ใบความรู้ น่วยที่ 2

วิชา เครื่องมือวัดไฟฟ้า (30104-1001) อนครั้งที่ 2

ชื่อ น่วย เครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
ชื่อเรื่อง เครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ จำนวน 1 ชั่วโมง
จุดประ งค์ทั่วไป
เพื่อใ ้มีค ามรู้ ค ามเข้าใจ ประยุกต์ใช้ ิเคราะ ์ ังเคราะ ์ และมีเจตคติที่ดี ในการ ึก า
เรื่อง เครื่อง ัดไฟฟ้าชนิดขดล ดเคลื่อนที่
จุดประ งค์เชิงพฤติกรรม
1. บอกถึง ่ นประกอบของเครื่อง ัดไฟฟ้าชนิดขดล ดเคลื่อนที่ได้
2. อธิบายการทำงานของเครื่อง ัดไฟฟ้าชนิดขดล ดเคลื่อนที่ได้
3. บรรยายถึงลัก ณะแรงบิดของเครื่อง ัดไฟฟ้าชนิดขดล ดเคลื่อนที่ได้
4. บอก ิธีการ าค่าค ามต้านทานภายในเครื่อง ัดไฟฟ้าชนิดขดล ดเคลื่อนที่ได้
5. บอกข้อดี ข้อเ ียของเครื่อง ัดไฟฟ้าชนิดขดล ดเคลื่อนที่ได้
าระการเรียนรู้
1. ่ นประกอบของเครื่อง ัดไฟฟ้าชนิดขดล ดเคลื่อนที่
2. ลักการทำงานของเครื่อง ัดไฟฟ้าชนิดขดล ดเคลื่อนที่
3. แรงบิดของเครื่อง ัดไฟฟ้าชนิดขดล ดเคลื่อนที่
4. การ าค่าค ามต้านทานภายในเครื่อง ัดไฟฟ้าขดล ดเคลื่อนที่
5. ข้อดี ข้อเ ียของเครื่อง ัดไฟฟ้าชนิดขดล ดเคลื่อนที่
เนื้อ า
เครือ่ ง ัดไฟฟ้าชนิดขดล ดเคลื่อนที่ (Permanent Magnet Moving Coil Instruments) รือ
เรียก ่า เครื่อง ัดแบบ PMMC มายถึง เครื่อง ัดไฟฟ้าที่ทำงานโดยอา ัยการเ นี่ย นำของ นามแม่เ ล็ก
ซึ่งเกิดจากแม่เ ล็กถา รกับ นามแม่เ ล็กไฟฟ้า ซึ่งเกิดจากกระแ ไฟฟ้าที่ไ ลผ่านขดล ด โดยอา ัยการ
เปลี่ยนพลังงานไฟฟ้าที่ใช้ในเครื่อง ัดเปลี่ยนเป็นพลังงานทางกล ทำใ ้เข็มชี้ซึ่งยึดติดกับ ่ นที่เคลื่อนที่ พา
เข็มชี้เคลื่อนที่ไปชี้ค่าปริมาณไฟฟ้าบน เกลที่กำ นดไ ้
2.1 ่วนประกอบของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
8
1 4
N
5 2
3
6
4
S 4
7 6
+ _ 7
รูปที่ 2.1 แ ดง ่ นประกอบของเครื่อง ดั ไฟฟ้าชนิดขดล ดเคลื่อนที่

