Professional Documents
Culture Documents
Mii Massa Final
Mii Massa Final
03 04 05
l;= jelsh l;D uKav,h ireidr f.j;a;
08 10 16
b;sydifhka frda. yd ud fkdjk uf.a
ì`ola m<sfndaOlfhda ueiafida
22 24 25
meKs msreKq wfma lgg rig ì`.=kag;a
Wreuhka fygla
27 31 35
;rejla iu`. Wl=iq wei f,da ì`.= ú;a;s
jrejla
36
weis Èis udkfhka
2
Tíng
ó ueiaid
ó ueiaid
l;= jelsh
m%ùK md,lhka úiska fndfyda ÿrg le,E ó me‚ tAj whsfhda r;a;rx˜
isÿfldg wjika ù ;sîuhs. tfiau hk uq,anei.;a mokï úrys;
tu iudc udOH cd,d ;=, ´kEu fiau w{a{dk u;h hyñka fhdod
óueis md,kh flf¾. Wkkaÿjla .ksñka flfrk jHdc iy le,E
ldnksl j.dj iy we;af;l=g lsisÿ .=reuqIaáhla
fkdue;sj ;u oekqu fnod §ug
óme‚ jHdmdrh uev,Su Wfoid
ìÕ= ys;jd§ óueis md,lhka ksis
lDIsl¾udka;h hkq j¾;udkfha
Okd;aul iy RKd;aul hk oaù fhduq jQ m%ùK óueis md,lhka mshjrla .ekSu flfrys fhduq
wdldrfhka u ,dxlSh ck yoj;a msßila isák njg idudðlhka ;=, jk j.laj;a oel .; fkdyel.
jvd;a wukaodkkaohg m;a l< f.dvke.S we;s úYajdih o ,dxlsl fuh furg óueis md,lhkaf.a
u;Dldjhs. th lskï wruqKla ó ueis md,kfha ;=ka l,a l< wkd.;h flfrys t;rï iqNjd§
iys;j y;= msfmkakd fia furg t,shg fya;=idOl jkq we;. lreKla fkdjkafka fkdfnda
;=, m%p,s; jQjo óueis md,lhd l,lskau iajdNdúl ckmo ysÕ
fj; th jvd;a .=Kodhl mqj;la fujka miqìula ;=, furg óueis ùu yryd WÑf;dakak;sh iys;
jkq fkdwkqudkhs. uqo,s÷ ieuqfj,a md,kh yd ine¢ jvd;a m%uqL wdr ìysùfï ysÕ;dj iy ó me‚
ch;s,l ue;s;=ud úiska j¾I fmf,a iudc udOHcd,hla jk ó fj,|fmd< ;=, we;sjk mßyd‚h
^1881& § wä;d,u ;nk ,o › ueiaid ^FaceBook& iuQyh úiska hk wjOdku fya;=fjks
,dxlsl óueis md,kh kQ;kh jk wfkl=;a m%ùK md,lhka yd tlaj
úg ;rd;sru, foaY.=Kh, m<d;a —óueis md,kfha yerjqï ,laIh˜ óueiaid iÕrdj yryd Wla; lrKq
iSud fkd;ld nd, uy¿ fndfyda f,i óueiaid iÕrdj ks¾udKh ms,sn| h:djfndaOh fukau
mqoa.,hkaf.a wjOdkhg md;% ù lsÍu Wfoid mshjr .kakd ,§. wdOqksl, m%ùK iy m¾fhaIl mrmqr
we;s whqre oelsh yel. flfia tu m%h;akfha m%Óm,hla f,i › Wfoid ,sms /ila bÈßm;a flfrKq
kuq;a j¾I ^1971& furg lDIsl¾u ,xldfõ m%:u jrg ó ueis md,kh, we;. tfiau ó ueis md,kh iy
fomd¾;fïka;=fõ óueis ixj¾Ok ó ueiaid iy tA wdY%s; lreKq tA wdY%s;j ,dxlsl úoaj;=ka úiska
tAllh msysgqjk ,o w;r jir iu.ska óueiaid iÕrdj Tn w;g isÿflfrk m%dfhda.sl ìÕ= md,kh
40la .;jk úg§;a óueis md,kh m;ajkq we;. flf¾. jvd;a jeo.;a m¾fhaIKhka
ms,sn| l=yq,la we;s wdOqkslhska ksis ms,sn| lreKq ir,j mdGlhd
u.fmkaùula rys; nj ksidfjka óueis md,k lafIa;%fha isák fj; f.k tAug o fï yryd
y;afmdf,a .d .ekSu wm ksr;=rej fndfyda mqoa.,hska ksÍlaIKh l< h;ak orkq we;. › ,dxlsl ìÕ=
olsuq. mßÈ miq.sh jir lsysmhla ;=, md,lhd iy óueiaid ixrlaIKh
m%ùK md,lhka úiska f.dvk. ,o flfrñka ;sridr fukau jvd;a
kQ;k f.da,Sh fldfrdakd jix.;h iqNjd§ iy ìÕ= ys;jd§ u;h iu. ÈhqKq jHjidhl ó ueis md,khla
mDÓúfha ñksia ixy;sh fj,d furg óueis md,kh ;dreKHh Wfoid ó ueiaid iudc udOH cd,h
.;a fudfyd;l ish¿ ixprk ;=, jvd;a m%p,s; úh. flfia kuq;a iy Nature Bee ìÕ= iuQyh tlaj
lghq;= iSud fjoa§ wfkl=;a uE; ld,Skj tu iudc udOHcd,d flfrk m%h;akhla wo Tn w;g
ish¨ wOHhk, jHdmdr, rdcldß j, ,e.=ï .;a we;eï nvf. fuf,i m;a jkq we;.
wd§ jQ fndfydauhla oE ud¾..; daia;rjd§ mqoa.,hska úiska wdka;sl fuh óueis md,kh ms,sn| furg
l%uhkag fhduq ùu isÿ úh. tys uÜgfï le,E ó leãu, iajdNdúl m%:u jrg t,solskd iÕrdjla
Rcq n,mEï o iu.ska miq.sh jir ckmo wfya;=l f,i bj;a lsÍu muKlau fkdjkq fiau kqÿre Èkl§
lsysmh ;=, ,dxlsl m%ùK óueis iy kd kd úo ;dlaI‚l l%ufõo ,dxlsl óueis md<kfha m%.uKh
md,lhka úiska ksÍlaIKh l< ksis w;ayod ne,Sulska ;srj ck.; Wfoid fujka ks¾udK ìys ùu
fiau wfkl=;a iajhx jHdmdr yd lsÍu jeks wlghqlï isÿ lsÍuo Wfoid flfrk mqfrdal;kla u
idfmalaIj .;a l, óueis md,kh oelsh yel. jkq we;.
iy tA wdY%s; oekqu yqjudrej iudc
udOHcd,d yryd jv jvd;a mq¿,a fuh fuf;la l,a ,dxlsl m%ùK ó
f,i isÿfjñka mj;S. fuh ,dxlsl ueis md,l m%cdj úiska f.dvk.k
óueis md,kfha fyg oji Wfoid ,o ìÕ= ys;jd§ óueis md,kfha
b;du;a fhda.H m%.uKhls. ukao u<.u iksgqyka lsÍug h;ak
h;a rdcH fomd¾;fïka;= fukau oeÍula foda úfgl iel ixld u;=
wfkl=;a wdh;k jir 40la mqrdjg flfrKq we;. tfiau we;eï l+g
isÿ lsÍug h;ak ork l¾;jH jHdmdßlhka úiska ,dxlsl m%cdj
iafõÉPdfjka bÈßm;a jQ ,dxlsl ;=, —fmÜá ó me‚ wuqu fndrejla,
PdhdrEmh :- YISka fmf¾rd
3
ó ueiaid
l;D uKav,h
ú.á.ta m%NdYajr
(m%Odk l;D)
k,ska rKjl
(l;D)
ßú`ÿ .=Kj¾Ok
(l;D)
p;+I Èidkdhl
(ixialdrl)
4
ó ueiaid
ireidr f.j;a;
fi!Nd.Hu;a f.j;a;la i`oyd
ó ueis md,kh
f.j;= j.dj yd nef|k ;j;a
tla udkhla f,i ó ueis md,kh
y÷kajd Èh yelsh. fndfydaúg mrd.
kh Wfoid fyda ó ueis ksIamdok
Wfoid ó ueis md,kfha kshe,Su
fndfyda fokdf.a wruqKhs.
kuq;a fi!Nd.Hfhka msß
wx.iïmQ¾K f.j;a;l fnda.
mrd.kh jeä lsÍu Wfoid;a ;u
f.j;af;a iajNd,xldrh jeä
lr.ekSu i|yd;a, ;u udkisl
;Dma;sh Wfoid;a ó ueis
.Kdjdihla ;u f.j;af;a
msysgqjd .ekSug fndfyda fokd PdhdrEmh :- ú.á.ta m%NdYajr
W;aiql fj;s. iajw;aoelSïo Bg leá fldg .ekSu 2.rel=,la ;nd ó ueiaika
tA flfia fj;;a ó ueis md,kh, ó ;=, id¾:l ó ueis md,lfhl= f.j;a;gu f.kajd .ekSu.
ueiaika we;s lsÍug tyd .sh ùug wä;d,u ilia lr.; yels 3..uka óhla w,ajd .ekSu
NdrOQr yd lemùulska l, hq;= fõ. ó ueis md,khg t<fUkakd
l¾;jHhla nj lsj ukdh. .j iqÿiq jgmsgdjla ilia lsÍu úis ka ;udg b;du myiq
md,kh, l=l=¿ md,kh wd§ l%uhla fuhska f;dard.; hq;=h.
f.dúm< i;a;aj md,k l%u j,g tA w;r ó ueiaidg ys;lr th ;ukaf.a fm!oa.,sl wNsu;h
jvd yd;amiskau fjkia l%shd jgmsgdjla yd iqÿiq idOl mßÈ ;SrKh l, hq;= lghq;a;la
mámdáhla ó ueis md,kfha§ j,ska fyì mßirhla ieliSu ó fõ. ckmo ñ,§ .ekSfï§ tys ñ,
oel.; yel. l+vq lsÍfï i;a;aj ueis md,khg t<öug m%uqLj l< .Kka ;SrKh lrkqfha
md,k l%u yd ksoe,s l%u ;=<ska hq;a;ls. ukd ìÕ= f.dapr Ydl wf,úlrejd úisks. tys§
f.dúm< i;=ka yeisr úh yels .ykhla yd ó ueiaidf.a m%Odk .Kdjdihl ;;a;ajh yd j.lSu
jqj;a ó ueis md,kfha§ ó ueiaidg meks yd mrd. m%Nj ;ud ó ueis wkqj tys ñ, fjkia úh yelsh.
