T.C.

MANİSA CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

NARENCİYE İÇİN
SOĞUK HAVA DEPOSU TASARIMI VE MALİYET ANALİZİ

ISIL TASARIM PROJESİ

HAZIRLAYANLAR
MUHAMMET FATİH KAYA-140301037
RAMAZAN KAFADAR-140301048

DANIŞMAN
Doç. Dr. Leyla ÖZGENER

MANİSA 2019
 ÖZET

Günümüzde hemen hemen her gıda ürünleri, üretiminden tüketiciyle buluşana

kadar kimyasal ve fiziksel özelliklerini etkileyebilecek etkenlerle karşı karşıyadır. Bu
ürünlerin üretiminden başlanarak tüketimlerine kadar soğuk ortamda muhafaza
edilmeleri gerekmektedir. Soğuk depolama sayesinde tüketiciye yılın her mevsiminde
kaliteli gıda ürünleri sunulmasının yanı sıra ürün fiyatlarının etkilenmesi de
önlenebileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Bu proje kapsamında İzmir’in Kemalpaşa ilçesinde kurulma amacıyla soğuk

hava deposu tasarımı, mühendislik hesaplamaları ve maliyet analizi yer almaktadır.
Yapılan depoda muhafaza edilecek ürün narenciye olup 6 farklı oda barındıran depoya
toplam 120 ton konulması durumunda kontrollü bir şekilde soğutulması ve muhafaza
edilmesi hedeflenerek, tüm sistem elemanları ve bina yapısı tasarlanarak gerekli maliyet
analizi yapılmıştır.

I
İÇİNDEKİLER
ÖZET .................................................................................................I

ŞEKİLLER LİSTESİ ........................................................................ IV

TABLOLAR LİSTESİ........................................................................ V
SEMBOLLER LİSTESİ……………………………………………………………..VI

1. GİRİŞ ............................................................................................ 1

2. LİTERATÜR BİLGİSİ ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR ............................. 2

3. SOĞUK HAVA DEPOLARI .......................................................................5
3.1 DEPOLAMA NEDİR? ...................................................................................5
3.2 SOĞUTMA İLE MUHAFAZANIN TARİHÇESİ...................................................5
3.3 SOĞUTMA NEDEN GEREKLİDİR? .................................................................5
3.4 SOĞUK HAVA DEPOLARI ............................................................................5
3.5 SOĞUK HAVA DEPOLARININ KULLANIM ALANLARI ....................................6
3.6 SOĞUK HAVA DEPOLARININ KURULUŞ ESASLARINA GÖRE ÇEŞİTLERİ ........6
3.6.1 Mutfak tipi soğuk depolar ...................................................................6
3.6.2 Koltuk soğuk depolar .........................................................................6
3.6.3 Tüketim bölgeleri için soğuk depolar ..................................................7
3.6.4 Üretim bölgeleri için soğuk depolar ....................................................7
3.6.5 Pazarlama bölgeleri için soğuk depolar ...............................................7
3.6.6 Terminal istasyon ve liman tipi soğuk depolar ....................................7
4. SOĞUTMA ÇEVRİMİ ................................................................................8
4.1 TEMEL SOĞUTMA ÇEVRİMİ ........................................................................8
4.1.1 Sistemin elemanları ve fonksiyonları ..................................................9
4.2 KULLANILAN SOĞUTUCU AKIŞKANLAR VE ÖZELLİKLERİ .......................... 11