30104-1001 เครื่องมือ ัดไฟฟ้า

 ่วนประกอบของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ มี ่วนประกอบดังรูปที่ 2.1 ซึ่งมี ่วน
ประกอบ ลัก ดังนี้
1. แม่เ ล็กถาวร (Permanent Magnet) ร้างมาจากโล ะผ ม 3 ชนิด เราเรียกว่า อัลนิโก
(ALNICO) มี น้าที่ ร้าง นามแม่เ ล็ก(ปริมาณมาก)ใ ้มีค่าคงที่ตลอดเวลา
2. ขั้วแม่เ ล็กถาวร (Permanent Magnet Pole) ร้างมาจากเ ล็กอ่อน มี น้าที่ ่งเ ้นแรง
แม่เ ล็กจากขั้วเ นือไปยังขั้วใต้
3. ขดลวดเคลื่ อนที่ (Moving Coil) ร้างมาจากขดลวดทองแดงอาบน้ำยาเ ้นเล็กๆ พันบน
กรอบอลูมิเนียม มี น้าที่ เ นี่ยวนำใ ้แกนเ ล็กอ่อน เป็นแม่เ ล็กไฟฟ้า เพื่อ ร้างแรงบิดบ่ายเบน
4. ปริงก้น อย (Spiral Hair Spring) ทำจากทองแดงผ มดีบุก ฟอ เฟอร์ (Phosphor) และ
บรอนซ์ (Bronze) มี น้าที่ ร้างแรงบิดควบคุมและใ ้กระแ ไฟฟ้าไ ลเข้าและออกจากขดลวดเคลื่อนที่
5. เข็มชี้ ( Pointer ) ร้างมาจากอลูมิเนียม มี น้าที่ ชี้ค่าบน เกลเครื่องวัด
6. แกนเ ล็กอ่อน (Soft Iron) ทำจากเ ล็กอ่อน รูปทรงกระบอก มี น้าที่ ควบคุมปริมาณเ ้น
แรงเ ล็กจากเ นือไปใต้ และเ นี่ยวนำใ ้เป็นแม่เ ล็กไฟฟ้า
7. แกน มุน (Pivot) พร้อมแบริ่ง (Bearing) รองรับแกน มุน มี น้าที่ เป็นจุด มุนของ ่วนที่
เคลื่อนที่
8. เกล (Scale) ทำจากอะลูมิเนียม มี น้าที่ บอกปริมาณไฟฟ้าที่วัด

2.2 หลักการทำงานของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
ลักการพื้นฐานของเครื่องมือวัดชนิดนี้ เกิดจากการทำปฏิกิริยาของ นามแม่เ ล็กที่เกิดขึ้น
ระ ว่าง นามแม่เ ล็กถาวรและ นามแม่เ ล็กไฟฟ้าที่เกิดขึ้นรอบตัวนำ โดยการยึดแม่เ ล็กถาวรใ ้อยู่กับ
ที่ และทำขดลวดเป็นขดลวดที่ ามารถเคลื่อนที่ได้ดังรูปที่ 2.2

S E
1

รูปที่ 2.2 ขดลวดเคลื่อนที่วางใน นามแม่เ ล็ก (ยังไม่มีกระแ ไ ลผ่าน)

30104-1001 เครื่องมือวัดไฟฟ้า
 เมื่อ วิทซ์ต่อวงจร จะทำใ ้มีกระแ ไฟฟ้าไ ลผ่านขดลวดเคลื่ อนที่ และเกิด นามแม่เ ล็ ก
ไฟฟ้าขึ้น ซึ่งทำปฏิกิริยาตอบ นองกับ นามแม่เ ล็กของแม่เ ล็กถาวร ด้านล่างของขดลวดจะเกิดขั้ว ใต้
ดังนั้นขั้วแม่เ ล็กที่เ มือนกันจะเกิดการแรงผลักออกจากกัน จึงทำใ ้ขดลวดซึ่งพันอยู่บนแกนเ ล็กอ่อนที่
ยึดติดกับแกน มุนเกิดการเคลื่อนที่และเข็มชี้เคลื่อนตามเข็มนาฬิกา ดังรูปที่ 2.3 เ ้นแรงแม่เ ล็กที่เกิด
จากแม่เ ล็กถาวรจะถูกควบคุมโดยแกนเ ล็กอ่อน

N
F N

S
S

S E
1

รูปที่ 2.3 ขดลวดลวดเกิดการเคลื่อนที่ (มีกระแ ไ ลผ่าน)

จากรูปที่ 2.3 ากทำการกลับขั้วแ ล่งจ่ายไฟฟ้า จะทำใ ้ นามแม่เ ล็กที่เกิดจากขดลวดนั้น