wjeis f,i ó ueiaidf.a wjYH;d md,kh isÿ lsÍug n,dfmdfrd;a;= j¾;udkfha fj<|fmdf<ys ó
uekúka jgydf.k md,lhd lghq;= jk lafIaf;%ha mj;ajd .ekSug ueis ckmohla re6000 isg 12000
l, hq;=h. tA ksid u ó ueis md,kh fuys§ md,lhdf.a wjOdkh w;r wf,ú fõ.flfia fj;;a
f,dj we;s wmyiqu i;a;aj md,k fhduq úh hq;=h. fufia f.j;a; ;=, j.lSula oeßh yels m%ùk ó ueis
l%u j,ska tlla f,i ye¢kaùu f.dvk.d .kakd mßirfha f.dapr md,lfhl=f.ka idOdrK ñ,lg
jrola fkdfõ. Ydl j, iq,N;ajh fya;=fjka ìÕ= ckmohla ñ,§ .ekSu b;d iqÿiq
tneúka ó ueis md,kfha kshe,Sug ckmo f.j;a; wjg ,eÕ=ï .ekSug fõ. ukao h;a ó ueis md,kh
m%:uj tu lafIa;%h ms<sn|j m%ùk jeä reÑl;ajhla olajhs. tA wkqj ms<sn| b;d fyd| oekqulska
we÷re;=ful=f.a .=reyrelï hgf;a ó ueiaidf.a fyd|u f;da;ekakla ikakoaOj fuu ld¾hh l< hq;=
m%dfhda.sl l%shdldrlï j, ksr; f,i Tfí f.j;a; yd jgmsgdj ksidfjks. tfia fkdue;sj ;u
ùug wdOqkslfhl=g isÿ fõ. fuys§ bfíu ielfihs. ys;= ukdmhg lghq;= lsÍfuka
m%dfhda.slj ó ueiaid yd ó ueis >kdjdihla f.j;af;a ckmoh m,d hdulg ,la jqjfyd;a
.Kqfokq lsÍu Wfoid ó tys mdvqj yd wjdish ú|ord
msysgqjd .ekSu
ueiaid flfrys we;s wksh; ìh .ekSug isÿ jkafka
ke;s lr.; hq;=h. tfukau mdßfNda.slhdg u neúks.
B<Õ wÈhr f,i ó ueis
wdOqkslfhl=g ir, yd kùk 01.ckmohla ñ,§ .ekSu
>kdjdihla f.j;af;a msysgqjd
l%fudamdhka Wmfhda.S lr.ksñka
.ekSu oelaúh yel. fuh isÿ l< .Kdjdihla ñ,§ .ekSfï§
hym;a ìÕ= md,lfhl=f.a wkqoekqu
yels l%u lSmhls i,ld ne,sh hq;= lreKq
hgf;a w;aoelSï ,nd .ksñka,
1.ó ueis ckmohla ñ,§ .ekSu. fudkjdo@
5
ó ueiaid
• .Kdjdifha jo .Kk yd ^tAldldÍj me;sreKq ms<d fldaI ueiaika tu mqIam j, meks,mrd.
jo j, m%udKh. iys; ùu& /f.k hdug meñfKk .il
•ffjri,È,Sr,nelaàßhd fyda •ñ,§ .kakd ckmofha uõ ckmoh rel=,la r|jkak.^tys§ ó ueiaid
fjk;a wdidok rys; ksfrda.S flfiao hkak fidhd ne,Su;a frdka fidhd u,a w;r .uka lrk
/ðKla iys; mDYaÀu;a ire jeo.;a h. w;r;=r rel=, ms<sn|j o<
ueiaika iys; ckmohla ùu. •iuia:hla f,i úl=Kqï ñ,g woyila yd ÈYdk;shla isysfha ;nd
•wdruh ,laIK wkqj frda. j,g idOdrK o hkak fidhd ne,Su b;d .ks. miqj rxpq fn§ hEul§ fyda
m%;sfrdaë,meks ksIamdokh jeä,ìcq iqÿiqh. yer oud hEul§ we;eï úg wm
oeófï iS>%;djh by< ;nk rel=,g we§ tAfï jeä
/ðKla iys; .Kdjdihla ùu. 02.rel=,la ;nd ó ueiaika m%jK;djla we;&
•ks¾foaYs; m%ñ;shlska hq;= f.j;a;g f.kajd .ekSu • ;nk ,o rel=, w;ska
fmÜáh;a iuÕ ñ, fldmuKo,th ó ueiaika f.j;af;a msysgqjd .ekSug myiq Wilska ;eîu
idOdrK o hk j. fidhd ne,Su. .ekSfï ;j;a l%fudamdhla f,i uÕska miqld,Skj th fmÜá.;
•wdruh ,laIK wkqj jdisodhl o rel=,a ;eîu i|yka l< yel.fuh lsÍu myiq jkq we;.
hk nj.^kuq;a fyd|u wdrl jqj;a l,djls. ó ueis md,kfha rel=,a • iq<Õ yuk ÈYdjg
kj /ðKka fjk;a ckmo j, l,dj f,i fuh y÷kajd Èh yel. m%;súreoaO ÈYdfjka yd ;o wõ
msßñ i;=ka iuÕ tlaùu ksid tys fuu l%ufha § ó ueiaika uqo,g rYañh fkdjefgk f,i isis,a ;=re
wdfõ‚l ,laIK fjkia fõ. tu .ekSulska f;drj fkdñ,fha ó jÿ,l rel=, r|jkak.
ksid fuhhs fyd|u wdr f,i kï ueis ckmohla ia:dms; lr .; yels • ó ueiaidf.a úf,damslhska
l< fkdyelsh. wksla ldrKh kï fõ. ienúkau fuh l,djla jk jk Èñhka,weU,hska,lgqiaika,
wd.ka;=l ckmohl msßñ ueiaika ksid rel=,la ksjerÈ wdldrfhka yQkka,l=re,a,ka wd§ i;=ka
iuÕ mÜá jegqKq /ðKla kï th f.j;af;ys /|ùug Wf.kSu uÕska wjufhka .ejfik .il /|ùug;a
ckmofha bÈß meje;aug b;du id¾:l m%;s,dN /ila w;afldg .; wjOdkh fhduq l, hq;=h.
jdis iy.; fõ& yelsh. • tfukau rd;%S úÿ,s
•/ðKf.a jhi yd mÜá jegqKq ó ueiaid fndfydaúg m%sh lrkafka wdf,dalh rel=, ;=<g fkdjefgk
kdUr /ð‚hla o hkak jeo.;a ^85]& fyda ^90]& w÷r iys; isis,a mßÈ /|ùh hq;=h.
fõ. jhi udi 5;a 12;a w;r úh<s ia:dkhlgh. tfia wm úiska • r|jk rel=, fndfydaúg
jehie;s ksjerÈj ksis l,g mÜá imhk tu mßir idOl j,ska l<hla kï tys lg ;rula my;g
jegqKq /ðkla iu. ñ,§ .kakjd iukaú; wdrlaIdldÍ kjd;ek isák fia /|ùu uÕska úfYaI jdis
kï jvd iqÿiqh. rel=, f,i y÷kajhs. fï i|yd /ila ,nd .; yelsh.
•/ðK ìysjQ j¾Ihg wod< j¾K. fndfydaúg ueá l<,uqÜá,ls;=,a • fkdÈrE w;a;l fyda
kajd we;so hkak n,d wef.a fldg,,S fmÜá wd§ wdrlaIdldÍ lrejl rel=, /|ùu l< hq;=h.
;;a;ajh ;SrKhg y÷kd .ekSug ´ku udOHhla fhdod .; yel. tA • fhdod .kakd .fiys w;a;g
myiqh. tfukau j¾Kh wkqj wkqj imhd .;a rel=, ia:dmkh fyda lrejg ;nd jh¾ len,s
wef.a jhi ms<sn|j o< woyila lsÍfï ksjerÈ l%u ms<sfj;la we;. wdOdrfhka rel=, wdrlaIdldÍj
,nd .; yelsh. •ks;r mqIam yg .kakd ó fkdfi,afjk mßÈ /|ùug j.
•jevldr ueiaikaf.a l%shdYS,S;ajh
fyd| o hkak.
•ñ,§ .;a wjia:dfõ ckmofha
msßñ ueiaika isàhd o hkak.
•jo j, mßK;Ndjh ^l¿ meye;s
b;du mer‚ /ðKg ìcq oeóug
fkdyels jo we;a kï tfia we;s jo
bj;a lsÍu fyda tjeks ckmo ñ,§
.ekSu iqÿiq ke;&
•ñ,§ .kakd ckmofha wdydr
.nvdj ms<sn| ie<ls,su;a ùu.^m<uq
meks wÕ,,mrd. odrh fyd¢ka we;s
ie<lsh hq;= wdydr m%udKhla .nvd
lr we;s wfyakshg yiq fkdjQ
ckmohla f;dard .ekSu&
•ueiaikaf.a .ykh fyd| uÜgul (PdhdrEmh :- ú.á.ta m%NdYajr)
r)
;sfío hkak yd ^Brood pattern&
6
ó ueiaid
n,d.kak. hq;=h. n|jd .ekSugo wä;d,ula imhhs.