5. SOĞUK HAVA DEPOSU TASARIMINDA ÖNEMLİ HUSUSLAR .... 12

5.1 SOĞUK HAVA DEPOSUNA KONACAK ÜRÜNÜN ÖZELLİKLERİ ..................... 12
5.1.1 Soğutma yükünün hesabı .................................................................. 13
5.1.2 Transmisyon ısısı .............................................................................13
5.1.3 İnfiltrasyon – hava değişimi ısısının hesabı.......................................13
5.1.4 Depo içerisinde meydana gelen ısı değişimi ..................................... 14
5.1.5 Kabuller………………………………………………………….......14
6. SOĞUK HAVA DEPOSU TASARIMI VE HESAPLAMALARI ......... 14
6.1 YAPI BİLEŞENLERİNİN SOĞUTMA YÜKLERİNİN HESAPLANMASI ................ 15
II
 6.2 TRANSMİSYON YÜKÜ HESABI .................................................................. 18
6.3 İNFİLTRASYON ISISI HESABI ..................................................................... 19
6.4 İŞÇİLERDEN GELEN ISI HESABI ................................................................. 21
6.5 AYDINLATMADAN GELEN ISI HESABI ....................................................... 22

7. EKİPMAN SEÇİMİ VE MALİYET ANALİZİ ................................. 22

7.1 EVAPORATÖR SEÇİMİ ............................................................................... 22
7.2 KOMPRESÖR SEÇİMİ ................................................................................ 25
7.3 KONDENSER SEÇİMİ................................................................................. 25
8. MALİYET ANALİZİ………………………………………………………25
9. SONUÇ ........................................................................................ 27

KAYNAKLAR ................................................................................. 29
TEŞEKKÜR ...................................................................................................30

III
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 2 Türkiye’ de İllere Göre Narenciye Üretimi…………………………………...3
Şekil 4.1 Temel Soğutma Çevrimi…………………………………………………….8

Şekil 4.1.1 Soğutma çevrimi elemanları………………………………………………11

Şekil 5.1 Depolanan Bazı Ürünlerin Muhafaza Özellikleri..………………………….12

Şekil 6.1 Soğuk Oda Tasarımı………………………………………………………...14

Şekil 6.2 Duvar İzolasyonu…………………………………………………………...15

Şekil 6.3 İnfiltrasyon Değerleri……………………………………………………….20

Şekil 6.4 İşçilerden Gelen Ortalama Isı Yükü………………………………………..21

Şekil 7.1 Evaporatör Seçimi…………………………………………………………..22

Şekil 7.1.2 Evaporatör Seçimi………………………………………………………...22

Şekil 7.1.3 Gemakltd Evaporatör Kataloğu…………………………………………..23

Şekil 7.2 Kompresör Seçim Kataloğu………………………………………………...24

Şekil 7.3 Friterm Konderser Kataloğu………………………………………………..25

IV
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 6.1 Isı Taşınım Katsayıları ………………………….……………..…………..15

Tablo 6.1.2 Genel Malzeme Tablosu………...………………………………………..15

Tablo 6.1.3 İç Duvar Yapı Bileşimi….…………………….………………………….16

Tablo 6.1.4 Dış Duvar Yapı Bileşimi……………………………………………….....16

Tablo 6.1.5 Tavan Yapı Bileşimi……………………………………………………....17

Tablo 6.1.6 Taban Yapı Bileşimi……………………………………………...…….....17

Tablo 6.1.7 Kapı Yapı Bileşimi…………………………………………………….....18

V
 SEMBOLLER LİSTESİ

: Isı İletim Katsayısı Kcal/m h C

k : Toplam Isı İletim Katsayısı Kcal/m2 h C

Q : Isı Miktarı Kcal/h

T : Sıcaklık Farkı C

: Özgül Hacim m³/kg

G : Ağırlık kg

A: Alan m²

L: İzalasyon Kalınlığı m

cp : Sabit Basınçta Özgül Isı Kcal/kg C

𝑇𝑖: Bir işçinin depoda kaldığı süre saat/gün

X: Kalınlık m

T: Sıcaklık C

VI
1. GİRİŞ

İnsanlığın besin ihtiyacı için üretilen gıda maddelerinin bozulmadan ve

çürümeden saklanması, geçmişten günümüze süregelen istek ve çalışmalardandır. Gıda
maddelerinin bozulmadan ve çürümeden saklanması, pazarlanması, nakli ve
gerektiğinde tüketime kadar muhafazası için yüzyıllardır çeşitli tedbirlere başvurulmuş
ve bazı usuller geliştirilmiştir. Bu yöntemler yüksek sıcaklık uygulaması, kurutma,
salamura içinde muhafaza ve soğutma yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Yiyeceklerin soğuk ortamlarda saklanması asırlardır süren en etkili

