Seriler

İntegral ve Karşılaştırma Testleri
İntegral ve Karşılaştırma Testleri
Genelde,Pserilerin toplamını tam olarak bulmak zordur. Bunu Geometrik

1
Seri ve n(n+1) serisi için başarabildik. Çünkü bu serilerin her birinde n.
kısmi toplam sn için basit bir formül bulabilmiştik. Ancak genel olarak,
lim sn limitini hesaplamak kolay değildir. Dolayısıyla, bu ve bundan
n→∞
sonraki bölümde toplamını açık olarak bulmadan serinin yakınsak veya
ıraksak olduğunu belirlemeye olanak sağlayacak testler geliştireceğiz.
Bu bölümde sadece pozitif terimli seriler ile ilgileneceğiz. Bu nedenle,
kısmi toplamlar dizisi artan bir dizi olacaktır. Monoton Dizi Teoreminden
serinin yakınsak olmadığını anlamak için kısmi toplamlar dizisinin sınırlı
olup olmadığını incelemek yeterli olacaktır.
İntegral ve Karşılaştırma Testleri İntegral Testi
İntegral Testi
Teorem 1 (İntegral Testi)

[1, ∞) aralığında sürekli, pozitif, azalan bir f fonksiyonu
R∞ verilsin ve
an = f (n) olsun. ∞
P
n=1 n a serisi ancak ve ancak 1 f (x)dx integrali
yakınsak ise yakınsaktır. Başka bir deyişle, aşağıdakiler geçerlidir.
R∞
(a) 1 f (x)dx integrali yakınsak ise ∞
P
an serisi de yakınsaktır.
R∞ P∞n=1
(b) 1 f (x)dx integrali ıraksak ise n=1 an serisi de ıraksaktır.
Not 5
İntegral testini kullanmak P için serinin veya integralinR ∞ n =1 1 den başlaması
gerekli değildir. Örneğin, ∞ 1
k=4 (n−3) 2 serisi için 4 (x−3)2 dx integralini
kullanırız. f fonksiyonunun her yerde azalan olması da gerekli değildir.
Önemli olan, f fonksiyonunun belli bir yerden sonraki bir NPsayısından
büyük tüm x değerleri içinPazalan olmasıdır. Bu durumda, ∞ n=N serisi
∞
yakınsaktır ve Not 4 den n=1 serisi de yakınsaktır.
Örnek 2 ∞
X 1
p nin hangi değerleri için serisi yakınsaktır?
np
n=1
Çözüm.
1 1
Açıkça, p < 0 ise lim p = ∞ olur ve p = 0 ise lim p = 1 olur. Her
n→∞ n n→∞ n
1
iki durumda da lim p 6= 0
olduğu için Iraksaklık Testinden verilen seri
n→∞ n
ıraksaktır.
p > 0 ise f (x) = x1 fonksiyonu [1, ∞) aralığında sürekli, pozitif ve
azalandır.
R∞ 1
1 xp dx integralinin p > 1 yakınsak ve p ≤ 1 için ırsaksak olduğunu
bulmuştuk.
İntegral Testine göre ∞ 1
P
n=1 np serisi p > 1 için yakınsak ve 0 < p ≤ 1
için ıraksaktır. (p = 1 için bu seri Harmonik Seridir)
Önceki Örnekteki seriye p-serisi denir. İleride kullanmak için Örnekteki

sonucu aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.
∞
X 1
serisi p > 1 için yakınsak ve p ≤ 1 için ıraksaktır.
np
n=1
İntegral ve Karşılaştırma Testleri Karşılaştırma Testi
Karşılaştırma Testi
Teorem 3 (Karşılaştırma Testi)

P P
Pozitif tanımlı an ve bn serilerini göz önüne alalım. Bu durumda
Aşağıdakiler geçerlidir.
•
P P
bn yakınsak ve her n için an ≤ bn ise an yakınsaktır.
•
P P
bn ıraksak ve her n için an ≥ bn ise an ıraksaktır.
Not 6
Karşılaştırma testindeki an ≤ bn veya an ≥ bn koşulunun her n için
sağlanması gerektiği verildiği halde belirli bir sabit N tamsayısından
büyük tüm n sayıları için doğru olması testi uygulayabilmek için yeterlidir.
Çünkü sonlu sayıda terim yakınsaklık-ıraksaklık durumunu değiştirmez.
Örnek
∞
4
P 5
2n2 +4n+3
serisinin yakınsak olup olmadığını belirleyiniz.
n=1
Çözüm.
Büyük n değerleri 2
P 5 için paydadaki baskın terim 2n dir. Dolayısıyla,
verilen seriyi 2n2
serisi ile karşılaştırabiliriz. Şimdi,
5 5
2n2 +4n+3
< 2n2
eşitsizliği doğrudur çünkü sol tarafın paydası daha büyüktür.