• wêl j¾Idj iys; •ckmoh ia:djr jk f;la iSks
03..uka óhla w,ajd .ekSu me‚ wdydr jYfhka ,nd §u.
m%foaYhla kï rel=, bá frÈ fyda .uka óhla hkq, >kdjdihla
fjkhï wdjrK j,ska fiú,s l, •ckmofha .dâ máh
w;yer fyda lÜá fn§ hk /ðk
hq;=h. wjia:dfkdaÑ;j fhdod .ekSu.
iys; ó ueiaika iuQyhls. fujeks
• rel=,g iam¾Y jk w;= fuu l%shd mámdàka yryd ;u
.uka ó fndfyda úg by, wyfia
yd ßls,s ;sfí kï tAjd bj;a l< f.j;af;a ó ueis .Kdjdihla
.=ï y~ k.ñka mshUd hkq Tn
hq;=h. msysgqjd .ekSu ;=,ska fnda.
fndfyda úg oel we;. fujeks .uka
•wjidkfha by; lS mßÈ rel=, wiajekak jeä lr .ekSug yels
óhla f,day lene,a,lg ;Ügq lsÍu
ia:dms; l< miq ó ueiaid jk w;ru ó ueis ksIamdok wf,ú
jeks l%ufõohla
wdl¾IKh lr .; yels jvd;au lsÍu ;=,ska wu;r wdodhula
Tiafia kj;d .; yel. fufia
úYajdiodhS weula f,i ó bá W;amdokh
kj;d .kakd .uka óh fmÜáhlg
rel=f,ys msúiqu yd we;=<; lr.ekSug;a úfkdaodxYhla f,i
oud ia:djr lr.ekSug lghq;=
wdf,am lsÍu ;=<ska blauka m%;sM, udkisl ;Dma;sh jeäÈhqKq
lsÍu fuu l%ufha§ isÿ fjhs. tys§
w;a fldg .; yelsh. lr.ekSuo ó ueis md,lhdg
md,lhd ie,ls,su;a jh hq;= lreKq
rel=,a ;eîu uÕska ó ueiaid thg yelsjkq fkdwkqudkh.
lsysmhla fjhs.
meñŒug .; jk ld,h lsisfia;a •.uka óh wju
ksYaÑ;ju lsj fkdyelsh. úÿjr...........
ckQ úÿjr...........
l,n,hla we;sjk mßÈ fmÜáhg
jdiia:dkhla fidhd hk .uka we;=,a lr.ekSu.
ueis ckmohla th ÿgq ú.i wjeis •fjk;a ckmohlska ms,d,lSg
mßir idOl wm úiska we;s l, wjia:d iys; ksfrda.S johla
ksid meñfKhs. ;udf.a wruqK ó y÷kajd §u u.ska ckmoh r|jd
ueis ckmo lSmhla kï Bg jvd ;nd .ekSu jvd;a myiq jk w;r
jeä rel=,a ixLHdjla ;eîu l< jo rduq j, ksjerÈ wdldrfhka
7
ó ueiaid
b;sydifhka ì`ola
uqyqÿ fjrf<a Trejl ne|
;snqKq óhla we;s nj m%ldY
lrù¨. tu ia:dkh j¾;udk
ó.uqj jQ njg ckm%jdoj,ska o
;yjqre ù we;
ìÕ= iïm; ms<sn|j ft;sydisl uydjxYfhkau ;j;a lsysm
iy
idys;Huh úu¾IKhla wjia:djlu ó ueiaika yd ó
me‚ m%cdjka .ek f;dr;=re
f,dalfha iïm;a w;r mj;sk yuqfõ. ;miaiq, N,a¨l fj<|
jvd;a jákdu iïm;la f,i ìÕ= fonEhka úiska ú<| yd ó
iïm; y÷kajd Èh yel. Tjqkaf.a mQcd lf,a hehs jxY l;dj,
b;sydih ms<sn|j wOHhkh i|yka fõ. cd;lÜG l;dfõ
lr n,k l, th wE; w;S;hg yd ioaO¾u r;akdj,sfhys —
Èj hkakls. w;S; mqrdK N+ hq. mia me‚;l— tjkakd fia
wOHhkh l, N+ úoHd{hka ó jeks joka olakg ,efí. mia
ueiaikaf.a fmdis, fidhdf.k ld, me‚ f,i w;S; .%ka:j,
ks¾Kh lsÍïj, m%;sM,hla f,i i|yka jQfha ó me‚, nur
fufidafidhsl hq.fha l%sfÜishia me‚, o~qje,a,E me‚, lffk
kï wjêfha§ ó ueiaidf.a Wm; ó me‚, ls;=,a me‚h. fïjd
isÿù we;s nj wkdjrKh lrf.k b;du;au wuD;h n÷ wIaGmdk
we;’ tlS ld,fha mDÓúfha mej;s j,ska fldgila f,io tlS
fi!uH foaY.=Kh fya;=fldgf.k .%ka: j,o i|yka lr we;.
iu,khska, ìÕ=ka wd§ka l%ufhka m%;Hh Y;lh kï ixialD;
mßKduh jkakg úh. ^ruqkaf. ldjH .%ka:fhys fufia i|yka
dv ^2014-201^5& ó ueiaika yd ó fõ.
mqrdK Bðma;= jdiska ó ueis md,kh
me‚ ms<sn| b;sydifha mqrdK wdÈjdiSkaf.a ó ovhu
isÿ l, njg yuqjk merKs ì;=is;=jï¡
YsIagdpdr hq.fha Bðma;=fõ khs,a yd me‚ flàfï pdß;% jdß;%
.xÕd føda‚fha rcjrekaf.a uydjxYfhys 5 jk mßÉfþofha ^50- .ek ^R.D.Layanal Spittle&
ksïkfha wjqreÿ ^9& l jhiska rcjQ 60& .d:dj, yd › iqux., ysñhka uy;d b;du;a ,.kakd
<ud rcqf.a Yj.dr iqidkfha l%s.mQ yd ngqjka;=vdfõ foajrlaIs; iq¿ f,i ^Vanished trails& kï
hq.hg wh;a jk tkï l%s.mQ ^1300& mßj¾;s; uyd jxYlD;sfha fufia lD;sfha i|yka lr we;’ jeoaodf.a
§ muK n,hg m;a jQ gQgkalduka i|yka fõ. mQ¾jfha wfYdal rcq meje;afï m%Odk wdydrh ó me‚h.
rcqf.a iqidkfhka fydjdâ ldg¾ yd ksf.%daO idufkarhkaf.a w;S; fï whs;sfhka Tyq YsIag iudcfha
iy ldKjka iajdñ kï mqrdúoaj;a l;dj ú.%y lrjd uyd jxYfha — ñksfil=g jvd jdikdjka;h.
fom< ó me‚ Ndckhla l%s.j mQ¾jfhys jkdys ó fj<| ;=ka nE jk.ykfha jhsjdrK le,E je,aj,
^^19&^22&& § fidhdf.k we; flfkl=ka jQy. tla fjf<kafola msmqKq iqj| u,aj, fjkia fjkia
^mS ß ia t ï.ã.wd¾.fmdka k fmreu ó úl=Khs. fofofkla ó f.k ri tlafldg ;ekQ ó me‚j, jeks
^2002(131,& ó ueis f,dalh ^2009&. t;s.......” wd§ f,i tys i|yka fõ. ñysß rihla wfkla fldhs fohlska
tlS ó me‚ b;du;a m%kS; ^ u(j( mß ^5(50-60& .d:d&. B,Õg ,eìh yels fjhso@ ^iamsg,a ^1963& 6
;;a;ajfhka jir 3300la muK uydjxYfha ó ueiaika ms<sn|j mß ^59& msg n,kak&. ish¨ l,ays u
ld,hla mej;sfha tl, ñksid yd jákd l:d mqj;la f.k ths. jkfha ó me‚ ;sfí. ó ueis l=,fha
mßirh w;r mej;s ukd ine¢hdfõ ÿgq.euqKq l=udfrda;am;a;s l;dfõ ro,hka jk nUreka yd ó ueiaika
m%;sM,hla u;hs. ó ueiaid yd i|yka jk mßÈ úydruyd foaúhg
ñksid w;r w;Hka; ne£ula mQ¾j f.dfkl= muK úYd, óhla winv
mdIdK hq.fha isg mej; we;s isg fodf,dia oyila NslaIQkag
nj i|yka l< hq;=h. ó ueiaika ó me‚ j<|jd b;sß jQ ó me‚
ms<sn|j fn!oaO b;sydi l;dj, o lkakg wdid we;súh. —f.dfkl=
f;dr;=re i|yka fõ. mdßff,h n÷ óhla woaor ;ndf.k f;dfuda
jkfha isá j÷frl= nqÿ ysñhkag ol=Ke,fhka hym;a ihkhl
o~q nE óhla mQcdfldg j÷rd ñhf. fyd;a;S fodf,dia oyila NslaIQkag
dia foõf,dj Wmka l;djla fn!oaO oka § fYaI jQ ó j<|kq leu;sfhk—
idys;H l;dj, i|yka ù we; ^u(j( 22 mß( ^42-50& .d:d jeäÿrg;a
;jo ó ms<sn|j mqrdK;u l;djla n,kak&. tfia tla ñksfila rcqg
8
ó ueiaid
m%Odk jYfhka cqks, cQ,s, wf.daia;=
hk udij, ó jo me‚ j,ska
9
10
ó ueiaid
frda. yd m<sfndaOlfhda
y;=re ñ;=re bá i,Ufhda
l=vd bá i,Uhd Achroia .ksñka hefmhs. tfia jo úkdY md,l w;afmd; f,iska i|yka jk
grisella iy uyd bá i,Uhd lr ouk bá i,n j¾. folla lDIsl¾u fomd¾;fïka;=j úiska
Galleria mellonella hk WNh › ,xldfõ olakg ,efí. tlS bá rÑ; w;m;a;= tA.tï.ã’ kï .%ka:
bá i,U m%cdjkaf.a lSg ms,d i,n j¾. oaú;ajfha l%shdldÍ;ajh, l¾;Djrhdf.a jokska ieriqKq
wjê tlu mßY%hl ^tlu ó ueis isÿj we;s l%shdj,sh yd Tjqka tlu fulS .%ka:h o ó ueis md,kfha
fmÜáhla& ;=, ckkh fõo@ ó ueis ckmofha tlu ld,hla ;=, kshef,kakka yg ufydamldÍ
fkdfõo@ hk m¾fhaIK .eg¿j úúO f,i Ôj;a jk wdldrh fuu lD;shla jqjo tuÕska o bái,n
ms<sn|j fuu ,smsh ;=,ska idLÉPd m¾fhaIKh u.ska m¾fhaIKhg j¾.hka ms<sn|j i|yka lr we;;a
flfrkq we;. ySx bá i,Uhd;a Ndckh lr we;. l¾;D úiska bái,n j¾. fol
uyd bá i,Uhd;a hk fom,gu tlu wdldrfhka tlu uQ,dY%hl
tlu lafIa;%hl Ôj;a úh yels mQ¾j m¾fhaIK (- Ôj;a úh yels njg u;hla lsisfia;a
njg idudkH jYfhka ks.ukh mQ¾j m¾fhaIlhska lsysm fofkl= ord fkdue;. th l¾;Djrhdf.a
lrkq ,enQjo m¾fhaIKhla u.ska m%ldY lr we;s yd m, l, .%ka: wNsu;h o fkdfõ ^w;m;a;= 2017(59
tys i;H wi;H nj ks.ukh l< lsysmhla fYdaOkhla iys;j tfy;a w;m;a;=f.a lD;sfhka jvd;a
yelsh. m¾fhaIKhg fhdodf.k we;. jeo.;a f;dr;=re /ila .uH fõ.
