Ekpss Geometri Konu Anlatımlı

LİSANS
ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ

GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
GEOMETRİ
239
GEOMETRİ
DOĞRUDA AÇILAR
Açı Çeşitleri
Açı: Başlangıç noktaları ortak olan iki ışının birleşim kümesine açı denir.
1) Dar Açı
Ölçüsü 0 derece ile 90 derece arasında olan açıya dar açı denir. Şekilde 00 < a < 900
olur. A
a
B C
Örnek
2x - 200 lik açı, dar açı ise x in alabileceği en küçük ve en büyük tam sayı
değerleri toplamını bulunuz.
Çözüm
Dar açının ölçüsü 00 ile 900 arasında olduğundan
00 < 2x - 200 < 900 ⇒ 200 < 2x < 1100 ⇒ 100 < x < 550 bulunur.
Bu durumda x'in en küçük değeri 110, en büyük değeri 540 olmak üzere
istenen toplam 110 + 540 = 650 olur.
2) Dik Açı
Ölçüsü 900 olan açıya dik açı denir.
A
B C
241
3) Geniş Açı
GEOMETRİ
Ölçüsü 900 ile 1800 arasındaki açıya geniş açı denir.

A
B C
Örnek
Bir dar açı ile bir geniş açının ölçüleri toplamı aşağıdakilerden hangisi olamaz?
A) 910 B) 1790 C) 1810 D) 2690 E) 2710
Çözüm
Dar açıya a, geniş açıya b denirse
00 < a < 900
900 < b < 1800
+
900 < a + b < 2700 olur.
Seçeneklerde bu aralıkta olmayan sayı 2710 olduğundan cevap ‘‘E’’ seçeneğidir.
4) Doğru Açı
Ölçüsü 1800 olan açıya doğru açı denir.
a
5) Tam Açı
Ölçüsü 3600 olan açıya tam açı denir.
Örnek
720 lik açıya a0 lik açı eklenince doğru açı, b0 lik açı eklenince tam açı
olmaktadır. b0 - a0 değerini bulunuz.
242
Çözüm
GEOMETRİ
720 + a0 = 1800 ise a0 = 1080 ve 720 + b0 = 3600 ise b0 = 2880 olur.
Bu durumda b0 - a0 = 2880 -1080 = 1800 olur.
6) Tümler Açı
Ölçüleri toplamı 900 olan iki açı birbirinin tümleyenidir. Açılarının toplamı 90
derece olan, birbirine komşu açılara komşu tümler açılar denir.
Örnek
Komşu tümler iki açıdan biri diğerinin 4 katından 50 küçüktür. Küçük olan açıyı
bulunuz.
Çözüm

Açılar şekildeki gibi yerleştirilirse
4x - 50 +x = 900 ⇒ 5x = 950
4x - 50 ⇒ x = 190 olur.
x Bu durumda küçük, x = 190 olur.

7) Bütünler Açı
Ölçüleri toplamı 1800 olan iki açı birbirinin bütünleyenidir. Açılarının toplamı 180
derece olan, birbirine komşu açılara komşu
bütünler açılar denir.
Örnek
1
Komşu bütünler iki açıdan birinin ölçüsü diğerinin 'dir. Bu iki açıdan küçük
8
olan açının ölçüsünü bulunuz.
243
Çözüm
GEOMETRİ
8x
x
Açılar şekildeki gibi yerleştirilmeli. Bütünler açıların ölçüleri toplamı 1800

olduğundan (doğru açı oluşturduklarından)
x + 8x = 1800 ⇒ 9x = 1800 ⇒ x = 200 olur.
Bu durumda küçük açı, x = 200 olarak bulunmuş olur.
Yöndeş, Dış Ters ve İç Ters Açılar:

Birbirini kesen iki doğrunun oluşturduğu açılardan komşu olmayan açılara
denir. Ters açıların ölçüleri birbirine eşittir.
b
a a
b
Örnek
Yandaki şekilde kesilen iki doğru verilmiştir. Buna

göre y açısının ölçüsünün kaç derece olduğunu bulunuz.
Çözüm
x + 200 ile 3x - 120 ters açılar olduğundan bu açıların ölçüleri eşittir. Bu
durumda
x + 200 = 3x - 120 ⇒ 320 = 2x ⇒ x = 160 olur.
y açısı hem x + 200 ile hem de 3x - 120 ile doğru açı oluşturur. Doğru açının
ölçüsü 1800 olduğundan
y + x + 200 = 1800 ⇒ y +160 +200 =1800
⇒ y + 360= 1800
⇒ y= 1440 olur.
244
Paralel İki Doğrunun Bir Kesenle Yaptığı Açıları Belirleme
GEOMETRİ

Ters Açılar
a = c, b = d, k = m, n = l
İç Ters Açılar
c = k, d = l
Dış Ters Açılar
m = a, n = b
Yöndeş Açılar
a = k, b = l, c = m, d = n
Şekilde d1 // d2 olmak üzere d3 bu doğruları
kesen bir doğrudur.
Örnek
d1 // d2 olmak üzere şekilde verilenlere göre y

açısının ölçüsünü bulunuz.
Çözüm
y ile 3x ters açılar, y = 3x ve şekildeki gibi
yerleştirilen a ile 2x - 50 yöndeş açılar olduğundan
a = 2x - 50 olur.
Doğru açı tanımından
a + y = 1800 ⇒ 2x - 50 + 3x = 1800
⇒ 5x =1850
⇒ x = 370 olur.
Bu durumda y = 3x = 3.370 = 1110 olur.
245
Açıortay
GEOMETRİ
m(COA) = m(BOC) olduğundan [OC , m(BOA)nın açıortayıdır.
C
O
Örnek
d3
yandaki şekilde verilenlere göre d1 // d2 ise x

d1
açısını bulunuz.
400
x
d2
Çözüm
d3
İç ters açılardan a = 400 ve x = 2a olur.

x
400 d1
Bu durumda x = 2 • a = 2 • 400 = 800 olur.
d2
Özellikleri
B A A B A B
x x
x
x+y C
x y y
C D D E C D
[ AB // [ CD ise [ AB // [ DE, ise [ AB // [ CD,
m(BAC) = m(ACD)'tir. m(BAC) = x, m (CDE) = y m(BAC) = x, m (ACD) = y

olmak üzere olmak üzere
m(ACD) = x + y olur. x + y = 1800 olur.
246
Örnek
GEOMETRİ
Şekilde [BA // [DE,
A B m(ABC) = 1000
D E
1000 m(CDE)= 1100 olmak üzere
110 0
m(BCD)'nin derecesini bulunuz.
C
Çözüm
A B
D E
1000
1100
F C K d
1000 + m (FCB) = 1800 ⇒ m (FCB) = 800 olur.

1100 + m (KCD) = 1800 ⇒ m (KCD) = 700 olur.
Ö m (FCB) + m (BCD) + m (KCD) = 1800
800 + m (BCD) + 700 = 1800
m (BCD) = 300 olur.
Örnek
A B
x Şekilde [BA // [DE, m (ABC) = x, m (BCD) = y
y
ve m (CDE) = z olmak üzere x + y + z toplamını
C
x bulunuz.
E D
Çözüm
[BA ve [DE'na paralel olacak şekilde [CF çizilip y açısı şekildeki gibi yazılır.
A B
x Bu durumda
F 1800 - x y = 1800 - x + 1800 - z ise
y C
1800 - z
x x + y + z = 3600 olur.
E D
247
Uygulama
GEOMETRİ
1
1) Komşu tümler iki açının oranı 'tir. Küçük açının komşu bütünlerinin
5
ölçüsü ile büyük açının komşu bütünlerinin ölçüsü arasındaki farkın kaç derece
olduğunu bulunuz.
2)
d4 d3
d3 d1
x + 700
d2
2x - 10 0
Şekilde d1 // d2 ve d3 // d4 ise x ve y açılarının ölçülerini bulunuz.
3)
B
x
1200
1400 C E
D A
Şekilde [AD // [CE, m (DAB) = 1400 ve m (BCE) = 1200 olduğunda göre m

(ABC) = x'in değerini bulunuz.
4)

A B
Yandaki şekilde [ BA // [EF; m
1200
C (ABC) = 1200, m (BCD) = 1300
130 0
ve m (DEF) = 1400 olduğuna
x D
1400
göre m (CDE) = x değerini
E bulunuz.
F
248
KONU DEĞERLENDİRME TESTİ
GEOMETRİ
B
L P
K T
400 D 1500
70 0
1100 G
E
a
C C N R
F [PL] // [KT] // [CR] olmak üzere

m(LPR) = 1500 ve m (NKR) = m (TKR) ise
1. [AB] // [CD], AF // [DG,
4. m (KNG) = a değeri
[AD] ∩ [BC] = {E},
aşağıdakilerden hangisidir?
m (ABC) = 40°, m (BED) = 70° ve
A) 400 B) 600 C) 800 D) 900 E) 1000
m(CDG) = 110°
1. Yukarıda verilenlere göre m(DAF)
kaç derecedir?
A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 50 D
E
A
B F
a
D O
x
E 2a
C 1200
K C K
A B
2. A, O ve B noktaları Şekilde m (DAE) = 300, m (KCB) = 1200,

doğrusal, m (AOK) = m (KOE), m (FOK) = 2 m (EOF) = 2a ise
m (DOC) = m (COB), 5. m (FBC) = x değeri aşağıdakilerden
m (KOD) = 100 ve m (EOC) =110° hangisidir?
2. Yukarıda verilenlere göre m (EOD) A) 800 B) 900 C) 1000 D) 1200 E) 1400
kaç derecedir?
A) 40 B) 50 C) 60 D) 70 E) 80
3. Farkları 200 olan komşu tümler

iki açıdan küçük olan açının komşu
Cevap Anahtarı:
bütünler açısının ölçüsü kaç derece-
dir? 1) D 2) E 3) E 4) B 5) D
A) 35 B) 55 C) 125 D) 135 E) 145
249
NOTLAR
GEOMETRİ
250
ÜÇGENDE AÇILAR
GEOMETRİ
ÜÇGENDE AÇILAR
Üçgenin temel elemanları köşeleri, kenarları ve iç açılarıdır.
Üçgenler kenarlarına ve açılarına göre çeşitlilik gösterirler ve isimlendirilirler.
Üçgende Açı
Bir üçgenin dış açılarının ölçüleri toplamı 3600'dir.
Bu özelliğin doğruluğu aşağıda gösterilmiştir.
Bir ABC çizilerek [BC] uzatılır. Daha sonra C den [AB] na paralel olacak
şekilde bir doğru çizilir ve oluşan açılar isimlendirilir.
DCF ile ABC yöndeş olduğundan eşittir.

DCA ile CAB iç ters açılar olduğundan eşittir.
BCF doğru açı olduğundan
a + b + c = 1800'dir.
Bu durumda ABC nin iç açılarının ölçüleri toplamı
a + b + c = 1800 olur.
Örnek
〉
Bir ABC de m (ABC) = m (BCA) = m (CAB) ise m (B)nın ölçüsünü

bulunuz. 3 4 2
Çözüm
251
GEOMETRİ
m (ABC) = m (BCA) = m (CAB) = k denirse m (ABC) = 3k, m (BCA) = 4k ve

〉
〉
3 4 2
m (CAB) = 2k olur.
〉
Bu durumda 3k + 4k + 2k = 1800
9k = 1800
k = 200 olur.
O hâlde m (B) = 3k = 3 ⋅ 200 = 600 olur.
Bir üçgenin iç açılarının toplamı 3600'dir
Üçgenlerin herhangi bir köşedeki iç açı ile dış

açının toplamı 1800'dir. Ayrıca şekle göre a + b +
c = 1800 olur.
a + a1 = 1800
b + b1 = 1800
c + c1 = 1800
a + +b + c + a1 + b1 + c1+ = 5400
180o a1 + b1 + c1 = 5400 - 1800

a1 + b1 + c1 = 3600 olur.
Örnek
252
GEOMETRİ
Yandaki şekilde B, A ve D; A, C ve N; C,
B ve K noktalarına doğrusaldır.
m (DAC) = a1,
〉
m (KBA) = B1 ve m (BCN) = c1;
〉
a1 = b1 ve c1 = b1 + 150 ise a1 açısının
ölçüsünü bulunuz.
Çözüm
a1 + b1 + c1 = 3600 denkleminde a1 = b1 ve c1 = b1 + 150 eşitlikleri yerine yazılır.
b1 + b1 + b1 +150 = 3600 ⇒ 3b1 + 150 = 3600
3b1 = 3450
b1 = 1150 olur.
a1 = b1 olduğundan bu durumda a1 = 1150 olur.
253
Üçgenlerde bir dış açının ölçüsü, kendisine komşu olmayan iki iç açının ölçüleri
GEOMETRİ
toplamına eşittir.
d // [AB] çizilir. İç ters açılardan
〉
m (BAC) = m (ACD) = a olur.
A a1 Yöndeş açılardan
a b
〉
D m (ABC) = m (DCE) = b olur.
b a
Bu durumda C köşesindeki
1
b c b
B C E
〉
m (ACE) = c1 = a + c olur.
Siz de a1 = b1 + c ve b1 = a + c
olduğunu gösteriniz.
Örnek
Yandaki şekilde B, C , E doğrusaldır.

〉 〉 〉
m (BAC) = (2x +4)0,

m (ABC) = (x + 20)0 ve
m (ACE) = (4x - 10)0
Olduğuna göre x değerini bulunuz.
Çözüm
ABC üçgeninde
〉
m (ACE) = m (CAB) + m (ABC) ise 4x - 100 = 2x + 40 + x + 20

4x - 100 = 3x + 240
x = 340 olur.
Uyarı
İkizkenar üçgenler dar açılı, dik açılı ya da geniş açılı olabilirler.
254
Örnek
GEOMETRİ
Yandaki şekilde B, D ve C noktaları
doğrusaldır.
〉
m (BAD) = m (ABD) = m (CAD)
〉
ve m (ACB) = 300 ise
〉
m (ADB) kaç derecedir?
Çözüm
〉
m (BAD) = m (ABD) = m (CAD) = x denir
ve ABC'nde iç açılarının ölçüleri toplamı
1800 'ye eşitlenir.
2x + x + 300 = 1800
3x + 300 = 1800
3x = 1500
x = 500 olur.
ADC üçgeninin D köşesindeki dış açısının ölçüsü, A ve C köşelerindeki iç
açıların ölçüleri toplamına eşittir. Buradan a = x + 300 ise a = 800 olur.
İkizkenar Üçgen
ABC ikizkenar üçgen ve IABI = IACI

olmak üzere
〉
• m (B) = m (C) olur.

• A tepe açısıdır.
〉
• B ve C taban açılarıdır.
〉
255
Örnek
GEOMETRİ
Yandaki şekilde IABI = IACI olmak üzere
〉
〉
m (A) = 2 ⋅ m (B) ise
〉
m (C) = a açısını bulunuz.
Çözüm
〉
m (B) = m (C) = a olduğundan
〉
m (A) = 2 ⋅ m (B) = 2a olur.
İç açıların ölçüleri toplamı 1800
olduğundan
2a + a + a = 1800 ⇒ 4a = 1800
⇒ a = 450 olur.
〉
Bu durumda m (C) = 450 olur.
Eşkenar Üçgen
Kenar uzunlukları birbirine eşit olan üçgene

eşkenar üçgen denir. ABC eşkenar ise
〉
m (A) = m (B) = m (C) = 600 olur.
Örnek
Yandaki şekilde ABC eşkenar üçgen, A, E
ve C; A, D ve B noktaları doğrusaldır.
〉
m (EDB) = 1400 ise m (DEC) = x değerini

bulunuz.
256
Çözüm
GEOMETRİ
ABC eşkenar üçgen olduğundan
m (A) = 600 olur.
m (ADC) = 1800 - 1400= 400 olur.
Açılar şekildeki gibi yerleştirilirse
m (DEC) = x = 600 + 400 =1000 olur.
Uygulama
Şekilde ABC eşkenar üçgen, A, E ve C; A, D ve B; B, F ve C noktaları

〉
〉
〉
doğrusaldır. m (AED) = m (EFC) = 900 ise m (DEF) = a değerini bulunuz.

〉
Şekilde [BD], ABC'nın açıortayı,

〉
[CD], ACB'nın açıortayıdır.

〉 〉
m (BAC) = 1000 ise

m (BDC) = x değerini bulunuz.
Şekilde B, C, D ve E noktaları doğrusaldır.

〉
[AC], BAD'nın açıortayıdır.

〉 〉 〉
m (EAD) = m (CBA) ve
m (AEB) = 400 ise
m (ACE) = x değerini bulunuz.

257

GEOMETRİ
A D
400
E F
A
500
B C
B D E C Şekildeki ABC ve DEC üçgenleri

Şekildeki ABC üçgeninde IBDI = IDAI, eşkenar üçgenlerdir. [AD] // [BC]
〉
IAEI = IECI'tir. 4. m (ADE) = 400 ve E noktası, [AB]
kenarının üzerinde olduğuna göre
〉
1. m(DAE) = 500 olduğuna göre

m (BEC) kaç derecedir?
〉
〉
m(CAB) kaç derecedir?

A) 80 B) 90 C) 100 D) 110 E) 120
A) 65
B) 85
Soru 5:
C) 115 A
D) 125
400
E) 135
D F
A
B C
E
Şekildeki ABC üçgeninde [BF] ∩ [CD]
〉 〉
〉
= {E} m (ACD) = m (DCB) ve IBDI =
B
700 200
C
IBEI'tir. m (BAC) = 400 olduğuna göre
D
5. m (FBC) kaç derecedir?
〉
A) 55 B) 50 C) 45 D) 40 E) 35
ABC bir üçgen [AB] // [DE], IAEI=IADI
〉
m(ACB) = 200 m(ADB) = 700 olduğuna

göre,
〉
2. m(ABC) kaç derecedir?

A
A) 90 B) 85 C) 70 D) 60 E) 45 D
1150 F
95 0
B E C
Şekildeki ABC üçgeninde m (BAE) =

〉
x
m (EAC), m (ACD) = m (DCB) ve [AE]
〉
∩ [CD] = {F}' tir.

6. m(BDC) = 1150 ve m(AEB) = 950 ol-
〉
〉
duğuna göre m ( ABC) kaç derecedir?

〉
x + 400
B D C
Cevap Anahtarı
Şekildeki ABC eşkenar üçgeninde
1) C 2) E 3) C 4) C 5) D 6) E
m(BAD) = x ve m(BDA) = x + 400'dir.
3. Buna göre m(CDA) kaç derecedir?
258
NOTLAR
GEOMETRİ
259
NOTLAR
GEOMETRİ
260
ÜÇGENDE AÇI - KENAR BAĞLANTILARI
GEOMETRİ
Bir üçgende en uzun kenarın karşısındaki açının ölçüsü en büyüktür.
〉
a > b ise m (A) > m (B) olur.
a > b olduğundan a uzunluğunu şekildeki gibi parçalayıp oluşan üçgenlerde açı

özellikleri yazılırsa
〉
〉
〉
m (B) = y ve m (A) = 2x + y olur. Bu durumda a > b ⇒ m (A) > m (B) olur.

