PANAHON NG SINAUNANG PILIPINO

Ang panitikan ng Pilipinas noong panahon ng sinaunang Pilipino ay binubuo ng mga epikong-bayan,
mga awit, at mga salawikain. Tanyag ang mga epikong-bayan sa Pilipinas tulad ng Biag ni Lam-ang,
Ibalon, at Maragtas.

Ang mga awit naman ay kabilang sa mga katutubong genre tulad ng kundiman, balitaw, at harana. Ito
ay mga awit na karaniwan na ginagamit para sa pag-ibig at pagsinta. Sa mga salawikain naman,
makikita ang karunungan ng mga sinaunang Pilipino sa kanilang pang-araw-araw na buhay.

Ang kanilang panitikan ay nagpakita ng kanilang kultura at kasaysayan sa mga panahong iyon. Ito ay
sumasalamin sa kanilang mga paniniwala, tradisyon, at pamumuhay. Ito’y naging instrumento rin ng
tagapagbigay ng mga aral sa kanilang mga kababayan.
PANAHON NG AMERIKANO

Sa panahon ng Amerikano, ang panitikan ng Pilipinas ay naging bahagi ng panitikan ng kolonyalismo.

Noong unang bahagi ng panahon ng Amerikano, ang pangunahing layunin ng panitikan ay upang
magbigay ng propagandang pandisiplina sa mga Pilipino.

Ang mga Amerikano ay sumusubok na baguhin ang identidad ng mga Pilipino at bigyan sila ng bagong
kultura at wika. Hindi nagtagal, naging malinaw na ang mga Amerikano ay hindi lamang interesado sa
pagbibigay ng edukasyon sa mga Pilipino, ngunit din sa paglikha ng isang bagong Pilipino na mas
katulad ng mga Amerikano.

Ang mga Amerikano ay naglunsad ng maraming literaturang pang-edukasyon, tulad ng mga aklat sa
gramatika at mga libro ng mga tula at kuwento. Sa kabila ng pagpapalaganap ng panitikan ng mga
Amerikano, naging matatag ang paggamit ng Tagalog bilang wika sa bansa.

Ngunit, hindi lahat ay sumang-ayon sa mga pamamaraan ng mga Amerikano. Marami sa mga Pilipino
ang patuloy na lumaban sa mga kolonyal na pamahalaan at kultura. Ang mga tula at kuwento ng mga
rebolusyonaryo ay patuloy na nangunguna sa pagsulong ng kalayaan ng mga Pilipino.
Sa gitna ng lahat ng ito, ang mga manunulat tulad nina Jose Garcia Villa, Jose Garcia Villa, Amado V.
Hernandez, Jose Corazon de Jesus, at marami pang iba ay nagsulat ng mga tula, kuwento at mga
nobela sa orihinal na wika ng mga Pilipino. Ito ay nagbigay ng pagkakataon para gawing pangunahing
tagapagsalita ang mga Pilipino sa kanilang sariling bansa at panitikan.

Sa kasalukuyan, ang panitikan ng Pilipinas ay patuloy na nagbabago at nagpapalitan ng mga

elementong pang-globalisasyon at panglokal na kultura. Ang hamon para sa mga manunulat ay upang
iugnay ang kanilang mga kwento sa karanasan ng mga taga-Pilipinas na nagbago sa panahon at
karanasan sa panahon ng mga Amerikano.
PANAHON NG KASTILA

Ang panitikang Pilipino noong panahon ng Kastila ay nahahati sa dalawang kategorya: ang tulang
pantasya at ang tulang relihiyoso.

Ang tulang pantasya ay karaniwang nagsasalaysay tungkol sa mga mito, engkanto, at iba pang
kababalaghan. Ito ay nagtatampok ng mga tauhan na mayroong kakayahan o kapangyarihan tulad ng
mga anghel, diyosa, at mga diwata. Ang mga halimbawa ng tulang pantasya sa panahon ng Kastila ay
ang "Ang Pag-ibig ng Panahon ng Unso", "Ang Dalagang Bukid", at "Ang Tagapagmana".

Sa kabilang banda, ang tulang relihiyoso ay nagtatampok ng mga paksang may kaugnayan sa relihiyon
at kabanalan. Ito ay karaniwang nagpapakita ng pagpapakasakit at kababaang-loob ng tauhan, kung
saan sila ay humihingi ng kapatawaran sa kanilang mga kasalanan. Ang mga halimbawa nito ay
"Pasyong Mahal", "Ang Mahal na Araw", at "Misa de Aguinaldo".
Ang panitikan ng Pilipinas noong panahon ng Kastila ay nakikita din sa mga tulang pasalaysay, tulang
pandamdamin, at mga kwentong bayan. Ito ay nagpapakita ng mga pang-araw-araw na karanasan ng
mamamayan sa kanilang buhay.

Sa kabuuan, ang panitikang Pilipino noong panahon ng Kastila ay malaking impluwensya sa

kasaysayan ng panitikan ng bansa. Ito ay nagtala ng mga marka sa kulturang Pilipino, sa pakikibaka sa
kolonisasyon, at sa pagpapaunlad ng Filipino bilang isang wikang patnugot.

PANAHON SA KASALUKUYAN

Sa kasalukuyang panahon, ang panitikan ng Pilipinas ay masasabing nangangailangan ng mga

pagbabago upang mas mapag-alaman at mas maipamahagi ang mga kwento, karanasan, at kaisipan
ng mga mamamayan.

Mayroong mga manunulat na patuloy na lumilikha ng mga akda na nagtatampok ng mga tunay na
karanasan at kalagayan ng mga Pilipino, ngunit marami rin ang nakatuon sa pagsusulat ng mga akda
na nakabatay sa kanilang personal na karanasan o mga hipotesis lamang.

Malalim na ang mga suliranin ng bansa na kailangang tuklasin, halimbawa ang kahirapan, pang-
aabuso, kawalan ng oportunidad, at marami pang iba. Dahil dito, hindi lamang ang mga tradisyonal na
salitang makabansa at epikong bayan ang nasa focus ng mga manunulat ngayon, bagkus ay patuloy na
tinatanaw at hinahanap ang mga bagong anyo ng panitikan upang maipakita ang mga kasalukuyang
kalagayan ng bansa. Kabilang sa mga bagong anyo ng panitikan ay ang mga graphic novels, web
comics, at spoken word poetry. Sa pamamagitan ng mga ito, malawak na maipapamahagi ang mga
kwento at realidad ng mga mamamayan, lalo na ng mga kabataan, sa isang paraan na mas maaaring
maiintindihan.

Bukod sa mga bayan at rehiyon, nag-aaral din ang mga manunulat ngayon ng mga sikologikal na
aspeto ng pagiging isang Filipino bilang biktima ng kolonyalismo, at ang sarili, bago, alternatibong
representasyon ng kulturang Pilipino.

Sa kabila ng mga hamong ito, patuloy pa rin ang pagpapalaganap ng panitikang Pilipino sa loob at
labas ng bansa. Maraming manunulat ang naglalabas ng mga aklat at nagtuturo ng panitikan sa mga
sekundarya o kolehiyo. Sa internet at mga sosyal na platforms, malawak na rin ang pagkakataon na
mapasigla ang mga talento at makapagbahagi ng kanilang mga akda sa mas malawak na publiko.