Chöông 1:

Maïch khueách ñaïi thuaät toaùn

Op-Amp

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-1

29-Aug-22
 NOÄI DUNG

◼ Giới thiệu Op-Amp

◼ Mạch Op-Amp cơ bản

◼ Mạch Op-Amp naâng cao

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-2

29-Aug-22
 6.1 Giôùi thieäu Op-Amp

◼ Teân goïi
◼ Caáu taïo
◼ Kyù hieäu
◼ Ñaëc tính
◼ Ñaëc tuyeán
◼ Moâ hình Op-Amp lyù töôûng
◼ Maïch so saùnh
◼ Moät soá Op-Amp thöïc teá

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-3

29-Aug-22
Caáu truùc cô baûn

6-4
Caáu truùc cô baûn

6-5
 Teân goïi Op-Amp

Vi mạch khuếch đại thuật toán (Operational Amplifier) –

ký hiệu là OpAmp đầu tiên được dùng để nói về các
mạch khuếch đại có khả năng thay đổi theo mạch ghép
nối bên ngoài để thực hiện các phép biển đổi toán học
như cộng trừ, biến đổi tỷ lệ, vi tích phân... trong các máy
tính tương tự.

Nhờ sự phát triển của công nghệ bán dẫn, Op-Amp ngày càng
trở nên tin cậy, kích thước nhỏ, ổn định nhiệt, vì vậy, ngày
nay opamp được sử dụng như là thành phần cơ bản của các
ứng dụng khuếch đại, biến đổi tín hiệu, các bộ lọc tích cực,
tạo hàm và chuyển đổi.

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-6

29-Aug-22
 Caáu taïo Op-Amp

Cơ sở của vi mạch khuếch đại thuật toán là các tầng khuếch đại vi sai.
Các vi mạch khuếch đại thuật toán bao gồm ba phần:
✓ Khuếch đại vi sai:
Dùng khuếch đại tín hiệu vào, có đặc điểm là khuếch đại nhiễu thấp,
trở kháng vào cao, thường đầu ra vi sai.
✓ Khuếch đại điện áp:

Tạo ra hệ số khuếch đại điện áp cao, thường đầu ra đơn cực.

✓ Khuếch đại đầu ra:

Dùng với tín hiệu ra, cho phép khả năng tải dòng lớn, trở kháng ra
thấp, có các mạch chống ngắn mạch và hạn chế dòng điện.

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-7

29-Aug-22
 Kyù hieäu Op-Amp

◼ Vi+: ngõ vào không đảo

◼ Vo: ngõ ra
◼ Vi-: ngõ vào đảo
◼ +/-VS cung cấp nguồn

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-8

29-Aug-22
 Ñaëc tính Op-Amp

◼ Một bộ vi mạch khuếch đại thuật toán khuếch đại vi sai điện áp
vd= v1 – v2 giữa 2 tín hiệu vào. Hệ số khuếch đại điện áp hở
mạch được tính theo công thức:
◼ AOL=V0/Vd
◼ vd: ngõ vào vi sai
◼ AOL độ lợi áp vòng hở
◼ Rd điện trở vào
◼ R0 điện trở ra
◼ BW=f1-f2 :bandwidth

CMRR =  = 20log Avd (dB)

AVC
 1 Vc 
V o = A dV d  1 + 
 CMRR V d  Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-9
29-Aug-22
 Ñaëc tuyeán Op-Amp

+/- Vs ngưỡng điện thế ngõ vào (rất bé vài

trăm micro vol)
+/-V0max giá trị cực đại ngõ ra
ΔVi < -Vs: vùng bão hòa âm
ΔVi > -Vs: vùng bão hòa dương
-Vs< ΔVi<+Vs: Vùng khuếch đại tuyến tính

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-10

29-Aug-22
 Moâ hình Op-Amp lyù töôûng

AV  
Ri  
Ro  0
◼ Để tránh tín hiệu ra bảo hòa khi tín hiệu vào quá
nhỏ , không dùng cách khuếch đại vòng hở khi
không cần thiết.
◼ Để tín hiệu vào lớn và tín hiệu ra không bị bão
hoà ( không bị xén)→ khuếch đại hồi tiếp ( cho
1 phần tín hiệu ra vào lại ngõ vào)
Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-11
29-Aug-22
 Maïch so saùnh duøng Op-Amp