yöntemlerden biri haline gelmiştir. Geçmiş yüzyıllarda yiyeceklerin bozulmasını
önlemek veya geciktirmek amacıyla kar kullanılmış ve bu yöntem 1800’lü yıllara kadar
devam etmiştir. 18.yy’ın sonlarında soğuk hava veren makineler geliştirilmiş ve
besinlerin çürüme veya bozulmalarını engellemede büyük bir adım atılmıştır.
Ülkemizde ilk soğuk hava deposu örneğine 1904 yılında İzmir’de faaliyete başlayan
İngilizlere rastlanır, ilk büyük soğuk hava deposu ise İstanbul Mezbahası’dır ve 1926
yılında kurulmuştur [1].

Soğuk hava deposu, her ne kadar yiyecek besinlerini korumak, muhafaza etmek
amacıyla yapılsa da zaman içerisinde bu depolarda fidanlarda korunmaya başlandı. İlk
kez 1940 yılında ABD’de başlanan bu yöntem daha sonra Avrupa’ya yayılarak fidanları
uzun süre muhafaza etmede etkili bir yöntem haline gelmiştir. Ülkemizde fidanları
korumamız için ilk kez 1952 yıllarında Bahçeköy Örnek Devlet Orman İşletmesi’nin
küçük bir bodrum odasında soğuk hava deposunun temelleri atıldı. Türkiye’de de etkili
bir yöntem olarak kısa bir zaman içerisinde kabul görüldü ve çoğu besin ve fidan
saklayıcılar soğuk hava deposu tercih etmeye başladılar [2].

Taze meyve ve sebzelerle et-balık-tavuk, süt ve sütten yapılan maddelerin

bozulmadan, tazeliğini ve dış görünüşünü koruyarak kullanım anına kadar bir müddet
muhafaza edilmelerinde gerekli teknik koşulların sağlandığı tesisler, soğuk hava
depolarıdır. Bugün, insanlığın en önemli sorunlarının başında yer alan açlık tehlikesi,
gıda maddelerinin daha iyi değerlendirilmesini, israf edilmemesini, besin değerini fazla
kaybetmeden muhafaza edilmesini gerektirmektedir. Günümüzdeki konumuyla soğutma
sistemlerinin uygulama alanlarını “sınırsız” diye nitelendirmek ve günlük insan
yaşamının bir parçası olarak görmek yanlış olmayacaktır. Ayrıca bunlara her gün

1
yenilerinin eklendiği ve soğutma tekniğinin temelinde yeni gelişmeler ve değişimler
olduğu da bir gerçektir. Diğer yandan, gıda maddelerinin soğuk muhafazası konusunda
geniş bir gıda kimyası ve teknolojisi bilgisine de ihtiyaç duyulmakta, soğutma
tekniğinin ilgi alanı ve kapsamı konusunda kesin bir sınır koymak mümkün
olmamaktadır. Tasarlanan soğuk muhafaza süresinin önemli bir rolü olduğu gibi soğuk
depoda muhafaza edilecek olan gıda ve diğer maddelerin türü, meyve ve sebzelerin
türü, çeşidi, yetiştirildiği bölge, mevsim koşulları ve bekleme süreleri, paketlenme tarzı,
dış darbelere uğrama durumu gibi daha birçok etken soğuk muhafazadan beklenen
sonuçların alınmasında farklılıklar meydana getirmektedir. Soğuk depo hacimlerinin
düzenlenmesinde, projelendirilmesinde ve hatta işletilmesinde de muhafazası öngörülen
maddelerin cinsi, miktarı ve muhafaza süresi büyük farklılıklar ortaya koyacaktır.
Örneğin; taze muhafaza ile donmuş muhafaza ve günlük diye adlandırılan kısa süreli
depolama amaçlı olanları birbirinden az veya çok farklılık gösterir. Uzun süreli
muhafaza amaçlı olanlar için genellikle bir ön soğutma ve/veya şoklayarak dondurma
öngörülür. Diğer yandan, kullanım amaç ve şekline göre de; ev tipi, ticari tip,
endüstriyel tip, deney amaçlı tip, taşıma tipleri gibi fiziksel ölçü ve yapı bakımından
farklı birçok soğuk depolama hacmi geliştirilmiş ve kullanılmaktadır. Soğuk hava
depolarındaki asıl amaç, mümkün olduğu kadar değişmez sıcaklık ve bağıl nem
sağlamak olmalıdır. Çok kısa süreli de olsa her sıcaklık artışı mikroorganizmaların
gelişiminde hızlanmaya neden olur. Bununla birlikte saklama süresi sınırlıdır ve
üründen ürüne değişir [1].