∞ ∞
P 5 5 P 1
2n2
= 2 n2
n=1 n=1
serisinin yakınsak olduğunu biliyoruz (p = 2 > 1 olan p-serisi). Bu

∞
P 5
nedenle Karşılaştırma Testinden 2n2 +4n+3
serisi de yakınsaktır.
n=1
Örnek
∞
5
X ln(n)
serisinin yakınsak olup olmadığını inceleyiniz.
n
n=1
Çözüm.
Bu seri için integral testini kullanabiliriz. Ancak, burada Harmonik Seri ile
karşılaştırma yaparak inceleyeceğiz. Her n ≥ 3 için ln(n) > 1 olduğundan
ln(n) 1
> , n≥3
n n
P1
bulunur. n serisinin ıraksak olduğunu biliyoruz (p = 1 olan p-serisi).
Dolayısıyla Karşılaştırma Testinden verilen seri ıraksaktır.
İntegral ve Karşılaştırma Testleri Alterne Seriler
Alterne Seriler
Ardışık her iki teriminden biri pozitif ve diğeri negatif olan seriye alterne
seri denir.
Buna iki örnek verelim;
∞
X 1 1 1 1
(−1)n−1 =1 − + − + · · · ,
n 2 3 4
n=1
∞
X n 1 2 3
(−1)n = − + − + ··· .
n+1 2 3 4
n=1
Bu örneklerden görüldüğü gibi, bn pozitif bir sayı olmak üzere alterne

serinin n. terimi
an = (−1)n−1 bn veya an = (−1)n bn

Şimdi vereceğimiz test, alterne bir serinin terimlerinin mutlak değerleri

azalarak 0’a yaklaşıyorsa serinin yakınsak olduğunu söylemektedir.
Teorem 6 (Alterne Seri Testi)
bn > 0 olmak üzere verilen bir
∞
X
(−1)n−1 bn = b1 − b2 + b3 − b4 + · · · ,
n=1
alterne serisi aşağıdaki koşulları sağlıyorsa yakınsaktır.

1 Her n için bn+1 ≤ bn .
2 lim bn = 0.
n→∞
Örnek 7
∞
X (−1)n−1 1 1 1
=1− + − + ···
n 2 3 4
n=1
1
alterne harmonik serisi için bn = n olup
1 1
1 n+1 < n olduğundan bn+1 < bn olur ve
1
2 lim bn = lim =0
n→∞ n→∞ n
koşullarını sağladığı için Alterne Seri Testinden yakınsaktır
Örnek
∞
8
X (−1)n 3n
alterne serisi için
4n − 1
n=1
3n 3
lim bn = lim = 6= 0.
n→∞ n→∞ 4n − 1 4
olduğundan Alterne Seri Testi kullanılamaz.
Bunun yerine, serinin n. teriminin limitine bakarsak
(−1)n 3n
lim
n→∞ 4n − 1
limiti yoktur. Dolayısıyla, Iraksaklık Testinden seri ıraksaktır.

İntegral ve Karşılaştırma Testleri Mutlak Yakınsaklık
Mutlak Yakınsaklık
P
Bir an serisi verildiğinde terimleri bu serinin terimlerinin mutlak
değerleri olan
X∞
|an | = |a1 | + |a2 | + · · ·
n=1
serisini ele alalım.

Tanım 9 (Mutlak Yakınsaklık)
P P
Terimleri an serisinin
P terimlerinin mutlak değerlerinden oluşan |an |
serisi yakınsak ise an serisi mutlak yakınsaktır.
P
Eğer an serisinin terimleri pozitif ise |an | = an olur. Bu nedenle, bu
seri için yakınsaklık ile mutlak yakınsaklık aynı kavramlardır.
Örnek 10
∞
X (−1)n−1 1 1 1
=1− + − + ···
n2 4 9 16
n=1
serisi mutlak yakınsaktır, çünkü

∞ ∞
(−1)n−1 X

X 1 1 1 1

n2
=
2
=1+ + + + ···
n 4 9 16
n=1 n=1
serisi yakınsak bir p-serisidir (p = 2).

Örnek 11
∞
X (−1)n−1 1 1 1
=1− + − + ···
n 2 3 4
n=1
alterne harmonik serisinin yakınsak olduğunu biliyoruz. Ancak, bu seri

mutlak yakınsak değildir, çünkü buna karşılık gelen mutlak değerler serisi
∞ ∞
(−1)n−1 X

X 1 1 1 1
= = 1 + + + + ···
n n 2 3 4
n=1 n=1
harmonik seri (p = 1 için p-serisi) olup ıraksaktır.

Önceki Örnekten görülmektedir ki yakınsak olan bir seri mutlak yakınsak

olmak zorunda değildir. Bunun yanında, aşağıdaki teorem mutlak
yakınsak olmanın yakınsak olmayı gerektirdiğini göstermektedir.
Teorem 12P
Verilen bir an serisi mutlak yakınsak ise aynı zamanda yakınsaktır.
Örnek
∞
13
P cos(n) cos(1) cos(2)
n2
= 1 + 4 + · · · serisinin yakınsak olup olmadığını
n=1
belirleyiniz.
Çözüm.
Bu serinin hem pozitif hem de negatif terimleri vardır, ancak alterne seri
değildir. (tık terim pozitif, sonraki üç terim negatif ve daha sonraki üç
terim pozitiftir. Terimlerin işareti düzensiz bir şekilde değişmektedir.)
Karşılaştırma Testini, mutlak değerlerden elde edilen
∞ ∞
X cos(n) X
= | cos(n)|