เกิดการกลับขั้ว ผลที่เกิดขึ้นคือ เข็มชี้จะเคลื่อนที่ทวนเข็มนาฬิกา
ในการนำเครื่องวัดแบบ PMMC ไป ร้างเป็นเครื่องมือวัดค่า ปัญ า อง ิ่งที่แก้ต้องทำการแก้ไข
คือการที่จะ ร้างแรงดึงใ ้ขดลวดกลับมา ู่ตำแ น่งเดิม เมื่อไม่มีกระแ ไ ลผ่านขดลวดแล้ว ่วนอีกปัญ า
นึ่งคือ วิธีการที่จะใ ้ขดลวดเครื่องวัดชนิดนี้แ ดงจำนวนที่ต้องการวัดได้อย่างรวดเร็ว
ปัญ าแรกเราทำการแก้ไขได้ โดยการใช้ขดลวดก้น อยติดอยู่ที่ด้านบนและล่างของลวดลวด
โดยมันจะทำ น้าที่เป็น ต้านแรงของ ปริง นอกจากนั้นก็จะทำ น้าที่เป็นตัวนำกระแ ไฟฟ้าไ ลเข้า และ
ไ ลออกจากขดลวดเคลื่อนที่ด้วย ดังรูปที่ 2.1
การทำงานของขดลวดก้ น อยคือ ดึงขดลวดกลับ ู่ตำแ น่งเดิมเมื่อไม่มีกระแ ไฟฟ้าไ ลผ่าน
เมื่อมีกระแ ไฟฟ้าไ ลผ่านขดลวด ปริงก้น อยนี้จะทำ น้าที่ดึง รือต้านการเคลื่อนที่ของเข็มชี้ เมื่อแรง
ดึงดูดระ ว่าง นามแม่เ ล็ก(แม่เ ล็กถาวรและขดลวด) มีค่าเท่ากับแรงของ ปริงก้น อยแล้ว จะทำใ ้เข็ม
ชี้ของเครื่องวัดแบบขดลวดเคลื่อนที่ ยุดนิ่ง
่วนปัญ าที่ องเราทำการแก้ไข โดยอาศัยการเกิดกระแ ไฟฟ้าไ ลวนที่กรอบอลูมิเนียม เป็น
ตัว น่วงใ ้เข็มชี้ ยุดนิ่งอย่างรวดเร็ว
เข็มชี้ของเครื่องวัดไฟฟ้าจะเคลื่อนที่ได้มาก รือน้อย ขึ้นอยู่กับปริมาณกระแ ไฟฟ้าที่ไ ลผ่าน
ขดลวดเคลื่อนที่

30104-1001 เครื่องมือวัดไฟฟ้า
2.3 แรงบิดของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
เมื่อขดล ดเคลื่อนได้รับกระแ ไฟฟ้า (จากการต่อ ัดปริมาณไฟฟ้า) จะเกิด นามแม่เ ล็กและ
เกิดแรงผลักและแรงดูดระ ่าง นามแม่เ ล็กทั้ง องคือ นามแม่เ ล็กถา รและ นามแม่เ ล็กไฟฟ้า ทำ
ใ ้ขดล ดเคลื่อนที่เคลื่อนที่ออกจากตำแ น่งเดิมในทิ ทางดังรูปที่ 2.4

S N
S
S

S E
1
รูปที่ 2.4 แ ดงการเกิดแรงบิดบ่ายเบน ทำใ ้เข็มชี้ใ ้เคลื่อนที่ออกจากตำแ น่งเดิม

จากรูปที่ 2.4 เมื่อเครื่อง ัดรับกระแ ไฟฟ้าเข้าไปในขดล ด ขดล ดเคลื่อนที่พาเข็มชี้เคลื่อนที่

ออกจากตำแ น่งเดิมโดยเคลื่อนที่ตามเข็มนาฬิกาเราเรียกแรงนี้ ่า “แรงบิดบ่ายเบน” ปริงก้น อยก็จะ
ร้างแรงต้านการเบี่ยงเบนของขดล ดเคลื่อนที่เราเรียกแรงนี้ ่า “แรงบิดค บคุม” ขณะที่ขดล ดเคลื่อนที่
ไปกรอบอะลูมิเนียมก็จะเคลื่อนที่ตัดกับ นามแม่เ ล็กที่เกิดจากแม่เ ล็กถา ร จึงทำใ ้เกิดกระแ ไฟฟ้า
ไ ล นในกรอบอะลูมิเนียม และจะ ร้างแรงต่อต้านการเคลื่อนที่ของเข็มชี้ เพื่อไม่ใ ้เข็มชี้แก ่ง รือไม่ ิง
เราเรียกแรงนี้ ่า “แรงบิด น่ ง” แรงทั้ง ามชนิดมีลัก ณะดังนี้
2.3.1 แรงบิดบ่ายเบนของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
แรงบิ ดบ่ายเบนในเครื่อง ัดไฟฟ้าชนิด ขดล ดเคลื่อนที่ เกิดจากการรับกระแ ไฟฟ้าจาก
งจร ั ด เข้ า ไปทำใ ้ เ กิ ด นามแม่ เ ล็ ก ไฟฟ้ า และเกิ ด แรงผลั ก ระ ่ า ง นามแม่ เ ล็ ก ถา รกั บ
นามแม่เ ล็กไฟฟ้าของขดล ดเคลื่อนที่ ดังรูปที่ 2.5

