T.C.

MERSİN ÜNİVERSİTESİ
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

KM 401 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI-1

DENEY- 7 NEM ÖLÇÜMÜ

(25-11-2022)

PROF. DR. NİMET KARAGÜLLE

MAZLUM YILMAZ 17-157-016

RAPOR VERİLİŞ TARİHİ:02-12-2022

MERSİN
SUNUM
Deney grubu olarak 2.11.2022 tarihinde 'Nem Ölçümü' deneyi yapıldı. Deneyde yaş ve kuru
hazne termometrelerden kuru ve yaş termometre sıcaklıkları okunarak nem diyagramlarından
faydalanılarak havanın doygunluk nemi, bağıl nemi, % nemi, nem yoğunluğu ve çiğlenme
noktası hesaplanması amaçlanmıştır. Nemlendirme ve nem prosesleriyle ilgili yorum yapıldı ve
bilgi edinildi.

Deney için verilen bilgiler ve yardımlardan dolayı Prof. Dr. Nimet Karagülle hocamıza
teşekkür ederiz.

SAYGILARIMLA

Mazlum YILMAZ
 İÇİNDEKİLER
SUNUM/ÖZ
ÖZET
1. TEORİ
2. DENEYSEL YÖNTEM
2.1. Deneyin Amacı
2.2. Deney Sistemi
2.3. Deneyin Yapılışı
3. BULGULAR VE TARTIŞMA
4. SONUÇ
5. SİMGELER VE KISALTMALAR
6. KAYNAKLAR
7. EKLER
7.1. Veriler
7.2. Hesaplama
ÖZET
Deneyin amacı, nem diyagramlarından faydalanarak havanın doygunluk nemi, bağıl nemi,
% nemi, nem yoğunluğu ve çiğlenme noktasının değerlerinin hesaplanmasıdır. Deneyde
havanın nemini ölçmek için nem ölçüm cihazı kullanıldı. Nem ölçüm cihazı, nem ölçümü
tüneli, fan, kuru termometre ve yaş termometrelerden oluşur. Deney sistemde bulunan iki
termometreden sıcaklık değeri okundu ve kaydedildi. Yaş termometre sıcaklığı sabitleninceye
kadar deneye devam edildi. Deneyde son sıcaklık ile nem diyagramları kullanılarak nem ve
diğer değerler belirlendi
1. TEORİ
Mühendislik hesaplamalarında genellikle Pound(lb) ağırlık ölçüsü birimi kullanılır ve 1 lb
kuru gaz temel alınır. Gaz fazında buhar A bileşeni, gaz ise B bileşeni olarak gösterilir. Ve
gaz-buhar karışımının ideal gaz yasasına uyduğu kabulü yapılır.

Atmosferik hava, hava azot, oksijen ve küçük miktarlardaki başka gazlardan oluşan bir
karışımdır. Atmosfer içindeki hava bir miktar su buharı (veya nem) içerir ve bu nedenle
atmosferik hava diye adlandırılır. Kuru hava, içinde su buharı bulunmayan havaya ise kuru
hava denir.

P=P a+ P v (kPa)

Pa: Kuru havanın kısmi basıncı

Pv: Buharın kısmi basıncı (Buhar basıncı)

Su buharının kısmi basıncı genellikle buhar basıncı diye nitelenir. Bu basınç, su buharının
atmosferik hava sıcaklığı ve hacminde tek başına olması durumunda sahip olacağı basıncı
göstermektedir.

Nemlilik veya Özgül Nem( H a ): 1 lb kuru gazun 1 atm basınç altında taşıdığı buharın
kütlesidir.

Doygun Hava( H s ): Nem ile doygun havaya denir.

Bağıl Nem( H R):  havada bulunan su buharına ait kısmi basıncın, aynı sıcaklıktaki
suyun denge buhar basıncına oranıdır. Yüzde olarak ifade edilir. Bağıl nem ile sıcaklık ters
orantılıdır. Sıcaklık düştükçe maksimum nem azalacağından, bağıl nem yükselir. Sıcaklık
değerleri 4 yükseldikçe, maksimum nem artacağından bağıl nem düşer.
Bağıl nemin %100 olması, havanın artık suyla doyurulmuş olması demektir. Bu durumda
hava daha fazla su alamayacak ve havaya katılmaya çalışan buhar yoğuşarak sıvı haline
dönüşecektir. 