n2 .
n2
n=1 n=1
serisine uygulayabiliriz. Her n için | cos(n)| ≤ 1 olduğundan | cos(n)|

n2
≤ n12
buluruz. Bu seri yakınsaktır (p = 2 için p-serisi ve Karşılaştırma Testi).
Dolayısıyla verilen seri mutlak yakınsak yani yakınsaktır.
İntegral ve Karşılaştırma Testleri Oran Testi
Oran Testi
Aşağıdaki test, verilen bir serinin mutlak yakınsak olup olmadığını

belirlemede çok kullanışlıdır.
Teorem 14 (Oran Testi)
∞
• lim an+1
P
= L < 1 ise an serisi mutlak yakınsaktır (dolayısıyla

n→∞ an
n=1
yakınsaktır).
∞
• lim an+1 an+1 P
= L > 1 veya lim an = ∞ ise an serisi

n→∞ an
n→∞ n=1
ıraksaktır.
Not 1
lim an+1 = 1 ise Oran Testi hiç bir bilgi vermez. Örneğin, yakınsak

n→∞ Pan
1
olan n2
serisi için n → ∞ iken
1
an+1 (n+1)2 1
an =

1 = →1
1 2

n2 1+ n
P 1
olup ıraksak olan n serisi için de n → ∞ iken

an+1 1
n+1 1
an =

1 = 1 →1
n 1+ n

olduğu görülür. Dolayısıyla, lim an+1
P
= 1 ise an serisi yakınsak

n→∞ an
veya ıraksak olabilir. Bu durumda, Oran Testi çalışmaz ve başka bir test
kullanmak gereklidir.
Örnek
∞
15
X n3
(−1)n serisinin mutlak yakınsak olup olmadığını inceleyiniz.
3n
n=1
Çözüm.
3
an = (−1)n 3nn alarak oran testini uygularsak n → ∞ iken
3
an+1 (−1)n+1 (n+1) (n + 1)3 3n

3n+1
= 3 =

an (−1)n n 3n+1 n3
3n

1 3

1 1
= 1+ → <1
3 n 3
buluruz. Oran Testinden verilen seri mutlak yakınsak olup dolayısıyla da

yakınsaktır.
Örnek
∞
16
X nn
serisinin yakınsak olup olmadığını inceleyiniz.
n!
n=1
Çözüm.
n
an = nn! terimleri pozitif olduğundan mutlak değer işaretleri gereksizdir.
n → ∞ iken
(n+1)n+1
an+1 (n+1)! (n + 1)(n + 1)n nn
= nn =
an (n + 1)n! n!
n! n
1
= 1+ →e>1
n
bulunur. e > 1 olduğundan Oran Testinden seri ıraksaktır.

Not 2
Önceki Örnekte oran testi sonuç vermiş olmasına rağmen uygulanabilecek
başka bir test de ıraksaklık testidir
nn n × n × ··· × n
an = = ≥n
n! 1 × 2 × ··· × n
olduğundan n → ∞ iken an sıfıra yaklaşmaz. Dolayısıyla, ıraksaklık
testinden verilen seri ıraksaktır.

Seriler

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Seriler

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

İntegral ve Karşılaştırma Testleri

İntegral ve Karşılaştırma Testleri

Genelde,Pserilerin toplamını tam olarak bulmak zordur. Bunu Geometrik

Teorem 1 (İntegral Testi)

Önceki Örnekteki seriye p-serisi denir. İleride kullanmak için Örnekteki

Teorem 3 (Karşılaştırma Testi)

eşitsizliği doğrudur çünkü sol tarafın paydası daha büyüktür.

serisinin yakınsak olduğunu biliyoruz (p = 2 > 1 olan p-serisi). Bu

Bu örneklerden görüldüğü gibi, bn pozitif bir sayı olmak üzere alterne

an = (−1)n−1 bn veya an = (−1)n bn

Şimdi vereceğimiz test, alterne bir serinin terimlerinin mutlak değerleri

alterne serisi aşağıdaki koşulları sağlıyorsa yakınsaktır.

limiti yoktur. Dolayısıyla, Iraksaklık Testinden seri ıraksaktır.

serisini ele alalım.

serisi mutlak yakınsaktır, çünkü

serisi yakınsak bir p-serisidir (p = 2).

alterne harmonik serisinin yakınsak olduğunu biliyoruz. Ancak, bu seri

harmonik seri (p = 1 için p-serisi) olup ıraksaktır.

Önceki Örnekten görülmektedir ki yakınsak olan bir seri mutlak yakınsak

serisine uygulayabiliriz. Her n için | cos(n)| ≤ 1 olduğundan | cos(n)|

Aşağıdaki test, verilen bir serinin mutlak yakınsak olup olmadığını

buluruz. Oran Testinden verilen seri mutlak yakınsak olup dolayısıyla da

bulunur. e > 1 olduğundan Oran Testinden seri ıraksaktır.

You might also like