d Y
X Y
X B
I
N S F F
B L
ขดลวด
แกนหมุน

รูปที่ 2.5 แ ดงค่าตั แปรต่างที่เกิดขึ้นกับ ่ นที่เคลื่อนที่

30104-1001 เครื่องมือ ัดไฟฟ้า

 เมื่ อ มี ก ระแ ไฟฟ้ าไ ลผ่ านขดลวดเคลื่ อ นที่ จ ะเกิ ด แรงขึ้ น เนื่ อ งจากขดขวดทั้ ง องด้ า น
ทีม่ ี นามแม่เ ล็กเกิดขึ้น ซึ่ง าได้จาก มการ
F = BLI
เมื่อ
F คือ แรงที่ทำใ ้ขดลวดเคลื่อนที่ น่วยเป็น นิวตัน (N)
B คือ ความเข้มของเ ้นแรงแม่เ ล็กถาวร น่วยเป็น เท ลา (T)
L คือ ความ ูงของขดลวด น่วยเป็น เมตร (m)
I คือ กระแ ไฟฟ้าที่ไ ลผ่านขดลวด น่วยเป็น แอมแปร์ (A)
ดังนั้นขนาดของแรงบิดที่เกิดในตัวนำจาก มการ
d
T = BLI ___________(2.1)
2
เมื่อ
T คือ แรงบิดที่เกิดขึ้นบนตัวนำ
d คือ ระยะทาง ที่ตั้งฉากกับแนวแรง
เมื่อพิจารณารูปที่ 2.5 จะเ ็นว่าแรงที่เกิดขึ้นนั้น เกิดจากลวดตัวนำทั้ง องด้าน ดังนั้นแรงบิด
ที่ทำใ ้ขดลวดเคลื่อนที่ มุนได้ เรียกว่า “แรงบิดบ่ายเบน” จึง าได้จาก
d d
TD = BLI + BLI
2 2
TD = BLId ___________(2.2)
เมื่อ
TD คือ แรงบิดบ่ายเบน
ถ้าใ ้ L  d = A ดังนั้น
TD = BAI ___________(2.3)
จาก มการ (2.3) เป็น มการแรงบิดที่เกิดจากขดลวดจำนวน 1 รอบเท่านั้น ถ้าขดลวด
เคลื่อนที่มีจำนวน N รอบ จะเขียน มการได้
TD = BANI _________(2.4)
เมื่อ
A คือ พื้นที่ของขดลวดเคลื่อนที่ มี น่วยเป็น ตารางเมตร ( m2 )
N คือ จำนวนรอบของขดลวดเคลื่อนที่ น่วยเป็นรอบ

จาก มการที่ 2.4 จะเ ็นว่า ค่า B, A และ N เป็นค่าคงที่ จึงกำ นดใ ้มีค่าเท่ากับ KD ดังนั้น
TD = K D I _________(2.5)
จะเ ็นว่าแรงบิดบ่ายเบนจะแปรผันตามค่ากระแ ไฟฟ้าที่ไ ลผ่านขดลวดเคลื่อนที่ เขียนเป็น
มการ
TD ~ I _________(2.6)

30104-1001 เครื่องมือวัดไฟฟ้า
 จาก มการที่ 2.6 จะพบว่าแรงบิดบ่ายเบนจะมีค่ามาก รือน้อยขึ้นอยู่กับค่ากระแ ไฟฟ้าที่ไ ล
เข้าในขดลวดเคลื่อนที่

