74.

რუსეთი პეტრე I-ის ეპოქაში

 XVII საუკუნის დასაწყისში პოლონეთისა და შვედეთის შემოსევებმა რუსეთი

დაასუსტა
 1658 წელს გარდაიცვალა რუსეთის მეფე თევდორე. მას ვაჟი არ ჰყავდა,
ამიტომ სამეფო ტახტზე მიდი უმცროსი ძმები 16 წლის ივანე და 10 წლის
პეტრე აიყვანეს
 1797-98 წლებში პეტრემ „დიდი ელჩობა“ მოაწყო
 „ჩრდილოეთის ომი“ - პეტრე I-მა დაიწყო შვედეთის წინააღმდეგ (1700-1721
წწ.)
 ომის პირველ ეტაპზე შვედების ჯარმა მეფე კარლ XII-ის ხელმძვანელობით
დიდი უპირატესობა მოიპოვა და მოკავშირეები დაამარცხა
 შვედების ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ და მნიშვნელოვან ციხე-სიმაგრე
ნარვასთან გაიმართა ბრძოლა და რუსეთი დამარცხდა
 1709 წელს მოხდა ჩრდილოეთის ომის გადამწყვეტი ბრძოლა უკრაინაში,
პოლტავის ველზე
 ოსმალეთი შიშობდა რომ შვედებთან ბრძოლის შემდეგ რუსეთი
სამხრეთითაც განაგრძობდა ბრძოლას, ამიტომ ოსმალეთმა რუსეთს ომი
გამოუცხადა. რუსეთი დამარცხდა 1713 წელს და პეტრე I იძულებული გახდა,
რომ ზავი დაედო, რომლის თანახმადაც რუსეთმა აზოვის ციხესიმაგრე და
ზღვაზე გასასვლელი დაკარგა
 ჩრდილოეთის ომის რუსეთის გამარჯვებით დასრულდა - 1721 წელს
რუსეთსა და შვედეთს შორის დაიდო საზავო ხელშეკრულება, რომლის
თანახმადაც რუსეთმა ომში დაკავებული ტერიტორიები - ესტონეთი და
ლივონია მიიღო და, რაც მთავარია, მოიპოვა ბალტიის ზღვაზე გასასვლელი

75. შვიდწლიანი ომი ევროპაში

 1740 წელს საღვთო რომის იმპერატორ კარლ VI ჰაბსბურგის გარდაცვალების

შემდეგ ავსტრიის სამეფო ტახტის მემკვიდრე გახდა მისი ქალიშვილი მატია
ტერეზა
  სამეფო ტახტზე ქალის ასვლა ევროპის დანარჩენი სახელმწიფოებისათვის
ავსტრიის სამეფო ტახტის მემკვიდრეობისათვის ბრძოლის დაწყების საბაბად
იქცა. პრუსიამ, საფრანგეთმა და ესპანეთმა ომი გამოუცხადეს ავსტრიას
 ომში ავსტრიას მხარი დაუჭირა დიდმა ბრიტანეთმა, ნიდერლანდმა და
რუსეთმა. კონფლიქტმა 8 წელს გასტანა და საბოლოოდ აახენის ზავით
დასრულდა
 1757 წელს პეტერბურგში დაიდო სამოკავშირეო ხელშეკრულება, ავსტრიასა და
რუსეთს შორის
 1763 წლის თებერვალში საფრანგეთმა და ავსტრიამ დიდ ბრიტანეთთან და
პრუსიასთან საზავო ხელშეკრულებები გააფორმეს. ამით შვიდწლიანი ომი
დასრულდა

ლიდერები:

პრუსია - ფრიდრიხ II

დიდი ბრიტანეთი - ჯორჯ II

ავსტრია - მარია ტერეზა

საფრანგეთი - ლუი XV

რუსეთი - ელიზავეტა I, პეტრე III, ეკატერინა II

მოწინააღმდეგეთა მიზნები:

პრუსია - სილეზიის შენარჩუნება და ევროპაში გავლენის გაძლიერება

დიდი ბრიტანეთი - ახალი კოლონიების ხელში ჩაგდება, ევროპაში საფრანგეთის

გავლენის შესუსტება და უძლიერეს საზღვაო იმპერიად ქცევა

ავსტრია - სილეზიის დაბრუნება და პრუსიის გაძლიერების შეჩერება

საფრანგეთი - ცდილობდა კოლონიების და ევროპაში პირველობის შენარჩუნებას

ომის ძირითადი თარიღები:

1756 წ. აგვისტო - ომი დაიწყო, ფრიდრიხ II თავს დაესხა საქსონიას და აიღო ქალაქი
დრეზდენი
1756 წ. ოქტომბერი - საქსონიამ გამოაცხადა კაპიტულაცია

1757 წ. - ფრიდრიხმა შეძლო პრაღის აღება ავსტრიელების დამარცხების შემდეგ. მალე

ფრიდრიხმა ფრანგებიც დაამარცხა, თუმცა ამავე წელს ომში რუსეთი ჩაერთო, რამაც
პრუსიის მდგომარეობა გაართულა

