TYT DİL VE ANLATIM: ANLATIM BOZUKLUKLARI SADIK UYGUN YAYINLARI 20

ANLATIM
ANLAMA DAYALI BOZUKLUKLARI YAPIYA DAYALI

Ek Eylem ve Eylemsi Eksikliği

Gereksiz Sözcük Kullanılması
• Eş anlamlı sözcüklerin bir arada kullanılması anlatım
bozukluğuna sebep olur.
✓ En güzel anılarını ve hatıralarını bizimle paylaştı.
✓ Mutluluk ve saadeti parada aramak doğru değil.
• Anlamca birbirini içeren sözcük ve eklerin bir arada
kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar.
✓ Onunla bu konuda hep karşılıklı tartışırdık.
✓ Başarısızlığının nedeni derslerine düzenli çalışma-
masındandır.
Deyim ve Atasözü Yanlışları
• Deyim ve atasözleri kalıplaşmış söz öbek-
leri oldukları için bu sözcüklerin değiştirile-
rek kullanılması anlatım bozukluğuna yol
açar.
✓ Bu işi de ağzına gözüne bulaştırdın.
yüzüne
✓ Atalarımız “Ağaç dalıyla gürler.” demiş.
yaprağıyla
Özne-Yüklem Uyumsuzluğu Ek Eylem Eksikliği
✓ Öğrencilerin çoğu zeki ama çalışkan değildi.
1) Tekillik-Çoğulluk Yönünden
Eylemsi Eksikliği idi
• Öznenin tekil olduğu cümlelerde, yüklem de tekil olur.
✓ Bu yemekleri yaşlı ve sağlıklı olmayanların
✓ Çocuk, sessizce sırasına oturdu. yemesi kötü sonuçlar doğurur. olan
• Öznenin insandan oluştuğu ve çoğul olduğu durum-
larda, yüklem tekil veya çoğul olabilir.
✓ Öğrenciler, sınıfta toplandı. / toplandılar.
• Öznenin insan dışında bir varlıktan oluştuğu ve çoğul Tamlama Yanlışlığı
olduğu cümlelerde, yüklem tekil olur. • Sıfat ve addan oluşan birden fazla tamlaya-
✓ Ağaçlar bir aya kadar çiçek açarlar. / açar. nın aynı tamlanana bağlanması veya tamla-
yanlış doğru yanın kullanılmamasından kaynaklanır.

• Öznenin topluluk adı veya belgisiz sözcük olduğu ✓ Mahallesindeki insanlarla konuşur, dertlerine
Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanılması cümlelerde yüklem tekil olur.
ortak olurdu. onların (tamlayan eksikliği)
Mantık ve Sıralama Hatası ✓ Özel ve kamu kuruluşlarında yıllarca çalıştım.
• Anlamca karıştırılan sözcüklerin birbirinin yerine kul- ✓ Herkes beni anlayışla karşıladılar. / karşıladı.
lanılması anlatım bozukluğuna sebep olur. • Cümledeki kavramların önem sırasının ka- (özel kuruluşlar ve kamu kuruluşları)
yanlış doğru
rıştırılması veya cümlenin mantık açısından
✓ İstanbul’a gelmesine karşılık hâlâ görüşemedik. 2) Kişi Yönünden
yanlış kurulması anlatım bozukluğuna se-
karşın • Öznenin birinci tekil, ikinci tekil veya üçün tekil (ben,
bep olur.
✓ Sanatçının atasözlerine ve deyimlere yer vermesi sen, o) olduğu cümlelerde yüklem birinci çoğul kişiye
✓ Romeo ve Juliet, Türkçeye hatta İngilizceye Çatı Uyuşmazlığı
anlatımının kolayca anlaşılmasına neden oluyor. (biz) göre çekimlenir. (Bu kural, çoğul kişiler için de
bile çevrilmiş. • Cümledeki fiil ve fiilimsilerin etken ve edil-
sağlıyor geçerlidir.)
✓ İlk kez gerçekleştirilen gösteriye katılım en genlik yönüyle uyuşmaması anlatım bozuk-
✓ Evin bahçesine birkaç gül fidanı ektik.
üst düzeydeydi. ✓ Ben ve sen yarınki fuarda görevlisin. / görevliyiz. luğuna sebep olur.
diktik
yanlış doğru ✓ Bir otobüs tutup düğüne hep beraber gidile-
3) Olumluluk-Olumsuzluk Yönünden cek. tutulup
• Olumsuz anlam içeren belgisiz sözcüklerin özne oldu- ✓ Sınavdaki sorular dikkatli okuduktan sonra
ğu cümlelerde, yüklem de olumsuz olur. çözülsün. okunduktan
Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması
Anlam Belirsizliği ✓ Hiç kimse kitap okudu. / okumadı.
• Cümledeki sözcüklerin yerinde kullanılmaması, söy-
yanlış doğru
lenmek istenenin karşıtı bir anlamın ortaya çıkmasına 1) Şahıs Yönüyle
ya da cümlenin anlaşılmamasına yol açar. • Bazen kişi zamirlerinin kullanılmaması an- Ek Yanlışlıkları
✓ Çocuk, çok denizde yüzdüğü için hemen uyudu. lam belirsizliğine yol açar.
• Cümlede bir ekin eksik, fazla ya da yanlış
✓ Tatile gitmeyeceğini bugün öğrendim. Öge Eksikliği kullanılması anlatım bozukluğuna sebep
✓ Kolay kolay kişi adlarını aklımda tutamam. senin / onun olur.
1) Özne Eksikliği
2) Noktalama Yönüyle ✓ Kızın çantası çalındı, polisten yardım istedi. ✓ Kış aylarında bu köydeki yaşayan herkes
• Noktalama işaretlerinin kullanılmaması kız (özne) İstanbul’a gider. (köyde)
veya yanlış yerde kullanılması anlam karı- 2) Nesne Eksikliği ✓ Kitap okumasını sevmeyen insanlara şaşı-
şıklığına yol açar. ✓ Sanatçı, kitaba imza atıp; bana uzattı. rıyorum. (okumayı)
Anlamca Çelişen Sözcüklerin Kullanılması ✓ Genç adama başından geçenleri anlattı. kitabı (nesne) ✓ Birçok değerli bilim insanları bu konferansa
• Anlamca birbiriyle uyuşmayan sözcüklerin bir arada Genç, adama 3) Tümleç Eksikliği katıldı. (insanı)
✓ Torunlarını çok sever, gözü gibi bakardı.
kullanılması, cümlede çelişkili ifadenin doğmasına 3) Karşılaştırma Yönüyle ✓ Her türlü isteklerinizi bize iletebilirsiniz.
onlara (dolaylı tümleç)
neden olur. • Karşılaştırılan ifadelerdeki belirsizlik, anlam (isteğinizi)
4) Yüklem Eksikliği
✓ Yalova’dan İstanbul, feribotla tam üç saat kadardır. karışıklığına yol açar. ✓ Bu öğrencilerin başarısına özellikle ilgilenmek
✓ O gün siz meyve suyu, biz ise maden suyu içmiştik.
✓ Bu sorunu kesinlikle çözeceğimizi tahmin ediyorum. ✓ O, annesini kardeşinden çok sever. içmiştiniz (yüklem) gerek. (başarısıyla)

www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT DİL VE ANLATIM KAVRAM HARİTALARI