Magandang buhay! Kamusta po kayo?

Naririto ako upang ibahagi sa inyo ang iba't

ibang ponemang segmental, supra
segmental, at iba pa at nais ko din ipagbigay
alam sa inyo ang mga kahalagahan nito.

MAGANDANG Sana'y makatulong ito sa inyo!

Ang librong ito ay ang tinatawag na Manyoshu o
Collection of thousand leaves sa ingles.

BUHAY!
Ang tanka ay binubuo ng 5 taludtod at nahahati sa
5-7-5-7-7 na pantig na may kabuuang bilang na 31
pantig.
Halimbawa: Araw na mulat (5)

HAIKU Sa may gintong palayan (7)

Ngayong Taglagas

Puso ay titigil na
(5)
Di ko alam kung kelan (7)
(5)
Ito ay isang anyo na nagmula sa japan. Samantala,
ito ay ginagamitan ng kaunting salita lamang, ito ay
ibang iba sa ibang mga uri ng tula. Ito ay
ikinakaloob ng tatlong (3) taludtod na may
disisyente (17) na pantig. Unang taludtod ay lima (5),
pangalawa ay pito (7), at ikatlo ay (5). HAIBUN
Matsuo Basho ito naman ay tulang nagawa mula sa
Pinakatanyag na manunula noong pinagsama-samang mga Haiku at Tanka.
kapanahunan ng hapon at kilala
bilang maestro ng maikli at
malinaw na haiku.

Halimbawa: "Tapat Dapat"

Kung maghahanap
Kaibigang kausap
Dapat ay tapat.

TANKA
Ito ay naman ay nabuo ng ikatlong sigulo. Ang
tanka ay naiiba sa haiku sa kadahilanang ito naman
ay isang rin maikiling awitin, na nilalaman ng mga
emosyon, damdamin at kaisipan. Bukod dito, ito ay
isang anyong tula na pinapahalagahan din ng
hapon.

PONEMANG
SEGMENTAL
AY ANG PINAKAMALIIT NG BAHAGI NG WIKA NA
KAPAG PINAGSAMA-SAMA'Y, MAKABUBUO
TAYO NG MGA SALITA AT MGA PANGUNGUSAP.
ANG TUNOG O PONEMANG KINAKATAWAN NG
TITIK:
KATINIG - ANG KATINIG AY PINAKAMARAMI SA
ALPABETONG FILIPINO AT GINAGAMIT NATIN
NGAYON PARA MAKABUO NG MARAMING
SALITA.
PATINIG - ITINUTURING DIN ANG PATINIG NA
PINAKATAMPOK O PINAKAPROMINENTENG
BAHAGI NG PANTIG.
Malumay
Ang salitang ito ay binibigkas ng dahan-
dahan at may diin sa ikalawang pantig
buhat sa hulihan.
Halimbawa: labi, pagsapi, malaya, magara
Malumi
Ito ay gaya ng sa malumay pero
ginagamitan ng kudlik (\) sa pagpapakilala
ng salita.
Halimbawa: binatà, nenè, luhà, tiyanggè
Mabilis
Salitang binibigkas ng tuloy-tuloy na may
diin sa huling pantig, at walang impit o
pasarang tunog sa hulihan. (/)
Halimbawa: diláw, buwán, tuliró, litó.
Maragsa
Kagaya ng salitang mabilis, Ito rin ay salitang
binibigkas ng mabilis ngunit may impit o pasarang
tunog sa hulihan sa dulo.
Halimbawa: akdâ, pasâ, humulâ, ginawâ.
PONEMANG
SUPRASEGMENTAL
ANG PONEMANG SUPRASEGMENTAL AY MAHALAGANG
ARALIN SAPAGKAT ANG MGA SALITANG ITO AY MAY IBA'T
IBANG KAHULUGAN KAPAG BINIBIGKAS AT SA PAGBABAYBAY
NITO
Uri ng suprasegmental:
Diin (stress) - ito ang lakas ng bigkas sa pantig ng salita
(BU:hay - kapalaran ng tao, bu:HAY - humihinga pa)
Tono (pitch) - Ito ay ang pagtaas at pagbaba ng
pagbigkas sa mga pantig ng isang salita. (Talaga - 213 ;
pag-aalinlangan, Talaga - 231 ; pagpapatibay)
Antala (juncture) - pansamantalang pagtigil ng salita o
pantig upang mas maging malinaw ang ating
pinapahiwatig na mensahe. (Hindi, siya ang mahal ko. ;
Hindi siya ang mahal ko)
Haba (length) - pagbigkas nang mahaba sa patinig (a,
e, i, o, u ) ng bawat pantig. Pwede nating gamitin ang
tuldok (. ) para sa pagkilala sa haba. (bu.kas -
nangangahulugang susunod na araw; bukas - hindi
sarado)
Iba pang mga tuntuning
gramatika
Diptonggo - tumutukoy sa pinag sama samang tunog ng
isang patinig (a,e,i,o,u) at malapatinig na w at y sa isang
pantig. (aliw, giliw, sabaw, sisiw)
Klaster - dalawa o higit pang magkakatabing katinig sa
loob ng isang salita. (blusa, plantsa, blangko, klima)
Pares Minimal - mga salita na magkaiba ng kahulugan
ngunit magkatulad na magkatulad sa bigkas maliban sa
isang ponema sa magkatulad na pusisyon. (Pala - Bala,
Opo - Upo, Ambon - Ampon, Gulay, Kulay)
Homofonus - tumutukoy sa mga salitang magkakatulad
ang baybay ngunit magkaiba ang mga kahulugan dulot
ng iba't ibang paraan ng pagbigkas. (Tayo - tindig, tayo
- bilang ng tao o pangkat, tayo - imbita sa ppuntahan)
REPLEKSYON
Matapos pag-aralan ang iba't ibang kahulugan
at halimbawa ng ponemang segmental at
ponemang suprasegmental, napagtanto ko na
bawat salita ay mahalagang unawain sapagkat
meron itong iba't ibang kahulugan kahit na ito'y
pare-parehas ng baybayin. Bukod rito, ang
tamang pagbibigkas ng mga salita ay may
malaking naitutulong upang mabilis at malinaw
natin maipapahiwatig ang mga dapat nating
sabihin sa ating kinakausap, naidadala din nito
ang ating tunay na emosyon o nararamdaman
sa ating pagbibigkas ng mga salita. Sa pag-
aaral ng mga ito, mas naensayo ako at
napalawak ang aking pag-iisip tungkol sa mga
salita at mas lalong nabigyang halaga ang
ating sariling wika. Dagdag rito, malaki ang
naging parte ng mga makata sa pag-unlad ng
ating wika. Bagamat, mas nabibigkas nila ng
maayos at nabibigyan nila tayo ng aral para
maipalaganap natin ang sarili nating wika. Kaya
basahin at palaganapin natin ang iyong
natutunan sa aking ginawang ito. Payabungin
nating ang ating sariling wikang filipino!
Jasmine Ruth Marty L. Pizarra