Michèle TILLARD – Lycée Montesquieu, 72000 LE MANS – janvier 2011

LA 3ème DÉCLINAISON
Les radicaux à occlusives (γ, β, δ, κ, π, τ, χ, θ, φ)
Ὁ κόραξ Ἡ φλέψ Ἡ πατρίς
Κόραξ Φλέψ Πατρίς
Singulier

Τὸν κόρακα Τὴν φλέβα Τὴν πατρίδα

Τοῦ κόρακος Τῆς φλεβός Τῆς πατρίδος
Τῷ κόρακι Τῇ φλεβί Τῇ πατρίδι

Οἱ κόρακες Αἱ φλέβες Αἱ πατρίδες

Κόρακες Φλέβες Πατρίδες
Pluriel

Τοὺς κόρακας Τὰς φλέβας Τὰς πατρίδας

Τῶν κοράκων Τῶν φλεβῶν Τῶν πατρίδων
Τοῖς κόραξι(ν) Ταῖς φλεψί(ν) Ταῖς πατρίσι(ν)

Les radicaux à nasales et liquides (λ, ρ, ν) : nominatif à voyelle longue

Ὁ ῥήτωρ Ἡ εἰκών
ῥήτορ Εἰκόν
Singulier

Τὸν ῥήτορα Τὴν εἰκόνα

Τοῦ ῥήτορος Τῆς εἰκόνός
Τῷ ῥήρτορι Τῇ εἰκόνι

Οἱ ῥήτορες Αἱ εἰκόνες
ῥήτορες εἰκόνες
Pluriel

Τοὺς ῥήτορας Τὰς εἰκόνας

Τῶν ῥητόρων Τῶν εἰκόνων
Τοῖς ῥήτορσι(ν) Ταῖς εἰκόσί(ν)

Les mots neutres en –μα, -ματος

Τὸ σῶμα
Singulier

Σῶμα
Τό σῶμα
Τοῦ σώματος
Τιῶ σώματι
Τὰ σώματα
Σώματα
Pluriel

Τὰ σώματα
Τῶν σωμάτων
Τοῖς σώμασι(ν)

Page 1 sur 5
Michèle TILLARD – Lycée Montesquieu, 72000 LE MANS – janvier 2011

Les radicaux en –ντ :

Le participe Le participe Πᾶς, παντός Πᾶν,

présent présent neutre (masculin) παντός
masculin (neutre)
Λέγων Λέγον Πᾶς Πᾶν
Singulier

Λέγοντα Λέγον Πάντα Πᾶν

Λέγοντος Λέγοντος Παντός Παντός
Λέγοντι Λέγοντι Παντί Παντί
Λέγοντες Λέγοντα Πάντες Πάντα
Pluriel

Λέγοντας Λέγοντα Πάντας Πάντα

Λεγόντων Λεγόντων Πάντων Πάντων
Λέγουσι(ν) Λέγουσι(ν) Πᾶσι(ν) Πᾶσι(ν)

Les noms en -τηρ (ὁ πατήρ, ἡ μητήρ, ἡ θυγάτηρ, ἡ γαστήρ, ὁ ἀνήρ)

Ὁ πατήρ ὁ ἀνήρ
Singulier

πάτερ ἄνερ
Τὸν πατέρα τὸν ἄνδρα
Τοῦ πατρός τοῦ ἀνδρός
Τῷ πατρί τῷ ἀνδρί
Οἱ πατέρες οἱ ἄνδρες
πατέρες ἄνδρες
Pluriel

Τοὺς πατέρας τοὺς ἄνδρας

Τῶν πατέρων τῶν ἀνδρῶν
Τοῖς πατράσι(ν) τοῖς ἀνδράσι(ν)

Accentuation : dans les noms du type πατήρ , sauf au nom. et au voc. sing. l’accent frappe
toujours la 1ère voyelle qui suit le τ.