Bu özelliğin tersi olan ''Büyük açı karşısında büyük kenar bulunur.'' ifadesi de
doğrudur.
〉
Şekilde m (A) > m (B) ⇒ a > b'dir.
261
Örnek
GEOMETRİ
Yandaki şekilde
〉
m (BAC) = 1000, m (ABC) = 500;
IABI = c birim, IACI = b birim ve
IBCI = a birim olduğuna göre ABC'nin
kenar uzunluklarını büyükten küçüğe
doğru sıralayınız.
Çözüm
Üçgenin iç açılarının ölçüleri toplamından C

köşesindeki iç açının ölçüsü 300 bulunur.
m (A) > m (B) > m (C) olduğundan

〉
〉
a > b > c olur.
Üçgen Eşitsizliği
A
Bir üçgenin kenarları arasında
c b I b-c I < a < b + c yanda örneği verilen her bir
I a-c I < b < a + c eşitsizliğe üçgen eşitsizliği
I a-b I < c < a+ b denir.
B C
a

Örnek
Yandaki ABC'nde
IABI = (x + 1) cm, IACI = (2x - 1) cm
ve IBCI - 6 cm olduğunda göre x'in değer
aralığını bulunuz.
262
Çözüm
GEOMETRİ
│2x - 1 - (x + 1)│< 6 < 2x - 1 + x + 1 ⇒ │x - 2│< 6 < 3x
⇒ │x - 2│< 6 ve 6 < 3x
⇒ − 6 < x − 2 < 6 ve 2 < x
⇒ − 4 < x < 8 ve 2 < x
⇒ 2 < x < 8 olur.
a < 900 ⇒ a2 < b2 + c2

a = 900 ⇒ a2 = b2 + c2
a > 900 ⇒ a2 > b2 + c2
Örnek
Yandaki ABC üçgeninde IABI = 5 cm,

IACI = 12 cm ve a > 900 ise IBCI = a'
nın değer aralığını bulunuz.
Çözüm
Üçgen eşitsizliği ile 12 − 5 < a < 12 + 5 ⇒ 7 < a < 17 olur. ....I

a > 900 olduğundan a2 > 52 +122 ⇒ a2 > 132 ⇒ a > 13 olur. ...II
I ve II den 13 < a < 17 olur.
263
Herhangi bir ikizkenar üçgenin taban açıları daima dar açıdır. Şeklinde ABC
GEOMETRİ
ikizkenar üçgen olduğundan a < 900 olur.
Örnek
Yandaki ABD'nde B, C ve D noktaları doğrusaldır.
IABI = IACI; IABI = 8 cm ve ICDI = 15 cm ise
IADI'nun en küçük tam sayı değerini bulunuz.
Çözüm
〉
ABC ikizkenar üçgen olduğundan m (ABC) = m (ACB) = a denirse a < 900 olur.
〉
m (ACD) = b denirse a < 900 olduğundan b > 900 olur. Üçgen eşitsizliğinden
ACD nde 15 − 8 < IADI < 15 + 8 ⇒ 7 < IADI < 23 olur. ..I
b > 900 olduğundan IADI2 > 82 + 152 ⇒ IADI2 > 172 ⇒ IADI > 17 olur. ...II
I ve II den 17 < IADI < 23 elde edilir. Bu durumda IADI nun en küçük tam sayı
değeri 18 birimdir.
264
Uygulama
GEOMETRİ
Yandaki şekilde IABI = x cm, IACI = 3x cm ve
IBCI = 8 cm olduğuna göre Ç (ABC)'nin en
büyük tam sayı değerini bulunuz.
Yandaki şekilde IDAI = 4 cm, IABI = 6 cm

IBCI = 4 cm ve IDCI = 7 cm olduğuna IDBI = x'in
en küçük tam sayı değeri ile en büyük tam sayı
değerinin toplamını bulunuz.
Yandaki şekilde B,C ve D noktaları doğrusaldır.

IACI = IADI, IADI = 12 cm ve IBCI = 4 cm
olduğunda göre IACI'nun en büyük tam sayı
değerini bulunuz.
Yandaki şekilde B, E ve D; A, D ve C noktaları

doğrusaldır.
〉
m (BAE) = m (DBC),
〉
m (ABD) = m (BCD)
ve IAEI = 7 birim, IBEI = 8 birim ise IABI'nin en

küçük tam sayı değerini bulunuz.
265

GEOMETRİ
A A
E K
6 G
D
B L C
B x C
ABC üçgen [BK] ve [AL] kenarortay
ABC üçgen B, D ve E noktaları doğrusaldır. IGKI = 3 cm
2.IBDI = 3. IDEI IBGI= 2x+4 cm
IECI = 6 cm IAGI= y+1 cm
D noktası, ABC üçgeninin iç teğet IGLI= y-3 cm
çemberinin merkezi olduğuna göre 4. Yukarıdaki verilere göre, (x+y) kaç
1. IBCI=x kaç cm'dir? cm'dir?
A)6 B)9 C)12 D)15 E)18 A)5 B)6 C)7 D)8 E)9
A
55o
E E
A
A
x
6 3 B C
ABC üçgeninde, D diklik merkezidir.
B x D
4 C [AB] [EC], m (EAD)=55o
5. Yukarıdaki verilere göre m(ABC )=x kaç
ABC üçgen, [AD] dış açıortay, IABI= 6 cm derecedir?
IACI= 3 cm IBCI= 4 cm ise
2. ICDI = x kaç cm'dir? A) 35 B) 40 C) 45 D)50 E)55
A)3 B)4 C)5 D)6 E)7
C
10
8
3. Aşağıdaki uzunluklardan hangisi E D
bir üçgenin kenar uzunlukları A 15

olamaz? x
B
A) 2 cm, 4 cm, 5 cm
B) 3 cm, 7 cm, 8 cm
ABC ve DCB birer üçgen, [AE] ve
C) 4 cm, 4 cm, 9 cm [ED] açıortay, IACI=8 cm, ICDI= 10
D) 5 cm, 5 cm, 5 cm cm, IBDI = 15 cm olduğuna göre
E) 5 cm, 11cm, 12 cm 6. IABI =x kaç cm'dir?
A)9 B) 12 C)15 D)18 E)21
Cevap Anahtarı
1) B 2) B 3) C 4) D 5) A 6) B
266
NOTLAR
GEOMETRİ
267
NOTLAR
GEOMETRİ
268
ÜÇGENLERDE EŞLİK VE BENZERLİK
GEOMETRİ
Üçgenlerde Eşlik
Eşlik ≅ sembolü ile gösterilir.

ABC ile DEF eş üçgenleri, ABC ≅
DEF şeklinde gösterilir. ABC ile DEF
üçgenlerinin açıları arasında
〉 〉 〉
〉 〉 〉
m (A) = m (D),
m (B) = m (E),
m (C) = m (F)
ve kenarları arasında
IABI = IDEI,
IACI = IDFI,
IBCI = IEFI
eşitlikleri vardır.
Kenar - Açı - Kenar (KAK) Eşlik Teoremi

Karşılıklı iki kenarı ve bu iki kenarın oluşturduğu açıları eşit olan üçgenler eştir.
Bu durum Kenar - Açı - Kenar (KAK) eşliği olarak isimlendirilir.
IABI = IDEI
〉
m (A) = m (D)
IACI = IDFI
Yukarıda gösterildiği üzere ikişer kenar uzunluğu ve bu iki kenar arasındaki

açıları karşılıklı bire bir eşleşebilen ABC ile DEF eştir ve ABC ≅ DEF olarak
yazılır. ABC ≅ DEF yazılışında harflerin sırası önemli olur. Örneğin bu iki üçgenin
eşliği ABC ≅ DFE şeklinde yazılamaz. Çünkü F ile E nin yeri değişirse aynı
sıralamada olan C ile B nin de yer değiştirmesi gerekir. Bu durumda aynı eşlik
ACB ≅ DFE şeklide yazılabilir.
269
Örnek
GEOMETRİ
Şekilde B, C, D noktaları ve A, C, E
noktaları doğrusaldır.
IACI = ICDI, IBCI = ICEI, IABI = x − 12
birim, IDEI = 18 − x birimdir.
Verilenlere göre IBDI'nun tam sayı olarak
en az kaç olabileceğini bulunuz.
Çözüm
IACI = ICDI = b ve IBCI = ICEI = a olsun.

Ters açılardan m (ABC) = m (DCE) olur.
KAK eşliğine göre ACB ≅ DCE
olduğundan
IABI = IDEI
x − 12 = 18 − x
2x = 30
x = 15 olur.
ABC nde üçgen eşitsizliğine göre
IABI < IACI + ICBI ⇒ x − 12 < b + a ⇒ 15 − 12 < b + a ⇒ 3 < b + a olur
Bu durumda IBDI = a + b > 3 olduğundan IBDI'nun en küçük tam sayı değeri 4 olur.
Açı - Kenar - Açı (AKA) Eşlik Teoremi
Karşılıklı olarak ikişer açısının ölçüsü eşit ve eşit açılar arasındaki kenar uzunluk
ları da aynı olan üçgenler eştir. Bu durum Açı - Kenar-Açı (AKA) eşliği olarak
isimlendirilir.
m (B) = m (E)
〉
IBCI = IEFI
〉
m (C) = m (F)
270
Örnek
GEOMETRİ
Şekilde B, C ve D noktaları doğrusaldır.
IABI = 4cm, IDEI = 2 cm; IACI = ICEI
[AB] ⊥ [BD], [DE] ⊥ [BD] ve [AC] ⊥ [CE]
olduğuna göre IAEI = x değerini bulunuz.
Çözüm
Açılar şekildeki gibi yerleştirilirse 〉
〉
m (BAC) = m (DCE)
IACI = IECI ⇒ BAC ≅ DCE olur (AKA)

〉
〉
m (BCA) = m (DEC)
Bu durumda IBAI = IDCI = 4 ve IBCI = IDEI = 2 yazılarak şekil aşağıdaki gibi çizilir.
ABC nde Pisagor teoremi ile

y2 = 42 + 22 ⇒ y2 = 20 olur.
ACE nde Pisagor teoremi ile
x2 = y2 + y2
x2 = 20 + 20
x2 = 40
x = 40
x = 2 10 birim olur.
271
GEOMETRİ
Kenar - Kenar - Kenar (KKK) Eşlik Teoremi

Kenarları arasındaki bire bir eşleme ile karşılıklı kenarları eş olan üçgenlere eş
üçgenler denir. Bu eşlik Kenar - Kenar - Kenar (KKK) eşliği olarak isimlendirilir.
KKK eşliğiyle uzunlukları eşit olan kenarların karşılarındaki açıların ölçüleri de
eşit, ölçüleri eşit olan açıların karşılarındaki kenarların uzunlukları da eşittir.
Örnek
Şekilde A, E ve C noktaları doğrusaldır.
〉
IABI = IECI, m (CDE) = 500,
IACI = IDCI ve IDEI = IBCI = 8 birim ise
〉
m (ACB)'nü bulunuz.
Çözüm
Verilenler şekildeki gibi yerleştirilirse

IABI = ICEI, IBCI = IEDI ve ICAI = IDCI ise
KKK eşliği ile ABC ≅ CED olur.
ABC ≅ CED olduğunda eşit kenarlarından
karşısındaki açıların ölçüleri de eşittir.
〉
Bu durumda m (ACB) = m (CDE) = 500 olur.
Üçgenlerde Benzerlik
Karşılıklı köşeleri arasında yapılan bire bir eşlemede karşılıklı kenar uzunlukları
orantılı ve karşılıklı açıların ölçüleri eşit olan üçgenlere benzer üçgenler denir.
Benzerlik sembolü '' ∼ '' şeklindedir.
ABC ve DEF'nin benzerliği ABC ∼ DEF ile gösterilir. Ayrıca k ∈ R+ olmak üzere
〉
m (A) = m (D)
IABI = IBCI = IACI = k olur.
〉
m (B) = m (E) ve
IDEI IEFI IDFI
〉
m (C) = m (F)
Eşitlikteki k ifadesine ABC'nin DEF'ne benzerlik oranı denir.
272
GEOMETRİ
Kenar - Açı - Kenar (KAK) Benzerlik Kuralı
Karşılıklı iki kenar uzunluğu orantılı ve bu kenarların oluşturduğu açıların ölçüleri
eşit olan üçgenler benzer olur. Bu benzerliğe Kenar - Açı - Kenar (KAK)
benzerlik kuralı denir.
Yandaki şekilde
IABI = IBCI = IACI = k
IDEI IEFI IDFI
olduğundan
Kenar − Kenar − Kenar (KKK)
benzerlik kuralı ile ABC ∼ DEF olur.
Örnek
〉
m (BAC) = m (MLK), IACI = IMLI = 6 birim, 2 . IABI = IBCI = 8 birim ve ILKI = 9

birim ise IMKI = x değerini bulunuz.
Çözüm
〉
IABI = 4 = 2 , IACI = 6 = 2 ve m (A) = m (L) olduğundan KAK benzerlik

ILMI 6 3 ILKI 9 3
kuralına göre BAC ∼ MLK olur. Bu durumda
IABI = IBCI ⇒ 4 = 8 ⇒ 4x =48
ILMI IMKI 6 x
⇒ x = 12 olur.
273
GEOMETRİ
Açı - Açı (AA) Benzerlik Kuralı
İki üçgen arasındaki bire bir eşlemede

karşılıklı ikişer açının ölçüleri eşit ise bu
üçgenlere benzerdir denir. Buna benzerliği
Açı − Açı (AA) benzerlik kuralı denir.
〉 〉
〉 〉
m (A) = m (D)
m (B) = m (E) ⇒ Açı − Açı (AA) benzerlik kuralı ile ABC ∼ DEF olur.
Örnek
Şekilde A, D ve B; A, E ve C noktaları
doğrusaldır. IADI = 5 birim, IDBI = 3 birim,
〉
IAEI = 4 birim ve m (ADE) = m (ACB) ise
IECI = x değerini bulunuz.
Çözüm
ADC ile ACB arasında bire bir eşleme yapılırsa

m (ADE) = m (ACB)
m (DAE) = m (CAB) ⇒ Açı - Açı benzerlik kuralı gereği ADE ∼ ACB olur.
4 5
Bu durumda IAEI = IADI ⇒ = ⇒ 16 + 4x = 40 ⇒ 4x = 24 ⇒ x = 6 birim olur.
8 4+x
IABI IACI
274
Örnek
GEOMETRİ
Şekilde B, C ve D noktaları doğrusaldır.
〉
m (BAC) = m (ADB); IBCI = 2 cm ve ICDI = 6
cm ise IABI = x değerini bulunuz.
Çözüm
〉
m (BAC) = m (ADB) = a ve m (ABC) = b
〉
denirse m (ABC) = m (DBA) olduğundan
Açı - Açı (A.A.) benzerlik kuralı ile ABC ∼DBA olur.
x 2
bu durumda IABI = IBCI ⇒ = ⇒ x2 = 16 ⇒ x = 4 cm olur.
8 x
IDBI IBAI
Kenar - Kenar - Kenar (KKK) Benzerlik Kuralı

Köşeleri arasında yapılan bire bir eşlemede karşılıklı kenar uzunlukları orantılı
olan üçgenler benzer olur. Bu benzerliğe Kenar - Kenar - Kenar (KKK)
benzerlik kuralı denir.
Yandaki şekilde
A
D IABI = IBCI = IACI = k
f.k e.k e IDCI = IEFI = IDFI
f
olduğundan
E d F Kenar − Kenar − Kenar (KKK)
B d.k C benzerlik kuralı ile ABC ∼ DEF olur.
Benzer üçgenlerin karşılıklı yardımcı elemanları da aynı benzerlik oranına sahiptir.
275

GEOMETRİ
ABC ∼ DEF alınırsa ve IABI IBCI = IACI = k olsun.

=
IDEI IEFI IDFI
I.
A ve D köşelerinden [AP] ve [DR] kenarortayları çizilsin. ABC ∼ DEF olduğundan

m (B) = m (E) olur. KAK benzerliği ile ABP ∼ DER elde edilir.
〉
Buradan IABI = IBPI = IAPI = k bulunur.

IDEI IERI IDRI
IAPI
IDRI = k olduğu için benzer üçgenlerin karşılıklı kenarortaylarının uzunlukları
benzerlik oranı eşittir.
II.
A ve D köşelerinden [AP] ve [DR] açıortayları çizilsin.

m (ABP) = m (DER) ve m (BAP) = m (EDR) olduğundan AA benzerliği ile BAP ∼ EDR olur.
Buradan IBAI = IAPI = IBPI = k bulunur.
IEDI IDRI IERI
IAPI = k olduğu için benzer üçgenlerin karşılıklı açıortaylarının uzunlukları oranı

IDRI
benzerlik oranına eşittir.
276
GEOMETRİ
III.
〉
m (BAC) = m (EDF) olduğundan A ve D köşelerinden [AP] ve [DR] yükselikleri

〉
〉
indirilir. Bu durumda mı (ABC) = m (DEF) olduğundan AA benzerliği ile
ABP ∼ DER olur.
Buradan IABI = IBPI = IAPI = k bulunur.

IDEI IERI IDRI
IAPI = k olduğu için benzer üçgenlerin karşılıklı yüksekliklerinin oranı benzerlik

IDRI
oranına eşittir.
Temel Orantı Teoremi

Bir üçgenin bir kenarına paralel olan ve diğer iki kenarı farklı noktalarda kesen
doğru, kestiği kenarlar üzerinde orantılı parçalar oluşturur.
Şekilde d // [BC] ise IADI = IAEI olur.

IDBI IECI
Örnek
Şekilde A, D ve B; A, E ve C noktaları doğrusaldır.
[DE] // [BC], IADI = 2 birim, IBDI = 3 birim, IAEI = (x + 1)

birim ve IECI = (2x − 1) birim ise x değerini bulunuz.
277
Çözüm
GEOMETRİ
[DE] // [BC] olduğundan temel orantı teoremi kullanılırsa
IADI = IAEI ⇒ 2 = x + 1 ⇒ 4x − 2 = 3x + 3 ⇒ x = 5 birim olur.

IDBI IECI 3 2x + 1
Örnek
Şekilde A, D ve B; A, e ve C
[DE] // [BC] olmak üzere
IADI = IDBI ve IAEI = IECI
dur.
IDEI = (x + 4) birim
Bir üçgenin iki kenarının
ve IBCI = (3x − 1) birim ise
orta noktalarını birleştiren
x değerini bulunuz.
doğru parçası üçgenin diğer
kenarına paraler olur. Bu
doğru parçasına üçgenin
orta tabanı denir.
Şekilde
IADI = IDBI ve
IAEI = IECI ise
IDEI = IBCI olur.
2
Çözüm
〉
IADI = IDBI ve IAEI = IECI olduğundan [DE], ABC'nin orta tabanıdır.

Dolayısıyla IDEI = IBCI ⇒ x + 4 = 3x - 1 ⇒ 2x + 8 = 3x − 1 ⇒ x = 9 birim olur.
2 2
278
Thales Teoremi
GEOMETRİ
Birbirine paralel en az üç doğru farklı iki
kesen üzerinde orantılı doğru parçaları
oluşturur. Şekilde d3 // d4 // d5 ise
IABI = IDEI olur.