2.3.2 แรงบิดควบคุมของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
แรงบิดควบคุมเกิดจากการรัดตัวของ ปริงก้น อยทั้ง องด้านของเครื่องวัดชนิดขดลวด
เคลื่อนที่ ซึ่งจะมีแรงตรงข้ามกับแรงบิดบ่ายเบน เมื่อเข็มชี้เบี่ยงเบนมากการรัดตัวของ ปริงก้น อยมากขึ้น
ทำใ ้แรงบิดควบคุมจะมากตามไปด้วย
TC = K C _________(2.7)
จะเ ็นว่า
TC ~  _________ (2.8)
จาก มการที่ 2.8 แรงบิดควบคุมจะมีค่ามาก รือน้อยขึ้นอยู่กับการเบี่ยงเบนของเข็มชี้ เมื่อ
เข็มชี้ ยุดนิ่งอยู่กับที่ แ ดงว่าแรงบิดบ่ายเบนมีค่าเท่ากับแรงบิดควบคุม เขียนเป็น มการได้ดังนี้
TC = TD
KC = KD I _________(2.9)
เมื่อ KC และ K D เป็นค่าคงที่ จะพบว่ามุมการเบี่ยงเบนของเข็มชี้แปรผันตามค่า
กระแ ไฟฟ้าเขียนเป็น มการได้
 ~ I _________(2.10)
จาก มการ 2.10 พบว่า เกลของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ จะมีระยะ ่างเท่ากัน
ตลอด รือเรียกว่า เกลแบบเป็นเชิงเ ้น (Linear Scale)
2.3.3 แรงบิดหน่วงของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
เมื่อเข็มชี้เกิดการเคลื่อนที่ไปและแรงบิดของ ปริงออกแรงต้านการเคลื่อนที่ ทำใ ้เกิดปัญ า
ตามมาคือเกิดการแกว่งของเข็มชี้ ซึ่งใช้เวลานานในการ ยุดนิ่ง ฉะนั้นในการแก้ปัญ านี้ จะต้องมีการ
น่วงเข็มชี้ใ ้เคลื่อนที่ไปและ ยุดอ่านค่าได้อย่างรวดเร็ว กระบวนการในการการ น่วงการแกว่งของเข็มชี้
ซึ่งมีด้วยกัน 2 วิธีคือ
1) การ น่วงโดยกระแ ไ ลวน
2) การ น่วงโดยใช้อากาศ
การ น่วงโดยใช้ กระแ ไ ลวนเป็ น วิธีการการ น่ วงที่เกิด กับ เครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวด
เคลื่อนที่ ซึ่งมีกรอบอลูมิเนียม ำ รับพันขดลวดอยู่ เมื่อ มีกระแ ไฟฟ้าไ ลผ่านขดลวด ทำใ ้ขดลวดเกิด
การเคลื่อนที่ เมื่อขดลวดเกิดการเคลื่อนที่ผ่าน นามแม่เ ล็กถาวรเกิดการเ นี่ยวนำขึ้นในขดลวด และ
กรอบอลูมิเนียมจะเกิดการเ นี่ยวนำ ซึ่งมีทิศทางตรงข้ามกับกระแ ไฟฟ้าที่ทำใ ้ขดลวดเกิดการเคลื่อนที่
กระแ ไฟฟ้าเ นี่ยวนำนี้จะ น่วงการแกว่งของเข็มชี้ อีก นึ่งวิธีคือใช้ใบพัดที่บรรจุอยู่ในกล่องปิดเพื่อไม่ใ ้
อากาศเข้าได้ ตัวใบพัดจะมีก้านเชื่อมต่อกับ ่วนที่เคลื่อนที่ของมิเตอร์
เมื่อขดลวดเกิดการเคลื่อนที่ใบพัดที่อยู่ภายในกล่องโล ะปิด ปฏิกิริยาของใบพัดนั้นจะ
เคลื่อนที่ทวน (ย้อน) กับอากาศที่อยู่ในกล่องโล ะปิด ซึ่งมันจะต้านการเคลื่อนที่ของขดลวดและ น่วง
ไม่ใ ้เข็มชี้เกิดการแกว่งไปมา

30104-1001 เครื่องมือวัดไฟฟ้า
2.4 การ าค่าความต้านทานภายในของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
ในกรณี ที่ ต้องการนำเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่ อนที่ ไป ร้างเป็น แอมมิเตอร์ รือโวลต์
มิเตอร์ จำเป็นต้องทราบค่าความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ ก่อนทุกครั้ง การค่า
ความต้านทานภายในต้องระมัดระวังไม่ใ ้เข็มชี้และขดลวดเคลื่อนที่เ ีย าย วิธีการ าค่าความต้านทาน
ภายในจึงมีรูปแบบ ดังนี้
2.4.1 การ าค่าความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่แบบเข็มชี้ครึ่ง
เกล

