Φυσική Β’ γυμνασίου Θεωρία

Κεφάλαιο 1ο –Τα φυσικά μεγέθη και οι μονάδες τους

Τι ονομάζουμε φυσικό μέγεθος;

Μέγεθος είναι κάθε ποσότητα που μπορεί να μετρηθεί. Φυσικό μέγεθος είναι αυτό που
χρησιμοποιείται για την περιγραφή ενός φυσικού φαινομένου.

Τα φυσικά μεγέθη χωρίζονται σε θεμελιώδη και παράγωγα.

Ποια μεγέθη ονομάζουμε θεμελιώδη;

Θεμελιώδη μεγέθη ονομάζονται τα φυσικά μεγέθη που ορίζονται χωρίς τη βοήθεια άλλων
μεγεθών. Οι μονάδες μέτρησης τους ονομάζονται θεμελιώδεις μονάδες.

Ποια μεγέθη ονομάζουμε παράγωγα;

Παράγωγα μεγέθη ονομάζονται τα φυσικά μεγέθη που ορίζονται με απλές μαθηματικές

σχέσεις από τα θεμελιώδη. Οι μονάδες μετρήσεις τους προκύπτουν επίσης μέσω των
θεμελιωδών μονάδων.

Πώς προκύπτουν τα παράγωγα μεγέθη;

• Εμβαδόν τετραγώνου= μήκος πλευράς*μήκος πλευράς

2m
Το εμβαδόν εδώ είναι E=2m·2m =4 m·m=4 m2 τετραγωνικά μέτρα.
2m
• Όγκος κύβου = μήκος ακμής*μήκος ακμής*μήκος ακμής

Κύβος ακμής 1m έχει όγκο V= 1m·1m·1m=1m3 1 κυβικό μέτρο

• Πυκνότητα ρ ορίζεται ως το πηλίκο με αριθμητή τη μάζα ενός σώματος από ένα

υλικό, και παρονομαστή τον όγκο του.
Δηλαδή πυκνότητα ρ=m/V με μονάδες στο S.I kg/m3
ΠΡΟΣΟΧΗ αν η μάζα μας δίνεται σε γραμμάρια gr τότε τον όγκο πρέπει να
αντικαταστήσουμε σε κυβικά εκατοστά cm3 , αλλιώς μετατρέπουμε.
ΘΥΜΑΜΑΙ ότι 1 ml=1 cm3
Αν καλούμαστε να βρούμε την μάζα ενός σώματος ενώ μας δίνεται ο όγκος και η
πυκνότητα, χρησιμοποιώ τον τύπο m=ρ·V
Ενώ αν καλούμαστε να βρούμε τον όγκο, V=m/ρ

Τι είναι το Διεθνές Σύστημα Μονάδων S.I ; Είναι το σύνολο των θεμελιωδών και παραγώγων
μονάδων που χρησιμοποιείται σήμερα από όλες τις χώρες.

1
Θεμελιώδη μεγέθη Θεμελιώδεις μονάδες
Μήκος 1 meter (1 m)
Χρόνος 1 second (1 sec)
Μάζα 1 kilogram (1 kg)
Θερμοκρασία 1 κέλβιν (1 K)

Παράγωγα μεγέθη Παράγωγες μονάδες

Εμβαδόν 1 τετραγωνικό μέτρο (1 m2)
Όγκος 1 κυβικό μέτρο (1 m3)
Πυκνότητα 1kg/1m3
Μετατροπές Μονάδων μήκους, χρόνου και μάζας
Για να μετατρέπω εύκολα και γρήγορα τις μονάδες , έχω τις πυραμίδες των
υποδιαιρέσεων και των πολλαπλασίων.