Mutlak Nem: 1 m3 hava içerisinde bulunan su buharı miktarıdır. Gram olarak ifade edilir.
Mutlak nem, sıcaklık ve buharlaşmanın fazla olduğu ekvatoral bölgede, alçak yerlerde ve
deniz kenarlarında fazla, kutup bölgelerinde, yüksek dağlarda, kara içlerinde ve soğuk
yerlerde azdır. Mutlak nem sıcaklıkla doğru yükseltiyle ters orantılıdır.

Çiğlenme noktası: Havadaki nem miktarı sabit iken havanın sabit basınç altında soğutularak
doymuş hale geleceği sıcaklıktır. Nem diyagramlarında doymamış olan bölgeden doygunluk
nemine doğru absisine paralel çizilen doğrudur.

Yaş Termometre Sıcaklığı: Yaş termometre sıcaklığını ölçmek için sıcaklık ölçerin sıcaklığı
algılayan kısmının ıslak olması gerekir. Yaş termometre sıcaklığı, havanın içerdiği nem
miktarı hakkında bilgi verir. Bu nem miktarı, bağıl nem ( φ ) veya nem oranı (w) şeklinde
ifade edilebilir. Pratikte yaş termometre sıcaklığının adiyabatik doyma sıcaklığına eşit olduğu
kabul edilir.

Kuru Termometre Sıcaklığı: Kuru termometre sıcaklığı, normal bir termometreyle ya da bir
ısıl çift ile ölçülebilir. Kuru termometre sıcaklığı bize havanın nem oranı hakkında bir bilgi
vermez.

Hava kütlelerinin dışarıdan ısı alış verişi olmaksızın, sadece yükselme veya alçalmaya bağlı
olarak yaşadıkları sıcaklık değişimleri adyabatik sıcaklık değişimi olarak tanımlanırken, dış
etkenlerin sonucunda yaşanan değişim nonadyabatik sıcaklık değişimi olarak
adlandırılmaktadır.

Nemlendirme, havaya su buharı ekleme nemlendirme denir. Nemlendirme işlemi sonucunda

nem oranı, bağıl nem, yaş termometre sıcaklığı ve entalpi değerleri artar. Kuru termometre
sıcaklığında ise çok küçük bir değişim olur ya da sabit kalır.

Nemlendirme işleminin tersi olan havadaki nemi azaltma işlemine ise nem alma denir.
Havanın nemini azaltmak için çeşitli kurutucu (nem tutucu) maddeler kullanılabilir veya yaş
hava, kendi çiğ noktası sıcaklığının altına soğutulur.

Nem ölçüm yöntemleri:

 Psikometre, iki bağımsız sıcaklık probundan oluşur, bir tanesi yaş termometre ve bir
diğeri de kuru termometre probu olarak kullanılır. Yaş termometre probu bir fitil gibi
davranan ince doku ile çevrelenmiş ve su ile dolmuştur. Hava akışı bu probun
üzerinden geçmelidir ve belirli miktarda su buharı hava sıcaklığı ve neme bağlı olarak
havada buharlaşır. Bu yaş termometrelerin üzerinde soğuk etki yapar(yaş termometre
 sıcaklığı). Aynı zamanda ikinci sıcaklık probu ortam hava sıcaklığını(kuru termometre
sıcaklığı) ölçer. Bu şekilde berlilenen psikometrik sıcaklık farkı kuşatan havanın
relatif nemi için bir ölçümü ifade eder.
 Kapasitif yöntemde, genelde kondansatör prensibine bağlıdır. Nem sensörünün
fonksiyonu su moleküllerinin emilimi veya uzaklaştırılması vasıtasıyla ince bir
polimer filmin kapasitesindeki değişime bağlıdır.
 Higrometrik yöntemde, nemin belirlenmesi için higroskopik lifli materyallerin özel
karakteristiklerini kullanır. Eğer bu fiberler ortam havasına maruz kalırsa, burada (bir
dengelenme süresi sonrasında) havanın nem içeriğine göre uzunlukla ölçülebilir bir
değişiklik bulunur. Fiberlerden mevcut nem miktarı ortaya çıkartmak mümkündür.