❖ So sánh không đảo:

 Điện thế chuẩn Vref > 0V đặt ở ngõ vào (-)

 Điện thế so sánh Ei đưa vào ngõ vào (+)
 Khi Ei > Vref thì V0 = +Vsat
 Khi Ei < Vref thì V0 = -Vsat

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-12

29-Aug-22
 Maïch so saùnh duøng Op-Amp (tt)

Mạch so sánh đảo:

◼ Điện thế chuẩn Vref > 0V đặt ở ngõ vào (+)

◼ Điện thế so sánh Ei đưa vào ngõ vào (-)
◼ Khi Ei > Vref thì V0 = -Vsat
◼ Khi Ei < Vref thì V0 = +Vsat
Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-13
29-Aug-22
 Maïch so saùnh duøng Op-Amp (tt)

Mạch khuếch đại có hồi tiếp:

Lúc này do vin so sánh với tín hiệu ngõ vào v+ là điện thế trên mạch phân áp
R4-R2, nên theo sự biến thiên giữa hai mức điện áp của vout, mạch hồi tiếp cũng
có hai ngưỡng so sánh là VH và VL.

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-14

29-Aug-22
 Moät soá Op-Amp thoâng duïng

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-15

29-Aug-22
 Moät soá Op-Amp thoâng duïng (tt)

◼ LM381: low noise dual amp., audio.

Voltage gain= 112dB; BW = 75KHz; Rin= 100K; Rout= 150.
◼ LM380: audio power amp.
Voltage gain= 34dB; BW= 100KHz; out-put power = 2W
◼ MC1553: Video amp.
Voltage gain= 52dB; BW=20MHz
◼ LM703: RF/IF amp.

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-16

29-Aug-22
 Op-Amp ñôn

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-17

29-Aug-22
 Op-Amp keùp

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-18

29-Aug-22
 Op-Amp 4

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-19

29-Aug-22
 6.2 Maïch Op-Amp cô baûn

◼ Maïch khueách ñaïi khoâng ñaûo

◼ Maïch khueách ñaïi ñaûo
◼ Maïch khueách ñaïi toång
◼ Maïch khueách ñaïi vi sai
◼ Maïch tích phaân
◼ Maïch vi phaân
◼ Maïch taïo haøm muõ
◼ Maïch taïo haøm logarith

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-20

29-Aug-22
 Maïch khueách ñaïi khoâng ñaûo

 R2  Vo R2
 Vo = 1 +  Vi  A = = 1 +
 R1  Vi R1

❖Nhận xét:
Ngõ ra Vo cùng pha với ngõ vào Vi được gọi là ngõ vào không đảo.
R2 đóng vai trò hồi tiếp âm để tăng độ khuếch đại AV.
Khi R2 =0, ta có: A=1 => Vo =Vi hoặc R1=∞ ta cũng có A=1 và Vo= Vi .
Lúc này mạch được gọi là mạch “voltage follower” thường được dùng
làm mạch đệm (buffer) vì có tổng trở vào lớn và tổng trở ra nhỏ như mạch cực
thu chung ở BJT.
Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-21
29-Aug-22
 Maïch khueách ñaïi ñaûo

i+ = i− = 0  V0 − 0 0 − Vi
 =
v+ = v−  R2 R1
V0 R2
 =−
Vi R1

❖Nhận xét:
Vo và Vi sẽ lệch pha 180 độ (nên được gọi là mạch khuếch đại đảo và
ngõ vào ( - ) được gọi là ngõ vào đảo).
R2 đóng vai trò mạch hồi tiếp âm. R2 càng lớn (hồi tiếp âm càng nhỏ)
độ khuếch đại của mạch càng lớn.
Mạch có khả năng khuếch đại điện áp DC lẫn AC
Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-22
29-Aug-22
 Maïch khueách ñaïi coäng

V1 V2 Vn V0
v+ = v− = 0  + + ... + + =0
R1 R2 Rn R f
 V1 V2 Vn 
Vo = − R f  + + ... + 
 R1 R2 Rn 

✓Nhận xét : Rf
•Nếu R1=R2=…=Rn= R thì o
V = − (V1 + V2 + ... + Vn )
R

•Nếu Rf=R thì Vo là tổng của tất cả các ngỏ vào Vi (Tổng này phải
nhỏ hơn Vsat của op-amp)

