnych korzyści wynikające

Korzyści wynikające z wykorzystania stali w budynkach wielokondygnacyjnych

2.1 Szybkość budowy

Korzyści finansowe wynikające z szybkości budowy:

Rysunek 2.1 Szybki montaż konstrukcji stalowej oraz blach stalowych

2.2 Proces budowlany