m%uqL mo (- ySx bái,nhd, uyd lDIsl¾u fomd¾;fïka;=fõ ó tu.ska bámKqjka j¾. foflys
bái,nhd, ó ueiaid, mdßißl ueis md,kh w;afmd; yd tys p¾hd rgdj yd yeisÍu ms<sn|j
n,mEï, wfyaks ld,h, ìÕ=ka l¾;D úu,O¾u tia. mS.tï i|yka jeo.;a f;dr;=re /ila wkdjrKh
idr ixfldaIh ^idrdxYh& (- › lrkqfha bá i,nhska j¾. folla lr.; yel. ó ueis f,dalh kñka
,xldfõ ó ueiaid fyj;a Apis ,xldfõ Ôj;a jk nj;a tu j¾. 2009 jif¾ isg jirla mqrd udislj
cerana indica furg úúO m%foaY fol uyd bá i,nhd yd l=vd bá m<jqK lrxf.dv r;akmqr ó ueis
yd foaY.=‚l ;;ajhka hgf;a i,nhd jYfhka j¾. lr olajd md,k jHdmD;sh uÕska m,lrkakg
me‚ ,nd .ekSu, bá ,nd .ekSu, we;. Tjqkaf.ka isÿjk ydks mQ¾Kh fhÿk —ó ueis f,dalh— kï udisl
rdc c,a,s, ó ueis ckmo ,nd.ekSu lr bÈßm;a lsÍug l¾;D iu;a ,sms ud,dj ;=, bái,n ydksh
i|yd fukau úfkdaodxYhla f,io jqj;a tu i,n j¾. fol tlu j<lajd .;hq;= wdldrh i|yka
we;s lrkq ,nhs. tlS ó ueiaid › lafIa;%hl Ôj;a jk nj i|yka lr we;;a, fulS ,smsh rpkd lrk
,dxlsl cd;shg uy;a fiajhla bgq lr ke;’ tlS wvqmdvqj tys olakg l¾;Djrhdf.a uqLH mrud¾:h iM,
lrk nj fkdryils. furg ó ueis we;;a iuia:hla f,i .%ka:fha lsÍug woyila tuÕska lsisúfgl;a
m%cdj l=uk foaY.=‚l ;;a;ajhla wruqK l¾;D idlaId;a lrf.k i|yka fkdfõ ^ó ueis f,dalh
mej;=ko ld, mßÉfþo ;=kla miq we;’^úu,O¾u 2017(49) ó ueis ^2009& tfy;a fï ms<sn|j b;du;a
lrhs’ j¾Ol ld,h, me‚ jdrh yd
wfyaks ld,h f,ig th úoHd{hska
yd md,ljre fnod olajd we;.
fulS Ôjk pl% miq lsÍfï § ó
ueiaidg wfyaks ld,h t<öu;a
iu. wdydr ysÕùu, wjg mßirfha
me‚ mrd. ysÕùu ;=, fnfyúka
Ñ;a; wm%idohla we;sj l%ufhka
ysia jo w;yer ouhs. fuúg bá
i,nhd rd;%S ld,fha ckmohg
we;=,aj ì;a;r ouhs. tfia ouk ìcq
j,ska yg .kakd bá i,n lSghska
fyj;a bá mkqjka ckmofha jo
olajd .uka lr jo wdydrhg
bá mKqjdf.a ydkshg ,la jQ ms,d johla
11
ó ueiaid
jákd ;d¾lsl woyila i|yd l¾;D kï fjhs. fudjqka ks;ru leoe,a,
fhduq lrjkq ,enQfha m%ùk ó ueis w;yer nUrd fukau iuQyirKh
m¾fhaIl, m%ùk mßirfõ§, i;aj ùug reÑl;ajhla olaj;s.
yd Ydl úoHd úYdro, lÒldpd¾h, ^úu,O¾u 2017(3& lfkhs ìÕ=ka
bxðfkare úoHdfõ§ m%ikak ^Trigona iridipennis& kï ìÕ=jd
úodkdrÉÑ uy;aud úiska i|yka ú; fkdorhs. tla ;ekl ld,hla
lrk ,o ;d¾lsl m%;HlaIhkah. ^wjqreÿ 20la& jqjo Èú f.jhs. me‚
fulS l¾;Df.a woyi Èß.kajk ,nd.; yel. ^úu,O¾u 2017(3&
iq¨ woyila mQ¾j m¾fhaIl bÈßm;a l¾;Df.a m¾fhaIKhg Ndckh
lr we;. lrkq ,enQ ksheÈh jQfha Apis
› ,xldfõ ó ueiaika f,i ye¢kaúh cerana indica fyj;a Asian honey
bá i<nhdf.a ì;a;r wkaùlaI
yels ìÕ=ka m%Odk jYhka fldgia bee f,i úreodj,s ,enQ .DydY%s;j PdhdrEmh¡
04ls. Bg wu;r f,i lKavdhï” md,kh lrkq ,nk ìÕ= .Khg idok w;r fuu oe,a u.ska hdno
fom, ^hq. ìÕ=ka&, ;ks ìÕ=ka ks;r je,f|k m,sfndaO ydkshlA jo folla tlsfklg we,ùuo
jYfhka ye¢kaúh yels ìÕ= ldKav jk bá i<U ydkshhs. lrhs. fuh bámKqjd wdl%uKh lr
o, i¾j NlaIl ìÕ= úfYaI o olakg by; ìÕ= ldKav ;=k jk Apis we;s njg fyd|u idlaIshls. ó ueis
,efí. ó ueiaid (Apis cerana dorsata, Apis florea, Trigona fmÜáfha m;=f,a ,E,a, u; tlajk
indica) nUr ìÕ=jd (Apis dorsata&, iridipennis kï ìÕ= ldKav ;=kg wmøjH fya;=fldg f.k bái,n
o~qje,a ìÕ=jd (Apis florea) lfkhs fnfyúkau n, fkdmdk tfy;a foj¾.hu ì;a;r oeóu wrUhs.
ìÕ=jd (Trigona iridipennis& f,iska Apis cerana indica kï wdishd;sl ì;a;r j,ska t<shg meñfKk
fulS m%Odk ìÕ=ka j¾. 4 y÷kd.; ó ueiaid yg n,mdk bái,n ydksh bái,n lSgfhda jo w;ßka ßx.d
yel. Tjqk;=frka ;ud wjg isák kï m,sfndaO ydksh, › ,xldfõ f.dia bá yd fldaI ;=, we;s rdc
whg myr §ug iu;a Apis l=,hg ó ueis md,lhskag ks;r n,mdk c,a,s wdydrh lr .ks;s. ^úu,O¾u
wh;a ìÕ=ka j¾. 3ls. ydkshls. fnfyúka w÷re wdjrKh 2017(49&. fï fya;=fjka ó ueis
tfy;a lfkhs ìÕ=ka imd lEu l<, .ia fnk, yqUia fnk wdÈh lSghska ñh hk w;r jo j, bá
ñfil oIaGkh i|yd ú;la ;u ,e.=ï y, lr.;a;d jQ Apis wdydr lr .ekSu ksid jo o úkdY
fkdue;. by; ;=kajeks ldKavfha cerana indica m%fNaoh .DydY%s;j ù hhs. bá mKq .ykh jeã ùf.k
i¾j NlaIl ìÕ=ka f,i fonrd md,kh lsÍug fnfyúkau fm<ö hk úg ckmofha ueiaika m,dhdu
yd ul=¿ nUreka f,i úoHd{hska we;. wrUhs.
i|yka lrk ìÕ=ka o olakg ,efí. fulS l%shdj,sfha § md,ljrhd m¾fhaIKh (-
fï ish¿u fokdf.ka m¾fhaIlhska m%n, .eg¿jlg uqyqK fokqfha l¾;Df.a ó ueis f.dúmf,ys ;nd
wkdjrKh lrk mßÈ mßirhg bái,n ydksh ksid ckmo úkdY ;snQ ó ueis fmÜáhl ÿ¾j, jQ jo
buy;a fiajhla isÿfõ. ù hduhs. fulS l%shdj,shg j.lsj len,s lsysmhla fmÜáhl ;nd
by;ska i|yka lrk ,o Apis hq;= bái,nhska j¾. folla › hdno fjk;a ksjil wegjqula
l=,h ksfhdackh lrk ìÕ= ldKav ,xldfjka yuqfõ’ úYd, bái,nhd f,i f.aÜgq ;yvqj bj;a lr
;=ku lKavdhï ìÕ=ka f,i úúO (Galleria mellonella) iy l=vd bái,nhska yg hdug yels jk
yeisÍï rgd iys;j úúO jdiia:dk bái,nhd (Achroia grisella)f,i mßÈ fmÜáfha lg m<,a lf,ñ
.;j Ôj;a fõ. nUr ueiaid (Apis y÷kajhs. ^úu,O¾u ^2017(49& fulS Èk 4la we;=<; ksheÈh wOHhkh
dorsarta) .il w;a;l fyda .,a bái,n foj¾.hu ksYdpr lDñ lsÍu isÿ úh. tys§ m<uq Èkfha
fmd;a;l fyda f.dvke.s,a,la i,n úfYaI folls. ^úu,O¾u lsisoq fjkila olakg fkd,enqK
jeks újD; ia:dkj, ish leoe,a, ^2017(49& w;m;a;= ^2017(60&. fulS w;r fojk Èkfha o lsisoq fjkila
;kd.kS. úYd, me‚ m%udKhla i,nhka rd;%S ld,fha § ÿ¾j, ù olakg fkd,eì‚. ;=kajk Èkfha
,nd.; yelsfjhs. fudjqkaf.a me‚ we;s ckmo j,g we;=,a ù wäfha § ckmofha wäfha ,E,af,ys frdvq
j, c,h wêl m%udKhla ;eïm;aj ,E,af,ys ì;a;r ouhs. wdydr u; leo,s ;=, l=vd lsßmdg mKqjka
we;s fyhska l,a;nd .; fkdyel. wfyaksh ksid Ñ;a; fO¾hh yer lsysm fofkl= Èiaùu’isõjk Èk o
wdydrhg .ekSfuka lrleú,a,la, ouk ó ueis ckmofha jevldr tf,iu olakg ,eì‚.
u;a .;shla oefka.^úu,O¾u ^2017(2& ueiaishka úiska ckmoh ;=, tfy;a rdcldß lgqhq;= ksid Èk
i|yka lrk mßÈ ó ueiaidg jvd olajk ukao.dó yeisrSu ksid fulS lsysmhla wOHhkh lsÍug fkdyels
l=vd jQ ;j;a ìÕ=fjla wmg yuqfõ. bái,nhd ckmo wdl%uKh lrhs. jQ ksid wjidkfha mQ¾K jYfhka
fyf;fï l=vd w;= lene,a,l fyda fulS bái,n úfYaI folu tl ckmohg bái,nhska ydks muqKqjd
wdjrK rys; .,a fmd;a;l fyda f,i ckmohg ydks le|jhs. bá ;snqKs’
ksfjil cfka,hl jqjo ;ks johla mKqjka ish wdrlaIdj i|yd jo
n¢k o~qje,a ìÕ=jd (Apis florea) l=yr u;=msg ߧ meye;s ul=¿ oe,la
12
ó ueiaid
ksÍlaIK (-
1.tlS jo leì,s;s lsysmhg b;du;a
u oreKq f,i bái,nhd ydkslr
;sîu.