Yapılan bu proje, İzmir ilinde faaliyete geçecek olmasından dolayı çevre sıcaklık
koşulları İzmir’e göre hesaplanacak, soğuk hava deposunun muhafaza edeceği besin
narenciye olacağından dolayı narenciyenin fiziksel ve kimyasal özellikleri göz önünde
bulundurularak gerekli tasarım ve hesaplamalar yapılacaktır.

2. LİTERATÜR BİLGİSİ ve ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR

Depolama özellikleri bakımından en uzun süre depolanabilen ürünlerden birisi

olan narenciyenin ihracatı 2013 yılında 2012 yılına göre %4 oranında artış göstererek

897 milyon dolardan 932 milyon dolara yükselmiş ve sektör yaş meyve sebze ihracatı
içerisindeki lider konumunu sürdürmüştür. Narenciye faaliyetlerinin yoğun yapıldığı

2
illerde depoculuk faaliyetlerinin de buna paralel olarak arttığı dikkat çekmektedir.

Özellikle Adana, Mersin, Muğla, Hatay, İzmir ve Antalya bu illerden bazılarıdır. Ayrıca

bu illerden hasat edilen narenciyelerin bir kısmı, pazar potansiyeli fazla olan İstanbul ve

İzmir gibi merkezlere getirilerek buralarda depolanmakta ve zamanı geldiğinde

pazarlanmaktadır. Ülkemizde en çok depolanan ürünler portakal, mandalina, limon,

greyfurt, elma, armut, ayva, kiraz, şeftali, kayısı, vişne, soğan, üzüm, nar, erik, patates,

domates, avokado ve kividir. Bu ürünlerin saklandığı depolar ağırlıklı olarak bu

ürünlerin yetiştirildiği çevrelerde yoğunlaşmıştır. Türkiye’ de narenciye üretiminin %

95 ‘ inin sağlandığı Ege ve Akdeniz kıyıları üç ana bölüme ayrılabilir. Bu bölümlerin

her biri farklı narenciye çeşidinin yetiştiriciliği bakımından uzmanlaşmıştır. Toplam

narenciyenin yaklaşık % 72 ‘ si Çukurova Bölgesinde üretilmektedir. Greyfurtun %

96‘sı, limonun % 86‘sı, portakalın % 62’si ve mandalinanın ise % 75 ‘ i bu bölgeden

sağlanmaktadır. Antalya portakal üretiminde ilk sırada iken Hatay mandalina

üretiminde Mersin limon üretiminde Adana ise greyfurt üretiminde ilk sırada yer alır.

