Sama Samang Pagkilos Para sa Pambansang
Kaunlaran
Ang isang bansa ay makikitaan ng pag-unlad sa
pamamagitan ng mataas na antas ng pamumuhay ng mga
mamamayan na nakatira dito. Makakamit ng mga
mamamayan ang ganitong katayuan kung sila ay sama
samang kikilos para sa pambansang kaunlaran.
Bilang isang responsableng mamamayan, maaring
gawin ang sumusunod: Mapanagutan, maabilidad,
makabansa, at maalam.
MAPANAGUTAN
A. Tamang Pagbabayad ng buwis
Bilang isang mamamayang Pilipino tungkulin natin
na magbayad ng tamang buwis mula sa ating kinikita o
sa mga produkto at serbisyo na ating binibili. Mula rito
nakalilikom ang pamahalaan ng salapi na magagamit sa
kanyang mga programang pang-ekonomiya at
serbisyong panlipunan. Ilan sa mga gastusin ng
pamahalaan na kinukuha sa buwis na nalilikom ay ang
sumusunod: pagpapatayo ng mga tulay at lansangan,
libreng edukasyong, murang programang pangkalusugan
at marami pang iba na nakakatulong sa pag-unlad ng
mga mamamayan.
B. Makialam
Dapat na ipaglaban ang tama at labanan ang mali
na nagaganap sa lipunan. Bilang isang responsableng
mamamayan, tungkulin natin na alamin kung may
nangyayaring katiwalian at anomalya sa lahat ng aspeto
ng lipunan at pamamahala. Mahalagang itaguyod ng
mga mamamayan ang kultura ng pagiging tapat sa
pribado at publikong pamumuhay. Hindi katanggap-
tanggap ang pananahimik at pagsasawalang-kibo at
pananahimik ng mga mamamayan sa mga maling
nagaganap sa loob ng bahay, sa komunidad, sa paaralan,
pamahalaan at sa trabaho.
MAABILIDAD
A. Bumuo o sumali sa kooperatiba
Ang pagiging kasapi ng kooperatiba ay isang
paraan upang magkaroon ng pagkakataon ang
bawat isa na maging kasapi ng yaman ng bansa. Ang
kooperatiba ay ang pagsasama-sama ng puhunan ng
mga kasapi upang magtayo ng negosyo na
makikinabang at tatangkilik ay ang mga kasapi rin.
Ang kanilang kita ay sa pamamagitan ng
pagkakaroon ng dibidendo o hati sa kita batay sa
bahagi sa kooperatiba. Ang nagpapatakbo ng
kooperatiba ay mga kasapi ring naniniwala sa sama-
samang pag-unlad.
B. Pagnenegosyo
Hindi dapat manatiling mangagawa lamang
ang Pilipino sa kanyang sariling bayan. Upang
umunlad ang sarili, dapat nating sikapin na maging
negosyante upang tunay na kontrolado nating mga
Pilipino ang kabuhayan ng ating bansa at hindi ng
mga dayuhan.
MAKABANSA
A. Pakikilahok sa pamamahala ng bansa
Ang aktibong pakikilahok sa pamamahala ng
barangay, gobyernong lokal, at pambansang
pamahalaan upang maisulong ang mga adhikain at
pangangailangan ng mga Pilipino ay kailangang
gawin ng bawat mamamayan upang umunlad ang
bansa. Maaaring magmungkahi ang mga
mamamayan upang makatulong sa kaunlaran.
B. Pagtangkilik sa Produktong Pilipino
Ang yaman ng bansa ay nawawala tuwing
tinatangkilik natin ang mga dayuhang produkto.
Nangangailangan tayo lagi ng dolyar upang
ipambili ng mga produktong dayuhan. Matuto
tayong gumawa ng sariling atin at dapat nating
tangkilikin ang mga produktong Pilipino. Bilhin
lamang ang mga produktong lubhang kailangan
mula sa ibang bansa.
MAALAM.
A. Tamang Pagboto
Ugaliing pag-aralan ang mga programang
pangkaunlaran ng mga kandidato bago pumili
ng iboboto. Dapat din nating suriin ang mga
isyung pangkaunlaran ng ating bansa upang
masuri kung sinong kandidato ang may malalim
na kabatiran nito.
B. Pagpapatupad at Pakikilahok sa mga
Proyektong Pangkaunlaran sa Komunidad Ang
pag-unlad ay hindi magaganap kung ang
pamahalaan lamang ang kikilos. Maaaring
manguna ang mga mamamayan sa pagbuo at
pagpapatupad ng mga programang
pangkaunlaran. Dapat ay magkaroon tayo ng
malasakit sa ating komunidad upang makabuo
at makapagpatupad ng mga proyektong
magpapaunlad sa ating komunidad.
GAWAIN 1:
4. IPAKATL

__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________

5. HONOLAYIEKT TA NOSABYNIO
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________

Pamprosesong Tanong:

1. Ano ang mahahalagang punto na

nakapaloob sa teksto?
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________

GAWAIN 2:

PANUTO: Ayusin ang mga letra upang makabuo ng mga

salitang may kaugnayan sa paksang tinalakay. Magbigay ng
angkop na pangungusap sa mga salitang nabuo.