Im Rm

A S1 R1
R2

E
รูปที่ 2.6 วงจรการ าค่าความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าขดลวดเคลื่อนที่

จากรูปที่ 2.6 ามารถใช้ในการ าค่าความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าขดลวดเคลื่อนที่

โดยวิธีการทำใ ้เข็มชี้ของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ เบี่ยงเบนครึ่ง เกล โดยมีขั้นตอนดังนี้
1) วิตช์ S1 ใ ้อยู่ใน ภาวะเปิดวงจร ปรับความต้านทาน R2 จนกระทั่งเข็มชี้ของเครื่องวัด
ไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ชี้ค่าเต็ม เกล
2) กด วิตช์ S1 ใ ้อยู่ใน ภาวะปิดวงจร ทำใ ้กระแ ไฟฟ้าถูกแบ่งเป็น อง ่วน กระแ ที่
ไ ลผ่านเครื่องวัด จะลดลง ทำการปรับตัวต้านทาน R1 จนกระทั่งกระแ ไ ลที่ผ่านเครื่องวัดไฟฟ้าชนิด
ขดลวดเคลื่อนที่ มีค่าครึ่ง นึ่งของกระแ เต็ม เกล (ในขณะที่ปรับ R1 ใ ้ทำการปรับตัวต้านทาน R2 ด้วย
เพื่อใ ้กระแ ที่ผ่านแอมมิเตอร์ มีค่าเท่ากับค่ากระแ เต็มพิกัดของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่)
เมื่อกระแ ที่อ่านจากเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ มีค่าครึ่ง นึ่งของค่ากระแ เต็ม
พิกัดแล้ว ความต้านทาน R1 จะเท่ากับความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าขดลวดเคลื่อนที่ (Rm)
3) วัด าค่าความต้านทานไฟฟ้า R1 (ควรใช้ดิจิตอลมัลติมิเตอร์ รือเครื่องวัดที่มีความ
ละเอียด ูง) จะได้ R1 = Rm
2.4.2 การ าค่าความต้านทานภายในเครื่องวัด ไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ แบบเข็มชี้เต็ม
เกล
Im Rm

A R1
It R2

E
รูปที่ 2.7 วงจรการ าค่าความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่

30104-1001 เครื่องมือวัดไฟฟ้า
 จากรูปที่ 2.7 แ ดงการ าค่าความต้านทานภายในของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
จะใช้ ลั ก การการแบ่ งกระแ ไฟฟ้ า ในวงจรประกอบด้ว ยความต้านทานของขดลวดเคลื่ อนที่ ความ
ต้ า นทาน R1 ซึ่ ง จะแบ่ ง กระแ จากวงจร และ R2 ทำ น้ า ที่ ป รั บ กระแ ไฟฟ้ า รวมของวงจรและใ ้
กระแ ไฟฟ้าที่ขดลวดเคลื่อนที่ชี้ค่าเต็ม เกล ซึ่งมีวิธีการดังนี้
1) ปรับความต้านทาน R2 จนกระทั่งเข็มชี้ของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ชี้ค่าเต็ม
เกล (กระแ ไฟฟ้าเต็มพิกัด)
2) นำตัวต้านทาน R1 วัดค่าความต้านทานด้วยโอ ์มมิเตอร์ (ควรใช้ดิจิตอลมัลติมิเตอร์ รือ
เครื่องวัดที่มีความละเอียด ูง)
3) คำนวณ าค่าความต้านทานภายในของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ จาก มการ
R1
Im = It _________(2.11)
R1 + Rm
IR
Rm = t 1 − R1 _________(2.12)
Im
รือ
 It − I m 
Rm =   R1 _________(2.13)
 Im 