2. 2cm muK f,dl= bá mKqjka
iy 1cm muK jk l=vd bá
mKqjka hk foj¾.hu ckmoh
;=, jHdma;j isák nj olakg
,eîu.
3.jo ish,a,u l¿ meye;s jk f,i
fiao kQ,a muKla b;sß ù ;sîu.
hq;= ld¾hhls.
fufia h:d ;;ajhg m;ajk
jkq we;. ld,iSudj ;=, ckmofha wdydr
fufia /ðk l+vq lr ;nk tkï mrd. odrh yd me‚ odrh,
ld,iSudj ;=, iqyqUq,a ueiaikaf.a m%Yia: uÜgul mj;ajd .ekSug
meje;aug wjYH jk idOl jk md,lhd lghq;= l, hq;=h. ;jo
me‚ yd mrd. ckmoh ;=, m%Yia; /ðk ì;a;r oeóu wdrïN lsÍu;a
uÜgñka mj;ajd .ekSu md,lhd iuÕ ;jÿrg;a b;sßj we;s mer‚
úiska l, hq;= fjhs. fuys§ lD;Suj jo l%ufhka bj;a lr ckmoh
me‚ yd mrd. ,nd§u isÿl, ;=, kj jo ne£ug ueiaikag
yels w;r me‚ ,nd §fï§ me‚ bvm%ia:dj ,nd Èh hq;= fjhs. tA
iuÕ c,fha ødjH úgñka C yd B yryd ckmofha .ykh l%ufhka
lr.; hq;=h. tlalr.ekSu;a, fy, Tiq jk mia jeä lr.ekSfï yelshdj md,lhdg
bka wk;=rej tu joh ;snq mx.=j fyda oi mx.=j fyda iqjOr‚ ysñ jkq we;.
wdldrfhkau ckmofha uOHfha jeks m%;sYla;sh j¾Okh lrk fuu l%shdj,sh ;=,ska ielanDâ
ia:dk.; l, hq;=h. T!IO ,nd §u ;=,ska jvd;a id¾:l ffjrih 80] l m%udKhg
m%ÓM, w;alr.; yelsjkq we;. wdidokh jQ ckmohla Wjo h:d
fufia ckmofha wdydr uÜgu ;;ajhg m;alr.ksñka ffjrifha
m%Yia; whqßka mj;ajd.ksñka Èk n,mEu 5] olajd wvq lr.ekSug
15
ó ueiaid
yels jkq we;. wfyaks ld,h
;=, jvd;a ;¾ckd;aul f,i /l.uq ìÕ=ka Wfoid u;= mrmqr
ffjrifha n,mEug ,la jQ ckmo
fuu l%ufõoh Tiafia me‚ jdrh oYl folla ó ueiaika iu. ug
olajd id¾:lj kv;a;= l, yels u;l f,iska .; lr we; úáka úg
jkq we;. me‚ jdrh t<öu;a ckmo tlska tl jeä ù tk l,g
iuÕ iajNdúlju fuu ;;ajh ukio lho fhduq jQjd ìÕ=ka yg
ckmo j,ska myj hkq oel .;
yels jkq we;. tfiakï ó ueis wka;¾cd,fha Tn fudn ÿjñkafka
md,lhska jk wm úiska l, hq;= ó ueis md,kh .ek ks;s úuikafka
jkafka wfyaks ld,h ;=, by; w.kd oekqu jeä jeäfhka ,nñkafka
l%ufõoh wkq.ukh lr.ksñka uqyqKq fmdf;ka zó ueiaidz yuqjkafka
iqyqUq,a ueiaikaf.a m%;sYla;sh
m%Yia: uÜgul mj;ajd.kakd ol=fka ìÕ=ka” î lSmsx › ,xld
w;r ffjrifha meje;aug wjYH tka fla îia” fldia.u î yd tlald
idOl iSud lsÍu yryd ffjrih tlS fulS fkdu lS ish¨u oelald
me;sr hdu wvd, lsÍu fõ. ßú÷f. ùäfhda fniaÜ T*a › ,xld
fuu m¾fhaIK l%ufõoh ckmo 20
l ksheÈhla yryd w;ayod n,d we;s ji úij,ska ñysl; kyjk w;r
w;r thska 80] la id¾:l f,i w.kd ó l=Uqla nq¿ jka ;=re m;r
h:d ;;ajhg /f.k tAug fuu lmñka Èfkka Èk jk jk ixydr
l%ufõoh msgqjy,la jQ nj fuys§ ìÕ=kf. reÿre remq ñksiqka yer ljr
i|yka l, hq;=h. m¾fhaIKhg
Ndckh jQ ckmo 20 w;=frka ckmo ;rd;sru lsu jk uq;a fuisß,l
folla muK m,d hdu isÿ jQ nj;a mrdð;j hhs f,v ÿla tk l,l
tla ckmohl /ðk ueiaika úiska mqrdfÊre ke; ffjria hqoaOhl
urd oeuQ nj;a wjika jYfhka Ysrd Tiqj ó me‚ fjhs wxl tl
i|yka l, hq;=h.
l=l=,a .j neg¿ t¨jka f,iska fkdj
igyk - k,ska rKjl ìÕ= md,kh yß myiqhs fkdfjhs mj
rel=,la ;nd f.kajd.uq fkdmudj
ksjig wf.hs ìÕ= ckmo f.fka iqj
16
ó ueiaid
ud fkdjk uf.a
ueiafida
ckmo oaú;ajhl uqyqu .ek
m%ùkfhl=f.a w;aoelSï
- pkaok l=udr
18
ó ueiaid
ìÕ= ckmohl kv;a;=j i|yd m%fõYhla
19
ó ueiaid
hq;=h. m%ñ;sfhka hq;a ó ueis
ksIamdok i|yd foaYSh fjf<|mf,a
by, b,a¨ula mj;sk neúka th
wdrlaId lr.ekSu wmf.a j.lSuhs.
fjf<|m< ;rÕfha§ ksr;=reju
.=Kd;aul ksuejqï muKla w.h
tl;= lsÍfuka ó ueis md,lhkaf.a
Ôjk ;;a;ajh yd ó ueis
l¾udka;fha wkd.;h ;SrKh jkq
fkdwkqudkhs.
óg wu;rj ó ueis ckmo jeä
.Kkla l<ukdlrKh lsÍfï§
ó ueis md,lhd úiska ;uka i;=
iïm;a ;sridr f,i l<ukdlrKh
b;d jeo.;ah. úfYaIfhkau
wfhdackh lrkq ,nk uqo,a yd
ld,h ms<sn|j ie,ls,su;a úh
hq;=h. tfukau iqÿiq ld, mrdihka
;=, ckmo mÍlaIdjg ,la lrñka (PdhdrEm :- wix. rKisxy)
y)
iudk j¾Ok fõ.hla iys; ckmo
tlg kv;a;= l< hq;= w;r ÿ¾j, jk wm ish¨ fokdf.a wruqK
ckmo yqfol,d lsÍu ;=,ska ó ueis úh hq;af;a ;sridr f,i ó ueiaid
md,lhdf.a ld¾hlaIu;dj jeä ixrlaIK lrñka fnda.
lr.; yel. mrd.kh i|yd wjYH iu;=,s;
iqÿiq wjia:d j,§ ksjerÈ ;SrK mrd.sl >k;ajh mj;ajd .ekSuhs.
,nd.ekSu i|yd by; i|yka udkj l%shdldrlï yd foaY.=‚l
wjia:dj,g fukau mdßißl úm¾hdi fya;=fjka l%u l%ufhka
o;a; igyka ;nd.ekSuo wksjd¾h fidndoyñka bj;aùug ;e;a lrk
lreKls. ;jo ó ueis md,lhd ó ueiaid,ksjerÈ ;dlaIKh yd
úiska ;ukaf.a ó ueis ckmo oekqu iudc.; lrñka wkd.;h
j, m%fõ‚l ia:dhS;djh mj;ajd Wfoid /l .ekSu wm ieuf.a
.ekSu i|yd ifydaor fkdjk j.lSu jk w;r ó ueiaid hkq
kEUq,a /ð‚hka yd msßñ i;=ka fidndoyfï ks¾udKhla jQ fyhska
mÜá jeàu Èß.ekaúh hq;=h. tys§ fidndoyfï kS;shg wjk;j wm
wNsckkh i|yd iqÿiq msh yd uõ iefjdu ó ueiaid iq/lSu j.lSula
fom,la f;dard .ekSfï§ o;a; f,i is;d lghq;= lsÍug wÈgka
igyka Ndú;d l, hq;=h. uõ yd lr.ksuq.
msh fom,la f;dard .ekSfï§ frda.
m%;sfrdaë, by, wiajekakla iys; ßú÷ .=Kj¾Ok
m%pKav fkdjk, lÜáfn§hdu wvq,
wfyaks ld,h wvq ixÑ; wdydr
m%udKhlska Ôj;a úh yels wd§
ys;lr ,laIK i,ld n,ñka
wNsckk lghq;= isÿ l, hq;=h.
tfiau mqUr m%foaY f.dv kef.k
ia:dk i|yd i,ld n,k ,o ys;lr
,laIK iys; ckmo j,ska ìysjqK
mßK; msßñ i;=ka jeä m%;sY;hla
iyNd.S ùu ;=,ska ksfrda.S,
Yla;su;a, by, M,odhS;ajhla iys;
ó ueis mrmqrla wkd.;hg odhdo
l, yel.
wjidk jYfhka ó ueis md,lhka
20
ó ueiaid
ó ueis ckmohla ioyd w;sf¾l wdydr ,nd§u
Tn mK fuka wm Ôjh
/l .kakg yelsfõkï
Èúfha iekiqu ,nñka
rlsfkñ wfm ore megjqka
m%shka;s úfÊisxy
22
23
ó ueiaid
lgg rig
ó me‚ flala
26
ó ueiaid
ì`.=kag;a fygla
kQ;k ó ueis md,kh iuÕska ìÕ=
úrejdf.a fyg oji fjkqfjka
meKs ìÕ=ka md,kh fkdue;s ueiaidf.a Ôjk rgdj ms<sn|j
kï ìÕ= md,kh wE; w;S;hl oekqulska hq;=j Tjqkg wjYH
mgka fï jk f;lau hï hï lghq;= iïmdokh lrñka
fjkialï j,g Ndckh fjñka, úoHdkql+,j ieliQ fmÜáhla ;=<
hdj;ald,Sk fjñka mej; tkakls. i;dg wjeis mßirh iliñka
hqfrdamd rgj,a j,ska fukau foaYSh mßir fiajhg iu.dój M,odjla
ìÕ= md,kfhka wmg Wreu jQ ìÕ= yd w;=re ksYamdok wiajekakla
Ys,amSh l%fudamdhka yd tys j;f.d; fk,d .ksñka ó ueiaid iuÕ
fkdfhla wdldrfhka bÈßhg;a ckmohla fmÜá.; lrk w;r;=r lrkd iqyo .Kqfokqjls.