1758 წ. - ცორნდომფის ბრძოლა - ფრიდრიხმა შეძლო რუსეთის ჯარების შეკავება

1759 წ. - ყუნერსდომფის ბრძოლა - რუსეთმა და ავსტრიამ პრუსია დაამარცხეს. ამ ის

შემდეგ რუსებმა აღმოსავლეთ პრუსია დაიკავეს. ავსტრიელებმა კი სილეზია

1761 წ. - გარდაიცვალა რუსეთის იმპერატორი ელიზაბეტა. ახალმა იმპერატორმა

პეტრე III-მ პრუსიასთან ომი შეწყვიტა, რადგან ფრიდრიხ II პეტრე III-ის კემირი იყო

1563-წ. - ომი დასრულდა ინგლისისა და პრუსიის გამარჯვებით. საფრანგეთსა და

ინგლისს შორის დაიდო „პარიზის ზავი“

ომის შედეგები

1. პრუსიამ შეინარჩუნა სილიზეა და გახდა ევროპის ერთ-ერთი უძლიერესი

ქვეყანა
2. ინგლისმა საფრანგეთი დაამარცხა და მას წაართვა უზარმაზარი კოლონიები
ჩრდილოეთ ამერიკასა და ინდოეთში
3. ინგლისი გახდა მსოფლიოს უძლიერესი კოლონიური და საზღვაო იმპერია
4. საფრანგეთმა ომი კატასტროფულად წააგო, ინგლისს დაუთმო კოლონიების
დიდი ნაწილი, ნახა უზარმაზარი ფინანსური და სამხედრო ზარალი, ევროპაში
დაკარგა პირველობა და ამან დიდი როლი შეასრულა ქვეყანაში რევოლუციის
მომზადებაში

78. საფრანგეთის რევოლუცია

 პირველი წოდება - სამღვდელოები

მეორე წოდება - თავადაზნაურები
მესამე წოდება - გლეხები, ვაჭრები, ხელოსნები, მეწარმეები,
ინტელექტუალები
 საფრანგეთის მმართველობის ფორმა აბსოლუტური მონარქია იყო
 ლუი XVI (1774-1792 წწ.)
  1789 წ. 5 მაისს ფინანსურად შეჭირვებული მეფე ლუი XVI სამეფო ხაზინის
შესავსებად იძულებული გახდა, ვერსალში გენერალური შტატები მოეწვია
 1789 წლის 14 ივლისს პარიზელებმა ბასტილიის ციხეს შეუტიეს
 ბასტილია აბსოლუტიზმის სიმბოლო იყო, იქ მეფის მოწინააღმდეგე
პოლიტიკოსებს აპატიმრებდნენ. ბასტილიის აღებით დაიწყო საფრანგეთის
რევოლუცია
 დამფუძნებელმა კრებამ გამოაცხადა „ადამიანის და მოქალაქის უფლება
დეკლარაცია“. დეკლარაციის მიხედვით უქმდებოდა აბსოლუტიზმი და
მყარდებოდა კონსტიტუციური მონარქია. (დაკანონდა 1791 წელს)
 1792 წლის გაზაფხულზე ჟირონდისტების ინიციატივით საკანონმდებლო
კრებამ ომი გამოუცხადა ავსტრიის იმპერატორს
 1792 წლის 10 აგვისტოს რევოლუციონერებმა მეფის სასახლე აიღეს
 1792 წლის 22 სექტემბერს საფრანგეთი რესპუბლიკად გამოცხადდა
 საფრანგეთის რევოლუცია (1789-1799) გარდამტეხი მოვლენა იყო
საფრანგეთის, ევროპისა და ზოგადად დასავლეთური ცივილიზაციის
ისტორიაში
 საფრანგეთში მომხდარი რევოლუციები - 1789წ., 1830წ., 1848წ.

საფრანგეთის პირველი რესპუბლიკა

 საბოლოოდ ჟიტონდისტებსა და იაკობინელების დაპირისპირებში გაიმარჯვა

„მთის პარტიამ“ რობესპიერის მეთაურობით
 1793 წლის ივნისში დამყარდა იაკობინური დიქტატურა.
 1795 წლის აგვისტოში ზომიერებმა ახალი კონსტიტუცია შეიმუშავეს
 1799 წლის ოქტომბერში ნაპოლეონი ეგვიპტიდან პარიზში დაბრუნდა,
ნოემბერში დირექტორია გადააყენა და ძალაუფლება თავად ჩაიგდო ხელში.
დეკემბერში მიიღეს ახალი კონსტიტუცია, რომლის თანახმადაც რესპუბლიკას
სამი კონსული მართავდა, რეალური ძალაუფლება კი პირველი კონსულის
ნაპოლეონ ბონაპარტის ხელში იყო