IBCI IEFI
Örnek
doğrusaldır. IADI = 2 birim ve IDBI = 8 birimdir.
[DE] // [BC] ise IDEI oranını bulunuz.
IBCI
Çözüm
[DC] // [BC] olduğundan IADI IDEI 2 IDEI IDEI 1

IABI = IBCI ⇒ 10 = IBCI ⇒ IBCI = 5 olur.
Uygulama
〉
Şekilde m (DAC) = m (BCA),

〉
m (DCA) = m (CAB);
IADI = (2x − 1) birim,
IDCI = (3y − 2) birim,
ICBI = (x + 3) birim ve
IBAI = (y + 4) birim ise x + y
değerini bulunuz.
279
Uygulama
GEOMETRİ
Yandaki şekilde IADI = 7 birim,

IBCI = 6 birim ABC ≅ ADC
olduğuna göre IABI + IDCI değerini
bulunuz.
Yandaki şekilde A, D ve B; A, E ve C
IAEI = 3 birim, IADI = 4 birim,
〉
IBDI = 5 birim ve m (ADE) = m (ACB)
ise IECI = x değerini bulunuz.
Yandaki şekilde B, C ve D noktaları

doğrusaldır.
〉
〉
m (BAC) = m (ADC),
IBCI = 3 birim ce ICDI = 9 birim ise
IABI'nu bulunuz.
doğrusaldır.
[DE] // [BC], IADI = 6 cm,
IDBI = 3 cm ve IAEI = 8 cm olduğuna göre
IECI = x değerini bulunuz.
280
GEOMETRİ
d4 d5
A 36 D
A B d
1
A x C
C D d2 8
E F d3
F
Şekilde biribirine paralel d1, d2, d3 E 18
doğrularını d4 doğrusu sırasıyla A, C, E
AED ve DEF birer üçgen [AD] // [BK], [KC] // [EF]
noktalarında, d5 doğrusu sırasıyla B,D,F
IADI = 36 cm IKCI = 8 cm
noktalarında kesmektedir.
IEFI = 18 cm IBKI = x cm
IABI=5x cm, ICDI=(x+1) cm, IBDI= 8 cm ve
4. Yukarıda verilenlere göre, IBKI= x kaç
IDFI=2 cm olduğuna göre
cm'dir?
1. IACI kaç cm'dir?
A)10 B)15 C)20 D)30 E)35
A)20 B)16 C)11 D)8 E)5
A
D 4 C
x K ML
E 7 F
4 C
B D
A 9 B
ABC üçgen
IALI=ILCI, IBDI=IDCI Şekildeki ABCD dörtgeninde [DC]// [EF]//
IAKI=IKDI, IDMI=4cm [AB]'dir.IDCI=4 cm, IEFI=7cm ve IABI=9
2. Verilere göre IABI = x kaç cm'dir? cm olduğuna göre
A) 4 B)8 C)12 D)16 E)20 5. IDEI kaçtır?
IEAI
3 3 3
A)2 B) 2 C)1 D) E)
4 5
D
21 C
D A 8
6 E 4
B C
E K
Şekildeki ABC ve CDE üçgenlerinde [AB] [BC]
F
[CD] [BC] ve [AC] [DE]'tir.
A B IABI=6 cm, IECI=4 cm ve IDCI=8 cm olduğuna göre
6. IAEI kaç santimetredir?
Şekildeki ABD ve BCD üçgenlerinde [DC]
A)8 B)9 C)10 D)12 E)14
// [FK]'dir.
IDCI=21 cm, 7IEFI=4IABI olduğuna göre
3. IKFI kaç santimetredir? Cevap Anahtarı:
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 1)A 2)C 3)B 4)E 5)C 6)A
281
NOTLAR
GEOMETRİ
282
ÜÇGENİN YARDIMCI ELEMANLARI
GEOMETRİ

Açıortay üzerinde alınan bir noktadan açının kollarına indirilen dikmelerin uzun
lukları eşittir.
Örnek
Bir ABC'na ait B köşesinden çizilen açıortay üzerinde herhangi bir P noktası
alınıyor. P noktasının
[BA na en kısa uzaklığı (x − 2) cm,
[BC na en kısa uzaklığı (7 − 2x) cm
ise x değerini bulunuz.
Çözüm
P noktasının [BA na en kısa uzaklığı [PD] ⊥[BA

olacak şekilde bir D noktasıdır. Bu durumda
IPDI = x − 2 olur.
P noktasının [BC'na en kısa uzaklığı [PE] ⊥[BC
olacak şekilde bir E noktasıdır. Bu durumda
IPEI = 7 − 2x olur. IDPI = IEPI olduğundan
x − 2 = 7 − 2x ⇒ 3x = 9 ve x = 3 olur.
Şekildeki ABC üçgeninde B ve C köşelerine

ait açıortaylar D noktasında kesişmiştir.
〉
D İç açıortaylar arasındaki açı BDC olmak

üzere
〉
m (BDC) = 900 + m (BAC) olur.

2
Örnek
Yandaki
〉
ABC'nde m (BAC) = 660 ve [BD] ile [CD] iç

〉
D açıortaylardır. Verilenlere göre m (BDC)'nın

bulunuz.
283
Çözüm
GEOMETRİ
〉
m (BDC) = 900 + m (BAC) ⇒ m (BDC) = 900 + 66 ⇒ m (BDC) = 1230 olur.
〉 0
〉
2 2
Üçgende herhangi iki köşeye ait dış açıortayların kesiştiği nokta D ise diğer
köşeye ait iç açıortay da D noktasından geçer. Bu durumda “Herhangi iki
açıortayın kesiştiği noktaya diğer köşeden çizilen doğru parçası da açıortaydır.”
sonucu elde edilir.
Şekilde ABC nde B ve C köşelerine ait dış

açıortaylar D noktasında kesişmiştir.
〉
Dış açıortayların oluşturduğu açı BDC olmak
〉
üzere m (BDC) = 900 − m (BAC) olur.

〉
Örnek
Şekilde m (ABC) = 200 ve [AD] ile [CD]

bulundukları köşelerin dış açıortaylarıdır.
Verilenlere göre m (ADC)'nın bulunuz.
284
Çözüm
GEOMETRİ
〉
ADC dış açıortaylar arası açıdır. Bu durumda
m (ADC) = 900 − m (ABC) ⇒ m (ADC) = 900 − 20
0
〉 〉
〉
2
2
〉
m (ADC) = 900 − 100 ⇒ m (ADC) = 800 olur.
İç Açıortay Teoremi
ABC'nin A köşesine ait iç açıortayı [AD] ise

IDBI IABI
=
IDCI IACI
IDBI = nA ile gösterilir.
İkizkenar üçgende tepe açısından tabana çizilen açıortay aynı zamanda

yükseklik ve kenarortaydır.
Örnek
Yandaki şekilde verilen ABC nde IABI = IACI ve

nA = IADI'tir. IDCI = 6 birim ve Ç (ABC) = 32 birim
ise nA kaç birimdir?
285
Çözüm
GEOMETRİ
ABC ikizkenar üçgen olduğundan

[AD] ⊥ [BC] ve IBDI = IDCI = 6 birim olur.
Açıortay teorimi kullanarak
IBDI IBAI 6 IBAI IBAI

= ⇒ = ⇒1 ⇒ IBAI IACI = k denirse
IDCI IACI 6 IACI IACI
Ç (ABC) = 32 ise IABI + IACI + IBCI = 32
k + k + 12 = 32 olup k = 10 birim bulunur.
ABC nde Pisagor teonemi ile IABI2 = IBDI2 + IADI2
102 = 62 + IADI2
100 = 36 + IADI2
IADI = nA = 8 birim olur.
Dış Açıortay Teoremi

Bir ABC nde A köşesindeki açının dış
açıortayı [BC] nın uzantısını D noktasında
kesiyorsa
IDCI ICAI
= olur.
IDBI IBCI
IADI = n1A ile gösterilir.
Örnek
Şekilde ABC için nA= IADI dur.
IABI = 12 cm, IBCI = 10 cm ve

IACI = 4 cm ise ICDI nu bulunuz.
Çözüm
IDCI = x denirse dış açıortay teoremi ile

IDCI ICAI x 4
= ⇒ = ise 3x = 3 + 10
IDBI IBAI x + 10 12
2x = 10
x = 5 olur. Bu durumda ICDI = 5 cm bulunur.
286
Üçgenin Kenarortayları
GEOMETRİ
Bir üçgende bir köşeyi karşısındaki kenarın orta
noktasına birleştiren doğru parçasına üçgenin bu
kenarına air kenarortayı denir.
A köşesinden çizilen kenarortay uzunluğu Va ile
gösterilir ve şekilde Va = IAFI olur.
B köşesinden çizilen kenarortay uzunluğu Vb ile
gösterilir ve şekilde Vb = IBEI olur.
C köşesinden çizilen kenarortay uzunluğu Vc ile gösterilir ve şekilde Vc = ICDI
olur.
İki kenarortayın kesiştiği noktadan üçüncü kenarortay da geçer.
Kenarortaylar üçgen içinde bir noktada kesişirler. Bu noktaya üçgenin ağırlık
IAGI IBGI ICGI
merkezi denir ve ''G'' ile gösterilir. Şekilde = = = 2 olur.
IGFI IGEI IGDI
Örnek
G noktası ABC'nin ağırlık merkezi olmak üzere
IAEI + IBDI = 36 cm ise IAGI + IBGI değerini
bulunuz.
Çözüm
G ağırlık merkezi olduğundan

IAGI
= 2 ⇒ IGEI = x ve IAGI = 2x
IGEI
IBGI
= 2 ⇒ IGDI = y ve IBGI = 2y
IGDI
denir. Bu durumda IAEI = 3x ve IBDI = 3y olur.
IAEI + IBDI = 36 ise 3x + 3y = 36 ve x + y = 12 olur.
Sonuç olarak IAGI + IBGI = 2x + 2y = 2 12 = 24 cm
olur.
287
GEOMETRİ
Üçgenin ağırlık merkezi ile orta tabanının

kenarortay üzerinde ayırdığı uzunluklar
köşeden kenara doğru sırasıyla 3, 1 ve 2
sayılarıyla orantılıdır.
Şekilde IAPI = 3k, IPGI = k ve IGFI = 2k
olur.
Örnek
Yandaki ABC üçgeninde ağırlık merkezi G

olmak üzere IASI = 30 cm ise IATI + IGSI
değerini bulunuz.
Çözüm
G ağırlık merkezi olduğundan [PR] // [BC]

O hâlde IATI = 3k, ITGI = k ve IGSI = 2k denir.
IASI = 30 ⇒ 6k = 30 ⇒ k = 5 olur.
Bu durumda IATI + IGSI = 3k + 2k = 5k = 5 · 5
= 25 cm olur.
288
Üçgenin Kenar Orta Dikmeleri
GEOMETRİ
Üçgenin herhangi bir kenarının orta noktasından geçen ve bu kenara dik olan
doğru parçasına kenar orta dikme denir.
Üçgenin kenar orta dikmeleri bir noktada kesişir.
Üçgenin kenar orta

dikmeleri köşelerden
geçmeyebilir.
Örnek
ABC'nin kenar orta dikmeleri P noktasında

kesişmektedir.
IADI + IECI + IFBI = 34 birim ise Ç (ABC) ni
bulunuz.
Çözüm IADI = c, IECI = b, IBFI = a denirse

IDBI = c, IAEI = b, IFCI = a olur.
IADI + IECI + I FBI = 34 ⇒ c + b + a = 34
⇒ 2 · (c + b + a) = 68 ⇒ ç (ABC) 68 birim olur.
289
GEOMETRİ
Üçgende Yükseklik
Bir üçgende herhangi bir köşeden karşı kenara veya karşı kenarın uzantısına dik
olarak indirilen doğru parçasına o kenara ait yükseklik denir.
Şekilde [AH], [BC] nın yüksekliğidir.

H noktasına dikme ayağı denir.
|AH| = ha ile gösterilir.
Üçgenin yükseklikleri bir noktada kesişir. Bu noktaya diklik merkezi denir.
Örnek
Yandaki şekilde A köşesi, ABC'nin diklik

merkezidir.
|AB| = 2 birim ve |AC| = 4 birim olduğuna göre
|BC| nu bulunuz.
Çözüm
Sadece dik üçgende diklik merkezi, 900lik açının

olduğu köşededir. O hâlde
m(A) = 900 ve Pisagor teoremi ile
〉
|BC|2 = |AB|2 + |AC|2 ⇒ |BC|2 = 22 + 42

⇒ |BC|2 = 20
⇒ |BC| = 2 5 birimdir.
Bir üçgenin herhangi bir köşesine ait olan

yükseklik,açıortay ve kenarortay uzunlukları
arasındah ≤ n ≤ V bağıntısı vardır.
Şekildeki ABC için
ha = IAHI, nA = IANI ve Va = IATI olmak üzere
ha ≤ nA ≤ Va olur.
ABC çeşitkenar üçgen ise ha < nA < Va olur.

ABC için |AB| = |AC| ise ha = nA = Va olur.
290
GEOMETRİ
Uygulama
Yandaki şekilde ABC için

nC = |CD|'dur. |AD| = 6 birim ve
|BC| = |AC| + 8 ise |BD|'nun kaç birim
olduğunu bulunuz.
Yandaki şekilde
〉
m (ABD) = m (CBD),
|AB| = 4 cm,
|BC| = 12 cm ve |CD| = 15 cm ise |AD|'nun
kaç santimetre olduğunu bulunuz.
Yandaki şekildeki T noktası

ABC nin iç açıortaylarının kesim
noktası ve K noktası ise B ve C köşelerine
ait dış açıortayların kesim
〉
noktasıdır. m (BKC) = 500

〉
ise m (BTC)'nü bulunuz.
Yandaki şekilde [BK], ABC

açısının açıortayı, [CK], ACF
açısının açıortayı ve
〉 〉
m(BKC) = 400 olduğuna göre

m(CAK) = x değerini bulunuz.
Yandaki şekilde G noktası ABC'nin ağırlık

merkezidir.
|AG| + |BG| + |CG| = 24 birim
ise Va + Vb + Vc değerinin kaç birim
olduğunu bulunuz.
291
Uygulama
GEOMETRİ
Yandaki şekilde [DE] ⊥ [AB], [DF] ⊥ [AC];
〉
|AF| = |FC|, |AE| = |EB|; m (ABD) = 200 ve
〉
m(ACD) = 300 ise m (BDC)'nın bulunuz.
Şekilde
|AB| = |AC|, [AB] ⊥ [DC] ve [BE] ⊥ [AC];
〉
m(BAC) = 400 ise m (DCB) = a
değerini bulunuz.
292
GEOMETRİ
m (A) = 90o, |BC| = 10 birim ve |AC| = 8
birim olacak şekilde ABC üçgeni çiziliyor. B'
nin açıortayı [AC] nı T noktasında kesiyor.
C nin açıortayı [AB] N noktasında kesiyor.
4. Verilenlere göre |TN|'nun değeri kaç
birimdir?
A)5 B) 12 C)4 D) 13 E) 145
3
ABC için [AH], BAC'nın açıortayı ve [HC],
ACB nın açıortayıdır. [AC] ⊥ [HT] olmak
üzere |AT| = 4 birim, |TC| = 5 birim ve
|BC| = 8 birim ise
1. |AB = x değeri kaç birimdir?
A)5 B)6 C)7 D)8 E)9
ABC için [AB] ⊥ [AC] tir. G noktası ağırlık

merkezi ve [EK] [BC] olmak üzere
|KG| = 3 birim ise
5. |EK| = x değeri kaç birimdir?
A)6 B)9 C)12 D)16 E)18
N noktası, ABC'nin açıortaylarının kesiştiği

noktadır. |AN| =3 ve |BC| = 6 birim ise
|ND|
2. Ç(ABC) kaç birimdir?
A)12 B)16 C)18 D)20 E)24
ABC için G noktası, ağırlık merkezi ve

[GC], C nın açıortayıdır. |GC| = 16 birim ve
|AB| = 12 birim olduğuna göre
6. |AG| = x kaç birimdir?
A)20 B)18 C)16 D)12 E)10
ABC için [AD], A açısının iç açı ortayı;

[AE, A açısının dış açıortayıdır.
|BD| = 4 birim, |DC| = 3 birim ise
3. |CE| = x değeri kaç birimdir? Cevap Anahtarı
A)21 B)20 C)18 D)15 E)12 1)C 2)E 3)A 4)E 5)B 6)E
293
NOTLAR
GEOMETRİ
294
DİK ÜÇGEN VE TRİGONOMETRİ
GEOMETRİ
Bir açısı 900 olan üçgene dik üçgen denir. 900'nin
karşısındaki kenara hipotenüs, diğer kenarlara
dik kenarlar denir. Hipotenüs uzunluğu dik kenar
uzunluklarından daha büyüktür.
a>b
a>c
PİSAGOR TEOREMİ
Pisagor teoremi de bir dik üçgendeki dik kenarlar
ve hipotenüs (90 derecenin karşısındaki kenar) arasındaki ilişkiyi göstermektedir.
Bir dik üçgende dik kenarların uzunluklarının

karelerinin toplamı, hipotenüs uzunluğunun
〉
karesine eşittir. Şekildeki ABC için m (A) = 900
olduğundan a2 = b2 + c2 olur.
Örnek
[AB] ⊥ [BC] ve [AC] ⊥ [AD] olmak üzere |AB| = 1 birim,

|BC| = 2 birim ve |AD|= 11 birimdir.
Şekilde verilenlere göre |DC|'nu bulunuz.
Çözüm
ABC için IACI2 = IABI2 + IBCI2 ADC için IDCI2 = IADI2 + IACI2
IACI2 = 12 + 22 IDCI2 = ( 11)2 + ( 5)2
IACI2 = 5 IDCI2 = 11 + 5
IACI = 5 birim olur. IDCI2 = 16
IDCI = 4 birim olur.
295
GEOMETRİ
Örnek
Şekilde B, C ve D noktaları doğrusal; |AB| = 5 birim,

|BC| =12 birim, |AC| = 13 birim,
|CD| = 10 birim, |DE| = 24 birim ve |CE| = 26 birim
olduğuna göre |AE|'nu bulunuz.
Çözüm
〉
ABC için 132 = 52 + 122 olduğundan m (B) = 900 olur
〉
CDE için 262 = 242 + 102 olduğundan m(D) = 900 olur.
Ayrıca KKK benzerlik kuralı ile ABC ~ CDE ve
IABI = IACI = IBCI = 1 olur.
ICDI ICEI IDEI 2
ÖKLİT BAĞINTILARI
Bir dik üçgende hipotenüse ait yükseklik çizildiğinde oluşan dik üçgenler
birbirine benzerdir. Bu benzerlik kullanılarak üçgenin dik kenarları, yüksekliği ve
yüksekliğin ayırdığı parçalar arasında oluşan bağıntılara Öklit bağıntıları denir.
Bir dik üçgende dik açının olduğu köşeden karşı kenara indirilen dikme için
1) h2 = p · k
2) c2 = p · a
3) b2 = k · a
Bu eşitliklere Öklit Teoremi denir.
Bu özelliğin doğruluğu aşağıdaki gibi yapılabilir.
296
GEOMETRİ
AA benzerliği ile HBA ∼ HAC olur.
Bu durumda,
IHBI = IHAI ⇒ p = h ⇒ h2 = p · k olur.
IHAI IHCI h k
AA benzerliği ile ABC ∼ HBA olur.
bu durumda IABI = IBCI ⇒ c = a ⇒ c2 = p · a olur.