ms,djohla ksÍlaIKh lrk wdldrh¡
tfiau hdj;ald,Sk fjñka mj;ajd kuqÿ we;eï msßilf.a m%Odk;u
.ekSu wksjd¾h fõ. yqfolau ìÕ= ;=< wd§ w÷re iys; isis,a, uQ,sl wruqK jkqfha ó meks
md,khg w¨f;ka fhduq jkakka úh<s, wdrlaIdj iys; iajNdúl wiajekakla ,nd .ekSuhs. thska
yg fuys jeo.;alï yd ìÕ=jdf.a ia:dk j, ,eÕ=ï .kafkls.Bg tydg ìÕ= md,khla ms<sn|j yd
fyg oji iqrlaIs; ùu Wfoid wu;rj .DydY%s;j ;nk ueá ó ueiaid iq/lSu Tjqkag jeo.;a
wä;d,u ieliSu b;d jeo.;ah. uqÜá,l<f.ä,ls;=,a fldg,,S fmÜá jkafka ke;. meks ,nd .kakd
ìÕ= md,khg fhduq ùu kï ó jeks ^85],90]& w÷re mßir j,g l%uh,ó meks ksiaidrKh,i;=kag
ueis md,kh muKla u fkdfõ. m%sh lrhs. isÿ jk ydksh jeks lreKq ldrKd
ìÕ= md,kh hgf;a ó ueis md,kh tkuq;a ó ueis md,kfha fhfokjd ms<sn| lsisÿ wiajeis,a,la fkdue;.
Bee keeping tla fldgils. fuh kï tys kshef,k md,lhd Ôú; flfia fyda ;u wruqK idlaId;a
f,dj mqrd jeäfhkau m%p,s; ìÕ= f.dkakla iuÕ lrkd .Kqfokqj lr .ekSu Wfoid kHdhd;aulj
md,khhs. wksla fldgi kï lfkhs ;=<§ tlS i;a;ajhskaf.a mQ¾K j.lSu mßirh ms<sn|j fkdis;hs.ó
ìÕ= md,kh Meliponiculture fõ. oeßh hq;=uh. ukao ó ueiaid wdydr ovuh f,i oelaùu kï fuh
tA flfia kuq;a wfkl=;a meks ksIamdokh flfrys jeä jYfhka u fõ. ìÕ=kaf.a .yk md,kh
ìÕ=ka úfYaI fï jk f;la md,kh odhl jk uq,a mqrella jk fyhska fkdue;s kï ffcj iu;=,s;;djh
lsÍfï l%ufõo fidhdf.k ke;;a yd by< jákdlulska hq;= ksIamdok mj;ajd .ekSug wjirh we;af;a
mrd.slhska f,i lrkd wñ, f.dkakla ñksidg ,nd fok f,dj iajNdoyug u mu‚. iajNdúl
fufyh fukau mßirhg isÿ jákdu i;a;aj fldÜGdihla j¾Kjdoh f,i o l%shdlrkafka
lrk fiajh kï wmuK h. tksid jk fyhsks.by< jákdlulska o fuhhs. kuq;a wd¾Ól fyda
fmdÿfõ ó ueiaid muKla fkdj hq;a ó meks Bee honey fukau fjkhï m%;s,dN ;ld ó ovhfuka
ìÕ=ka f,i kï flfrk fï m%uqL w;=re ksIamdok jk ó bá le,E meks ,nd ìÕ= iïm; úkdY
idudðlhka ish,a,f.a u fyg Bee wax, fm%dafmda,sia Propolis, lrk ovhlalrejkaf.a meks
oji iqN ùu hym;s. rdcc,a,s Royal jelly, mrd. Bee ,nd .kakjdo@ mßirh iqrlsñka
l;dfõ ud;Dldjg wkqj pollen ó úi Bee venom, ó ueis mßirhg wdorh lrk ó ueis
ld,Sk wjYH;djla ms<sn| oeäj ckmo wf,úh Bee colony wdÈh o md,lfhl=f.ka meks ,nd .kakjdo
wjOdkhg md;% flfrkqfha ó Bg wu;rj ó ueis md,k WmlrK hkak Tnu is;kak. tfia Tn
ueis md,kh k.disgqùug wm .; rdYshlao lafIa;%fha § yuqfjhs. meKs ñ,oS .ekSug n,dfmdfrd;a;=
hq;= l%shdud¾. yd lafIa;%h ÈhqKq tA wkqj fuu jákdlï rdYshla jkqfha le,E ó lvd ìÕ= iïm;
lrñka ó ueiaidg iqN jk fyg iys; ó ueis md,k lghq;= ;=<ska úkdY lrk ó ovhlalrefjl=f.
ojila wkd.;hg odhdo lsÍuhs. úYd, /lshd wjia:d ixLHdjla ka kï ta wkqj Tn fkdoekqj;aju
ó ueiaid yd mßirh w;r mj;sk ìys lr .ekSfï wjia:dj Wod ù ìÕ= ovhug odhl ù we;.jeä
in|;dj iq¿mgq tlla fkdfõ. we;. ;jo úfkdaodxYhla f,i hï jYfhka ìÕ= iïm; úkdY jkqfha
le,hg ysñ le,E if;l= f,i flfklqf.a udkisl iqjh msksio fulS ovhu ksidh.
;u Ôúldj lrf.k hk ó ueiaid ó ueis md,kh buy;a fufyjrla le,E ó meks wf,úh, tfia;a
iajNdjfhka u .ia fnkhl ,.,a bgq lrhs. ke;akï ìÕ= ovhu ;=,ska ,nd
l=yrhl, ueá ;=Uil, ;=rejÿ¨ yqfolau ó ueis md,kh hkq ó .kakd meks fl;rï msßisÿ jqj;a
27
ó ueiaid
ksjerÈ ksiaidrKhlska f;dr ksid ueis md,kh ÈhqKq lsÍu ;=<ska ìÕ= mqyqKq lr lafIa;%h ÈhqKq lsÍug
wmsßisÿ ùu yd .=Kd;auh wvqfõ. iïm; úkdY jk nrm;,u fya;= iyh ùu.
Bg n,mdk fya;= lSmhls, idOlh fndfyda ÿrg md,kh l< • kj ;dlaI‚l oekqu ,nd §
• ms,d,lSg wjia:d fukau yelsh. ó ueis md,lhkag w;ys; §u.
mrd. fldgia bj;a fkdfldg ó ueis md,kh flfia fj;;a • wdkhksl ó meks f.k
w;ska ñßlk ,o meks iuÕ c,h kd.ÍlrKh yd mßir úkdYh tAu ie<lsh hq;= f,i wju lsÍu
yd w;a j, wmøjH ñY% ùu. ksid ìÕ= ixydrh úkdY uqLhg fukau foaYSh f.dúhdg w;ys; §u.
• le,E meks flàfï§ meks weo jeà we;. yqfolau ìÕ=jdf.a t;=<ska ó ueiaid yd iuia: ìÕ=
jo wjldYhg fndfyda fõ,djla wkd.;h iqrlaIs; lsÍug kï ó iïm; /l .ekSug Tno odhl
ksrdjrKh jk ksid ¥ú,a, yd mia ueis md,kfha u kshe,Su lsisfia;au jk w;ru ksjerÈ idOdrK ó ueis
wxY= iuÕ wmsßisÿ ùu. w;HdjYH ke;. ta i|yd l< hq;= m,lhd yd foaYSh ó ueis md,kh
• iq<Õ ksid l=vd frdvq ir, hq;=lï lSmhls. ÈhqKq lsÍug lghq;= lrkafkla
len,s ó meks iuÕ ñY% ùu yd f,i Tnf.a j.lSu bgq lrkak.
jeiqkq meks fldaI j, bá len,s ó • fnda. j.dj fyda Ydl
meks iuÕ tl;= ùu. frdamKh - t<j¿ fnda.,m<;=re ckQ úÿjr
• nUr meks fyda fjkhï fnda. fukau mqIam orK M, yg
meks j¾. fyda isrma iuÕ ñY% lr .kakd wd¾Óluh jákdlï j,ska
fj<|fmd<g ksl=;a lsÍu. hq;a f.j;= j.dj wdY%s; fnda.
• fudark ,o meks isgqùu uÕska ìÕ=kag wjYH wdydr
ke;fyd;a,ó ueiaid úiska ksjerÈj ,nd .ekSug iqÿiq úNjhka we;s
moï lrk ,o meks, fkdj mQ¾K lsÍu.
jYfhka ó meks njg m;a fkdl< • ó ueiaidg muKla iSud
bá msheiai uÕska uqød fkd;nd fkdjQ uq¿ mßir moaO;shgu n,mEï
we;s meks ó ovhlalre úiska wf,ú t<a, lrk ridhksl øjH,jdhq ¥Il
lsÍu wdÈh fõ. ÿï mßirh yd .eàu wju lsÍu.
tA flfia fj;;a tjeks foa • lDó kdYl,j,a
fmrd;=j y÷kdf.k, le,E ó meks kdYl,m<sfndaO kdYl Ndú;h
wf,úlrejka yg fj<|fmd< wju lsÍu.
wjia:dj ,nd .ekSug bv fkdÈh • iajNdúl ó ueis .Kdjdi
hq;=hs. wm úiska fi!LHdrlaIs; by< wdrlaId lsÍu.
.=Kd;aufhka hq;a ó meks y÷kd • ó ueiaidf.a jHdma;sh yd
.ekSfï l%u ie<iqï lsÍu yd ìÕ= meje;au ÈhqKq lÍug Woõ jk
md,lhskag muKla w;ys; ,nd oSu rel=,a ;eîu yd ó ueis ksjdi
ld,Sk wjYH;djhlaj we;. tys§ imhd ìÕ= .ykh jeä lsÍug Woõ
ovhlalrejdg ìÕ= iïm; úkdY Wmldr lsÍu.
lsrSug we;s bv m%ia:dj weysrS hhs. • foaYSh ó meks f.dúhd
tA wkqj ìÕ= ovhug ;s; ;nñka ó Èßu;a lsÍu yd kj wdÿkslhka
28
ó ueiaid
30
ó ueiaid
myiqlï m%udKh;a by, ksidu tA tys n,mEu fyd| wdldrhlskqhs uu ìÕ=ka jd‚cuh jYfhka tlu
yryd m¾fhaIK isÿlsÍu b;du;a olskafka. fudlo, óueis md,kh m%foaY j, md,kh flfrkjd.
jeo.;a. kuq;a tA fjkqfjka we;s lshkafk m%fhda.sl lafIa;%hla, ,dxlsl iudch ;=, kQ;kfha
Wkkaÿj iy keUqre;dj .ek wmsg b;ska fï lafIa;%fha tÈfkod hqfrdamSh óueiaid furgg f.k
i;=gq fjkak neye. úfYaIfhkau / ,efnk kùk oekqu fï iudc tAug hï m%jk;djla f.dvkef.
