1o ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΧΑΝΙΩΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ – ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ
ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Για να σχηματίσω τον Παρατατικό και τον Αόριστο στα Αρχαία
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ακολουθώ 3 ΒΗΜΑΤΑ, αφού εντοπίσω το θέμα του ρήματος:
κινδυνεύω θα κινδυνεύσω Συλλαβική: ἐ- (όταν το ρήμα ξεκινάει
τρέχ-ω θα τρέξ-ω από σύμφωνο)
ο
βάφ-ω θα βάψ-ω ΒΗΜΑ 1 : ΑΥΞΗΣΗ Χρονική: όταν το ρήμα ξεκινάει από
αγοράζ-ω θα αγοράσ-ω φωνήεν γίνονται οι εξής αλλαγές:

ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ᾰ-η ευ - ηυ

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ αι – ῃ ο-ω
Σ αυ - ηυ οι - ῳ
λύ-ω λύσ-ω ε-η ῠ-ῡ
ει - ῃ ῐ-ι
πλέκω πλέξ-ω
βάφω βάψ-ω ΒΗΜΑ 2ο : ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ: όπως στον αντίστοιχο μέλλοντα, δηλαδή
ἀγοράζω ἀγοράσ-ω
τοξεύω φωνηεντόληκτα συμφωνόληκτα
(β’ ενικό) -σ- κ,γ,χ, ττ ξ
τρέπω π,β,φ πτ ψ
(γ’ενικό) τ, δ, θ, ζ σ
φυλάττω ΒΗΜΑ 3ο : ΚΑΤΑΛΗΞΗ
(α’ πληθ)
πείθω ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ
(β’ πληθ.) -ον -α
ὁδεύω -ες -ας
(γ’ πληθ.) -ε -ε
ἱδρύω -ομεν -αμεν
(β’ ενικ.) -ετε -ατε
-ον -αν
1o ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΧΑΝΙΩΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
1. Να συμπληρωθεί ο παρακάτω πίνακας:
ΕΝΕΣΤ ΠΑΡΑΤ ΑΟΡΙΣΤ ΕΝΕΣΤ ΠΑΡΑΤ ΑΟΡΙΣΤ
ΠΡΟΣΟΧΗ ΜΕΓΑΛΗ!!! ἐκπαιδεύεις συμβουλεύει
Όσα ρήματα είναι σύνθετα με πρόθεση, δεν παίρνουν διακηρύττουσι αναλύεις
αύξηση στην αρχή του ρήματος αλλά ανάμεσα στην διέ-λυ-ον ἀποκαλύπτομε ἐπιδιώκουσι
πρόθεση και το ρήμα. διέ-λυ-ες ν
Δηλαδή, το ρήμα δια-λύω, που είναι σύνθετο με την διέ-λυ-ε ἀντιγράφετε ἀπαγορεύομεν
πρόθεση διά, στον παρατατικό δε θα γίνει ἐ διά λυον διε-λύ- 2. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων:
αλλά δι-έ-λυον. ομεν α. Ὁ στρατηγὸς __________________ (κηρύττει, οριστ. αορ.) τὸν πόλεμ____ .
Αυτή η αύξηση λέγεται εσωτερική. διε-λύ-ετε β. Αἱ μυροφόρ____ μύρον __________________ (φέρω, οριστ. παρατ.).
Παρόμοια είναι και τα νέα ελληνικά: διέ-λυ-ον γ. Οἱ πολέμι____ τὴν αὑτῶν δύναμιν __________________ (ἀθροίζω, οριστ. παρατ.).
Ο παρατατικός του ρήματος δια-γράφω κάνει διέ-γραφα δ. Κῦρος __________________ (κελεύω, οριστ. αορ.) τοὺς στρατιώτ____ μάχεσθαι.
και όχι ε-διά-γραφα! Ο παρατατικός του αποβάλλω ε. Σὺ __________________ (φυλάττω, οριστ. αορ.) τὴν τῶν νόμ____ τάξιν.
κάνει απέβαλλα. 3. Συμπληρώνοντας τις λέξεις που ζητούνται στα αντίστοιχα τετραγωνίδια θα
π.χ. Χθες με απέβαλε ο φιλόλογος, επειδή του είπα ότι δε σχηματιστεί στην έγχρωμη στήλη το όνομα της συζύγου του Περικλή:
μου αρέσουν τα αρχαία!!
α. α′ πληθ. οριστ. αορ. ρ. ἀθροίζω
β. γ′ εν. οριστ. αορ. ρ. κρούω
γ. β′ εν. οριστ. παρατ. ρ. κόπτω
----ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ----
δ. β′ εν. οριστ. αορ. ρ. σῴζω
ΑΡΧΑΙΑ
ΡΗΜΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ε. γ′ εν. οριστ. αορ. ρ. ἱππεύω
ΕΛΛΗΝΙΚΑ
στ. γ′ πληθ. οριστ. παρατ. ρ. νομίζω
ΜΕ ΣΥΛΛΑΒΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ ζ. β′ πληθ. οριστ. αορ. ρ. ἐλπίζω
ἀνα-βάλλω αν-έ-βαλλα ἀν-έ-βαλλον
δια-βάλλω δι-έ-βαλλα δι-έ-βαλλον 4. Να συμπληρώσετε τον κατάλληλο τύπο οριστικής παρατατικού του ρήματος εἰμὶ
κατα-βάλλω κατ-έ-βαλλα κατ-έ-βαλλον στις παρακάτω φράσεις:
μετα-βάλλω μετ-έ-βαλλα μετ-έ-βαλλον α. Ὁ Ἀριστείδης δίκαιος ______________ .
ΜΕ ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ β. Ἰατρὸς ______________ ἄτεχνος (= χωρίς γνώση της τέχνης του, αδαής).
γ. Ἡ μήτηρ καὶ ἡ θυγάτηρ καλαὶ ______________ .
εισ-άγω εισ-ή-γα εἰσ-ῆ-γον
δ. Ἐγὼ σύμβουλος ἀγαθὸς ______________ ὑμῖν.
εξ-άγω εξ-ή-γα ἐξ-ῆ-γον
ε. Ὁ δὲ τρόπος τῆς ὀρχήσεως οὗτος ______________ .
συν-άγω συν-ή-γα συν-ῆ-γον
5. Να γράψετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων στον αντίστοιχο τύπο του
παρατατικού (όσα δίνονται στον ενεστώτα) ή του ενεστώτα (όσα δίνονται στον
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
παρατατικό):
εἰμί ἦ και ἦν (=ήμουν)
α. Ὁ δοῦλος βοηθὸς ἦν τοῦ κυρίου αὐτοῦ. ……………………………..
εἶ ἦσθα (=ήσουν)
β. Ὑμεῖς ἐστε προγόνων ἀγαθῶν. ………………………………………
ἐστί ἦν (=ήταν)
γ. Οἱ τριάκοντα ἦσαν τύραννοι…………………………………………..
ἐσμέ(ν) ἦμεν (=ήμασταν)
δ. Σὺ εἶ φίλος ἡμῖν…………………………………………………………
ἐστέ ἦτε ή ἦστε (=ήσασταν)
ε. Δημοσθένης ἦν δεινότατος λέγειν……………………………………
1o ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΧΑΝΙΩΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
εἰσί(ν) ἦσαν (=ήταν)