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-23

29-Aug-22
 Maïch khueách ñaïi coäng (tt)

 V1 V2 Vn 
+ + ... +
 R f   R1 R2 Rn 
Vo = 1 +    
N   
 R 1 1 1
+
 R1 R 2 + ... 
 Rn 

✓Nhận xét
 R  (V1 + V2 + ... + Vn )
•Nếu R1=R2=…=Rn thì Vo = 1 + f 
 RN  n

•Giá trị ngỏ ra Vo bằng tổng các ngỏ vào khi và chỉ khi Rf=0 hoặc RN=∞.
Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-24
29-Aug-22
 Maïch khueách ñaïi vi sai

 Rf
Rg  Rf
Vo =  1 +   V2 −  V1
R2 + Rg  R1  R1

❖Nhận xét:
Rf Rg Rf
Nếu = thì Vo =  (V2 − V 1)
R1 R2 R1
Nếu Rg=Rf =R1=R2 thì Vo =V2-V1
Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-25
29-Aug-22
 Maïch tích phaân

t
1 1
 Vo = −  Vi ( t )dt = −  Vi ( t )dt + Vo ( t = 0 )
RC RC 0
Nhận xét:
Giá trị ngõ ra Vo tỉ lệ với tích phân giá trị ngõ vào.
1
Tần số cắt: fc =
RC
Nên mạch tích phân chỉ hoạt động đúng ở một dãy tần số nhất định.
Ngoài ra chúng ra còn có thể lấy tích phân của một tổng.

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-26

29-Aug-22
 Maïch vi phaân

v+ = v− = 0 
 dvi
dvi Vo   Vo = − RC
C =−  dt
dt R

❖Nhận xét:
Giá trị điện áp ngõ ra Vo tỉ lệ với vi phân điện áp vào .
1
Tần số cắt: fc =
RC
Mạch vi phân hoạt trong trong một dãy tần số nhất định, tại đó đặc tuyến
biên độ-tần số: Vo = f ( ) có độ dốc 20dB/decade.
Vi
Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-27
29-Aug-22
 Maïch taïo haøm muõ

Vi

Vo = − R.I s .e mVT

VT : điện thế nhiệt

I s : dòng ngược bão hòa
Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-28
29-Aug-22
 Maïch taïo haøm logarith

 V 
Vo = −mVT ln  i  = −mVT ln (Vi ) + mVT ln ( RI s )
 Is R 

VT : điện áp rơi trên hai đầu diode

I s : dòng ngược bão hòa
Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-29
29-Aug-22
 6.3 Maïch Op-Amp naâng cao

◼ Maïch chuyeån ñoåi doøng sang aùp

◼ Maïch chuyeån ñoåi aùp sang doøng
◼ Maïch khueách ñaïi doøng
◼ Maïch khueách ñaïi instrumentation

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-30

29-Aug-22
 Maïch chuyeån ñoåi doøng sang aùp

Còn gọi là bộ khuếch đại biến đổi điện trở, có đầu vào là ii
và đầu ra là: vo =Aii trong đó: A là độ lợi của mạch.
Xem hình trên ta có: ii +(vo -0)/R=0 hay vo = -Rii

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-31

29-Aug-22
 Maïch chuyeån ñoåi aùp sang doøng

AoL =   V + = V − = Vi (1)
Z i =   id = 0  io = I (2)
V − Vi
1,2  io = I = = (3)
R R

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-32

29-Aug-22
 Maïch khueách ñaïi doøng

i o  R2 
Ai = = 1 + 
ii  R1 

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-33

29-Aug-22
 Maïch khueách ñaïi instrumentation

Vo = A(v2 – v1)
A = A1 .A2 = (1+2R3/RG).(R2/R1)

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-34

29-Aug-22
 Maïch khueách ñaïi instrumentation (tt)

vo = -R2v3 /R1 +(1+R2)v2 /R1

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-35

29-Aug-22
Maïch khueách ñaïi caàu caûm bieán

6-36
 Maïch khueách ñaïi caàu caûm bieán

◼ Đieän trôû cuûa phaàn töû caûm bieán daïng: R + R

◼ Trong ñoù: R laø ñieän trôû trong ñieàu kieän chuaån
ôû khoâng ñoä , R khoaûng thay ñoåi so vôùi
ñieän trôû chuaån
R
◼ Giöõa R vaø R coù theå bieåu dieãn daïng:  =
R
◼ Ñieän trôû taïi t0C: Rt = R (1 +  ) ,