ðK wNsckkh, ñueis ksIamdokhka udOHcd,d yryd wdOqkslhka fj; ñka ;sfnkjd. Tn;=ud olsk úÈhg
fj; w.h tl;= lsÍu jf.a fndfyda yqjudre fjkjd. wmsg rEmjdysksh fï m%jk;dj flfia fõúo@
wdldr j,ska óueis md,kh .ek fyda iudc udOHcd,d yryd muKla ms<s;=r - Tõ, fndfydauhla ol=Kq
m¾fhaIKhka lrkak mq¨jka. tA óueis md,khg wjYH ish¨u wdishd;sl rgj,a j, oekg
i|yd úYajúoHd,h i;=j f,dl= oekqu ,nd.kak neßjqk;a, fndfyda hqfrdamSh óueiaid Apis mellifera
ld¾hNdrhla ;sfnkjd. kuq;a tu lreKq b.k.kak tA wdldrhska óueis md,k l¾udka;hg fhdod.
j.lSu úYajúoHd,h u;u mjrkak;a WmldÍ fjkjd. fudlo” óueis kafka tA tA rgj, isud fjÉp tla
neye. fudlo, rdcH wdh;k jf.au md,kh lshkafk yßhg fmdl=Kla tla m%foaY j, muKhs. fudlo,
fm!oa.,sl m¾fhaIK wdh;k jf.a lshkjfka, yeuodu wmsg >¾ul,dmSh rgj,a j, foaY.=‚l
j,;a m¾fhaIKhka i|yd m%;smdok w¨f;ka bf.k .kak fohla ;;ajhka tlal hqfrdamSh óueiaidg
fjkalsÍfï§, óueis md,kh wdY%s; ;sfhkjd. úfYaIfhkau ;reK Tjqkaf.a kscìï ;=, ;rïu
fyda lDñ mdrd.kh iïnkaOfhka mrïmrdj lshùfuka wE;a fj,d fyd¢ka ksIamdokhla ,nd§fï
flfrk m¾fhaIKhka .ek ;sfhk fj,djl fndfydauhla fkdyelshdjla we;sfjkak mq¨jka.
bÈßfm< m%uqL;ajhla yïnfjkjd iudc udOHcd,d j, bkak ksid;a ,xldj ;=,;a ñg fmr j;djl§
wvqhs. b;ska tfyu m%;smdok fï úÈhg fï lafIa;%h .ek hqfrdamSh óueiaid fhdod.kak lrmq
fhduqlsÍula isoaO fjkjd kï óg keUqrejla we;slrkak mq¨jka W;aiyh wid¾:l jqKd. tA jf.au
jvd msßila fï wdY%s; m¾fhaIK fj,d ;sfhkjd. úfYaIfhkau tA úÈhg óueis úfYaI f.kajkjd
j,g fhduqfjkak mq¨jka. óueiaid iy óueis md,kh .ek kï ,dxlsl kS;s moaO;sh yryd
.eg¿j - Tn;=ud olsk wkaoug we;s m%;srEmh fjkia fj,d wjir .ekSu ksjerÈj isÿúh
iudc udOHcd,d óueis md,kh ;sfhkjd. tA jf.au ksIamdolhd iy hq;=hs. tA ksid furg óueis md,kh
flf¾ we;s n,mEu fldfyduo@ mdßfNda.slhkaf.a iïnkaëldrl fjkqfjka iajfoaYSh óueiaid Apis
ms<s;=r - we;a;gu fndfyda udOHhla úÈhg;a fï iudc cerana indica jeäÈhqKq lsÍu yer
jeäysáfhd olsk úÈhg iudc udOHcd,d Ndú;d fjkjd. fjk;a wdldrhla id¾:l fõú
udOHcd,d lshkafk krl n,mEula lsh, uu ys;kafka keye.
;sfnk ;ekla yeáhghs. kuq;a fï .eg¿j - ol=Kq wdishd;sl rgj,a
iïnkaOfhka .;a;u uu olskafk j, hqfrdamSh óueiaid iy iajfoaYSh .eg¿j - óueis md,kh ms,sn|
31
ó ueiaid
j, ueá l, rel=,a úÈhg ;shkak lreKla. tA jf.au óueis md,kfha
b.ekaùï lghq;= lrk mqoa.,ka
mqreÿfj,d bkakjd. b;ska tA ksIamdokhka j,g w.h tl;=lsÍu
fyda wxYj, m%ñ;slrKhla we;súh
wkqj M,odhS;dj by, kxjkak .ek isÿúh hq;= m¾fhaIKhka
hq;=hs lsh,d Tn olskjdo@
óueiaidf. we;s jeo.;alu fndfyduhla ;sfnkjd. ,xldfj
ms<s;=r - Tõ, wms lafIa;%fha jev
.ek Tjqkag uQ,sl wjfndaOhla óueiaika iy wks;a ìÕ=ka úfYaI
lghq;= lsÍfï§ olsk we;eï ldrKd
;sfhkjd. tA jf.au iuyr f.dú j, ;sfnk iajfoaYSh .;s mej;=ï
tlal hï hï jerÈ u; iudc.;
mjq,a yqrefj,d bkakjd j.dfõ u,a ksid wmsg ´kEu óueis ckmohla
ùu nyq,j olskak mq¨jka. tA ksid
msfmk ld,hg óueis wrf.k óueis md,kh l¾udka;hg
tA iïnkaOfhka m%ñ;slrKhla
md,lhkaf.ka óueis fmÜá wkq.; lrkak W;aiy lsÍu yeu
we;súh hq;=hs lshk u;fha uu
b,a,f.k .sys,a,d ;ukaf.a j.dìï fj,dfju id¾:l fkdfjkak
bkakjd.
j, ;sh, miqj kej; ndr§ug. mq¨jka. tA ksid ,xldfõ tla tla
b;ska fï ixl,am jeäÈhqKq lsÍu;a m%foaY j,g wod,j ix.kkhka
.eg¿j - Tn;=ud olsk úÈhg
tlal wmsg mq¨jka fjk;a rgj, lr, óueis l¾udka;hg .e,fmk
,dxlsl óueis md,kfha wkd.;h
flfrk ixpdrl óueis md,kh jvd;a iqÿiq Ôj o¾Y f;dard.ekSu
iïnkaOfhka wmf.a j.lSu
furg ;=, jeäÈhqKq lrkak. tA wksjd¾h ld¾Kdjla. tA jf.au
fudloao@
jf.au myq.sh ld,fha we;sfjÉp jrK jevigyka Èh;a lsÍu yryd
ms<s;=r - óueis md,kh i,loa§
frda. me;sÍu;a tlal tAjdg ksis tA Ôjo¾Y jvd;a fyd| uÜgulg
wruqK wkqj wmsg úúO lafIa;%
úi÷ula ke;s lu ksidu fndfyda ÈhqKq lsÍu ld,Sk jYfhka b;du;a
Tiafia fufyhjkak mq¨jka.
ckmo úkdY jqKd jf.au fndfyda jeo.;a.
WodyrKhla úÈhg rcrg m,df;a
md,lhka óueis md,kh w;yeßhd.
fndfyda .ï m%foaY j, jÜglald
tA ksid wmsg bÈßfha§ tA i|yd ú.á.ta m%NdYajr
j.djka j, u,a yg.kakd ld,hg
;sridr úi÷ï fiùu w;HjYH
j.dlrejka úiska jÜglald fyaka
32
33
ó ueiaid
Wl=iq wei
.Dy‚hf.ka ó ueiaidg - ó ueiaidf.ka .Dy‚hg
35
ó ueiaid
n,kafkmehs tAj .ek tk
wnrkaf.a ls,af,dagh jrekdj. lrefu lshkafk wdf;a
wfma rfÜ Wkaoe,;a Wv mek, nod
fldamam folla odykafld wms
.kafka le,E ó me‚ fkj. wfma
fokakg˜
Wkaoe,d ;du;a ys;x bkafka wms
´x Tfydu lshdf.k wnrx f.dhsshhs
óueys md,fkka yok me‚ j,g
udhs odx ,E,a,g frdla Wfka odx
jvd lef,x wekak tk tõj lÈuhs
wÈkaku fkfï lsh, fia;x Wkaoe
lsh,˜
kx bkaf;arefjkau okafkda b;sx.
— fld,af,da, tAl f.dvla Wkaf.a
—tAl fkfï fld¨fjda, lshykafld
fkdokak lu. Th uqo,s÷ ch;s,l
rg f;dg ú;a;s álla. Wfò wr
lshk W;a;fuhd tA ldf,a fï rfÜ
fmaia nqla o fudloao tfla fudlE
l|re;af;da md,fk mgx wrka
fjkafk fï áfla@˜
ldßh mqxÑfyaj uy;af;h jf.a
wïfuda wdf;a, fï ojia j, Wkaoe,d
W;a;fufhd ueÈy;afj,d ÈhqKq
tlaldiq fj,d iÕrdjla ;kkakhs
fldr, .;a; l,djla fkdje fïl.
hkafka. rfÜ f.dvla Èydj,a j,g
le,Efj ó lvkak hk f.dvla
ld,.=fKa j, lm, fkdjeæ tA ksid
f.dhsfhd hkafk w,s ur[a[x ldis
´x l|re;a;sfhdkag lEu fok yeá
.[a[x lsh, ys;dk. b;sx Wkaoe,d
.ek kx tughs˜
f.dyska wr óh mqÉp, lv, Wka
—yenEg@ tAl fyd|d. fkdokak
ysgmq ;ek;a jki, ldßh óh
Wkaoe,dg ´jd lsh, fok tl ;uhs
f.k,a,d wyjr fj,d, mKqfjd,
hq;= fldu. yenehs b;sx jeÈ nK kx
ueiafid tlalu frÈ f.dÜfg
foid nEj lsh, we;s fohla kE. Th
ñßl, wekak frdvq fndvq Tlafldu
lshk foaj,a tA Wkaoe,;a fldr,
tlal fnda;f,a od, fokakfk. ´j
n,, odkjkx ;j;a wf.hsæ˜
myq.sh fodfyau wfkdard jeiaihs l,a ;sfhkafk kE nx. mKq leo,s
—wïum wdf;a tAl yenEj.
