Professional Documents
Culture Documents
ภาพถ่ายหน้าจอ 2566-05-14 เวลา 23.05.29
ภาพถ่ายหน้าจอ 2566-05-14 เวลา 23.05.29
ภาพถ่ายหน้าจอ 2566-05-14 เวลา 23.05.29
2.2 หลักการทำงานของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
ลักการพื้นฐานของเครื่องมือวัดชนิดนี้ เกิดจากการทำปฏิกิริยาของ นามแม่เ ล็กที่เกิดขึ้น
ระ ว่าง นามแม่เ ล็กถาวรและ นามแม่เ ล็กไฟฟ้าที่เกิดขึ้นรอบตัวนำ โดยการยึดแม่เ ล็กถาวรใ ้อยู่กับ
ที่ และทำขดลวดเป็นขดลวดที่ ามารถเคลื่อนที่ได้ดังรูปที่ 2.2
S E
1
30104-1001 เครื่องมือวัดไฟฟ้า
เมื่อ วิทซ์ต่อวงจร จะทำใ ้มีกระแ ไฟฟ้าไ ลผ่านขดลวดเคลื่ อนที่ และเกิด นามแม่เ ล็ ก
ไฟฟ้าขึ้น ซึ่งทำปฏิกิริยาตอบ นองกับ นามแม่เ ล็กของแม่เ ล็กถาวร ด้านล่างของขดลวดจะเกิดขั้ว ใต้
ดังนั้นขั้วแม่เ ล็กที่เ มือนกันจะเกิดการแรงผลักออกจากกัน จึงทำใ ้ขดลวดซึ่งพันอยู่บนแกนเ ล็กอ่อนที่
ยึดติดกับแกน มุนเกิดการเคลื่อนที่และเข็มชี้เคลื่อนตามเข็มนาฬิกา ดังรูปที่ 2.3 เ ้นแรงแม่เ ล็กที่เกิด
จากแม่เ ล็กถาวรจะถูกควบคุมโดยแกนเ ล็กอ่อน
N
F N
S
S
S E
1
30104-1001 เครื่องมือวัดไฟฟ้า
2.3 แรงบิดของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
เมื่อขดล ดเคลื่อนได้รับกระแ ไฟฟ้า (จากการต่อ ัดปริมาณไฟฟ้า) จะเกิด นามแม่เ ล็กและ
เกิดแรงผลักและแรงดูดระ ่าง นามแม่เ ล็กทั้ง องคือ นามแม่เ ล็กถา รและ นามแม่เ ล็กไฟฟ้า ทำ
ใ ้ขดล ดเคลื่อนที่เคลื่อนที่ออกจากตำแ น่งเดิมในทิ ทางดังรูปที่ 2.4
S N
S
S
S E
1
รูปที่ 2.4 แ ดงการเกิดแรงบิดบ่ายเบน ทำใ ้เข็มชี้ใ ้เคลื่อนที่ออกจากตำแ น่งเดิม
d Y
X Y
X B
I
N S F F
B L
ขดลวด
แกนหมุน
จาก มการที่ 2.4 จะเ ็นว่า ค่า B, A และ N เป็นค่าคงที่ จึงกำ นดใ ้มีค่าเท่ากับ KD ดังนั้น
TD = K D I _________(2.5)
จะเ ็นว่าแรงบิดบ่ายเบนจะแปรผันตามค่ากระแ ไฟฟ้าที่ไ ลผ่านขดลวดเคลื่อนที่ เขียนเป็น
มการ
TD ~ I _________(2.6)
30104-1001 เครื่องมือวัดไฟฟ้า
จาก มการที่ 2.6 จะพบว่าแรงบิดบ่ายเบนจะมีค่ามาก รือน้อยขึ้นอยู่กับค่ากระแ ไฟฟ้าที่ไ ล
เข้าในขดลวดเคลื่อนที่
2.3.2 แรงบิดควบคุมของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
แรงบิดควบคุมเกิดจากการรัดตัวของ ปริงก้น อยทั้ง องด้านของเครื่องวัดชนิดขดลวด
เคลื่อนที่ ซึ่งจะมีแรงตรงข้ามกับแรงบิดบ่ายเบน เมื่อเข็มชี้เบี่ยงเบนมากการรัดตัวของ ปริงก้น อยมากขึ้น
ทำใ ้แรงบิดควบคุมจะมากตามไปด้วย
TC = K C _________(2.7)
จะเ ็นว่า
TC ~ _________ (2.8)
จาก มการที่ 2.8 แรงบิดควบคุมจะมีค่ามาก รือน้อยขึ้นอยู่กับการเบี่ยงเบนของเข็มชี้ เมื่อ
เข็มชี้ ยุดนิ่งอยู่กับที่ แ ดงว่าแรงบิดบ่ายเบนมีค่าเท่ากับแรงบิดควบคุม เขียนเป็น มการได้ดังนี้
TC = TD
KC = KD I _________(2.9)
เมื่อ KC และ K D เป็นค่าคงที่ จะพบว่ามุมการเบี่ยงเบนของเข็มชี้แปรผันตามค่า
กระแ ไฟฟ้าเขียนเป็น มการได้
~ I _________(2.10)
จาก มการ 2.10 พบว่า เกลของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ จะมีระยะ ่างเท่ากัน
