BULAG NA PAGDAKILA NI RENATO CONSTANTINO (ESSAY)

“Sa panig natin, hindi lider ng himagsikan ang ating pangunahing bayani. Sa
katunayan, tinalikdan niya ang himagsikan” – Renato Constantino
Mula pagkabata, ang itinuturo na sa paaralan bilang pambansang bayani ng ating
bansa ay walang iba kundi si Dr. Jose Rizal dahil sa kanyang pakikipaglaban sa mga
mananakop upang ating makamit ang ninanais na kalayaan. Ngunit paano nga ba
kinilalang pangunahing bayani ng Pilipinas si Rizal?
Sa kasaysayan ng maraming bayan, ang pambansang himagsikan ang marka ng
kasaysayan na binabalikan bilang pagdakila at muling pagbuhay sa diwa ng kalayaan.
Ito ang natatanging yugto sa kasaysayan ng isang bansa na mayroong lubos na
pagkakaisa. Halos nagiging pangunahing bayani ng sambayanan ang lider ng mga
himagsikan, halimbawa sa mga ito ay si Washington ng Estados Unidos, Lenin sa Unyon
Sobiyet, at iba pa. Ngunit sa lagay ng Pilipinas ang pangunahing bayani ay tinalikdan ang
Himagsikan, ayon sa pahayag ni Rizal noong Disyembre 15, 1896 magmula pa ng
kanyang malaman ang tungkol sa Himagsikan ay kanya na itong tinutulan at nilabanan
dahil kanyang nakikita na lubusan itong mabibigo. Para sa kanya mas mabuti nang
magkaroon muna ng edukasyon ang mga Pilipino at ang tunay na kasarinlan ay kusang
ibinibigay at hindi pinipilit. Kinokondena ni Rizal ang pag-aalsa bilang hangal at
makahayop na paraan. Tinuligsa ni Rizal ang himagsikan at nakipagtulungan sa mga
Amerikano upang labanan ang mga Kastila. Pilit itinago ng mga Rizalista ang
kasaysayang ito dahil madudungisan nito ang kabayanihan ni Rizal at lalabas siyang
taksil sa bayan.
Ang madulang pagkamatay ni Rizal ay bumihag sa imahinasyon at pumukaw sa
damdamin ng taumbayan, dahil dito ay pinasigla ng mga Amerikano ang pormal na
pagkapili sa kanya bilang pambansang bayani. Nagmungkahi si Gobernador William
Howard Taft na bigyan ng pambansang bayani ang mga Pilipino taong 1901. Sa aklat na
Between Two Empires, sinabi ni Theodore Friend na pinili nina Taft at iba pang
Amerikanong opisyal si Rizal bilang huwarang bayaning nakahihigit kina Aguinaldo,
Bonifacio at Mabini. Pinili ng mga Amerikano si Rizal dahil gusto nila ng bayaning hindi
kokontra sa kanilang patakarang kolonyal sapagkat hindi ito aayon kung pasisiglahin ang
kilusang dadakila kay Bonifacio o Mabini. Ang pagiging martir ni Rizal ay ginamit ng mga
Amerikano upang maituon ang galit natin sa mga Kastila habang palihim tayong
sinasakop. Isang limitadong Pilipino si Rizal dahil nalilimitahan ng pagiging ilustrado niya
ang hangaring maipaglaban ang karapatan ng mga Indio. Ang pagpapalit kay Rizal bilang
bayani ay magiging possible kung mayroong Pilipino sa kasalukuyan na kayang
ipaglaban ang mga Pilipino na hindi nalilimitahan ng kanyang estado sa buhay.
Sa aking palagay, ang ginawa ni Rizal na hindi paggamit ng dahas para makamit
ang kalayaan ay isa sa mabuting paraan upang maiwasan ang labis na pagdanak ng
dugo. Naniniwala din ako na makapangyarihan ang salita at pagsusulat at kaya nitong
gisingin at pag-alabin ang damdamin ng Pilipinong ipaglaban ang alam niyang tama.