Les thèmes sigmatiques :

La chute du sigma intervocalique entraîne des contractions. L'accusatif singulier
τριήρη s'explique par analogie avec des mots dans lesquels la finale -εσα n'est pas
précédée d'un ρ.
Masculin et féminin : ἡ τριήρη, la trirème
Ἡ τριήρης Αἱ τριήρεις *τριήρεσες+
τριῆρες τριήρεις *τριήρεσες+
τὴν τριήρη *τριήρεσα+ τὰς τριήρεις *τριήρεσες+
τῆς τριήρους *τριήρεσος+ τῶν τριηρῶν *τριηρέσων+

Page 2 sur 5
Michèle TILLARD – Lycée Montesquieu, 72000 LE MANS – janvier 2011

Masculin et féminin : ἡ τριήρη, la trirème

τῇ τριήρει *τριήρεσι+ ταῖς τριήρεσι(ν)

Neutre : τὸ γένος, ους, la race

Τὸ γένος Τὰ γένη *γενεσα+
γένος γένη *γενεσα+
τὸ γένος Τὰ γένη *γενεσα+
τοῦ γένους *γένεσος+ τῶν γενῶν *γενέσων+
τῷ γένει *γένεσι+ τοῖς γένεσι(ν)

L'adjectif : ἀληθής, ές, vrai

Masculin et féminin neutre
Singulier Pluriel Singulier pluriel
Ἀληθής Ἀληθεῖς Ἀληθές Ἀληθῆ
ἀληθές ἀληθεῖς ἀληθές ἀληθῆ
ἀληθῆ ἀληθεῖς ἀληθές ἀληθῆ
ἀληθοῦς ἀληθῶν ἀληθοῦς ἀληθῶν
ἀληθεῖ ἀληθέσι(ν) ἀληθεῖ ἀληθέσι(ν)

La troisième déclinaison, suite et fin.

Les thèmes en –ι
Singulier Pluriel

N ἡ πόλις αἱ πόλεις
V πόλι πόλεις
Acc τὴν πόλιν τὰς πόλεις
G τῆς πόλεως τῶν πόλεων
D τῇ πόλει ταῖς πόλεσι(ν)

Les thèmes en –σ : noms

Masculin Neutre
Singulier Pluriel Singulier Pluriel

Page 3 sur 5
Michèle TILLARD – Lycée Montesquieu, 72000 LE MANS – janvier 2011

πέλεκυς πελέκεις ἄστυ ἄστη

Singulier
πέλεκυ πελέκεις ἄστυ ἄστη
πέλεκυν πελέκεις ἄστυ ἄστη
πελέκεως πελέκεων ἄστεως ἄστεων
πελέκει πελέκεσι(ν) ἄστει ἄστεσι(ν)

Les thèmes en –σ : adjectifs

Singulier Pluriel
Masculin Féminin Neutre Masculin Féminin Neutre
Nom. ἡδύς ἡδεῖα ἡδύ ἡδεῖς ἡδεῖαι ἠδέα
V. ἡδύ ἡδεῖα ἡδύ ἡδεῖς ἡδεῖαι ἠδέα
Acc. ἡδύν ἡδεῖαν ἡδύ ἡδεῖς ἡδείας ἠδέα
G. ἡδέος ἡδείας ἡδέος ἡδέων ἡδειῶν ἡδέων
D; ἡδεῖ ἡδείᾳ ἡδεῖ ἡδέσι(ν) ἡδείαις ἡδέσι(ν)

Les thèmes à diphtongues

Singulier Pluriel

N βασιλεύς βασιλεῖς
V βασιλεῦ βασιλεῖς
Acc βασιλέα βασιλέας
G βασιλέως βασιλέων
D βασιλεῖ βασιλεῦσι(ν)

Quelques noms irréguliers :

 ἡ γυνή, γυναικός

Singulier Pluriel

N ἡ γυνή αἱ γυναῖκες
V γύναι γυναῖκες
Acc τὴν γυναῖκα τὰς γυναῖκας
G τῆς γυναικός τῶν γυναικῶν
D τῇ γυναικί ταῖς γυναιξίν

 Ζεύς
Singulier

Page 4 sur 5
Michèle TILLARD – Lycée Montesquieu, 72000 LE MANS – janvier 2011

N ὁ Ζεύς
V Ζεῦ
Acc τὸν Δία
G τοῦ Διός
D τῷ Διί

 ὁ ὑός (υἱός), le fils

Singulier Pluriel

N ὁ ὑός (υἱός) οἱ ὑεῖς

V ὑέ (υἱέ) ὑεῖς
Acc τὸν ὑόν (υἱόν) τοὺς ὑεῖς
G τοῦ ὑέος τῶν ὑέων
D τῷ ὑεῖ τοῖς ὑέσι(ν)

Page 5 sur 5