ตลอด รือเรียกว่า เกลแบบเป็นเชิงเ ้น (Linear Scale)
2.3.3 แรงบิดหน่วงของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
เมื่อเข็มชี้เกิดการเคลื่อนที่ไปและแรงบิดของ ปริงออกแรงต้านการเคลื่อนที่ ทำใ ้เกิดปัญ า
ตามมาคือเกิดการแกว่งของเข็มชี้ ซึ่งใช้เวลานานในการ ยุดนิ่ง ฉะนั้นในการแก้ปัญ านี้ จะต้องมีการ
น่วงเข็มชี้ใ ้เคลื่อนที่ไปและ ยุดอ่านค่าได้อย่างรวดเร็ว กระบวนการในการการ น่วงการแกว่งของเข็มชี้
ซึ่งมีด้วยกัน 2 วิธีคือ
1) การ น่วงโดยกระแ ไ ลวน
2) การ น่วงโดยใช้อากาศ
การ น่วงโดยใช้ กระแ ไ ลวนเป็ น วิธีการการ น่ วงที่เกิด กับ เครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวด
เคลื่อนที่ ซึ่งมีกรอบอลูมิเนียม ำ รับพันขดลวดอยู่ เมื่อ มีกระแ ไฟฟ้าไ ลผ่านขดลวด ทำใ ้ขดลวดเกิด
การเคลื่อนที่ เมื่อขดลวดเกิดการเคลื่อนที่ผ่าน นามแม่เ ล็กถาวรเกิดการเ นี่ยวนำขึ้นในขดลวด และ
กรอบอลูมิเนียมจะเกิดการเ นี่ยวนำ ซึ่งมีทิศทางตรงข้ามกับกระแ ไฟฟ้าที่ทำใ ้ขดลวดเกิดการเคลื่อนที่
กระแ ไฟฟ้าเ นี่ยวนำนี้จะ น่วงการแกว่งของเข็มชี้ อีก นึ่งวิธีคือใช้ใบพัดที่บรรจุอยู่ในกล่องปิดเพื่อไม่ใ ้
อากาศเข้าได้ ตัวใบพัดจะมีก้านเชื่อมต่อกับ ่วนที่เคลื่อนที่ของมิเตอร์
เมื่อขดลวดเกิดการเคลื่อนที่ใบพัดที่อยู่ภายในกล่องโล ะปิด ปฏิกิริยาของใบพัดนั้นจะ
เคลื่อนที่ทวน (ย้อน) กับอากาศที่อยู่ในกล่องโล ะปิด ซึ่งมันจะต้านการเคลื่อนที่ของขดลวดและ น่วง
ไม่ใ ้เข็มชี้เกิดการแกว่งไปมา
30104-1001 เครื่องมือวัดไฟฟ้า
2.4 การ าค่าความต้านทานภายในของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
ในกรณี ที่ ต้องการนำเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่ อนที่ ไป ร้างเป็น แอมมิเตอร์ รือโวลต์
มิเตอร์ จำเป็นต้องทราบค่าความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ ก่อนทุกครั้ง การค่า
ความต้านทานภายในต้องระมัดระวังไม่ใ ้เข็มชี้และขดลวดเคลื่อนที่เ ีย าย วิธีการ าค่าความต้านทาน
ภายในจึงมีรูปแบบ ดังนี้
2.4.1 การ าค่าความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่แบบเข็มชี้ครึ่ง
เกล
Im Rm
A S1 R1
R2
E
รูปที่ 2.6 วงจรการ าค่าความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าขดลวดเคลื่อนที่
A R1
It R2
E
รูปที่ 2.7 วงจรการ าค่าความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
30104-1001 เครื่องมือวัดไฟฟ้า
จากรูปที่ 2.7 แ ดงการ าค่าความต้านทานภายในของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
จะใช้ ลั ก การการแบ่ งกระแ ไฟฟ้ า ในวงจรประกอบด้ว ยความต้านทานของขดลวดเคลื่ อนที่ ความ
ต้ า นทาน R1 ซึ่ ง จะแบ่ ง กระแ จากวงจร และ R2 ทำ น้ า ที่ ป รั บ กระแ ไฟฟ้ า รวมของวงจรและใ ้
กระแ ไฟฟ้าที่ขดลวดเคลื่อนที่ชี้ค่าเต็ม เกล ซึ่งมีวิธีการดังนี้
1) ปรับความต้านทาน R2 จนกระทั่งเข็มชี้ของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ชี้ค่าเต็ม
เกล (กระแ ไฟฟ้าเต็มพิกัด)
2) นำตัวต้านทาน R1 วัดค่าความต้านทานด้วยโอ ์มมิเตอร์ (ควรใช้ดิจิตอลมัลติมิเตอร์ รือ