IHBI IBAI p c
AA benzerliği ile ABC ∼ HAC ve IACI = IBCI ⇒ b = a ⇒ b2 = k · a olur.
IHCI IACI k b
Örnek
Şekildeki ABC dik üçgeni için

m (BAC) = 900 ve [AH] ⊥ [BC] dır.
IAHI = 2 6 birim ve IBHI = 4 birim ise |HC| ve
|AC|'nu bulunuz.
Çözüm
h2 = p · k ⇒ (2 6)2= 4 · k
⇒ 24 =4·k
⇒ IHCI = k = 6 birim olur.
b2 = k · a ⇒ b2 = 6 · 10
⇒b 2
= 60
⇒b = 60
⇒ IACI = b = 2 15 birim olur.
Örnek
Şekildeki ABC nde A, D ve C; B, E ve C noktaları

doğrusal;
[AB] ⊥ [AC] ve [AE] ⊥ [ED] dır.
IABI = 4 6 birim IDCI = 2 birim ve
IBEI = IECI ise IADI'nu bulunuz.
297
Çözüm
GEOMETRİ
[AC] üzerinde, [EF] // [AB] olacak şekilde bir

F noktası seçilirse |BE| = |EC| olduğundan [EF],
ABC üçgeninin orta tabanı olur ve
IEFI = IABI = 4 6 = 2 6 birim olur.
2 2
Ayrıca [EF] // [AB] ve |BE| = |EC| olduğundan |AF| = |FC| olur. Bu durumda
|FD| = x denirse |AF| = |FC| = x + 2 olur.
AED üçgeninde Öklit teoremi ile
(2 6)2 = (x + 2) · x ⇒ 24 = (x + 2) · x
⇒ Bu eşitliği sağlayan x değeri 4 olur.
⇒ IADI = IAFI + IFDI = x + 2 + x = 4 + 2 + 4 = 10 birim olur.
Çözüm
Şekilde [AB] ⊥ [AD], [AF] ⊥ [BD], [CE] ⊥ [BD] ve

[CB] ⊥ [DC] dır.
|AF| = 12 birim
|BF| = 8 birim
|ED| = 4 birim ise |CE|'nu bulunuz.
Çözüm
|FE| = x denirse
ABD üçgeninde Öklit teoremi ile
144 = 8 · (x + 4) ⇒ 144 = 8 · (x + 4)
⇒ 18 = x + 4
⇒x = 14 olur.
CDB dik üçgeninde Öklid teoremi ile
ICEI2 = (8 + x ) · 4
ICEI2 = (8 + 14) · 4
ICEI2 = 88
ICEI = 88
ICEI = 2 22 birim olur.
298
Özel Açıların Trigonometrik Oranları
GEOMETRİ
Özel açılı dik üçgenlerde dik kenarlar ve hipotenüsün birbirleriyle oranları sonucu
oluşan değerler aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
Şekildeki ABC dik üçgeninde
〉
m(A) = 900 ve m (ABC) = a olsun
• α açısının sinüsü sin α ile gösterilir.

sina = a açısının karşı dik kenar uzunluğu = b olur.
Hipotenüs uzunluğu a
• a açısının kosinüsü cos a ile gösterilir.

cosa = a açısının karşı dik kenar uzunluğu = c olur.
Hipotenüs uzunluğu a
• a açısının tanjantı tan a ile gösterilir.

tana = a açısının karşı dik kenar uzunluğu = b olur.
a açısının komşu dik kenar uzunluğu c
• a açısının kotanjantı cot a ile gösterilir.

cota = a açısının komşu dik kenar uzunluğu = c olur.
a açısının karşı dik kenar uzunluğu b
Trigonometrik oranlar bulunurken dik üçgen kullanılması gerekir. Eğer verilenler

arasında dik üçgen yoksa trigonometrik oranı istenen açıyı kapsayacak şekilde
uygun bir dik üçgen oluşturulur.
Örnek
Şekildeki ABC'nde B, D ve C noktaları

doğrusal; IABI = IACI = 20 birim IBDI = 6 birim ve
〉
IDCI = 18 birimdir. m (ADC) = a ise tana

değerini bulunuz.
299
Çözüm
GEOMETRİ
ABC üçgeni ikizkenar üçgendir. İkizkenar üçgenin

tepe açısından indirilen dikme aynı zamanda
kenarortay olduğundan |BH| = |HC| = 12 birim olur.
Bu durumda |DH| = 6 birim ve |HC| = 12 birim olur.
AHC dik üçgeninde 12-16-20 dik üçgeninden
IAHI = 16 birim olur. O hâlde tana = 16 = 8 olur.
6 3
Siz de α açısının diğer trigonometrik oranlarını bulunuz.
Örnek
2
x + y = 900 olmak üzere x ile y açıları dar açılardır. sinx = ise cosy değerini
3
bulunuz.
Çözüm
2
x ile y dar açıları ve x + y = 900 olduğundan sinx = cosy = olur.
3
Örnek
450'nin trigonometrik oranlarını bulunuz.
Çözüm
〉
m (B) = 900 olacak şekilde ABC dik üçgeni çizilirse

kenar uzunlukları yandaki gibi olur.
〉
m (ACB) = 450 olan açı kullanılırsa

sin450 = IABI = k = 1 = 2 olur.
IACI k 2 2 2
cos450 = IBCI = k = 1 = 2
2 olur.
IACI k 2 2
tan450 = IABI = k = 1 olur.
IBCI k
IBCI k
cot450 = IABI = k = 1 olur.
300
Birim Çemberi Tanımlama ve Trigonometrik Oranları Birim Çemberin
GEOMETRİ
Üzerindeki Noktaların Koordinatlarıyla İlişkilendirme
Merkezi orijinde olan ve yarıçapı 1 birim olan çembere birim çember denir.
Yukarıda verilen birim çember üzerindeki K(x, y) noktası için TOK dik üçgeninde
Pisagor teoremiyle x2 + y2 = 1 olur.
Örnek
4
K ( 5 ,y )noktası birim çember üzerinde olduğuna göre y ifadesinin alabileceği
değerleri bulunuz.
Çözüm
K noktası birim çember üzerinde olduğundan apsisi ile ordinatının kareleri topla
mı 1 olur. Bu durumda;
( 4 )2 +y2=1
5
16 2
+y =1
25
16
y2 = 1-
25
9
y2= olup
25
3 3
y= ve y= -
5 5
301
Uygulama
GEOMETRİ
Yandaki şekilde [AC] ⊥ [AB] ve [AB] ⊥ [BD]'tir.

|AC] = 2 birim, |AB| = 11 birim ve |BD| = 7
birim ise |CD| = x değerini bulunuz.
Yandaki şekilde [AB] ⊥ [AC] ve

[AB] [CD]'dir. |AB| = 5 birim,
|BC| = 11 birim ve
|DC| = 29 birim ise
|AD| = x değerini bulunuz.
Yandaki ABC'nde A, T ve B; B, N ve C
noktaları doğrusal; [AB] ⊥ [AC], [TN] ⊥ [BC]
ve IATI = ITBI'tir.
IBNI = 2 birim ve INCI = 11 birim ise ITNI = x
değerini bulunuz.
〉
ABC'nde [AD] ⊥ [BC], m (ABD) = a ve m

〉
(DAC) = olmak üzere IBDI = 3 birim, I

ADI = 4 birim ve IDCI = 9 birim ise
a) sina + cosa
b) tan + cot
değerlerini bulunuz.
302
GEOMETRİ
Aynı noktadan harekete başlayan Yiğit ile
Pınar aşağıdaki komutları uyguluyorlar.
• Yiğit önce 80 m batıya, sonra 40 m
güneye gidiyor.
• Pınar önce 40 m doğuya, sonra 50
m kuzeye gidiyor.
ABC' nde B, D ve C noktaları 4. Son durumda Yiğit ile Pınar
doğrusaldır. arasındaki mesafe en az kaç metredir?
|AD| ve 2 • |BD|, |AD| ⊥ [BC],
A)150 B)140 C)130 D)120 E)100
|AB| = 4 5 birim ve |DC| = 15 birim
olduğuna göre
1. |AC| = x değeri kaç birimdir?
A)17 B)18 C)20 D)24 E)25
ABC nde A, N ve C; B, T ve C noktaları

doğrusal; [AB] ⊥ [AC] ve |AN| = |NC|'tir.
Şekilde [AB] ⊥ [BC], [AC] ⊥ [CD], |NT| = 2 • |TC| = 4 birim ise
[AD] ⊥ [DE]'tir. |BC| = |CD| = |DE| = 2 5. |BT| = x değeri kaç birimdir?
A)10 B)12 C)14 D)16 E)18
birim ve |AE| = 29 birim olduğuna göre
2. |AB| = x değeri kaç birimdir?
A) 13 B) 14 C) 15 D)4 E) 17
ABC nde A, D ve K; B, K ve C noktaları

doğrusal; A (ABC) = 4 • A (BDC)'tir. D
noktasının [BC] na uzaklığı 4 birim ise
Şekilde E, B ve C; A, D ve B noktaları 6. A noktasının [BC] na uzaklığı kaç
doğrusal; [AC] ⊥ [BC], |AD| = |DB|'tir.
birimdir?
|AC| = 2 • |BC| = 12 birim ve |EB| = 5
birim ise A)8 B)12 C)16 D)20 E)24
3. |ED| = x değeri kaç birimdir?
A)6 B)8 C)10 D)15 E)17 Cevap Anahtarı
1)A 2)E 3)C 4)C 5)E 6)D
303
NOTLAR
GEOMETRİ
304
ÜÇGENİN ALANI
GEOMETRİ
Sembol ve Gösterimler Terimler ve Kavramlar
A (ABC) • Taban
• Yükseklik
• Alan
Bir üçgende herhangi bir kenarı taban olarak kabul edebilirsiniz. Uzunluğu verilen
taban ile o tabana ait yüksekliğin çarpımının yarısı o üçgenin alanını verir.
Üçgensel Bölgenin Alanı =
Üçgenin alanı, üçgenin herhangi bir kenar

uzunluğu ile bu kenara ait yüksekliğinin
çarpımının yarısıdır. Kenar uzunluklar
birim, b birim ve c birim olan ABC'nin alanı
A (ABC) ile gösterilir
ve A (ABC) = a · ha = b · hb = c · hc
2 2 2
olur.
1. Dik Açılı Üçgenin Alanı
ABCD dikdörtgeni çizilirse

[AC] köşegeni dikdörtgenin alanını
ikiye böler. Bu durumda
A (ABC) = A (ABCD)
=
IABI · IBCI olur.
2 2
Sonuç olarak dik üçgenin alanı dik kenarlar

çarpımının yarısıdır. ( [AB] ve [BC]
dik kenarlardır.)
305
2. Dar Açılı Üçgenin Alanı

GEOMETRİ
Dar açılı bir üçgenin bir köşesinden

yükseklik indirildiğinde şekildeki gibi iki
tane dik üçgenin alanları toplamı ABC'nin
alanını verir.
IBHI · IAHI IHCI · IAHI

A (ABC) = A (ABH) = A (AHC) ⇒ A (ABC) = +
2 2
⇒ A (ABC) = IAHI · IBHI + IHCI
2
IAHI · IBCI = a · ha olur.
⇒ A (ABC) =
2 2
Siz de b ve c kenarları için ispat yapabilirsiniz.
3. Geniş Açılı Üçgenin Alanı
Geniş açılı olan ABC'nin diklik merkezi üçgenin dışındadır. Bu durumda
A (ABC) = A (AHC) − A (AHB)

IAHI · IHCI IAHI · IHBI
= −
2 2
IAHI
= · IHCI + IHBI
2
ha
= a· olur.
2
Örnek
Şekilde ABC için
|BC| = 18 birim,
|AH| = 12 birim ve [AH] = [BC] ise
A(ABC)'nın kaç birimkare olduğunu bulunuz.
Çözüm
Üçgenin alanı, bir kenarın uzunluğu ile o kenara ait yüksekliğin çarpımının yarısı
olduğundan A (ABC) = IBCI · IAHI = 18 · 12 = 108 birimkare olur.

2 2
306
Örnek
GEOMETRİ
Şekildeki ABC dik üçgeni için
2
tana = ve IBCI = 2 13 birim
3
ise A (ABC)'nı bulunuz.
Çözüm
IACI 2
tana = = ise IACI = 2k ve IABI = 3k
IABI 3
denir.
Pisagor teoremi ile
(2 13)2 = (3k)2 + (2k)2 ⇒ 52 = 9k2 + 4k2
⇒ 52 = 13k2
⇒ k2 = 4 olur.
Bu durumda A (ABC) = IABI · IACI = 3k · 2k = 3k2 = 3 · 4 = 12 birimkare olur.

2 2
Örnek
Şekildeki ABC dik üçgeninde

〉
m (ABC) = 150 ve [BA] ⊥ [AC] tir.

IBCI = 20 birim ise A (ABC)'nın kaç
birimkare olduğunu bulunuz.
Şekilde 150 - 750 - 900 üç
Çözüm ninde dik açıdan indirilen
ABC'nin yüksekliği, hipote-
Şekilde 150 − 750 − 900 − dik nüs uzunluğunun 1 'i olur.
20
üçgeninde ha = = 5 birim 4
4 a
olur. Bu durumda Şekilde ha = olur.
a ·ha 20 ·5 4
A (ABC) = = 50
2 2
birimkare olur.
307
Örnek
GEOMETRİ
Şekildeki ABC için
〉
m (B) = m (C)= 300 ve
|AC| = 8 birim ise
A (ABC)'nın kaç
Çözüm
ABC, ikizkenar üçgen olduğundan tepe açısı olan A açısından dikme

indirildiğinde |BH| = |HC| olur. Ayrıca |AC| = |AB| = 8 birim olur.
ABH için 300 - 600 - 900 üçgeni yardımıyla

IAHI = 4 birim ve IBHI = 4 3 birim olur.
IBHI = IHCI olduğundan
IHCI = 4 3 birim olur.
IAHI · IBCI 4·8 3
O hâlde A (ABC) = = = 16 3 birimkare olur.
2 2
Örnek
Kenar uzunlukları 12 birim olan bir ABC eşkenar üçgeninin alanını bulunuz.
Çözüm
A köşesinden [BC] üzerindeki

H noktasına dikme indirilirse
|BH| = |HC| = 6 birim ve
〉
m (BAH) = m (CAH) = 300 olur. Bir kenarı a birim olan eşkenar

üçgenin alanı a2 3
ABH için 300 - 600 - 900 üçgeni 4
yardımıyla IAHI = 6 3 birim
olur.
Bu durumda A (ABC) = IAHI · IBCI = 6 3 ·12 = 36 3 birimkare olur.

2 2
308
GEOMETRİ
Yükseklikleri eşit olan üçgenlerin
alanları oranı, yüksekliğin indirildiği
tabanların uzunlukları oranına eşittir.
Şekildeki ABC, ABD, ADE, ve AEC'nin

yükseklikleri birbirine eşittir.
Bu durumda
A (ABD) = x · k birimkare
A (ADE) = y · k birimkare
A (AEC) = z · k birimkare yazılabilir.
Örnek
Şekildeki B, D ve C noktaları doğrusaldır.

ABC için IDCI = 3 · IBDI
A (ABD) A (ABD)
ise ve oranlarını
A (ADC) A (ABC)
bulunuz.
Çözüm
|DC| = 3 · |BD| ise |BD| = x ve |DC| = 3x

yazılır.
ABD ile ADC'nin yükseklikleri, aynı
zamanda ABC'nin yükseklikleri olur.
A (ABD) A (ABD) x · k
Bu durumda = x · k = 1 ve = = 1 olur.
A (ADC) 3x · k 3 A (ABC) 4x · k 4
309
Çözüm
GEOMETRİ
D, E ve F noktaları ABC'nde
bulundukları kenarların
orta noktalarıdır.
A(DEF) = 8 birimkare ise

A(ABC)'nın kaç birimkare
olduğunu bulunuz. Yukarıdaki üçgende D,
ÇÖZÜM E ve F noktaları sı-
Çözüm rasıyla [AB], [AC] ve [BC]'nın
orta noktaları ise alanlar
şekildeki gibi olur.
[DE], [DF] ve [EF] ayrı ayrı
orta tabandır. A (ADE) = A
densin. [DE]' [BC] olduğundan
BDF, DEF ve EFC'nin yükseklikleri eşittir.
Yüksekliklerive bu yüksekliklere ait taban uzunlukları
eşit olan üçgenlerin alanları eşittir. Dolayısıyla
A (DEF) = 8 birimkare
ise A (ABC) = 4 · 8 = 32 birimkare olur.
Çözüm
Şekilde ABC için

〉
m (BAD) = m (CAD), IABI

= birim ve IACI = 4 birim
olarak verilmiştir.
A (ABD) = 30 birimkare
A (ABD) = IABI olur.
ise A (ADC)'nun kaç
birimkare olduğunu A (ADC) IACI
bulunuz.
310
Çözüm
GEOMETRİ
A köşesinden çizilen açıortay, [AD] olduğundan
IDBI = IBAI ⇒ IDBI = 6

IDCI ICAI IDCI 4
IDBI = 3k ve IDCI = 2k denebilir.
A (ABD) = 3A ve A (ADC) = 2A olur.
A (ABD) = 3A ⇒ 30 = 3A ⇒ A = 10 olur.
Bu durumda A (ADC) = 2A = 2 · 10 = 20 birimkare olur.
Örnek
311
GEOMETRİ
Taban uzunlukları eşit olan üçgenlerin alanları oranı, eşit olan taban
uzunluklarına ait yüksekliklerinin oranına eşittir. Şekildeki ABC ile DBC'nin ortak
tabanları [BC]'dır.
A (ABC)
Bu durumda = IAEI olur.
A (DBC) IDFI
Örnek
Şekilde [AF] ⊥ [BC] ve [DE] ⊥ [BC]'dır.
A (BDC)
= 2 ise IDEI oranını bulunuz.
A (BAC) 3 IAFI
ÇÖZÜM
BAC ile BDC'nin ortak tabanları [BC] olur. Bu durumda alanları oranı yükseklikleri
oranına eşittir. A (BDC) = IDEI ⇒ 2 = IDEI olur.