2.4.3 การหาค่าความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ด้วยโอห์มมิเตอร์
วิธีการใช้โอ ์ มมิเตอร์วัดค่าความต้านทานภายในของขดลวดเคลื่อนที่ ซึ่งวิธีการนี้ควรใช้
เครื่องวัดความต้านทานไฟฟ้าแบบดิจิตอลเท่านั้น เนื่องจากเครื่องวัดแบบดิจิตอลมีกระแ ออกจากขั้วของ
มิเตอร์น้อยกว่าเครื่องวัดความต้านทานแบบเข็มชี้มาก และการวัดค่าความต้านทานของขดลวดเคลื่อนที่
ใ ้นำตัวต้านทานไฟฟ้า (R1) ที่มีค่าประมาณ 10 K ต่ออนุกรมกับวงจรไว้เพื่อป้องกันกระแ ของขดลวด
เคลื่อนที่เกินพิกัด และไม่ควรใช้โอ ์มมิเตอร์วัดค่าความต้านทานขดลวดเคลื่อนที่โดยตรง
ดังรูปที่ 2.8
Im Rm

R1
Ω
รูปที่ 2.8 วงจรการ าค่าความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่

จากรูปที่ 2.8 โอ ์มมิเตอร์จะอ่านค่าความต้านรวมของวงจร (Rt) เมื่อต้องการทราบค่าความ

ต้านทานของขดลวดเคลื่อนที่ ามารถ าได้จาก มการ
Rm = Rt − R1 _________(2.14)
ิ่ง ำคัญของการวัดด้วยวิธีนี้คือเข็มชี้ของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ต้องไม่ชี้ค่าเกิน
พิกัด

30104-1001 เครื่องมือวัดไฟฟ้า
2.5 ข้อดี ข้อเ ีย ของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่
2.5.1 ข้อดี
1) ความไว ูง (Sensitivity) มายถึง การใช้กระแ ไฟฟ้าที่ทำใ ้เข็มชี้เคลื่อนที่ได้เต็ม เกล
เพียงเล็กน้อย
2) ่วนที่เคลื่อนที่มีน้ำ นักเบา ทำใ ้เครื่องวัดมีความแม่นยำ ูง
3) ความเข้ ม ของ นามแม่ เ ล็ ก ของแม่ เ ล็ ก ถาวร ู ง จึ ง ถู ก รบกวนจาก นามแม่ เ ล็ ก
ภายนอกได้ยาก
4) อ่านค่าได้ง่าย เนื่องจากมี เกลแบบเชิงเ ้น
5) ามารถประยุกต์เป็นเครื่องวัดต่าง ๆ เช่น โวลต์มิเตอร์ แอมมิเตอร์ เป็นต้น
6) ใช้พลังงานไฟฟ้าในการทำใ ้เข็มชี้เคลื่อนที่ต่ำ
7) แรงบิด น่วงเกิดขึ้นเอง ที่กรอบอะลูมิเนียม ำ รับพันขดลวด
2.5.2 ข้อเ ีย
1) วัดค่าได้ถูกต้องเฉพาะรูปคลื่นไซน์ (Sine Wave) เท่านั้น เพราะว่า เกลที่ออกแบบจะ
ปรับแต่งไว้ ำ รับรูปคลื่นไซน์ ดังนั้นเมื่อนำไปวัดรูปคลื่นอื่นๆ ค่าที่อ่านได้จะไม่ถูกต้อง
2) การนำไปใช้ ร้างเป็นเครื่องวัดไฟฟ้าโดยใช้วงจรเรียงกระแ ไฟฟ้าไดโอด ค่าที่วัดจะเกิด
ความคลาดเคลื่อน ากบริเวณที่ใช้เครื่องวัดมีอุณ ภูมิ ูงเกินไป
3) โครง ร้างบอบบาง ควร ลีกเลี่ยงการกระทบกระแทก
4) เมื่อใช้งานนานๆ แม่เ ล็กถาวรอาจเ ื่อมได้
5) ปริงก้น อย อาจเกิดการล้า เ ื่อม ภาพ ทำใ ้ค่าที่วัดได้ต่ำกว่าค่าจริง

แบบฝึก ัด น่วยที่ 2
1. ่วนประกอบของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ มีอะไรบ้าง (5 คะแนน)
2. จงอธิบายการทำงานของเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ พร้อมเขียนรูปประกอบ (5 คะแนน)
3. แรงบิดที่เกิดในเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ มีกี่ชนิดอะไรบ้างอธิบาย (5 คะแนน)
4. การ าค่าความต้านทานภายในเครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ มีกี่วิธี อะไรบ้าง (5 คะแนน)
5. เครื่องวัดไฟฟ้าชนิดขดลวดเคลื่อนที่ มีข้อดี ข้อเ ียอย่างไร (5 คะแนน)

30104-1001 เครื่องมือวัดไฟฟ้า