6-37
 Maïch khueách ñaïi caàu caûm bieán

R  Vref
V1 = Vref +
R1 + R R1
R1 (
2+ R + 1 + R R1 )  +
R
R
V2 = VRe f
R1 + R2
 Vref
v0 = A ( v1 − v2 ) = A.
R1
1 + + (1 + R R1 ) ( + 1)
R
 Vref
  1: v0 = A ( v1 − v2 ) = A.
R1 R
2+ +
R R1
6-38
 Maïch khueách ñaïi caàu caûm bieán

R2 
v0 = VREf
R1 R1 R + (1 + R1 R2 )(1 +  )

6-39
 BAØI TAÄP 1
Hãy tìm V+, V- và Vo trong mạch điện hình sau cũng như công
suất phát ra từ nguồn 4V. Hãy tìm ra 1 phương pháp để kiểm tra
kết quả.

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-40

29-Aug-22
 BAØI TAÄP 2
a) Hãy tìm V+ và Vo trong mạch điện ở hình sau.
b) Làm lại câu (a) với điện trở 5kΩ được nối giữa A và B.

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-41

29-Aug-22
 BAØI TAÄP 3
a) Hãy tìm V-, V+, Vo cho mạch điện sau nếu vs = 9V.
b) Hãy tìm điện trở R sao cho khi nó được nối giữa 2 chân ngõ vào
đảo của KĐTT với đất thì làm cho Vo tăng lên gấp đôi.

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-42

29-Aug-22
 BAØI TAÄP 4
a) Tìm vn, vp, vo trong mạch điện sau nếu is = 1mA.
b) Làm lại câu (a) với điện trở 3kΩ mắc nối tiếp với nguồn.

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-43

29-Aug-22
 BAØI TAÄP 5
◼

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-44

29-Aug-22
 BAØI TAÄP 6
Một mạch âm tần cho trong
hình B14.25 được sử dụng để
thay đổi vị trí của tín hiệu
giữa các kênh stereo trái và
phải liên tục.
a) Nghiên cứu hoạt động của
mạch.
b) Xác định R1 và R2 sao cho
VL/Vi = -1V/V khi xoay nút
được kéo xuống hoàn toàn VR
/ Vi=-1V/V khi xoay nút được
kéo lên tối đa và VL/Vi= -1/√2
khi nút xoay ở vị trí giữa.
Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-45
29-Aug-22
 BAØI TAÄP 7
1/ Dùng 2 Op_Amp ,thiết kế 1 mạch có 2 nguồn dòng i1 và i2 song
song với R1, R2 và cho v0=(0.1V/µA) x (i1-i2) trên tải RL bất kể
R1, R2, RL. Chiều của cả hai dòng điện là từ đất đi vào mạch.
Cố gắng cực tiểu số điện trở cần dùng.
2/ Thiết kế mạch biến dòng từ 4mA-20MA ở đầu vào thành áp từ
0V -10V đầu ra. Chiều cho trước của dòng từ đất vào mạch,
mạch được cấp nguồn V.

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-46

29-Aug-22
 BAØI TAÄP 8
Cho 1 bộ biến đổi V-I có tải thả nổi như hình
a) Tính i0=vi/(R1/k), k=1+R2/R3
b) Chỉ ra gái trị điện trở chuẩn 5% cho độ nhạy 1mA/V và
Ri = 1MΩ, trong đó Ri là điện trở nhìn bởi nguồn.
c) Nếu ± Vsat = ±13V ,tìm điện áp cho phép của mạch.

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-47

29-Aug-22
 BAØI TAÄP 9
Giả sử mạch Howland
trong hình có điện trở
R3 không còn nối đất và
đồng thời cấp 1 điện áp
v1 vào R3 và một điện
áp v2 vào R2. Chứng tỏ
rằng mạch này là vi sai
biến đổi V-I với
i0=(1/R1)(v2 - v1) –
(1/R0)vL, trong đó R0
cho bởi phương trình
6.8 trong tập lý thuyết.
Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-48
29-Aug-22
 BAØI TAÄP 10
Tìm độ lợi cũng như trở kháng ra của mạch.

Khoa Điện – Điện tử - ĐHBK Tp.HCM 6-49

29-Aug-22