A (BAC) IAFI 3 IAFI
NOT: Benzer üçgenlerin alanları oranı, benzerlik oranının karesine eşittir.
Yandaki gibi iki kenarı ve bu iki kenar arasındaki

açısı bilinen üçgenin alanı A (ABC) = 1 · b · c · sina
formülü ile bulunur. 2
312
Örnek
GEOMETRİ
Yandaki ABC üçgeninde IACI = 10 cm, IBCI = 6 cm ve
〉
m (ACB) = 300 olarak verilmiştir.
Buna göre ABC üçgeninin alanının kaç cm2 olduğunu

bulunuz.
Çözüm
Verilen üçgenin iki kenar uzunluğu ve aralarında kalan iç açının ölçüsü bilindiğine
1 1 5
göre A (ABC) = · IACI · IBCI · sina = · · 6 ·sin300 = 30 · 1 15 cm2 olarak
2 2 10 2
bulunur.
Uygulama
Yandaki ABC nde B, D ve C

noktaları doğrusal; [AB] ⊥ [BC]
tir.
|AB|=8 birim, |BD|= birim ve
|AC| = 17 birim olduğuna göre
A (ADC)'nın
kaç birimkare olduğunu
bulunuz.
Yandaki ABC nde [AB] ⊥ [BC] ve

m (ABC) = 30º'dir. |BC| = 12 birim
olduğuna göre A (ABC)'nın kaç
313

GEOMETRİ
ABC için |AB| = |BC| ve m(BAC)=

m (ACB) =15º'tir. |KL| = 2 birim
ve |KH| = 6 birim olduğuna göre
ABC'nde B, D ve C; A, H ve C 4. A (ABC) kaç birimkaredir?
noktaları doğrusal; |AC|= |DC| ve
|DH| ⊥ [AC]'tir. A) 16 B) 24 C) 32 D) 48 E) 64
|DH| = 8 birim ve |BD| = 5 birim ise
1. A (ADB) kaç birim karedir?
A) 5 B)10 C)15 D)20 E)40
|DE| 2
ABC için [DE] // [BC]'dır. = ,
|BC| 3
5. A(BDEC) = 20 cm2 ise A (ABC)
N noktası ABC'nin açıoytaylarının
kaç cm2 dir?
kesiştiği noktadır. |AB| = 4 birim,
A) 48 B) 36 C) 32 D)30 E) 24
|AC| = 5 birim, |BC| = 7 birim ve
A (ABN) = 8 birimkare olduğuna göre
2. A (ANBC) kaç birimkaredir?
A) 24 B) 18 C) 16 D) 15 E)12
ABC için |AE|= |EB| ve |AD|=|DC|'tir.

A(GND) = 2 birimkare ise
Şekideki ABC üçgeningde m (B) + m 6. A (BGC) kaç birimkaredir?
(C) = 120º, |AB| = 5 3
A) 6 B)8 C)12 D)16 E)18
cm ve |AC|=4 cm olduğuna göre
3. ABC üçgeninin alanı kaç cm2 'dir?
Cevap Anahtarı
A)12 B) 15 C) 16 D) 18 E) 25 1) D 2) A 3) B 4) E 5) B 6) D
314
NOTLAR
GEOMETRİ
315
NOTLAR
GEOMETRİ
316
ÇOKGEN VE ÇOKGENDE AÇI KAVRAMI
GEOMETRİ
n ≥ 3 ve n∈3 olmak üzere düzlemde herhangi üçü doğrusal olmayan
noktalarından geçen [ ], [ ], [ ],…, [ ] doğru
parçalarının birleşimine çokgen denir. Bu doğru parçalarına çokgenin kenarları;
noktalarına çokgenin köşeleri denir. Çokgenin komşu olmayan
herhangi iki köşesini birleştiren doğru parçasına köşegen denir. Bir çokgenin
köşe sayısı ile kenar sayısı eşittir. Çokgenler köşe sayılarına veya kenar
sayılarına göre adlandırılır. (üçgen, dörtgen, beşgen...)
Örnek
Yandaki şekilde verilen beşgende C, D, F ve
〉
B, A, G noktaları doğrusaldır. m (ABC) = 1100,
〉
〉
〉
m (BCD) = 1300, m (EDF) = 600 ,m(EAG) = 450
〉
ve m (AED) = x olduğuna göre x değerinin kaç

derece olduğunu bulunuz.
Çözüm
Çokgen 5 kenarlı olduğundan çokgenin iç

açılarının ölçüleri toplamı, (5 - 2) · 1800 = 3 · 1800
= 5400 olur.
Çokgenin A ve D köşelerine ait iç açılarının

ölçüleri bulunup çokgenin iç açıları toplanırsa
1350 + 1100 + 1300 + 1200 + x = 5400 bulunur. Bu
denklemde 4950 + x = 5400 ⇒ x = 450 olur.
n ≥ 3 ve n∈N olmak üzere n kenarlı bir çokgenin dış açılarının ölçüleri toplamı
'dir.
Örnek
İç açılarının ölçüleri toplamı dış açılarının ölçüleri toplamına eşit olan çokgenin
kenar sayısını bulunuz.
317
Çözüm
GEOMETRİ
Çokgenin kenar sayısı n olsun. Çokgenin iç açılarının ölçüleri toplamı

(n-2). -c ve dış açılarının ölçüleri toplamı olduğundan;
(n-2). =
n-2 = 2
n=4 bulunur. Dolayısıyla çokgenin kenar sayısı 4'tür.
Düzgün Çokgenler
Bütün kenar uzunlukları eşit ve iç veya dış açılarının ölçüleri eşit olan çokgenlere
düzgün çokgen denir. n ≥ 3 ve n ∈ N olmak üzere kenarlı bir düzgün çokgenin
dış açılarının ölçüleri de eşit olduğundan bir dış açının ölçüsü 'dir.
n kenarlı bir düzgün çokgenin
bir iç açısının ölçüsü olur.
Eşkenar üçgen ve kare dışındaki düzgün çokgenler adlandırılırken başına

‘’düzgün’’ kelimesi getirilir.
Düzgün üçgen Düzgün dörtgen

(Eşkenar üçgen) (Kare)
Düzgün beşgen Düzgün altıgen
318
Örnek
GEOMETRİ
Bir düzgün beşgenin iç ve dış açılarının ölçülerini bulunuz.
Çözüm
Bir düzgün beşgenin bir dış açısının ölçüsü

3600
= 720 olur. Bir iç açısının ölçüsü ise
5
1800 -720 1080 = olur.
Bu düzgün çokgen yandaki gibi gösterilebilir.
Dörtgenler ve Özellikleri
Herhangi üçü bir doğru üzerinde bulunmayan dört noktayı ardışık olarak
birleştiren doğru parçalarının oluşturduğu kapalı düzlemsel şekillere dörtgen
denir.
Bir dörtgenin temek elemanları köşeleri, açıları ve

kenarlarıdır. Yandaki şekilde ABCD dörtgeni verilmiştir.
Bu dörtgen A, B, C ve D noktaları dörtgenin köşeleri;
[AB], [BC], [CD] ve [DA] dörtgenin kenarları;
〉
〉
〉
BAD, ABC, BCD ve CDA ise dörtgenin açılarıdır.
Her bir iç açısının ölçüsü 'den küçük olan dörtgene dışbükey dörtgen,
herhangi bir iç açısının ölçüsü 'den büyük olan dörtgene içbükey dörtgen
denir.
Dışbükey dörtgen İçbükey dörtgen
Bu bölümde dörtgen dendiğinde aksi belirtilmedikçe dışbükey dörtgen

anlaşılacaktır.
319
Örnek
GEOMETRİ
Şekildeki ABCD dörtgeninde A, D, F ve C, B, E
〉
noktaları doğrusal olmak üzere m (BAF) = 1000,
〉
m (CDF) = 950, m (ABE)=1100 ve m (ECD) = x
olduğuna göre x değerinin kaç derece olduğunu
bulunuz.
Çözüm
A, D, F ve C, B, E noktaları doğrusal olduğundan B

ve D köşelerindeki iç açıların ölçüleri, 1800 den dış
açıların ölçüleri çıkarılarak şekildeki gibi bulunur.
Buradan dörtgenin iç açılarının ölçüleri toplamı 3600
olduğundan x + 700 + 1000 + 850 = 3600
x + 2550 = 3600 bulunur.
x = 1050
Köşegenleri dik kesişen bir ABCD dörtgeninde

karşılıklı kenar uzunluklarının kareleri toplamları
birbirine eşittir.
Şekilde ABCD dörtgeninde [AC] ⊥ [BD] olduğundan
IABI2 + IDCI2 = IADI2 + IBCI2 olur.
Örnek
Yandaki şekilde verilen ABCD dörtgeninde [AC] ⊥ [BD];

IABI = 7 cm, IBCI = 15 cm, IADI = 20 cm ve ICDI =x
cm olduğuna göre x değerinin ve ABCD dörtgeninin
çevresinin kaç cm olduğunu bulunuz.
Çözüm
ABCD dörtgeninde [AC] ⊥ [BD] olduğundan IABI2 + IDCI2 = IADI2 + IBCI2 olur.
Buradan 72 + x2 = 152 + 202 ⇒ 49 + x2 = 225 + 400 ⇒ 49 + x2 = 625 ⇒ x2 = 576
⇒ x = 24 olur. ABCD dörtgeninin çevresi 7 + 15 + 24 + 20 = 66 cm olur.
320
Özel Dörtgenler
GEOMETRİ
Özel dörtgenler olarak bilinen; yamuk, paralelkenar, eşkenar dörtgen, dikdörtgen,
kare ve deltoidlerin birbirlerine benzeyen birçok özelliği vardır. Bu sebeple bu
dörtgenler incelenirken aralarındaki hiyerarşik ilişki dikkate alınmalıdır.
Aşağıda verilen görselde dörtgenler arasındaki hiyerarşik ilişki genelden özele
doğru verilmiştir.
Paralelkenar aynı zamanda yamuktur.

ü
Dikdörtgen aynı zamanda paralelkenardır.
ü
Eşkenar dörtgen aynı zamanda paralelkenar ve deltoiddir.
ü
Kare aynı zamanda eşkenar dörtgen ve deltoid.
ü
Yamuk ve Özellikleri
En az iki kenarı paralel olan dörtgene yamuk denir.
Yandaki ABCD yamuğunda

• [AB] // [DC] olur.
• [AB] alt taban ve [DC] üst taban olarak
isimlendirilir.
• x + y = 1800 ve a + b = 1800 olur.
Örnek
321
GEOMETRİ
Örnek
〉
Yandaki ABCD yamuğunda [DC] // [AB] ve m (DAB)= 720,
〉
m (DCB) = 1280, m (ABC) = x ve m (ADC) =y - x
olduğuna göre y değerinin kaç derece olduğunu
bulunuz.
Çözüm
m (B) + m (C) = 1800 ⇒ x + 1280 = 1800 ⇒ x = 520 olur.

Buradan m (A) + m (D) = 1800
⇒ 720 + y - x = 1800 ⇒ 720 + y - 520 = 1800 ⇒ y = 1600 bulunur.
Şekildeki ABCD yamuğunda [AB] // [DC] olsun.

[AD] ile [BC] nın orta noktaları olan E ile F
noktalarını birleştiren doğru parçasına orta
taban denir.
EF orta taban olmak üzere [EF] // [AB] // [DC] ve
IABI + IDCI = a + c
IEFI = olur.
2 2
Örnek
Yandaki şekilde verilen ABCD yamuğunda [DC] //

[AB], IDCI = 10 cm ve IABI = 18 cm olduğuna göre
ABCD yamuğunun orta taban uzunluğu olan IEFI'nun
kaç cm olduğunu bulunuz.
Çözüm
Orta taban uzunluğu, alt taban uzunluğu ile üst taban uzunluğunun toplamının
yarısı olduğundan
IEFI = IABI + IDCI = 18 + 10 = 14 cm olur.
2 2
322
Yamuğun Alanı
GEOMETRİ
[DC] // [AB] olan ABCD yamuğunda
[KL] ⊥ AB ve IKLI = h olmak üzere aşağıdaki
eşitlik sağlanmaktadır.
a+c
A (ABCD) = ·h
2
IABI·IKLI IDCI·IKLI IABI·IDCI · IKLI a + c · h
A (ABCD) = A (ABC) + A (ADC) = + = =
2 2 2 2
olur.
Örnek
〉
Yandaki şekilde [DC] // [AB]; m (DCB) = 1500 ;
IDCI = 6 cm, ICBI = 12 cm ve IABI = 18 cm olduğuna
göre A(ABCD) değerinin kaç cm2 olduğunu bulunuz.
Çözüm
m (DCB) + m (CBA) = 1800

1500 + m (CBA) = 1800
m (CBA) = 300 olur.
[CE] ⊥ [AB] olacak şekilde [CE] çizilir.

Oluşan CEB 300 - 600 - 900 dik üçgeni olduğundan
ICEI = 6 cm olur. Bu durumda
IABI + IDCI
A (ABCD) = · ICEI = 18 + 6 · 6 = 72 cm2 bulunur.
2 2
İkizkenar Yamuk
Yandaki ABCD yamuğunda [AB] // [DC] ve IADI = IBCI

ise bu yamuğa ikizkenar yamuk denir.
〉
• m (A) = m (B) = a ve m (D) = m (C) = b olur.
323
GEOMETRİ
Örnek
Yandaki şekilde verilen ABCD ikizkenar yamuğunda

[DC] // [AB], IADI = IDCI = ICBI ve m (ACB) = 720
〉
olduğuna göre m (CDA)'nün kaç derece olduğunu
bulunuz.
Çözüm
〉 〉 〉
m(CDA) = x ve ADC ikizkenar üçgeninde
〉 〉
m (DAC) = m (DCA) = y denirse iç ters açılardan
m(DCA) = m(CAB) = y olur. İkizkenar yamukta
〉
taban açılarının ölçüleri eşit olduğundan m(DAB)
〉
= m(CBA) = 2y olur.
ABC üçgeninin iç açılarının
ölçüleri toplamı ile y + 2y + 720 = 1800 ⇒ 3y = 1080
⇒ y = 360 olur.
CDA üçgeninin iç açılarının ölçüleri
toplamı ile
2y + x = 1800
2 · 360 + x = 1800
720 + x = 1800 ve x = 1080 olur.
Dik Yamuk
Herhangi bir köşesindeki açısının ölçüsü 900 olan yamuğa dik yamuk denir.
Yandaki ABCD yamuğunda [AD] aynı zamanda

bu yamuğun yüksekliğidir.
324
GEOMETRİ
Paralelkenar ve Özellikleri
Karşılıklı kenarları birbirine paralel olan dörtgene paralelkenar denir.
Yandaki ABCD paralelkenarında

• [AB] // [DC] ve IABI = IDCI = a olur.
• [AD] // [BC] ve IADI = IBCI = b olur.
Örnek
Yandaki şekilde verilen ABCD paralelkenarında

IADI = y - x cm, IDCI = 13 - x cm, IADI = x - 1 cm
ve IBCI = 5 cm olduğuna göre x + y nın değerini
bulunuz.
Çözüm
Paralelkenarın karşılıklı kenar uzunlukları eşit olduğundan
x - 1 = 13 - x ⇒ 2x = 14 ⇒ x = 7 ve
y - x = 5 ⇒ y - 7 = 5 ⇒ y = 12 olur.
Bu durumda x + y = 7 + 12 = 19 cm olarak bulunur.
ABCD paralelkenar olmak üzere ardışık

köşelerdeki iç açılar birbiriyle
bütünler açı olup bu ardışık köşelerdeki iç
açıların ölçüleri toplamı
〉
1800 dir. ABCD paralelkenarında m (A) = m (C)

〉
ve m (B) = m (D) olur.
Örnek

[AE] ve [BE] bulundukları
〉
köşelerin açıortayları olduğuna göre m(AEB)'nün

kaç derece olduğunu bulunuz.
325
GEOMETRİ
Çözüm
A ve B köşelerine ait açılar şekildeki gibi yazılırsa
〉
m (A) + m (B) = 1800 ⇒ 2x + 2y = 1800 ⇒ x + y = 900
olur.
ABE'nin iç açıları ölçülerinin toplamı 1800 olduğundan
〉
〉
x + y + m (AEB) = 1800 ⇒ 900 +m (AEB) = 1800 ⇒
〉
m (AEB) = 900 olur.
Paralelkenarın Alanı
Bir kenar uzunluğu ile bu kenara ait

yüksekliğin çarpımı paralelkenarın alanını
verir. Şekildeki ABCD paralelkenarının alanı
A (ABCD) = a · ha = b · hb olur.
Örnek

[DE] ve [AE] sırasıyla D ve A köşelerine ait
açıortaylardır. [EK] ⊥ [DA]; IEKI = 6 cm, IABI = 15 cm
olduğuna göre ABCD paralelkenarının alanının kaç
cm2 olduğunu bulunuz.
Çözüm
Açıortay doğrusu üzerinden açıortayın kolları üzerine

indirilen dikmelerin uzunlukları eşit olduğundan
IEKI = IEPI = IERI = 6 cm ve P, E, R noktaları
doğrusaldır.
[PR] ⊥ [AB] olduğundan ha = IPRI = 12 cm olur. Bu
durumda A(ABCD) = a · ha = 15 · 12 = 180 cm2 olur.
ABCD paralelkenarında E ∈ [DC] ise

A (ABCD)
A (ADE) + A (BCE) = A (ABE) = 2 olur.
326
GEOMETRİ
Örnek
Yandaki şekilde verilen ABCD paralelkenarında L

∈ [AB] , [CK] ⊥ [DL], IDLI = 10 cm ve IKCI = 8 cm
olduğuna göre ABCD dörtgeninin alanının kaç cm2
olduğunu bulunuz.
Çözüm
L ve C noktaları birleştirilerek 5LC? oluşturulursa

A (ABCD) A (ABCD) 10 · 8
2 = A (DLC) ⇒ 2 ⇒ 2
⇒ A (ABCD)=80 cm2 bulunur.
Eşkenar Dörtgen ve Özellikleri

Kenar uzunlukları eşit olan paralelkenara eşkenar dörtgen denir. Eşkenar
dörtgen aynı zamanda bir paralelkenardır ve paralelkenarın özelliklerini taşır.
Yandaki şekilde ABCD eşkenar dörtgeninde IABI = IBCI = ICDI = IDAI = a olur.
Örnek
Yandaki şekilde K noktası ABCD eşkenar dörtgeninin

üzerinde ve L ∈ [KC]'dır. IALI = ILBI = IBCI ve
〉
m (ADC) = 960 olduğuna göre m (KLA)'nün kaç derece

olduğunu bulunuz.
Çözüm
ABCD eşkenar dörtgeninde IABI = IBCI = ICDI = IDAI olduğundan
〉
ABL eşkenar üçgendir. m (ADC) = m (ABC) = 960 olduğundan

〉 〉
m (LBC) = 360 olur. LBC ikizkenar üçgen olduğundan

〉〉
m (BLC)= m (BCL) = 720 olur. K, L, C noktaları doğrusal

〉
olduğundan m (KLA) + m (ALB) + m (BLC) = 1800 ⇒ m (KLA) +

〉〉
600 + 720 = 1800

⇒ m (KLA ) = 480 olarak bulunur.
327
GEOMETRİ
Yandaki şekilde ABCD eşkenar dörtgen olmak

üzere
• [AC] ve [BD] köşegenleri birbirini dik keser.
• [AC] ve [BD] köşegenleri birbirini ortalar.
• [AC] ve [BD] köşegenleri aynı zamanda
açıortaydır.
ABCD eşkenar dörtgeninde [AC] ve [BD]
köşegen olmak üzere A (ABCD) = IACI · IBDI