İkinci büyük narenciye üretim bölgesi Antalya ‘dır. Toplam narenciye üretiminin %17

‘si bu yöreden sağlanmaktadır. Antalya yöresinde en çok üretilen narenciye çeşidi

portakaldır. 2013 yılı verilerine göre Türkiye’ de yetiştirilen portakalın %28 ‘i Antalya

yöresinde üretilmektedir. Narenciye üretimi yapılan üçüncü yöre İzmir olup; toplam

narenciye üretiminin %4 ‘ü bu yöreden sağlanmaktadır. İzmir yöresinde en çok üretilen

narenciye çeşidi mandalinadır. 2013 yılı verilerine göre Türkiye’ de yetiştirilen

mandalinanın %16’sı bu yöreden karşılanmaktadır [3].

Alan Üretim
İller
Dekar Payı (%) Ton Payı (%)
Adana 390.011 30,6 955.903 26,0
Mersin 275.467 21,6 835.514 22,7
Hatay 205.835 16,2 643.533 17,5
Antalya 159.729 12,5 619.317 16,8
Muğla 105.682 8,3 310.900 8,4
Toplam 1.273.426 3.681.158
Şekil 2 Türkiye’ de illere göre narenciye üretimi [18]

3
 En iyi sonuçlara ulaşabilmek için soğuk muhafazası istenilen gıda maddelerinin

her biri diğerinden değişik ortam şartları (sıcaklık, oransal nem, iç hava yapısı)

gerektirmekte ve ayrıca tasarlanan depolama süresinin uzun veya kısa oluşuna göre

gerek hacmin yapısı ve yalıtım kalınlıkları gerekse soğutma aksamının elemanları

(özellikle evaporatör) farklı özellikler gerektirmektedir. Kısacası amaç, depolanacak

olan maddedir, bu maddenin gerektirdiği ortam şartlarının sağlanmasıdır. Diğer

yandan, bilhassa meyve, sebze, diğer bitki türleri için genetik yapının yanında

yetiştirme ve kültürel uygulamalar (ilaçlama ve gübreleme durumları, vs.) ve hasat

anındaki olgunlaşma durumu (renk, parlaklık, nişasta içeriğini, meyve eti sertliği,

kopma kolaylığı) ile hasat özellikleri (el ile veya makine ile toplama, sepetlere,

çuvallara, silolara yığma, toplayıcının hasar vermemek için gösterdiği dikkat ve özen,

nakliye sırasındaki titizlik, vs.) ve yıkama ayıklama (grading-sizing) , ön soğutma

uygulama, paketleme, sınıflandırma gibi konuların bilinçli, tekniğine uygun ve

zamanında yapılması, uygulanacak olan uzun süreli soğuk depolama işleminin başarı

oranında son derece etkin olmaktadır. Meyve ve sebzelerin hasattan sonra, uygulanacak

işleme göre, tüketilme anına kadar belirli dayanma süreleri vardır. Bu işlemler

meyvenin pazarlanabilme ömrünü belirlemektedir. Ayrıca, hasat sırasındaki bilgisizlik

ve dikkatsizliğe bağlı daha sonra telafisi mümkün olmayan hatalar (sert darbeler)

meyvenin kalitesini ve pazar değerini düşürmektedir. Meyve ve sebzelerin tüketicinin

istek ve tercihlerine uygun şekilde hazırlanması ürünün pazar değerini yükseltecek ve

satılmasını kolaylaştıracaktır [4].

-VI. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi ve Sergisi, 1-4, 2003 (Soğuk

muhafaza çalışmalarından faydalanılmıştır.)

-Ulusal Tarımsal Mekanizasyon Kongresi, 4-6,2013 ( Evaporatörle soğutulan bir

soğuk hava deposunun ortam koşullarına göre modellenmesi için gerekli bilgiler

kullanılmıştır )

4
3. SOĞUK HAVA DEPOLARI

3.1 Depolama Nedir?

Depolama; belirli nokta ya da noktalardan gelen ürünlerin teslim alınıp, belirli

bir süre korunup, belirli nokta ya da gönderilmek üzere hazırlanmasıdır. Depolama
süresinin uzunluğu depoları farklılaştırır. Depolama süresinin uzun olduğu yerlere depo
denirken, süre kısaldıkça bu yerlere dağıtım merkezi, daha da kısaldıkça aktarma
merkezi denir.