เครื่องวัดที่มีความละเอียด ูง)
3) คำนวณ าค่าความต้านทานภายในของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ จาก มการ
R1
Im = It _________(2.11)
R1 + Rm
IR
Rm = t 1 − R1 _________(2.12)
Im
รือ
It − I m
Rm = R1 _________(2.13)
Im
2.4.3 การหาค่าความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ด้วยโอห์มมิเตอร์
วิธีการใช้โอ ์ มมิเตอร์วัดค่าความต้านทานภายในของขดลวดเคลื่อนที่ ซึ่งวิธีการนี้ควรใช้
เครื่องวัดความต้านทานไฟฟ้าแบบดิจิตอลเท่านั้น เนื่องจากเครื่องวัดแบบดิจิตอลมีกระแ ออกจากขั้วของ
มิเตอร์น้อยกว่าเครื่องวัดความต้านทานแบบเข็มชี้มาก และการวัดค่าความต้านทานของขดลวดเคลื่อนที่
ใ ้นำตัวต้านทานไฟฟ้า (R1) ที่มีค่าประมาณ 10 K ต่ออนุกรมกับวงจรไว้เพื่อป้องกันกระแ ของขดลวด
เคลื่อนที่เกินพิกัด และไม่ควรใช้โอ ์มมิเตอร์วัดค่าความต้านทานขดลวดเคลื่อนที่โดยตรง
ดังรูปที่ 2.8
Im Rm
R1
Ω
รูปที่ 2.8 วงจรการ าค่าความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
30104-1001 เครื่องมือวัดไฟฟ้า
2.5 ข้อดี ข้อเ ีย ของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
2.5.1 ข้อดี
1) ความไว ูง (Sensitivity) มายถึง การใช้กระแ ไฟฟ้าที่ทำใ ้เข็มชี้เคลื่อนที่ได้เต็ม เกล
เพียงเล็กน้อย
2) ่วนที่เคลื่อนที่มีน้ำ นักเบา ทำใ ้เครื่องวัดมีความแม่นยำ ูง
3) ความเข้ ม ของ นามแม่ เ ล็ ก ของแม่ เ ล็ ก ถาวร ู ง จึ ง ถู ก รบกวนจาก นามแม่ เ ล็ ก
ภายนอกได้ยาก
4) อ่านค่าได้ง่าย เนื่องจากมี เกลแบบเชิงเ ้น
5) ามารถประยุกต์เป็นเครื่องวัดต่าง ๆ เช่น โวลต์มิเตอร์ แอมมิเตอร์ เป็นต้น
6) ใช้พลังงานไฟฟ้าในการทำใ ้เข็มชี้เคลื่อนที่ต่ำ
7) แรงบิด น่วงเกิดขึ้นเอง ที่กรอบอะลูมิเนียม ำ รับพันขดลวด
2.5.2 ข้อเ ีย
1) วัดค่าได้ถูกต้องเฉพาะรูปคลื่นไซน์ (Sine Wave) เท่านั้น เพราะว่า เกลที่ออกแบบจะ
ปรับแต่งไว้ ำ รับรูปคลื่นไซน์ ดังนั้นเมื่อนำไปวัดรูปคลื่นอื่นๆ ค่าที่อ่านได้จะไม่ถูกต้อง
2) การนำไปใช้ ร้างเป็นเครื่องวัดไฟฟ้าโดยใช้วงจรเรียงกระแ ไฟฟ้าไดโอด ค่าที่วัดจะเกิด
ความคลาดเคลื่อน ากบริเวณที่ใช้เครื่องวัดมีอุณ ภูมิ ูงเกินไป
3) โครง ร้างบอบบาง ควร ลีกเลี่ยงการกระทบกระแทก
4) เมื่อใช้งานนานๆ แม่เ ล็กถาวรอาจเ ื่อมได้
5) ปริงก้น อย อาจเกิดการล้า เ ื่อม ภาพ ทำใ ้ค่าที่วัดได้ต่ำกว่าค่าจริง
แบบฝึก ัด น่วยที่ 2
1. ่วนประกอบของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ มีอะไรบ้าง (5 คะแนน)
2. จงอธิบายการทำงานของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ พร้อมเขียนรูปประกอบ (5 คะแนน)
3. แรงบิดที่เกิดในเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ มีกี่ชนิดอะไรบ้างอธิบาย (5 คะแนน)
4. การ าค่าความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ มีกี่วิธี อะไรบ้าง (5 คะแนน)
5. เครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ มีข้อดี ข้อเ ียอย่างไร (5 คะแนน)
30104-1001 เครื่องมือวัดไฟฟ้า