2
olur.
Örnek
Yandaki şekilde verilen ABCD eşkenar

dörtgeninde K noktası [AC] köşegeni
üzerindedir. IKCI = 3 cm, IAKI = 9 cm ve
[KB] ⊥ [AB] ise IKBI'nun kaç cm olduğunu
bulunuz.
Çözüm
[BD] köşegeni çizilirse [BD] ⊥ [AC] olur. Ayrıca
köşegenler birbirini ortaladığından IAOI = 6 cm,
IOKI = 3 cm olur. Köşegenlerin kesim noktasına O
denirse ABK dik üçgeninde Öklit teoremi ile
IKBI2 = IKOI · IKAI
= 3 · (3 + 6) ⇒ IKBI2 = 27
⇒ IKBI = 27
⇒ IKBI = 3 3 cm bulunur.
Dikdörtgen ve Özellikleri
Açılarından biri 900 olan paralelkenara dikdörtgen
denir. Dikdörtgen aynı zamanda bir paralelkenardır ve
paralelkenarın özelliklerini taşır. Buna göre
• IABI = IDCI ve IADI = IBCI
• Ç (ABCD) = 2.(a + b) olur.
Örnek
328
GEOMETRİ
Yandaki şekilde verilen ABCD dikdörtgeninde [AK],
A köşesine ait açıortaydır. IAKI = 6 2 cm ve IKCI = 3
cm ise ABCD dikdörtgeninin çevre uzunluğunun kaç
cm olduğunu bulunuz.
Çözüm
[AK] açıortay olduğundan m (DAK) = m (BAK) = 450
〉
olur. Bu durumda ADK ikizkenar dik üçgendir.
Açılarının ölçüleri 450 - 450 - 900 olan bir üçgende
hipotenüs uzunluğu dik kenarların uzunluğunun 2 katı
olacağından IADI = IDKI = 6 cm olur. Buradan
Ç (ABCD) = 2 · (IABI + IBCI) = 2 · (9 + 6) = 30 cm
bulunur.
ABCD dikdörtgeninin alanı

A (ABCD) = IABI · IBCI olur.
Örnek
Yandaki şekilde verilen ABCD dikdörtgeninde

K noktası [AB] üzerindedir. [DK] ⊥ [KC] ,
IAKI = 2 cm ve IKBI = 8 cm olduğuna göre ABCD
dörtgeninin alanının kaç cm2 olduğunu bulunuz.
Çözüm
329
GEOMETRİ
Çözüm
[KL] ⊥ [DC] olacak şekilde [KL] çizilir. AKLD

dikdörtgen olduğundan IAKI = IDLI = 2 cm olur.
KBCL dikdörtgen olduğundan IKBI = ILCI = 8 cm
olur. DKC dik üçgeninde Öklit teoremi ile
IKLI2 = IDLI · ILCI ⇒ IKLI2 = 2 · 8 ⇒ IKLI2 = 16 ⇒
IKLI = 4 cm bulunur.
Yukarıda verilen şekilde [AD] // [KL] // [BC] olduğunda IADI = IKLI = IBCI = 4 cm
olur. Buradan A (ABCD) = IABI · IBCI = 10 · 4 = 40 cm2 bulunur.
Kare ve Özelikleri
Dört kenar uzunluğu eşit olan dikdörtgene kare denir.
Kare aynı zamanda paralelkenar, dikdörtgen ve
eşkenar dörtgendir. Yandaki ABCD karesinde,
• IABI = IBCI = ICDI = IDAI = a cm,
• m(A) = m(B) = m(C) = m(D) = 900 olmaktadır.
〉
Örnek
Yandaki şekilde verilen ABCD karesinde A, C, K

〉
noktaları doğrusal, m (CBK) = 150 , IBKI = 8 cm ve

ICKI = x olduğuna göre x değerinin kaç cm olduğunu
bulunuz.
Çözüm
[BD] çizilsin. Karede köşegenler dik kesiştiğinden ve

[BD] açıortay olduğundan LBK , 300 - 600 - 900 dik
üçgeni olur. Bu durumda
IBKI 8
ILBI = 2 = 2 = 4 cm ve ILKI = 4 3 cm olur.
Ayrıca CLB ikizkenar dik üçgen olduğundan

ILCI = ILBI = 4 cm olur.
Buradan ILKI = ILCI + ICKI
4 3=4+x
x = 4 3 - 4 cm bulunur.
330
GEOMETRİ
Yandaki şekilde verilen bir kenara a birim olan ABCD
karesinin alanı A (ABCD) = a2 birimkaredir.
Örnek
Yandaki şekilde verilen ABCD ve EFGH birer karedir.

IABI = 13 cm ve IEFI = 7 cm olduğuna göre boyalı bölgenin
alanının kaç cm2 olduğunu bulunuz.
Çözüm
ABCD karesinin alanı A (ABCD) = 132 = 169 cm2 olur. EFGH karesinin alanı ise
A(EFGH) = 72 = 49 cm2 olur. Boyalı bölgenin alanını bulmak için ABCD karesinin
alanından EFGH karesinin alanı çıkarılır ve 169 - 49 = 120 cm2 bulunur.
Deltoid ve Özellikleri
Bir ABCD dörtgeninde IDCI = IBCI ve IDAI = IBAI ise bu

dörtgene deltoid denir. Şekildeki ABCD dörtgeni deltoid
olmak üzere
• [AC] ⊥ [DB]
• IDKI = IKBI olur.
• [AC] köşegeni aynı zamanda açıortaydır.
〉
• m(CDA) = m(CBA) olur.
Örnek
Yandaki şekilde ABCD dörtgeni deltoid olmak üzere

〉
IDAI = IBAI = 12 cm , m (DAB) = 600 ve m (DCB) = 1200

olduğuna göre ABCD deltoidinin çevresinin
uzunluğunun kaç cm olduğunu bulunuz.
Çözüm
331
GEOMETRİ
[BD] çizilirse ABD eşkenar üçgen ve IBDI = 12 cm olur.

ABCD dörtgeni deltoid olduğundan IDCI = ICBI ve
〉
m(CDB)= m (CBD) = 300 olur. 300 - 300 - 1200 üçgeninde
300'lik açının karşısındaki kenar uzunluklarına x cm denirse
1200'lik açının karşısındaki kenar uzunluğu x 3 cm olur.
Buradan
12
x · 3 = 12 ⇒ x = ⇒ x 4 3 cm elde edilir.
3
Sonuç olarak Ç (ABCD) = ICDI + ICBI + IBAI + IADI
= x=4 3 + 4 3 + 12 + 12
= 24 + 8 3 cm bulunur.
[AC] ve [BD] ABCD deltoidinin köşegenleri olmak üzere

deltoidin alanı,
A (ABCD) = IACI · IBDI olur.

2
Örnek
Yandaki ABCD deltoidinde

[DA] ⊥ [AB], [DB] ∩ [CA] = {K}, ICKI = 3,IKAI IDCI = ICBI, IABI =4
cm olduğuna göre ABCD deltoidinin alanının kaç cm2 olduğunu
bulunuz.
Çözüm
ABCD deltoidinde IDKI = IKBI olur. DAB ikizkenar dik üçgen

olduğundan IDBI = 4 2 cm olur. Buradan IDKI = IKBI = 2 2 cm
bulunur.
DAB dik üçgeninde [AK] hipotenüse ait kenarortay
olduğundan IAKI = 2 2 cm olur. Verilen ICKI = 3 · IKAI
eşitliği ile ICKI = 3 · 2 2 = 6 2 cm olur.
IACI · IBDI 8 2 · 4 2
Bu durumda A (ABCD) = = 32 cm2 bulunur.
2 2
332
Uygulama
GEOMETRİ
Yukarıdaki şekilde verilen ABCD paralelkenarında

E noktası paralelkenar üzerindedir.
IADI =10 cm, m(DAE)=m(BAD), m(CBE)=m(ABE)
olduğuna göre ABCD paralelkenarının çevresinin
kaç cm olduğunu bulunuz.
333
GEOMETRİ
D C
Yukarıdaki şekilde verilen ABCD eşkenar dörtgenin
de [DB] köşegen,
E [AE], DAB açısının açıortayıdır.
123o m(AEB)= 123o olduğuna göre m(BDC)'nün kaç
derece olduğunu bulunuz.
A B
334
GEOMETRİ
Yukarıdaki şekilde verilen ABCD dikdörtge-
Yukarıdaki şekilde verilen ABCD dörtge- ninde [AB] ∩ [EC] = {F}'dir.
ninde [AB] [BC]; IABI=3 cm IBCI= 3√3 m(DCE)= m(ECB), IDCI=10 cm ve
cm ve m(DAB)= 150O olduğuna göre IEFI= 4√2 cm olduğuna göre
1. IDCI kaç cm dir? 4. ABCD dikdörtgeninde alanı kaç cm2dir?
Yukarıdaki şekilde verilen ABCD

dik yamuğunda E noktası [DC]
Yukarıdaki şekilde verilen ABCD
üzerindedir. [BA] [AD]; IADI=
eşkenar dörtgeninde E noktası [BC]
6cm, IABI= 9 cm ve IBCI=18 cm olur.
üzerindedir.
[BE] yamuğu eş alanlı iki bölgeye
[DE] ∩ [AC]= {F}, IBEI=IECI, IEFI=2
ayırdığına göre cm ve m(DFC)= 120O olduğuna göre
2. IDEI kaç cm'dir? 5. ABCD eşkenar dörtgeninin alanı kaç
cm2 'dir?
3. IKBI kaç cm?
335
NOTLAR
GEOMETRİ
336
ÇEMBERİN TEMEL ELEMANLARI
GEOMETRİ
Düzlemdeki sabit bir noktadan eşit uzaklıkta bulunan noktaların kümesine
çember denir. Sabit olan noktaya çemberin merkezi (O), çemberin üzerindeki
herhangi bir noktayı merkeze birleştiren doğru parçasına çemberin yarıçapı
denir. Merkez ve yarıçap çemberin temel elemanlarıdır.
O merkezli çemberin üzerinde alınacak tüm

A noktaları için [OA] çemberin yarıçapı olur.
Bir çemberin çizilebilmesi için merkezinin ve
yarıçapının bilinmesi yeterlidir. O merkezli ve
yarıçap uzunluğu r olan çember Ç(O, r) şeklinde
gösterilir.
Çemberin farklı iki noktasını birleştiren doğru

parçasına çemberin bir kirişi, merkezden geçen
kirişe çemberin bir çapı denir. Yandaki şekilde
[CD] ve [EF] çemberin birer kirişidir.
[AB] çemberin merkezinden geçtiği için çemberin
bir çapıdır, aynı zamanda bu çemberin en uzun
kirişidir ve çemberi iki eş parçaya ayırır.
Çemberde farklı iki nokta arasında kalan parçaya

çemberin bir yayı denir. Bir yay, iki uç noktası ile
bunların arasındaki üçüncü bir nokta ile belirlenir.
Şekildeki iki yay AXB ve AYB biçiminde gösterilir.
Bununla beraber, küçük olan yay AXB
için AB gösterimi kullanılabilir.
Çemberi farklı iki noktada kesen doğruya çem-

berin keseni denir. Yandaki şekilde d1ve d2 doğ-
ruları çemberin iki farklı noktada kestiğinden bu
doğrular çemberin kesenleridir.
337
GEOMETRİ
Çember ile yalnız bir ortak noktası bulunan doğruya

çemberin bir teğeti denir.
Şekildeki çember ile d doğrusunun ortak noktası (A),

teğetin değme noktasıdır.
Çemberin merkezi ile teğetin değme noktasını birleş-

tiren doğru, teğete diktir.
Bir Çember ile Bir Doğrunun Birbirlerine Göre Durumları

Bir düzlemde çember ve doğrunun birbirlerine göre üç farklı durumu vardır.
O merkezli çemberin yarıçap uzunluğu r ve merkezinin d doğrusuna olan uzaklığı
|OH| = h olması
durumunda:
1. h < r ise doğru çemberi iki noktada keser. r

O
h
d
A H B
2. h = r ise doğru çembere teğettir. r

O
d
H
O
3. h > r ise doğru çemberi kesmez. r
d
H
338
Çemberde Kirişin Özellikleri
GEOMETRİ
Çemberde kirişin özellikleri dört adımda
incelenecektir.
1. Bir çemberin merkezinden kirişe indirilen
dikme, kirişi ortalar.
Yandaki şekilde |AO| = |OB| olduğundan AOB
ikizkenar üçgendir.
O İkizkenar üçgenin tepe noktasından indirilen
dikme aynı zamanda
r h r kenarortay olduğundan |AH| = |HB| olur.
Bir çemberde kirişin orta dikmesi çemberin
A H B merkezinden
geçer. Bir kirişin orta noktasını çemberin
merkezine
birleştiren doğru, kirişe dik olur.
E
2. Bir çemberin içindeki herhangi bir
noktadan geçen en
kısa kiriş, o noktadan ve merkezden geçen
O doğruya dik olan kiriştir.
Yandaki O merkezli çemberde A noktasından
B geçen en kısa kiriş [BC] olur.
A A noktasından geçen en uzun kiriş [DE] çaptır.
C
3. Bir çemberde eş kirişlerin merkeze

B uzaklıkları eşittir.
F Yandaki O merkezli çemberde |AB| = |CD| olsun.
A Çemberin merkezinden kirişlere indirilen dikme
r O ayakları E ile F olmak üzere |AF| = |FB|= |CE|
C
= |ED| olur. AFO ile DEO üçgenlerinin birer dik
r
kenarları ve hipotenüsleri eşit olduğundan bu
E üçgenler birbirine eştir. O hâlde |OF| = |OE| olur.
D Bir çemberde merkeze eşit uzaklıkta bulunan
kirişlerin uzunlukları birbirine eşittir.
339
4. Bir çemberde iki kiriş merkezden eşit uzaklıkta değilse uzun olan kiriş
GEOMETRİ
merkeze daha yakındır.
Yandaki şekilde |OF| = a ve |OE| = b olsun.

F |AB| > |CD| ⇒ |AF| > |ED| (1)
A B
|AF|2 + a2 = r2 ve |ED|2 + b2 = r2
a
r
O |AF|2 = r2 - a2 ve |ED|2 = r2 - b2 (2)
(1) ve (2) den
b
r r2 - a2 > r2 - b2
-a2 > - b2
C E D a2 < b2 olur. Buradan a < b olur.
Çemberde Açılar
Merkez Açı
Köşesi çemberin merkezinde olan açıya çemberin bir merkez açısı denir.
Merkez açının özellikleri üç adımda incelenecektir.
1. Bir çemberde bir merkez açının ölçüsü bu merkez açının gördüğü yayın
ölçüsüne eşittir.
Yandaki şekilde ölçüsü α olan m (AOB) açısı

A
bir merkez açıdır. AB yayı, m (AOB) açısının
gördüğü yaydır.
O a
Merkezleri O olan üç çemberin merkez açılarının

ölçüsü α olsun. α, görmüş olduğu yay ölçülerine
A
E
C eşittir. Buna göre dıştaki çember için α = m (AB)
ortadaki çember için α = m (CD)
O a
F
içteki çember için α = m (EF) olur.
D
B
340
2. Çemberde eş kirişlerin belirlediği yaylar
GEOMETRİ
B eştir. Yandaki çemberde |AB| = |CD| olsun.
A r
Çizilen yarıçaplarla oluşturulan AOB ve COD
r eş üçgenlerdir. (KKK). Dolayısıyla iki üçgenin
O tepe açıları eşittir. Bir çemberde merkez açının
r
C r
ölçüsü, bu merkez açının gördüğü yayın
ölçüsüne eşit olduğundan m (AB) = m (CD) olur.
〉
D O hâlde çemberde eş kirişlerin belirlediği yaylar
eştir.
3. Bir çemberin merkezinden kirişe indirilen

dikme bu kirişin gördüğü yayı ortalar.
Yandaki O merkezli çemberde AOB ikizkenar
O üçgen olduğundan merkezden AB kirişine
indirilen dikme aynı zamanda üçgenin
r b r
açıortayıdır. AOC ve COB merkez açılarının
〉
A D B ölçüleri eşit olduğundan m (AC) = m (CB)
C olur. O hâlde bir çemberin merkezinden kirişe
indirilen dikme bu kirişin gördüğü yayı ortalar.
Çevre Açı
B Köşesi çemberin üzerinde olan ve kenarları
çemberi kesen açıya çemberin bir çevre açısı
A a
O denir. Çevre açının özellikleri dört adımda
incelenecektir. Yandaki şekilde ölçüsü α olan
m (BAC) açısı çevre açıdır. BC , m (BAC)
C açısının gördüğü yaydır.
Yandaki şekilde ölçüsü α olan m (BAC) açısı
çevre açıdır. BC , m (BAC) açısının gördüğü
yaydır.
341
1. Bir çemberde çevre açının ölçüsü, bu açının gördüğü yayın

GEOMETRİ
ölçüsünün yarısına eşittir.
Yandaki şekilde O merkezli çemberde [AD]

çap olmak üzere m (BD) = a ve m (DC) = b
〉
olsun. Buradan m (BOD) = a ve (DOC) = b
B olur. OAB ve OAC ikizkenar üçgen olduğundan
a
m (OAB) = m (OBA = ve m (OAC) = m(OCA)= b
a a
〉
2
2
olur. Buradan A çevre açısının ölçüsünü m (Â) 2
a
2 O a D
A b b
2
b = a + b = m + (BC) olur.
2
b 2 2
C
2. Bir çemberde çevre açının ölçüsü aynı
yayı gören merkez açının ölçüsünün yarısına
eşittir.
〉
Yukarıdaki şekilde m (BAC) = m (BOC) = a + b
〉
2 2
olur.
A 3. Bir çemberde çapı gören çevre açının

ölçüsü 90° olur.
Yandaki şekilde O merkezli çemberde çapı gören
çevre açı A açısıdır. A açısı BDC çember yayını
B C
O
görmektedir. O, çemberin merkezi olduğu için m
〉
(BDC) = 180° olur.

Buradan m (Â) = 180 = 900 olur.
0
D 2
4. Bir çemberde paralel iki kirişin arasında

kalan yayların ölçüleri birbirine eşittir.
A B
[AB] // [CD] olmak üzere CBA ve DCB açıları iç
〉
ters açılar olup m (ABC) = m (BCD) olur.