Depolama esas olarak kontrol, teslim alma, yerleştirme, sayım, toplama, kontrol
ve gönderme faaliyetlerini kapsar [5].

3.2 Soğutma İle Muhafazanın Tarihçesi

İmparator Neron, güneş etkisinden korunmak için, duvarları samanla izole

edilmiş odalar yaptırmış ve bu odalarda meyve ve sebzelerin uzun süre muhafazasını
sağlamıştır. Soğutma işine ise ilk olarak Çinliler önem vermişler ve kışın donmuş
göllerin buz ve karlarını derin kuyularda sıkıştırarak muhafaza edip, yaz süresince
bunların soğukluğundan yararlanmışlardır [2].

3.3 Soğutma Neden Gereklidir?

Yaş sebze ve meyveler, hayvansal ürünler ve su ürünleri gibi çabuk bozulabilir

tarımsal ürünlerin üretiminden başlanarak tüketimlerine kadar soğuk ortamlarda
muhafaza edilmeleri gerekir. Üretilen sebze ve meyveler tüketiciyle buluşana kadar
kimyasal ve fiziksel özelliklerini etkileyebilecek etkenlere maruz kalmaktadır. Çeşitli
muhafaza metodları uygulanarak ürünlerin kalite ve özelliklerinin korunması, tüketiciye
yılın her mevsimi kaliteli gıda maddeleri sunmanın yanında üreticilerin ürünlerinin fiyat
dalgalanmalarından etkilenmesini en aza indirgeyerek gelirlerin düşmesi önlenebilir.
Ayrıca dış pazarlara ürün sağlama imkanlarının artırılması sağlanmış olur [6].

3.4 Soğuk Hava Depoları

Soğuk hava depoları, muhafaza edilmek istenen tüm gıda maddelerinin ve

kimyasal, medikal ürünlerin normal şartlarda olan ömürlerinden daha uzun sürelerde
saklanmasını sağlayan demonte paneller ile oluşturulan prefabrik inşaatlardır. Minimum
ısı ve nem değeri kaybı için soğuk hava depoları, yüksek dansite poliüretan ile
yalıtılarak ürünlerin daha uzun sürelerde muhafaza edilmesine olanak sağlanmıştır.

5
Müşterinin her türlü ihtiyacına karşı istenilen boyutlarda ve kapasitelerde bu tür odalar
üretilebilmektedir. Soğuk hava depolarında yer alan paneller, tabanlar ve soğutma
üniteleri gibi diğer parçalarda son teknoloji üretilerek profesyonelce monte işlemi
gerçekleştirilmektedir. Panellerde kilitli sistem mevcuttur. Birleştirme aparatları
kullanılmaması mantar, küf ve bakteri gibi unsurların üremesini engeller ve hijyenik bir
ortam sağlar [7].

3.5 Soğuk Hava Depolarının Kullanım Alanları

Soğuk hava depoları izolasyonu en iyi sağlayan poliüretan sandviç paneller ile
oluşmaktadır. Uluslararası standartlar doğrultusunda soğuk hava odaları tıpkı gıda
sektörünün her alanında olduğu gibi hastane, laboratuvar ve süper marketler için farklı
kullanım alanları ve koşullarına uygun boyutlarda istenilen ölçülerde üretilebilmektedir.
Ayrıca bu tür soğuk hava odalarında kullanılan yüksek ısı yalıtımı ile birlikte önemli
derecede enerji tasarrufu elde edilir [8].

3.6 Soğuk Hava Depolarının Kuruluş Esaslarına Göre Çeşitleri

Soğuk depolar genellikle ticari amaçlara göre çok değişik tip mahal ve bölgelerde

yapılabilirler. Bütün bu hususlar tamamen ticari esaslara göre belirlenirler [9].

