NHỮNG HẠN CHẾ VÀ NGUYÊN NHÂN NHỮNG HẠN

CHẾ CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHÔNG TƯỞNG

1. Khái niệm về chủ nghĩa xã hội không tưởng.
- Chủ nghĩa xã hội không tưởng là dùng để chỉ những học
thuyết, những quan điểm phản ánh khát vọng về việc giải
phóng xã hội khỏi tình trạng người áp bức, bóc lột người
và xây dựng một xã hội thực sự bình đẳng, ấm no, hạnh
phúc. Nhưng do những hạn chế lịch sử, những học
thuyết, những quan điểm này không thể chỉ ra được cách
thức và lực lượng xã hội thực hiện những khát vọng đó.
Vì thế những học thuyết này là không tưởng.
- Từ CNXHKT trên ta có thể hiểu là một hệ thống những
quan điểm, tư tưởng về giải phóng xã hội, giải phóng con
người xây dựng một xã hội mới tốt đẹp không có áp bức
bóc lột đảm bảo cho mọi người thực sự có cuộc sống bình
đẳng, hạnh phúc, nhưng lại đưa ra con đường biện pháp
sai lầm đó là bằng giáo dục thuyết phục và tuyên truyền
hòa bình cho lý tưởng của họ.
2. Những hạn chế.
- Bên cạnh những giá trị lịch sử to lớn, chủ nghĩa xã hội
không tưởng còn có những hạn chế không tránh khỏi:
- Thứ nhất, chủ nghĩa xã hội không tưởng phê phán, kết
tội, nguyền rủa chủ nghĩa tư bản nhưng không chỉ ra
được bản chất của chủ nghĩa tư bản, không phát hiện
được những quy luật phát triển của chủ nghĩa tư bản, do
 đó không khẳng định được tính tất yếu của việc xoá bỏ
chủ nghĩa tư bản, thay thế bằng chủ nghĩa xã hội.
Ví dụ:
- C. Fourier cũng mắc phải sai lầm trong khi phê phán
chủ nghĩa tư bản trong đó có sai lầm quan trọng
trong khi ông phê phán một cách cực đoan nền
thương nghiệp trong xã hội chủ nghĩa tư bản lúc bấy
giờ. Ông xem thương nghiệp là nguyên nhân của
mọi bệnh hoạn trong xã hội lúc ấy. Điều này dẫn tới
việc ông đưa ra những lý luận sai lầm. Rõ ràng ông
không hiểu được rằng bản chất đúng của thương
nghiệp trong nền sản xuất xã hội tư bản chủ nghĩa.
Thực chất thương nghiệp chỉ là một hoạt động sinh
ra từ nền sản xuất tư bản mà thôi. Trong khi ấy ông
lại coi nó như một hình thái chủ yếu trong tư bản chủ
nghĩa mà không thấy được vai trò của nó.

- Thứ hai, mơ ước xóa bỏ chủ nghĩa tư bản và xây dựng

một chế độ xã hội tốt đẹp hơn nhưng không chỉ ra được
đúng đắn con đường và biện pháp thực hiện mơ ước đó.
Nhiều nhà xã hội chủ nghĩa không tưởng hy vọng vào
lòng tốt của giai cấp thống trị, muốn dùng những giải pháp
hoà bình để thực hiện sự chuyển biến xã hội từ chủ nghĩa
tư bản lên chủ nghĩa xã hội.
Ví dụ:
 - Qua tác phẩm “Utopia” của Tomat Mo - rơ thể hiện
ước mơ về một xã hội lý tưởng cộng sản chủ nghĩa
và nhiều tác phẩm khác… nhưng không chỉ ra được
đúng đắn con đường và biện pháp thực hiện mơ ước
đó. Nhiều nhà xã hội chủ nghĩa không tưởng hy vọng
vào lòng tốt của giai cấp thống trị, muốn dùng những
giải pháp hoàn bình để thực hiện sự chuyển biến xã
hội. Phơ - răng - xoa Mô - ren - ly đã đưa biện pháp
để xoá bỏ chế độ xã hội đương thời đó là chỉ cần làm
cho mọi người, những kẻ cầm đầu có học thức và
đạo đức, hoặc thay đổi luật lệ cũ mà ông nêu ra
trong “Bộ luật của tự nhiên” nhưng chính ông cũng
thấy điều kiện thực tế không thể thực hiện được.

- Thứ ba, không chỉ ra được đúng đắn lực lượng xã hội
thực hiện công cuộc xóa bỏ chế độ xã hội tư bản chủ
nghĩa xây dựng chế độ xã hội mới tiến bộ hơn.
3. Nguyên nhân của những hạn chế.
● Trước tiên khi nói tới nguyên nhân ta cần nói tới nguyên
nhân khách quan của những hạn chế trên:
- Do những trào lưu xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ
nghĩa không tưởng ra đời trong điều kiện phương thức
sản xuất tư bản chủ nghĩa chưa phát triển đầy đủ, nó
chưa bộc lộ hết những bản chất của nó.
- Nền đại công nghiệp cơ khí chỉ mới bắt đầu phát triển ở
nước Anh, do đó giai cấp công nhân mới hình thành chưa
thể hiện được vai trò là một lực lượng xã hội có khả năng
đấu tranh với giai cấp tư sản. Mâu thuẫn giữa giai cấp tư
sản và vô sản chưa chín muồi và những biện pháp để giải
quyết những mâu thuẫn đó cũng chưa xuất hiện đầy đủ.
- Trong những điều kiện kinh tế xã hội như vậy, lý luận về
chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản cũng chưa thể
chín muồi, chưa thể chỉ ra bản chất của chủ nghĩa tư bản,
chưa thể nhận thức được đúng đắn, đầy đủ những quy
luật vận động và phát triển của chủ nghĩa tư bản cũng
như chưa thể nhận thức được đúng đắn vai trò, sứ mệnh
lịch sử của giai cấp công nhân.
● Nguyên nhân chủ quan
- Các nhà xã hội chủ nghĩa không tưởng chưa thoát khỏi
chủ nghĩa duy tâm về lịch sử.
- Nhiều nhà tư tưởng tư sản thế kỷ XVIII, nhất là những nhà
tư tưởng của “Phái ánh sáng” đã quan niệm lý tính và
công lý vĩnh cửu là yếu tố quyết định xây dựng một xã hội
“Tự do, bình đẳng, bác ái”.
- Chịu ảnh hưởng của những quan niệm này, các nhà chủ
nghĩa xã hội không tưởng cho rằng để xây dựng một xã
hội tốt đẹp hơn xã hội tư bản chủ nghĩa cũng cần phải
dựa vào lý tính và công lý vĩnh cửu, dựa vào đạo đức và
tình thương.