Aynı çevre açının gördüğü yayların ölçüleri eşit
C D
〉
olduğundan m (AC) = m (BD) olur.
342
GEOMETRİ
İç Açı
Çemberin içinde herhangi bir noktada kesişen iki kirişin oluşturduğu açıların her
birine bu çemberin bir iç açısı denir.
Yandaki şekilde ölçüsü α olan DKC açısı çemberin iç açılarından
biridir. DKC açısının gördüğü yaylar CD ve AB yaylarıdır. A C
m (DBC) = a ve m (ADB) = b olsun. Buna göre 2b

2a
K a
m (DC) = 2a ve m (AB) = 2b olur. Buradan
m (AB) + m (CD) a
b
D
a=a+b= 2 olur. B
O hâlde bir çemberde iç açının ölçüsü, bu açınn gördüğü yayların ölçüleri

toplamının yarısına eşittir.
Dış Açı
Bir çembere dışındaki noktadan çizilen iki kesenin, iki teğetin veya bir teğetle bir
kesenin çemberin dışında oluşturduğu açıya çemberin dış açısı denir.
C
A
aH a
2 Yandaki şekilde DEC açısı bu çemberin bir dış
b
E a a O açısıdır. E açısının görmüş olduğu yaylar AB ve
B CD yaylarıdır. A ve D noktaları birleştirilirse AB
D
yayını gören çevre açı elde edilir.
a
2
m (CED) = a, m (AB) = a ve m (CD) = b olsun. m (AB) = a olduğundan (BDA)

a a b b-a
= olur. AED üçgeninde m (CAD) = a + = a+ olur. CAD çevre
2 2 2 2
açı olduğundan gördüğü yayın yarısına eşittir.
Bir dış açının ölçüsü, gördüğü yaylardan büyük olan açı ile küçük olan açının
ölçüsünün farkının yarısına eşittir.
343
Üçgenin İç Teğet Çemberi

GEOMETRİ
Yandaki şekilde yer alan çember ABC üçgenine

D, E, F noktalarında teğettir.
D F
Bir üçgenin üç kenarına da teğet olan çembere
O
üçgenin iç teğet çemberi denir.
B E C
A
Yandaki şekilde çizilen açıortaylar O noktasında
kesişir. Açıortay üzerinden kenarlara indirilen
dikme uzunlukları birbirine eşit olduğundan
|OD| = |OE| = |OF| = r olur.
F
D r
r
O İç teğet çemberinin merkezi üçgenin iç
r açıortaylarının kesim noktasıdır.
B C |AD| = |AF|, |BD| = |BE|, |CE| = |CF| olur.
E
Üçgenin Dış Teğet Çemberleri
Üçgenin bir kenarına ve diğer iki kenarının

uzantısına teğet olan çembere bu üçgenin bir
C
dış teğet çemberi denir. Bir üçgenin herhangi
O bir açısının iç açıortayı ile diğer iki açısının dış
açıortayı aynı noktada kesişir. Yandaki şekilde bu
nokta (O), ABC üçgeninin dış teğet çemberinin
merkezidir.
A
B
Dairenin Çevresi ve Alanı

Dairenin Çevre ve Alan Bağıntıları
Bir çemberin kendisi ile iç bölgesinin birleşimine

daire denir. Yandaki şekilde verilen O merkezli
ve r yarıçaplı bir dairenin çevre uzunluğunun
r r A dairenin çap uzunluğuna (2r) oranı π sabit
O
sayısını verir.
344
GEOMETRİ
Daire Diliminin Alanı
Bir dairede herhangi bir yayın ve yayın uç

noktalarını dairenin merkeziyle birleştiren iki
yarıçapın sınırladığı bölgeye daire dilimi denir.
Yandaki şekilde boyalı alan bir daire dilimidir.
AOB merkez açısı α ise
a π r2
daire diliminin alanı =
360
Uygulama
[AB] çaplı yarım çemberde IBCI= 2√10 birim ve

IADI = 3 birim olduğuna göre IDCI = x değerinin
kaç birim olduğunu bulunuz.
Yandaki O merkezliyarım çemberde m(CBD)=20o

olduğuna göre m(BAC)'nün kaç derece olduğunu
bulunuz.
Yandaki O merkezli çemberde m(ABO)= 40O ve

m(ACO)= 30O olduğunu göre m(A)'nün kaç derece
olduğunu bulunuz.
345
Uygulama
GEOMETRİ
Yarıçapı uzunluğu 4 birim olan O merkezli yandaki

çembere PA ışını A noktasına teğettir.
AB = 8√2 birim olduğuna göre IPBI'nun kaç birim
olduğunu bulunuz.
346
GEOMETRİ

1. Şekildeki çemberde m(A)=40O ve 4. Yandaki O merkezli dairede IOAI=√5

m(CDF)= 70O olduğuna göre birim ve m(AOB)= 120 olduğuna göre
m(DEC)= x kaç dercedir? boyalı bölgenin alanı kaç birimkaredir?
π 2π 4π 5π 7π
A) 50 B)55 C)60 D)65 E)70 A) 3 B) 3 C) 3 D) 3 E) 3
2. Yandaki ABC ikizkenar üçgeninde Yandaki şekilde ABCD dikdörtgen ve

IABI = IACI = √13 birim, IBCI=4 birim A,B merkezli çeyrek çemberler F nok-
olduğuna göre üçgenin çevrel tasına teğettir.
çemberinin yarıçapı uzunluğu kaç 5. IBCI= 6 cm, IAFI= 4 cm olduğuna
birimdir? göre boyalı bölgenin alanı kaç cm2
15 13 11 13 11 olur?
A) B) C) 6 D) 4 E) 4 A) 50-13 π B) 60-13 π C)60-15 π
6 6
D) 60 - 26 π E) 70 - 15 π
2
6. Çevre uzunluğu alanının si olan
5
dairenin kaç birimkaredir?
A)10π B)16π C)25π D)27π E)36π
3. Şekildeki çemberde
m(BOC)= 120O m(ABO)= 3x+10o ve
m(ACO)= 2x+30o
olduğuna göre m(ABO) kaç derecedir?
Cevap Anahtarı:
A)10 B)12 C)20 D)22 E)30 1) B 2) B 3) D 4) D 5) B 6) C
347
NOTLAR
GEOMETRİ
348
PRİZMALAR
GEOMETRİ
DİK PRİZMA
ABCD çokgeni, şekildeki E düzlemi üzerinde ve d doğrusu E düzlemine dik

bir doğru olarak verilsin. Bu ABCD çokgeni üzerindeki noktalardan geçen ve d
doğrusuna paralel olan doğruların oluşturduğu ve iki paralel düzlem ile sınırlanan
kapalı bölgeye dik prizma denir.
Yandaki dik prizmanın altını ve üstünü oluşturan ABCD ve ABCD çokgensel

bölgelerine dik prizmanın sırasıyla alt tabanı ve üst tabanı denir. Prizmanın
taban kenarlarına taban ayrıtları, tabanların karşılıklı köşe noktalarını birleştiren
doğru parçalarına yanal ayrıtlar, iki yanal ayrıt arasında kalan bölgelere yanal
yüzler, iki taban arasındaki uzaklığa yükseklik denir. Dik prizmalar tabanını
oluşturan çokgene göre isimlendirilir.
Tabanı dörtgen ise Tabanı üçgen ise Tabanı altıgen ise

dörtgen dik prizmadır. üçgen dik prizmadır. altıgen dik prizmadır.
349
Dik prizmanın yanal ayrıtları aynı zamanda dik prizmanın yüksekliğidir. Dik
GEOMETRİ
prizmanın yanal yüzleri dikdörtgensel bölgedir. Tabanları düzgün çokgen olan

prizmaya düzgün prizma denir.
Eşkenar üçgen dik prizma Kare dik prizma Tüm ayrıtları eşit olan
(Düzgün prizma) (Düzgün prizma) kare prizma
(Küp Düzgün prizma)
Yandaki şekilde bir dikdörtgenler prizması

ve açınımı verilmiştir. Bu dikdörtgenler
prizmasının yanal yüzeyleri olan
dikdörtgenlerin alanları toplamı prizmanın
yanal alanına eşittir. Yandaki dikdörtgenler
prizmasının yanal alanı
b · c + a · c + b · c + a · c = (b + a + b + a) ·c
= (2a + 2b) · c olur.
}
Taban çevresi Yükseklik
Buradan bir dik prizmanın yanal alanı, taban çevresi ile yüksekliğinin
çarpımıdır.
Yukarıda verilen dikdörtgenler prizmasının her bir tabanının alanı a· b'dir.

Tabanlarının alanları toplamı 2ab olur. Dikdörtgenler prizmasının yüzey alanı,
yanal alanı ile iki taban alanının toplamına eşittir. Ayrıtları a, b ve c birim olan
yukarıdaki dikdörtgenler prizmasının yüzey alanı,
(2a + 2b) · c + 2ab = 2 (ac + bc + ab) olur.

}
Yan alan Taban alanların Toplamı
Buradan bir dik prizmanın yüzey alanı, yanal alanı ile taban alanları toplamıdır.
350
GEOMETRİ
Yukarıdaki tablo incelendiğinde birim küplerle oluşturulan prizmaların taban alanı
ile yüksekliğinin çarpımının prizmanın hacmine eşit olduğu görülür. Buradan
ayrıtları a, b ve c birim olan bir dikdörtgenler prizmasının hacmi a • b • c olur.
Örnek
Yandaki şekilde verilen üçgen dik prizmada [BA]

⊥ [AC]; IABI = 6 cm, IBEI = 8 cm ve IEFI = 10 cm
olduğuna göre prizmanın hacminin kaç cm3 ve
yanal alanının kaç cm2 olduğunu bulunuz.
Çözüm
Şekildeki dik prizmada [AB] ⊥ [AC] ve IEFI = IBCI = 10 cm olduğundan

6 birim - 8 birim - 10 birim dik üçgeni kullanılarak IACI = 8 cm bulunur. Dik
prizmanın hacmi taban alanı ile yüksekliğin çarpımına eşit olduğundan prizmanın
hacmi
6 · 8 · 8 = 24 · 8 = 192 cm3 olur.
2
Prizmanın yanal alana taban çevresi ile yüksekliğin çarpımı olduğundan
prizmanın yanal alanı (6 + 8 + 10) · 8 = 24 · 8 = 192 cm2
olarak bulunur.
351
GEOMETRİ
Dik Piramit
Bir çokgen ile bu çokgenin düzlemi dışında bir T

noktası alınsın. Çokgene ait noktalarla T noktasından
geçen doğruların kümesine piramidal yüzey denir.
Şekilde ABCDE... çokgeni ile T noktasının belirttiği
piramidal yüzeyin T noktasına tepe noktası denir.
Bir piramidal yüzeyin yanal yüzeyini ve bütün
ayrıtlarını kesen bir düzlemle sınırlanan katı cisme
piramit denir. Şekildeki piramit (T, ABCDE ...) ile
gösterilir.
Tepe noktası ile çokgene ait herhangi bir kenarın tüm

noktalarını birleştiren
doğru parçaları üçgensel bölge oluşturur ve bu
üçgensel bölgelerin tümüne
yanal yüzey denir. Şekilde TAB, TBC, TCD, TDE, ...
üçgenleri piramidin yanal
yüzleridir. Piramitler tabanındaki çokgenin kenar
sayısına göre isimlendirilir: üçgen
piramit, dörtgen piramit, beşgen piramit, altıgen
piramit ... [TA], [TB], [TC], [TD], [TE] , ...piramidin
yanal ayrıtları; [AB], [BC], [CD], [DE], ... taban ayrıtları
olarak adlandırılır. Tepe noktası ile piramidin tabanı
olan çokgenin ağırlık merkezini birleştiren doğru
parçası çokgenin düzlemine dik ise bu piramitlere dik
piramit ve bu doğru parçasının uzunluğuna ise dik
piramidin yüksekliği denir.
Örnek
Yandaki şekilde verilen üçgen dik piramitte

[BA] ⊥ [AC]; IABI = 18 cm, IACI = 24 cm ve piramidin
yüksekliği 24 cm olduğuna göre [TA] ayrıtının
uzunluğunun kaç cm olduğunu bulunuz.
352
Çözüm
GEOMETRİ
Piramidin tabanı olan ABC dik üçgeninde
kenarortaylar çizilsin ve kenarortayların
kesim noktasına G noktası densin. [TG] , ABC nin
bulunduğu düzleme diktir. Bu durumda [TG] ⊥ [AG],
[TG] ⊥ [BG] ve [TG] ⊥ [CG] olur. ABC dik üçgeninde
Pisagor teoremi kullanılarak
IBCI2 = IABI2 + IACI2
IBCI = 182 + 242 = 302
IBCI = 30 cm olur.
ABC dik üçgeninde dik açının bulunduğu köşeden hipotenüse indirilen

kenarortay uzunluğu hipotenüs uzunluğunun yarısına eşit olur. G noktası ağırlık
merkezi olduğundan IGKI = 5 cm ve IAGI = 10 cm olur.
TGA dik üçgeninde Pisagor teoremi kullanılarak

ITAI2 = IAGI2 + ITGI2 ⇒ ITAI2 = 102 + 242
⇒ ITAI2 = 100 + 576
⇒ ITAI2 = 676
⇒ ITAI = 26 cm bulunur.
Bir düzgün piramidin yan yüzleri olan eş üçgen-

lerin alanları toplamına piramidin yanal alanı
denir. Bir piramidin taban alanı ile yanal alanı
toplamına piramidin yüzey alanı denir.
Toplam alan A , taban alanı AT , yanal alan AY,
taban çevresi ÇT , yan yüz yüksekliği hY olmak
ÇT · hY
üzere AY = ve A = AT + AY olur.
2
Dik Dairesel Silindir, Dik Dairesel Koni, Kürenin Alan ve Hacim Bağıntıları
Silindir
Uzaydaki bir düzlemde bir k kapalı eğrisi ile bu düzleme paralel olmayan bir d
doğrusu verilmiş olsun. k eğrisini kesen ve d doğrusuna paralel olan doğruların
kümesine silindirik yüzey denir. k eğrisine silindirik yüzeyin dayanak eğrisi,
d doğrusuna paralel olan doğruların her birine silindirik yüzeyin ana doğrusu
denir.
Silindirik yüzey ile bu yüzeyi kesen paralel iki düzlemin sınırladığı cisme silindir
denir. Düzlem ile oluşan kesitlerin her birine silindirin tabanı denir.
Ana doğrunun tabanı kestiği noktada, tabandan geçen bütün doğrulara dik olan
silindire dik silindir, tabanları daire olan dik silindire dik dairesel silindir denir.
353
GEOMETRİ
Silindirin tabanlarının merkezinden geçen doğruya silindirin ekseni denir.

Silindirin tabanları arasındaki uzaklığa silindirin yüksekliği denir. Silindirin
yüksekliği aynı zamanda ana doğru parçasının uzunluğudur.
Dikdörtgensel bölgenin y ekseni etrafında 360° döndürülmesi ile dönel silindir

elde edilir.
Dik dairesel silindire dönel silindir de denir.
Silindirin Yüzey Alanı

Aşağıda taban yarıçap uzunluğu r, yüksekliği h olan silindirin açınımı
görülmektedir.
354
GEOMETRİ
Açınımda görüldüğü gibi silindirin yan yüzeyi bir dikdörtgen; tabanları, birbirine eş
dairelerdir. Silindirin yüzey alanı, oluşan dikdörtgenin alanı ve iki taban dairesinin
alanları toplamıdır. Dikdörtgenin bir kenar uzunluğu silindirin yüksekliğine, bu
kenara dik olan kenar uzunluğu dairenin çevre uzunluğuna eşittir. Aşağıda
bazı ifadelerin sembolleri verilmiştir.
Yanal yüzey alanı = YA

Taban alanı = TA
Tüm silindirin yüzey alanı = SA
Taban dairesinin yarıçap uzunluğu = r
Buradan
Yanal yüzey alanı = Taban çevre uzunluğu . Yükseklik ⇒ YA = 2πr.h,
TA = π.r2 birimkare ⇒ Taban alanları toplamı 2.TA = 2π.r2 olur.
Tüm silindirin yüzey alanı = Yanal yüzey alanı + 2 . Taban alanı olduğundan
SA = YA + 2.TA
SA = 2πr·h + 2π.r2 olur.
Silindirin Hacmi
Kenar sayısını (n) artırdığınızda prizmanın tabanları çokgenden daireye; prizma,
silindire dönüşecektir.
Bu durumda prizmanın hacmi ile silindirin hacmi eşitlenecektir.
Prizmanın hacmi, prizmanın taban alanı ile yüksekliğinin çarpımı olduğundan

silindirin hacmi de silindirin taban alanı ile yüksekliğinin çarpımı olur.
Taban dairesinin yarıçap uzunluğu r, yüksekliği h olan bir silindirin taban alanı π
olduğundan hacmi πr2.h olur. O hâlde silindirin hacmi V = π .h olur.
Koni
Bir düzlem üzerinde kapalı bir k eğrisi ve düzlemin dışında bir T noktası verilmiş
olsun. T noktasından geçen ve k eğrisini kesen doğruların kümesine konisel
yüzey denir. k eğrisine konisel yüzeyin dayanak eğrisi, T noktasına konisel
yüzeyin tepe noktası denir. T noktasından geçen doğruların her birine konisel
yüzeyin ana doğrusu denir.
Konisel yüzey bir düzlemle kesildiğinde tepe noktası ile kesit arasında kalan
cisme koni denir. Düzlemsel kesite koninin tabanı, tepenin tabana olan
uzaklığına koninin yüksekliği denir.
Tepeden tabana indirilen dikme, tabanın ağırlık merkezinden geçiyorsa bu tür
konilere dik koni, tabanı daire olan dik koniye dik dairesel koni denir.
355
GEOMETRİ
Yandaki koni, [AB] tabanın bir çapı olmak üzere

(T, AB) biçiminde gösterilir.
Koninin tepe noktasından ve tabanın ağırlık
merkezinden geçen doğruya koninin ekseni
denir. Koninin ana doğru parçalarının uzunlukları
eşittir. (|TA| = |TB| = |TC|)
Dik dairesel koniye dönel koni de denir. Dönel

koni, bir dik üçgenin bir dik kenarı etrafında 360°
döndürülmesiyle oluşan konidir.
Yandaki şekilde görüldüğü gibi bir koni, tepe

noktasından ve tabandan geçen bir düzlemle
kesildiğinde oluşan kesit ikizkenar üçgendir.
Koninin Yüzey Alanı

Koni yüzeyi, yanal yüzey ve taban yüzeyi olmak üzere iki bölümden oluşur.
Taban yarıçap uzunluğu r, ana doğru parçasının uzunluğu olan bir koninin
açınımı aşağıda verilmiştir.
356
GEOMETRİ
Buna göre
• Koninin yanal yüzeyi, merkez açısı α ve yarıçap uzunluğu olan bir daire
dilimidir.
• Koninin tabanı, yarıçap uzunluğu r olan bir dairedir.
Koninin Yanal Yüzey Alanı (Daire Diliminin Alanı)
Koninin taban yarıçap uzunluğu r, ana doğru parçasının uzunluğu l olmak üzere r
ile l arasındaki bağıntı aşağıdaki gibidir.
Yukarıdaki koninin açınımında merkez açısı α, yarıçap uzunluğu l olan daire

diliminde 2π·b·a
ABA' yayının uzunluğu IABA'I = 360
ABA' yayının uzunluğu aynı zamanda O merkezli dairenin çevresinin uzunluğuna
eşittir.
2π·b·a = 2 π · r olduğuna göre koninin taban yarıçapı ve ana doğru parçasının

360
r = a
uzunluğu arasındaki bağıntı şeklinde elde edilir.
b 3600
Daire diliminin alanı, yarıçap uzunluğu ile merkez açıyı gören yayın uzunluğu
2π·b·a
çarpımı şeklinde yazıldığında koninin yanal yüzey alanı YA = =π·r·b
2
⇒ YA = π · r · b olur.
Koninin tüm yüzey alanı, yanal alan il taban alanının toplamıdır. Buradan koninin
tüm yüzey alanı A = YA + TA = π · r · b + π · r2 olur.
Koninin Hacmi
Kenar sayısını (n) artırdığınızda piramidin tabanı çokgenden daireye;
piramit, koniye dönüşecektir. Bu durumda piramidin hacmi ile koninin hacmi
eşitlenecektir. Piramidin hacmi, piramidin taban alanı ile yüksekliğinin çarpımının
3/1'i olduğundan taban dairesinin yarıçap uzunluğu r ve yüksekliği h olan bir
koninin hacmi olur.
Küre
357
Uzayda sabit bir noktadan eşit uzaklıktaki noktaların kümesine küre yüzeyi,
GEOMETRİ
küre yüzeyi ile sınırlı cisme küre denir. Sabit noktaya kürenin merkezi, kürenin
üzerindeki herhangi bir noktanın merkeze uzaklığına kürenin yarıçapı denir.
Kürenin Yüzey Alanı