yq,Õhs ldßh.æ b;sx wfha fudlE yskao kdla fjkj. ´j b;sx wfm
myq.sh fodyl wmQre l;djla .shd
lsh, fldrkako@@@lsßfldry Wkaoe,g lSjg jevlahe@ wksl
fkdje. tl f.dhsfhla lshdms ´x
kgkakhEæ hdka;x fia;x Wkaoef. nx f.dvla f.dhsfhd fldrkafk
wfma l|re;a;sfhd wr tAfrdmafma
lfvx wekak wdmq iSks jähhs wkakdis .eg tlal, ;j l<ukd
Wkajf.a tl ,Õ wÜá .y, yokag
my, .fya jrl biau äx.s;a;hs iSks lr fldr, od,d frdvq
fí;la Wkaoe yeÿj¨. wdf;a tAfl
yskao uf.a l|re;a;sfhda ál äx.la uqyq fldrk tlfka.wfma
fyd|u l;dj nx Wkaoe,d /ðK
fï wfyaksfha f.dv Wkd ´x. ;l;Sre f.dhsfhd b;sx fï frdvq
;kkafka fnfy;a úo,¨˜
úiaiúoHd, f.dysx bf.k .;a;g ál oelalfy ú.yg f.dysx nod
—fudld lsõjæ hflda tAl tfyu;a
fudlE ug .u od, hkag neßjqk .kafk ´l ;uhs. fldfydu Wk;a
fldrkak mq¿jkao nx@ux kx nx Th
tfla .ugu iskak fjÉÑ. tA;a ux fld,af,da, Tflx fïflx nfâ mdr
bkafclaika .yk ldßh okafk
W.;a tjhska ud;a hula fldrf.k jÈkafk óueys md,fka fldrk
kE ´x. fldfydu Wk;a yß yux
.fï Wxg;a fohla fldrf.k Wkaoe,dgu ;uhs. Wkaoe,;a b;sx
Wmdhla ke;=j ckmo fol ;=kla
hyñx Ôj;a fjfkda b;sxæ Wfoa Thsg jvd fohla fldrd kx fyd|hs
wÜá .y, uy ldf,hla kx w,a,
jrefju l=Uqr;a tlal TÜgq fj,d ´lg, lg n,shdk bkafk ke;sj˜
ysákafk kE nx. fudlE fï rfÜ tA
´x yekaoefldf¾ fia;x Wkaoef. —tAl ;uhs nx wdf;a. óueys md,fka
;rug ÿr hk l|re;a;sfhd keye
lvms, Èydg wdfj wnrx wd;d okak Wkaoe,d ´j lg lefvklx
fkdje’ wr WU ojila lsõjefy ´x
bkakjoehs úmrx fldrk .uxuhs. lsõj;a wfma Wx yefokafk kE
wfma Wkq;a tAfrdmafm Wx jf.a tl
fkdjeæ wksl wdf;a oex Th
úvg ye;eïu folla j;a .shd kx
—wd. wnrx wdf;a, fldfydfuhs fidndúl jdiia;dk j, ;sfhk ó
ldß kE b;sx’ ´j b;sx fj,|dug
b;sx@˜ lvk /,a,la weú,a, ´x. wmrdÈ,
fldrk Wkaoe,g kx ldß kE.
—wd fld¨fjda, wokx fldkao;a wfma Woúh lg Èj f.fjklx
.kak tld fkj keyekafkæ ljqre
tlal reodj nx Wvy j;af; lrla ldßh ´jfh úmdl lsõj;a fï
ljqre;a yßhdldr úÈhg Tõj Tmamq
.y,. fudlE Wfò jrl biau Wxf. ldis ;kaydj Tlafldgu
fldr, wyjr Wkdj fldrd kx
jefâ yß .shd fkao@˜ Wv. Wx wmQre fya;= yodk fmd,algq
weÕg .=Khs ´x˜
—Tõ wdf;a, wdfh lsß .yg ye¢ wekak jefâ fldrx hkj˜
—tAl yenEj wdf;a. wfma Wkaoe,;a
wekakefy jefâ lïuq;=hsæ˜ —´l fkj fld,af,d wnqoaOiai
b;sx Wv odk yeu tlgu fydahsh
—tAlfka fld¨fjda ux lsheõfõ. ldf,a ,nq;a ;s;a; fjkj lshkafk.
fkj. fï ojia j, .crdfug
fia;x uf,fhd, ´x Th lyg n,yx, Tfydu fldrdu wdfha fï
le,E ó leä,a, hkj wdf;a.
36
ó ueiaid
iïuÊcd;sfha kx mßif¾g Tfrd;a;= ye¢.Eú,d lïuq;= fjkak f.dysx /ðK mkakx .sys,a, wE nx fï
fok l|re;af;d yefokafk kE. fndfydu wurefjka .e,jqfka ´xæ˜ iqoaof.a ldf,a wj,x lu wdmq
wfma ;l;Sre Wkaoe,d Th fldrk —wïum wdf;a tAl yenEjæ ;j Wx fïj fldrkak .sys,a, wks;a
wuk jefâ ksid ´x n,yx, uu äx.s;af;ka wkka; fma%u nDx. Wxf.;a jßf. kykj fkjæ
wo lsõjefy u;l ;shd .ksx. rdfch lïuq;=hs .=á wek,u. tAl fkdolsxæ˜
f,daflg n;a §mq wms wo tAfrdfmka fkfï nx wdf;a, wr bá i,U —lsh, jevla kE nx wdf;aæ ´j b;sx
yd,a f.akakkakefy l|re;af;d;a ixyÈh .ek wmQre l;djla wdmyq wms wmsu l;d ny fldr, wyl,
tAfrdmafmka f.akak fjhs jeä l,a .shdfk myq.sh fodfya˜ msßhx fldr.;af; ke;a;x tAl;a
fkd.sysxæ˜ —wd WU ug lsheõfõæ tAj b;sx fyfkag lerflkj isl=rehs ´x˜
—´j Wfoa box yekaoe fjklx iyiqoafoka l;d fldrd fkj —tfykx tfykxæ tAl fkj
wkka; nqoaO foaikdj jf.a lshkj l,sx. yß ryg jeo.;afldu lsh, nx ud;a lshkafkæ uqx l;sld
wdf;a wfma Wkaoe,d. lSjg jevla ;snqK¨ fkao@ wdx tAlhs fld¨fjda fldrf.k fï l=Kq lkao,a ál
kE fkdjeæ Tlafldgu ymx fkdje lshkafk, l÷re;af;da wdx ndx lrk wyla fldr.;af; ke;a;x mqf;da,
iuyr Wkaoe, fok Tjox. fï Wkaoe,g yßhkafku fidndoyu fï riaidj j,m,af,u ;uhs ´xæ
jix.f;;a tlal b;sx fndfydauhla yßyeá f;rex wrx .shdu ;uhs. ´x Th b,;a;gqj .ksx fuydgæud;a
Woúh l|re;af;d f.j,a j, tfyu ke;sj ;Kaydjg TÜgq Wkdu úgla ymdf.fku me,a fldfÜ
yokak mgx .;a; fkdje. b;sx wka;sfï jßf. kyf.k ;uhs Èydg .dgkak lsh, fld¨fjda.˜
Th uy m<fjkshg bkak iuQy k;r fjkafkæ Tlafldagu jvd —yd wd;d wo me,a rlskjhs@ud;a
j, Woúh;a ´x yß yßhg Woõ wfm ;reK mrïmrdfj f.dìf,d fï iSks f;a fld, weìkaola tlal
fldrkj uqkaoe,ag oex˜ lshjkak fydrhs fkj. ke;akx .s,xmi l,ukd f.kshkak wdfj
—yenEgæææ tAl kx mxldÿhs Th id;a;f¾ okak Wkaoe,d lshk wdf;a. fyg fmare odfk fkdje
fld¨fjda. fudlE fï hk ,shk tõj wmQrejg lsfhda, fï wfma wyska. .sh me‚ uqf¾ me‚
fihshdjg bkaf;arefjxu biairyg id;a;f¾ iEfykak b.k .kak neyemq jo álla nqoaO mQcdjg
wdKavq riaidj,a ySk ú;rhsæ oEf; neßheæ˜ ;shkag lsh, ys;dk bkafk ux
uyxisfhka fldr.kak fohla —tl fjf,alg wdf;a, ñksiaiq ´x.˜
;uhs ´x msysgg tkafka.fldfydu;a fmÜá ó me‚ wmq, lrkafku —wfka idOq. wfka idOq tAj hq;=lx
fld¨fjda, óueys md,fka fldrk wfmau Wx lrk w¨.=;af;are jev ´x.˜
Woúh ó ueiafid jf.au ;uhs yskao nxæ˜ —tfykx wdf;a f.dysx t[a[x.
´x. yex.s,a,la kE. fndlafl —tAl yenEj, tAl yenEjæ oex wfh jx.shl l;d fldruqflda
;sfhk tl;a weo fokj. yenehs n,yxfld, iuyr Wkaoe,d meKs j.;=.˜
b;sx Th wiafia bkak fydrekaf. l,ju úl=K,d tfyx. fufyka —tAl hihs ufh mqf;aæ f;rejKa
ka .e,fjkak;a ´k. u;l fkj, i;sfhx foflx Èrk fmÜá §,. irKhs ´x tfykx.
jx.shla tl l¨l=udf¾la óueys ;j wyl /ðKla ke;s l÷re;af;d ldf. ldf.;a ls,af,dag j, yqKq
md,fka fldrkak weú,a, lrmq frd;a;la lf¾ .y, rjÜg,. ;j weìka|la ;sfhkjfka nx˜
yÈhlaæ wka;sug mjq,a mxi,a tflla rel=, fmÜáhg odkakefya
ú¡á¡ta m%NdYajr
37
ó ueiaid
40
ó ueiaid
ielanDDâ jhsri md,kh i|yd m¾fhaIK ;;a;ajhka iy ffcj
fuu l%ufõo oaú;ajh w;=ßka jvd;a wx.hka furg tu lreKq iu.
WÑ; l%ufõohla f,i ks.ukh fjkia jk neúks.
flß‚. ielanDDâ jhsrih i|yd ì;a;r@@@
by; úia;r flreKq m¾fhaIKfha§ iela nDDâ jhsrih i|yd fhda.Ü
ielanDDâ jhsrih widokh md,kh tlla@@@ jeä úia;r bÈßfha§
lsÍu i|yd ffcj md,k l%ufõohka n,dfmdfrd;a;=jkak.
w;ayod ne,s‚. furg ;=, fuu
l%ufõoh ksjerÈ m¾fhaIK rduqjla ù¡à¡ta m%NdYajr
;=, w;ayod ne,Sfuka wk;=rej
ks¾foaY l, hq;= jkafka by; lS
È,sKs ;laIs,d
41