Για το μήκος
Για τις υποδιαιρέσεις:

Κοιτάω τι μονάδες μήκους έχω και σε τι θέλω να μετατρέψω. Πολλαπλασιάζω με

10 για να κατέβω ένα σκαλοπάτι, με 100 για να κατέβω δύο σκαλοπάτια, με
1.000 για να κατέβω τρία σκαλοπάτια. Διαιρώ δια 10 για να ανέβω ένα
σκαλοπάτι, δια 100 για να ανέβω δύο σκαλοπάτια και δια 1.000 για να ανέβω
τρία σκαλοπάτια.

:10 1m
· 10
:10 1dm · 10
1
1cm
:10 · 10
1mm

2
Για τα πολλαπλάσια:

Πολλαπλασιάζω με 1000 για να κατέβω από τα χιλιόμετρα (km) στα μέτρα(m) και
διαιρώ δια 1.000 για να ανέβω από τα μέτρα(m) στα χιλιόμετρα(km).

:1.000 1 km · 1.000
1m

Για το χρόνο
Ομοίως, κοιτάζω που είμαι και που θέλω να πάω. Προσοχή, για να μετατρέψω
ώρες σε δευτερόλεπτα, θα πολλαπλασιάσω 60·60=3.600

:60 1hour · 60
1min
:60 · 60
1sec
Για τη μάζα 00
Με τον ίδιο τρόπο χρησιμοποιώ την πυραμίδα της μάζας

00
:1000 1ton · 1000
1kg
:1000 · 1000
1gr

Παραδείγματα

10dm=…………cm πολ/ζω ·10 , έτσι 10dm=10·10cm=100cm

1000mm=…..m διαιρώ :1000, έτσι 1000mm:1000=1m

10km=……..m πολ/ζω ·1000, έτσι 10km·1000=10.000m

3
120min=……hours διαιρώ :60, έτσι 120min:60=2hours

2hours=….sec πολ/ζω ·3600, έτσι 2hours·3600=7200sec

240sec=…..min διαιρώ :60, έτσι 240sec:60=40min

2,5kg=….gr πολ/ζω ·1000, έτσι 2,5kg·1000=250gr

1.000.000gr=…..ton διαιρώ :1.000.000, έτσι

1.000.000gr:1.000.000=1.000.000ton

Λυμένες Ασκήσεις

Άσκηση 1η
32kg 0,2m
Υπολογίστε την πυκνότητα του αντικειμένου:
0,2m
Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο ρ=m/V 0,4m

Αφού πρώτα υπολογίσουμε τον όγκο V.

V=0,2m·0,2m·0,4m=0,001·2·2·4 m3 =0,001·16 m3=0,016 m3

Οπότε ρ=m/V=32kg/0,016 m3=2.000kg/m3

Θέλω πάντα να έχω ίδιας τάξης μονάδες, είτε kg/m3 είτε gr/cm3 ,αν
μου δίνονται kg και cm3 ή Kg και cm3 ,μετατρέπω!!

Άσκηση 2η
Υπολογίστε τη μάζα σώματος με πυκνότητα ρ=8gr/cm3 και όγκο V=20cm3 .

Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο m=ρ · V=8gr/cm3 ·20cm3 =160gr

4
Άσκηση 3η
Πέτρα ακανόνιστου σχήματος μάζας 50gr
βυθίζεται μέσα σε σωλήνα με χρωματιστό
νερό , οπότε η στάθμη του νερού ανεβαίνει
από τα 60ml στα 80ml. Ποια είναι η
πυκνότητα του υλικού;

Για να βρω την πυκνότητα ρ=m/V , αφού

έχω την μάζα, πρέπει να βρω τον όγκο της
πέτρας. Ο όγκος της είναι 80ml-60ml=20ml. (βλ. Βιβλίο Φυσικής Α’ γυμνασίου)
Θυμάμαι πως 1 ml=1 cm3 οπότε 20 ml= 20 cm3

Άρα ρ=50gr/20cm3 =2,5gr/cm3 η πυκνότητα της πέτρας,

με τις σωστές μονάδες πυκνότητας,gr/cm3!