Bir kürenin yüzey alanı, kürenin en büyük dairesinin alanının 4 katıdır.
O hâlde kürenin en büyük dairesinin alanı π r2 olduğundan kürenin yüzey alanı
A = 4 π olur.
Kürenin Hacmi
4 π r3
V=
3
Uygulama
Aşağıdaki şekilde verilen üçgen dik pirizmada [AB] [AC]; IABI=8 cm, IACI=6
cm ve ICCI= 12 cm olduğuna göre
a) Prizmanın yanal alanının kaç cm2 olduğunu

bulunuz.
b) Prizmanın tüm yüzey alanının kaç cm2 olduğunu
bulunuz.
c) Prizmanın hacminin kaç cm3 olduğunu bulunuz.
Yandaki şekilde taban ayrıntının uzunluğu 6 cm ve

yüksekliği 8 cm olan kare dik pramit verilmiştir.
Buna göre piramidin hacminin kaç cm3 olduğunu bulu-

nuz.
358
Uygulama
GEOMETRİ
Tabanın bir kenar uzunluğu 12 cm olan eşkenar üçgen dik prizmanın yüksekliği
18 cm olduğuna göre yanal alanı kaç cm2 dir?
A) 324 B) 432 C) 648 D) 720 E) 864
Yukarıdaki şekilde gösterildiği gibi küp şeklindeki pasatnın bir köşesinden küp
şeklinde bir kısmı kesilerek çıkarılıyor.
Pastanın son hâlinin yüzey alanının ilk hâlinin yüzey alanına oranı kaçtır?
3 25 24
A) 4 B)1 C) 36 D) 25 E)2
Yarıçap uzunluğu 6 cm, yüksekliği 8 cm olan şekildeki dik dairesel koninin içine
konabilecek en büyük kürenin hacmi kaç santimetre küptür?
A) 36 π B) 27 π C)10√5 π D)5√5 π E)12 π
359

GEOMETRİ
4. Bir koninin hacmi 60 π santimetre-

küp, taban alanı 18 π santimetrekare
olduğuna göre koninin küksekliği
kaç santimetredir?
A)3 B)4 C)6 D)8 E)9
1. Yukarıdaki şekilde verilen ikiz- 5. Yanal yüzeyin alanı 60 π olan bir

kenar üçgen dik prizmada IACI=IB- koninin ana doğru parçasının uzun-
CI=10 cm, IABI= 16 cm ve IBBI=12 cm luğu 10 birim olduğuna göre bu ko-
olduğuna göre prizmanın yüzey ala- ninin hacmi kaç birim küptür?
nı kaç cm2 dir?
A)432 B)528 C)540 D)576 E)638 A)96 π B)122 π C)220 π
D)256 π E)288 π
6. Şekildeki merkez açısı 180o, AB

2. Dikdörtgen prizmasının bir kıs- yaynını uzunluğu 10 π cm olan O
mı kesilerek oluşturulan yukarıda- merkezli daire dilimi verilmiştir. Dai-
ki şekilde IADI=8 cm, IDCI=ID'C'I=4 re diliminin OA ve OB kenarlarını ça-
cm, IDD'I=ICC'I=12 cm ve IABI=20 cm kıştırarak bir dik koni elde ediliyor.
olduğuna göre şeklin hacmi kaç cm3 Elde edilen koninin hacmi kaç santi-
tür? metreküptür?
A)840 B)960 C)980 D)1120 E)1152 13 π 125√3 π 100√3 π

A) 3 B) 3 C) 3
3. Taban çap uzunluğu 40 cm olan si- 40 π 40√3 π
lindirik bir kabın 44 π litre su vardır. D) E)
3 3
Suyun yüksekliği kaç desimetredir?
(1 litre=1dm3)
Cevap Anahtarı:
A)5 B)8 C)11 D)15 E)19
1) B 2) E 3) C 4) E 5) A 6) B
360
NOTLAR
GEOMETRİ
361
NOTLAR
GEOMETRİ
362
DOĞRUNUN ANALİTİK İNCELEMESİ
GEOMETRİ
Analitik Düzlem
Bir düzlemde başlangıç noktaları aynı olan
ve dik kesişen iki koordinat doğrusunun
oluşturduğu sisteme koordinat sistemi
denir. Yatay eksen x ile, düşey eksen y ile
gösterilir.
O noktası koordinat eksenlerinin kesim
noktasıdır ve bu noktaya başlangıç noktası
veya orijin denir. Üzerinde dik koordinat
sistemi tanımlanmış düzleme analitik düzlem
denir. Koordinat sistemi analitik düzlemi 4
bölgeye ayırır. Yandaki şekilde koordinatları
(x, y) olan A noktası gösterilmiştir. A(x, y)
ifadesindeki x, A noktasının apsisi;
y, A noktasının ordinatıdır.
Örnek
A(a - 2, b - 1) noktası analitik düzlemin 1. bölgesinde olduğuna göre a ve b'nin
alabileceği en küçük tam sayı değerlerinin çarpımını bulunuz.
Çözüm
A(a - 2, b - 1) 1. bölgede olduğuna göre a - 2 > 0 ve b - 1 > 0 olur.
a > 2 ve b > 1 için a = 3 ve b = 2 olur.
a.b = 3.2 = 6 elde edilir.
Örnek
G(-4, 1), H(3, 2), K(-6, -5) ve L(5, -5) noktalarını analitik düzlemde gösteriniz.
Çözüm
363
Analitik Düzlemde İki Nokta Arasındaki Uzaklık

GEOMETRİ
Analitik düzlemde A(x1, y1) ve B(x2, y2) noktaları verilsin.

y
B
y2
|y2 y1|
y1 A C
|x2 x1|
x
O x1 x2
[AB] hipotenüs ve dik kenarları x ile y eksenine paralel olacak şekilde ABC
üçgeni çizildiğinde;
|BC| = |y2 - y1| ve

|AC| = |x2 - x1| olur.
ABC üçgeninde Pisagor teoremi uygulandığında A ile B noktaları arasındaki
uzaklık
IABI2 = Ix2 - x1I2 + Iy2 - y1I2 Ia - bI2 = (a - b)2 = (b - a)2 olduğundan
IABI = (x2 - x1)2 + (y2 - y1)2 şeklinde elde edilir.
Örnek
Analitik düzlemde A (1,2), B (7, 10) noktaları arasındaki uzaklığın kaç birim
olduğunu bulunuz.
Çözüm
IABI = (10 - 2)2 + (7 - 1)2 ⇒ IABI = 64 + 36 = 10 birim olur.
364
A (x1, y1) ve B (x2, y2) noktaları verilsin. C ∈ [AB] ve IACI = k ise ''C noktası [AB]
GEOMETRİ
nı k oranında içten böler.'' denir. ICBI
B(x2, y2)
a
y2 - y
x2 - x
E
C(x, y)
k.a
y - y1
A(x1, y1)
x - x1 D
Yukarıdaki şekilde CAD ile BCE dik üçgenleri benzerdir. (AA benzerliği)
IACI x - x1 y - y1
= k olduğundan = k ve = k olur. Buradan dıştan bölen noktanın
IBCI x2 - x y2 - y
koordinatları C (x,y) = C(x1 + k · x2, y1 + k · y2, ) olarak bulunur.
1+k 1+k
Bir Doğru Parçasının Orta Noktası

A (x1, y1) ve B (x2, y2) noktaları verildiğinde oluşacak AB doğru parçasının orta
noktası C (x, y) olsun.
Bu durumda ICBI = 1 olur. C (x,y) noktasının koordinatları aşağıdaki gibi bulunur.

IACI
B(x2, y2)
a
y2 - y
x2 - x
E
C(x, y)
k.a
y - y1
A(x1, y1)
x - x1 D
CAD ile BCE dik üçgenleri AKA eşlik bağıntısına göre eştir. Buna göre
x - x1 = x2 - x ⇒ x = x1 - x2
2
y - y1 = y2 - y ⇒ y = y1 - y2 olur.
2
365
GEOMETRİ
x1 + x2,y1 + y2
Buradan orta noktanın koordinatları C (x,y) = c( ) olarak bulunur.
2 2
Üçgenin Ağırlık Merkezinin Koordinatları A(x1,y1)
Köşe koordinatları A(x1, y1), B(x2,y2) ve C(x3,y3) olan ABC

üçgeninin ağırlık merkezinin koordinatları G(x,y)olsun
2k
BC doğru parçasının orta noktasının koordinatları
G(x,y)
x + x3 y2 + y3 olur.
n 2 k
2 2 B(x2,y2) D C(x3,y3)
IAGI
G noktası [AD] =2 olacak şekilde böler.
IGDI
A ile G ve G ile D koordinatları arasındaki farkın oranı 2'ye eşitlenerek G nok-
tasının koordinatları
x1 - x = 2 x1-x2=2x-(x2+x3)
x2 + x3
= 3x= x1+x2+x3

= x = x1+x2+x3 ve
y1-y2
y- 2 = y1-y=2y-[y2+y3]
y1+y2
2 3y= y1+y2+y3
y3= y1+y2+y3 olarak adlandırılır.
Köşeleri A(x1,y1), B(x2,y2), C(x3,y3) olan ABC üçgeninin ağırlık merkezi
Doğrunun Eğimi
Bir doğrunun x ekseniyle pozitif yönde yapmış olduğu açıya doğrunun eğim
açısı denir.
Bir doğrunun eğim açısının tanjant değerine doğrunun eğimi denir ve eğim m
ile gösterilir.
Yukarıdaki şekillerde d1 doğrusunun eğim açısı α, d2 doğrusunun eğim açısı θ
olduğunda
d1 doğrusunun eğimi m1 = tanα,
d2 doğrusunun eğimi m2 = tanθ olur.
366
Örnek
GEOMETRİ
Aşağıda verilen d1 ve d2 doğrularının eğimlerini bulunuz.
y y
d1 d2
A
3
135°
x x
O 1 5 O
Çözüm
3
d1 doğrusunun eğim açısı a olsun. Buna göre m1 =tan a = olur.
4
y y
d1
A d2
3
a 45°
135°
x x
O 1 5
4 O
3
m1 = tan a =
4
d2 doğrusunun eğim açısı 1350 olduğuna göre m2 = tan 1350 = - tan 450 = - 1
olur.
d1, d2 , d3, d4 doğrularının eğimleri aşağıdaki gibi bulunur.
367
GEOMETRİ
368
GEOMETRİ
369
GEOMETRİ
Bir Doğrunun Grafiği

Aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi analitik düzlemde alınan herhangi bir A noktasından
sonsuz sayıda doğru geçer. Analitik düzlemde alınan herhangi iki noktadan sadece
bir doğru geçer. Bir doğrunun grafiğini çizebilmek için doğrunun üzerindeki iki noktayı
bilmek yeterlidir. İşlemlerin daha kolay olabilmesi için bu noktalar doğrunun x ve y
eksenlerini kestiği yerlerden seçilebilir.
y y y
A B A
A
B
x x x
O O O
x, y, a, b, c olmak üzere ax + by + c = 0 doğrusu eksenleri

c
x = 0 için y = ve
b
c
y = 0 için x = noktalarında keser. Doğru grafiği ve doğrunun eğimi aşağıdaki
a
gibidir.
y
AB doğrusunun eğim açısı a ve m (BAO) = b
B olsun
- bc
a + b = 1800 ⇒ a = 1800 - b olur. Buradan
tan a = tan ( 1800 - b) = -tan b
b a m = tana = -tanb
A x c
- ac
O
-
b
⇒m= - = -a
c b
a a
ax + by + c = 0 doğrularının eğimi m = - olur.
b
370
Uygulama
GEOMETRİ
371

GEOMETRİ
1.Analitik düzlemde kenarları 4. Analitik düzlemde y-2x-1=0

4x-3y+2=0 ve 8x-6y+24=0 doğruları y-3x+2=0 ve mx-2y+5=0 doğruları
üzerinde bulunan karenin alanı kaç sabit bir noktada kesiştiğine göre m
birim karedir? kaçtır?
A) 1 B)4 C)9 D)16 E)25 A)1 B)2 C)3 D)-2 E)-1
2. Analitik düzlemde A(3,2), B(-4,5) ve

C(k,-2) noktaları veriliyor. [AB] [BC]
olması için k değeri kaç olmalıdır? 5. Yandaki şekilde d doğrusu AOBC
karesinin B köşesinden geçmekte-
A)7 B)5 C)4 D)-7 E)-6 dir. D(-2,0) ve E(0,4) olduğuna göre
karenin alanı kaç birimkaredir?
25 16 9 9
A) B) C) D) 3 E)
9 9 4 16
6. Analitik düzlemde köşe koordi-

natları A(4,3), B(7,3) ve C(-3,-1) olan
ABC üçgenin BC kenarına ait kena-
rortayın uzunluğu kaç birimdir?
3. Analitik düzlemde A(-3, 5) nokta-
sından geçen ve x ekseni ile pozitif
A)5√2 B)3√2 C)2√2 D)√2 E)√3
yönde 135olik açı yapan doğrunun
denklemi aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) x-y-2=0 B)x+y+2=0 C) x-y+2=0 Cevap Anahtarı

D)x-y-8=0 E)x+y-2=0 1) B 2) D 3) E 4) C 5) C 6) B
372
GEOMETRİ
KAYNAKÇA
• BÖGE Hadi, R. AKILLI, Matematik 8 Ders Kitabı, Millî Eğitim Bakanlığı
Yayınları, Ankara, 2021.
• KILIÇ Hülya, K. SATIŞ, M. GÜNEŞ, M. SEZİŞLİ, Ortaöğretim Matematik
Hazırlık Sınıfı Ders Kitabı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2019.
• MAVİŞ Mehmet, G. GÜL, H. SOLAKLIOĞLU, H. TARKU, F. BULUT, M.
GÖKŞEN, Matematik 9 Ders Kitabı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Anka-
ra, 2019.
• MAVİŞ Mehmet, G. GÜL, H. SOLAKLIOĞLU, H. TARKU, F. BULUT, M.
GÖKŞEN, Matematik 10 Ders Kitabı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, An-
kara, 2019.
• SEYMEN Emel, G. GAZİOĞLU, S. YILDIRIM, Y. MERAL, Matematik 11
Ders Kitabı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2021.
373
NOTLAR
GEOMETRİ
374
NOTLAR
GEOMETRİ
375
NOTLAR
GEOMETRİ
376

Ekpss Geometri Konu Anlatımlı

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ekpss Geometri Konu Anlatımlı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LİSANS

ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ

Ölçüsü 900 ile 1800 arasındaki açıya geniş açı denir.

Seçeneklerde bu aralıkta olmayan sayı 2710 olduğundan cevap ‘‘E’’ seçeneğidir.

Açılar şekildeki gibi yerleştirilmeli. Bütünler açıların ölçüleri toplamı 1800

Yöndeş, Dış Ters ve İç Ters Açılar:

Yandaki şekilde kesilen iki doğru verilmiştir. Buna

Paralel İki Doğrunun Bir Kesenle Yaptığı Açıları Belirleme

d1 // d2 olmak üzere şekilde verilenlere göre y

m(COA) = m(BOC) olduğundan [OC , m(BOA)nın açıortayıdır.

yandaki şekilde verilenlere göre d1 // d2 ise x

İç ters açılardan a = 400 ve x = 2a olur.

[ AB // [ CD ise [ AB // [ DE, ise [ AB // [ CD,

m(BAC) = m(ACD)'tir. m(BAC) = x, m (CDE) = y m(BAC) = x, m (ACD) = y

1000 + m (FCB) = 1800 ⇒ m (FCB) = 800 olur.

Şekilde d1 // d2 ve d3 // d4 ise x ve y açılarının ölçülerini bulunuz.

Şekilde [AD // [CE, m (DAB) = 1400 ve m (BCE) = 1200 olduğunda göre m

KONU DEĞERLENDİRME TESTİ

F [PL] // [KT] // [CR] olmak üzere

2. A, O ve B noktaları Şekilde m (DAE) = 300, m (KCB) = 1200,

3. Farkları 200 olan komşu tümler

Üçgenler kenarlarına ve açılarına göre çeşitlilik gösterirler ve isimlendirilirler.

DCF ile ABC yöndeş olduğundan eşittir.

Bir ABC de m (ABC) = m (BCA) = m (CAB) ise m (B)nın ölçüsünü

m (ABC) = m (BCA) = m (CAB) = k denirse m (ABC) = 3k, m (BCA) = 4k ve

Bir üçgenin iç açılarının toplamı 3600'dir

Üçgenlerin herhangi bir köşedeki iç açı ile dış

180o a1 + b1 + c1 = 5400 - 1800

d // [AB] çizilir. İç ters açılardan

Yandaki şekilde B, C , E doğrusaldır.

m (BAC) = (2x +4)0,

m (ACE) = m (CAB) + m (ABC) ise 4x - 100 = 2x + 40 + x + 20

İkizkenar üçgenler dar açılı, dik açılı ya da geniş açılı olabilirler.

ABC ikizkenar üçgen ve IABI = IACI

• m (B) = m (C) olur.

Yandaki şekilde IABI = IACI olmak üzere

Kenar uzunlukları birbirine eşit olan üçgene

m (A) = m (B) = m (C) = 600 olur.

m (EDB) = 1400 ise m (DEC) = x değerini

Şekilde ABC eşkenar üçgen, A, E ve C; A, D ve B; B, F ve C noktaları

doğrusaldır. m (AED) = m (EFC) = 900 ise m (DEF) = a değerini bulunuz.

Şekilde [BD], ABC'nın açıortayı,

[CD], ACB'nın açıortayıdır.

m (BAC) = 1000 ise

Şekilde B, C, D ve E noktaları doğrusaldır.

[AC], BAD'nın açıortayıdır.

KONU DEĞERLENDİRME TESTİ

B D E C Şekildeki ABC ve DEC üçgenleri

1. m(DAE) = 500 olduğuna göre

m(CAB) kaç derecedir?

m(ACB) = 200 m(ADB) = 700 olduğuna

2. m(ABC) kaç derecedir?

Şekildeki ABC üçgeninde m (BAE) =

∩ [CD] = {F}' tir.

duğuna göre m ( ABC) kaç derecedir?

ÜÇGENDE AÇI - KENAR BAĞLANTILARI

Bu özelliğin doğruluğu aşağıda gösterilmiştir.

a > b olduğundan a uzunluğunu şekildeki gibi parçalayıp oluşan üçgenlerde açı

m (B) = y ve m (A) = 2x + y olur. Bu durumda a > b ⇒ m (A) > m (B) olur.

Şekilde m (A) > m (B) ⇒ a > b'dir.

Üçgenin iç açılarının ölçüleri toplamından C

m (A) > m (B) > m (C) olduğundan

a < 900 ⇒ a2 < b2 + c2

Yandaki ABC üçgeninde IABI = 5 cm,