PATAKARANG PISKAL

• Fiscal Policy
• sistema ng pamahaalan tungkol sa paggasta at pagbubuwis ng pamahalaan upang
mapabago ang galaw ng ekonomiya
• polisiya sa pagbabadyet
• pagkontrol ng pamahalaan sa ekonomiya
• napakaloob dito ang:
o paghahanda ng badyet
o pangungulekta ng buwis
o paggamit ng pondo

EXPANSIONARY FISCAL POLICY

- layunin na mapasigla ang pambansang ekonomiya
- pagbabawas sa ibinabayad na buwis
- ito ay magpapataas sa demand, magpapababa sa presyo ng kalakal, at
magpapalaki sa output ng ekonomiya

CONTRACTIONARY FISCAL POLICY

- layunin na bawasan ang sobrang kasiglahan ng ekonomiya
- pagbabawas sa gastusin ng pamahalaan, pagsasapribado ng ilang pagpublikong
korporason, at pagpapataas sa singil ng buwis
- ito ay magpapababa sa demand, magpapataas sa presyo ng kalakal, at
pagbabawas sa output ng ekonomiya

81% ng kita ng pamahalaan ay mula sa buwis

BUWIS
• salapi na salapilitang kinukuha ng pamahalaan sa mga mamamayan

[ layunin ]
• mapataas ang kita ng pamahalaan
• pagpapatatag ng ekonomiya
• mapangalagaan ang industriyang panloob laban sa mga dayuhang kalakal
• gamitin para sa tamang distribusyon ng kita
• regulasyon para sa tamang pagbili at pagkonsumo ng kalakal

[ uri ng buwis ]
• TUWIRAN - tuwirang ipinapataw sa mga indibidwal o bahay kalakal
• DI-TUWIRAN - ipinapataw sa mga kalakal o serbisyo
• BUSINESS TAX - buwis sa mga may ari ng negosyo
• IMPORT DUTIES TAX - buwis sa mga dayuhang kalakal
• INCOME TAX - buwis sa kinikita ng mamamayan
• ROAD USER'S TAX - buwis sa mga may sasakyan
• VALUE ADDED TAX - buwis sa mga binibiling kalakal
• AMUSEMENT TAX - buwis sa mga libingan tulad ng sinehan

[ sanghay na kumokolekta ng buwis ]

• Bureau of International Revenue - nangangalap sa buwis sa loob ng bansa
• Bureau of Customs - sa labas ng bansa

PAMBANSANG BADYET
• General Appropriations Act
• naglalaman ng halaga ng salaping inaasahang matatanggap ng pamahalaan sa
isang takdang taon
• plano kung paano tutugunan ng pamahalaan ang mga gastusin nito
• binibigyan pansin kung magkano ang gagastusin sa programa ng pamahalaan
(depensa, edukasyon, at kalusugan)
• ang kabuuang gastusin ay maaaring baguhin upang mapataas or mapababa ang
output ng ekonomiya
• hinahanda ayon sa prayoridad ng pamahalaan

[ pagbuo ng pambansang badyet ]

1. Executive Preparation
• paghahanda ng panukulang badyet
• ikinukonsulta sa Department of Budget and Management (DBM) ang inihandang
badyet ng bawat ahensya at susuriin ito bago ipasa sa pangulo
2. Budget Authorization/Legislation
• ang pangulo ay may karapatang mag-VETO sa pinagpasyahang badyet
3. Budget Execution
• ibibigay ang naaprubahang budget sa mga kaukulang ahensya upang
maisakatuparan ang mga plano nito para sa taon
4. Budget Accountability
• magpapasa ng ulat sa DBM, Commision on Audit (COA), at lehislatura upang
malaman kung nagastos ang badyet ayon sa itinakda ng batas

CHECKS AND BALANCES

• pagtiyak na hindi maaabuso ng anumang sangay ng pamahalaan ang kanilang
kapangyarihan sa usapin ng paglalaan ng limitadong pondo ng bayan

[ mga sangay na namamahala ng pambansang badyet ]

• Department of Finance
• Bangko Sentral ng Pilipinas
• National Economic and Development Authority
• DBM
• COA

[ gastusin ng pamahalaan ]
• PERSONAL SERVICES - suweldo
• MAINTENANCE AND OTHER OPERATING EXPENSES - kuryente
• CAPITAL OUTLAY - karagdagang asset
• SERBISYONG PANG-EKONOMIYO - gastusin sa pagpapaunlad ng programang
pangkaunlaran
• SERBISYONG PANLIPUNAN - gastusin sa edukasyon, kalusugan, transportasyon
• PAMBANSANG TANGGULAN - gastusin sa pagpapanatili ng seguridad
• PANGKALAHATANG PAMPUBLIKONG PAGLILINGKOD - kalamidad, utang
• PAMBAYAD UTANG - pinambabayad sa mga utang ng bansa

BUDGET DEFICIT BUDGET SURPLUS

• mas mataas ang gastos sa kita • mas mataas ang kita sa gastos

INSTITUSYONG PANANALAPI
• Ang Patakaran ng Pananalapi o Monetary Policy ay ang pagmamanipula at
pamamahala ng supply ng salapi sa ekonomiya.
• Ang Institusyon ng Pananalapi ang inaasahan ng pamahalaan na mamahala sa
paglikha, pag suplay, at pagsasalin ng salapi sa ating ekonomiya. Ito ay maaaring
bangko o di-bangko.

[ uri ng bangko ]
• Komersyal na bangko
• Rural na bangko
• Bangko ng pagtitipid
• Trust companies

[ espesyal ng bangko ]
• Mga bangkong itinatag upang gumanap ng isang tiyak na gawain at layunin
• Development Bank of the Philippines & Land Bank of the Philippines

[ pandaigdigang bangko ]
• Tinutulungan sa pinansiyal na pangangailangan ang mga mahihirap
• Asian Development Bank, International Monetary Fund, & World Bank

[ di-bangko ]
• Nagkakaloob ng serbisyo sa kanyang mga kasapi
• Government Service Insurance System, Social Security System, Pag-Ibig, National
Home Mortgage Finance Corporation, Bahay Sanglaan (pawnshop), Insurance