1.RNAKUNAAL

___________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________

2. ASKIL AN NAMAY
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________

3. AMNGAY-AOT

__________________________________________

__________________________________________

__________________________________________

Sektor ng Agrikultura
Humigit kumulang na 7, 100 isla ang bumubuo sa
Pilipinas. Dahil sa lawak at dami ng mga lupain,
napabilang ang Pilipinas sa mga bansang agrikultural
dahil malaking bahagi nito ang ginagamit sa mga gawaing
pang-agrikultura. Sa katunayan malaking bilang ng mga
mamamayan ang nasa sektor ng agrikultura.
Nahahati ang sektor ng agrikultura sa paghahalaman
(farming), Paghahayupan (livestock), pangingisda
(fishery) at paggubat (forestry). Ang pagsasaka ang
sentro ng industriya ng mga sinaunang Pilipino.
Nagtatanim sila ng mais, palay, niyog at abaka, tubo at
saging pati na rin ang mga gulay at punong namumunga.
Mayroong tatlong uri ng pagsasaka, ang pagkakaingin,
paglilinang at pagpapatubig.
• Pagkakaingin – Hinahawan, sinusunog at
pinuputol ang mga puno sa kagubatan.
• Paglilinang – Binubungkal ang lupa ng araro at
suyod para taniman gamit ang kalabaw.
• Pagpapatubig - pinapaagusan nila ng tubig ang
lupang tataniman, ang tubig ay galing sa mataas na lugar.
Kahalagahan ng Agrikultura
Ang pag-unlad ng isang bansa ay nakabatay sa laki
at taas ng kita ng mga sektor ng eknomiya.
Mahalagang mapagtuunan ng pansin ng pamahalaan ang
lahat ng sektor partikular ang agrikultura sapagkat dito
nagmumula ang mga pagkain na tumutugon sa
pangangailangan ng mamamayan.
Dahil dito, ang agrikultura ay nararapat ng bigyang-pansin
upang mapalakas at maging katuwang ng pamahalaan sa
pagkakamit ng kaunlaran ayon sa sumusunod na
kahalagahan:
1. Ang agrikultura ay pangunahing pinagmulan
ng pagkain. Ang lupain ng ay akma na tamnan ng mga
produktong tulad ng palay, mais, tubo, patatas at iba pa.
Mayroon din ang temperatura dito bilang lokasyon sa pag-
aalaga ng mga hayop, mayron ding sapat na
mapagkukunan ng mga pagkaing mula sa katubigan. Ang
agrikultura ay isang napakahalagang sektor sa bansa dahil
ito ang pinagmumulan ng mga pagkain ng mamamayan.
2. Pinagkukuna ng material para makabuo ng bagong
produkto. Nagmumula sa sektor na ito ang mga hilaw na
sangkap mula sa kagubatan, kabukiran at karagatan na
maaaring gamitin sa produksiyon. Halimbawa, ang puno
na pinagmulan ng goma ay gamit para sa paggawa ng
gulong; bulak at halamang mayaman sa hibla para sa tela
at sinulid; kahoy para sa mga muwebles; at dahon at ugat
para sa pagkain, kemikal o gamot.
3. Pinagkukunan ng kitang panlabas. Isang mahalagang
pinagkukunan ng dolyar ng Pilipinas ay mula sa mga
produktong agrikultural na naibebenta sa
pandaigdigang pamilihan. Kabilang sa mga iniluluwas ng
bansa na pinagmumulan ng kitang dolyar ang kopra,
hipon, prutas, abaka at iba pang mga hilaw na sangkap
na ginagamit sa pagbuo ng iba’t – ibang produkto.
4. Pangunahing nagbibigay ng trabaho sa mga Pilipino.
Ayon sa National Statistics Office (NSO) para sa taong
2012, 32% ng mga Pilipinong may trabaho ay nabibilang
sa sektor ng agrikultura. Karaniwan silang nagtatrabaho
bilang mga, mangingisda, minero, o tagapag-alaga sa
paghahayupan.
5. Pinagkukunan ng sobrang manggagawa mula sa
sektor agrikultural patungo sa sektor ng industriya at
paglilingkod. Sa patuloy na pag-unlad ng teknolohiya na
ginagamit sa agrikultura at ang patuloy na pagpilit ng
lupa para sa pagtatanim dahil sa paglaki ng populasyon,
ang mga sobrang manggagawa ay pinakikinabangan ng
sektor ng industriya at paglilingkod batay sa laki ng
demand sa mga ito.
Sa pangkalahatan, ipinapakita nito ang sektor
agrikultura ay isang mahalagang tagapagtaguyod ng
ekonomiya ng bansa. Katuwang ito ng pamahalaan sa
pagpapalakas at pagtugon sa mga pangunahing
pangangailangan ng mamamayan mula sa mga pagkain
hanggang sa mga sangkap ng produksiyon.
Ang kasiguraduhang sapat ang kalakasang pisikal
at kasaganaan sa bawat tahanan ay maaaring may
positibong epekto ng isang bansa. Samantala, kung
hihigit sa pangangailangan ng bayan ang magagawa,
maaari itong maging produkto na ikakalakal sa labas ng
bansa.
Gawain 1: Panuto: Ilagay ang tamang sagot sa loob ng
bawat kahon.

Gawain 2: PANUTO: Sagutan ang mga sumusunod

katananungan na may kaugnayan sa kahalagahan ng
agrikultura .

Bilang isang student advocate ng inyong barangay, paano ka

makakatulong sa sektor ng pagsasaka sa inyong komunidad

tungo sa kaunlaran ng ekonomiya ng bansa? Ipaliwanag.

____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_________________