2. DENEYSEL YÖNTEM
2.1. Deneyin Amacı
Deneyin amacı, nem diyagramlarından yararlanılarak havanın doygunluk nemi, bağıl nemi,
%nemi, nem hacmi ve çiğlenme noktası değerlerinin bulunmasıdır.

2.2. Deney Sistemi

 Nem ölçüm tüneli

 Fan
 Kuru termometre
 Yaş termometre

2.3. Deneyin Yapılışı

Nem tüneline bir fan yardımıyla hava yollanır. Tünel sonundaki yaş ve kuru hazne
termometrelerinden kuru ve yaş hazne sıcaklıkları okunur. Nem diyagramlarından
yararlanılarak havanın doygunluk nemi, bağıl nemi, %nemi, nem hacmi ve çiğlenme noktası
bulunur.

3. BULGULAR VE TARTIŞMA
SICAKLIK YAŞ TERMOMETRE KURU TERMOMETRE
SICAKLIĞI SICAKLIĞI
15 25

Yaş termometre sıcaklığındaki azalmanın nedeni termometre etrafında sarılı olan ıslak fitilden
sıvının buharlaşmasıdır. Bunun sonucunda termometre soğur, sıcaklık düşer ve fandan gelen
havanın sıcaklığından düşük olduğu için yaş termometreye ısı aktarımı gerçekleşir. Bu enerji
aktarımından dolayı yaş termometrenin sıcaklığı yükselmeye başlar. Kararlı hale gelene kadar
sıcaklık artışı devam eder.

Ayrıca su buharı-hava sistemi için yaş termometre sıcaklığı, adyabatik doygunluk sıcaklığına
eşittir.

Bu sistemde bağıl nem 1 çıkarsa doygun nemdir, 0 çıkarsa buhar içermeyen gazdır.

Kuru termometre sıcaklığı sisteme gönderilen havanın sıcaklığına ulaştığı zaman

termometrede okunan değer sıcaklık değeri sabit kalır.

4. SONUÇ
Deneydeki temel amaç, nem diyagramlarından yararlanılarak havanın doygunluk nemi, bağıl
nemi, % nemi, nem yoğunluğu ve çiğlenme noktasının değerlerinin okunması hakkında bilgi
edinmektir. Nem ölçüm tüneli kullanılarak yaş termometre ve kuru termometre sıcaklıkları
ölçüldü ve nem diyagramlarındaki veriler kullanıldı. Belli aralıklarla sıcaklık ölçümü yapıldı.

5. SİMGELER
T: Sıcaklık

T y : Yaş termometre sıcaklığı

T k : Kuru termometre sıcaklığı

T Ç: Çiğlenme noktası sıcaklığı

H A : Nemlilik
H S : Doygun gaz

H R:Bağıl nem

V U : Nem hacmi
→
P A : Buharın karışımdaki kısmi basıncı

P A : Sıvının buhar basıncı

Ma: A bileşenin molekül ağırlığı

Mb: B bileşenin molekül ağırlığı

6. KAYNAKÇA
 http://www.baskent.edu.tr/~ekoc/courses/MAK402/MAK_402_DENEY_5.pdf
 http://tez.sdu.edu.tr/Tezler/TF03406.pdf
 Termodinamik: Mühendislik Yaklaşımıyla, 5. Baskı Yunus A. Çengel, Michael A.
Boles Çeviri Editörü: Ali PINARBAŞI McGraw-Hill, 2008
 file:///C:/Users/TKA/Downloads/Klimatoloji%2011.%20Hafta.pdf
 https://tr.wikipedia.org/wiki/Ba%C4%9F%C4%B1l_nem
 https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0%C5%9Fb%C3%A2
 file:///C:/Users/TKA/Downloads/t90.7000tr.pdf

7. EKLER
7.1. Veriler
SICAKLIK YAŞ TERMOMETRE KURU TERMOMETRE
SICAKLIĞI SICAKLIĞI
15 25

7.2 Hesaplamalar
Nem miktarı: 0,01 g su buharı/g kuru hava

Bağıl nem: %30

Çiğlenme noktası: 5 ℃