3.6.1 Mutfak tipi soğuk depolar

Genellikle büyük mutfaklarda, fabrika, okul, yurt, hastane, askeri birlikler ve

çeşitli iş yerlerinde buzdolapları ihtiyacı karşılayamazlar. Bu gibi yerlerde satın alma

imkânı ve şartlarına göre boyut ve tipinin belirlenmesi için soğuk depo veya depolara

ihtiyaç olur. Bu esaslara göre boyut ve tipi belirlenen soğuk depolara mutfak tipi soğuk

depolar denir [9].

3.6.2 Koltuk soğuk depolar

Toptan gıda maddesi ticareti yapan firmalarla büyük gıda maddesi pazarlama

firmaları genellikle teşhir ve yer imkânları bakımından sınırlıdırlar. Bu gibi durumlarda

bu cins firmalar, bir soğuk depodan sürekli mal takviyesi yapmak durumundadırlar. Bu

durum aşırı bir külfet ve nakliye masrafı gerektirir. Bu durumun önüne geçmek için

genellikle toptan gıda maddesi ticareti yapan firma ticarethanelerinin uygun bir

6
mahalline veya bodrum katlarına uygun boyut ve tipte soğuk depolar tesis ederler. Bu

tip soğuk depolara koltuk soğuk depoları denir [9].

3.6.3 Tüketim bölgeleri için soğuk depolar

Soğuk depoculuk ülkemizde önce tüketim bölgelerinde başlamış olup, bugün de

genellikle tüketim bölgelerine kurulan soğuk depolar çoğunluktadır. Bu tip soğuk

depolar genellikle büyük ve çok masraflı soğuk depolardır [9].

3.6.4 Üretim bölgeleri için soğuk depolar

Son zamanlarda soğuk depoculuk ülkemizde üretim bölgelerine de doğrudan

yayılmaktadır. Üretim bölgelerinde tesis edilen soğuk depolar genellikle taşıma ve sevk

için gıda maddesi toplama mahiyetinde olup küçük soğuk depolardır [9].

3.6.5 Pazarlama bölgeleri için soğuk depolar

Büyük ölçüde pazarlama bölgeleri genellikle hal olarak isimlendirilir. Gıda

maddesinin bozulmadan ve çürüme temayülü göstermeden tüketime arzı esas olduğuna

göre gıda maddesi ihtiyaca göre üretim bölgesinde tüketim bölgesine kadar soğuk

muhafaza altında tutulmalıdır, buna soğuk depoculukta soğutma zinciri denir. Bu

nedenle soğutma zinciri çerçevesinde pazarlanmak üzere şehir hallerine getirilen gıda

maddeleri için buralarda ihtiyaca uygun olarak soğuk depo veya donmuş depolar,

soğutma zincirinin kopmadan sirkülasyonu için çok önemli bir ihtiyaçtır [9].

3.6.6 Terminal istasyon ve liman tipi soğuk depolar

Taşıt aracı cinsine göre nakliyatın başlama ve bitim noktaları genellikle terminal,
liman ve istasyonlardır.

Bu amaçla terminal, istasyon ve limanlarda da soğuk depolar tesis edilir. Bu

soğuk depolar bilhassa büyük nakliyat gemilerinin yükleme ve boşaltma yaptığı
limanlarda soğutma zinciri kopmadan ve geminin yeterli zamanda yükleme veya
boşaltma yapmasına imkan verecek boyut ve tipte olmalıdır [9].

7
4. SOĞUTMA ÇEVRİMİ

4.1 Temel Soğutma Çevrimi

Gerçek (tersinmez) buhar sıkıştırmalı soğutma çevrimi, ideal (tersinir)

çevrimden farklıdır. Bu farklılık daha çok, gerçek çevrimi oluşturan elemanlardaki

tersinmezliklerden kaynaklanır. Tersinmezliğin iki ana kaynağı, basıncın düşmesine

neden olan akış sürtünmesi ve çevreyle olan ısı alışverişidir. Buhar sıkıştırmalı mekanik

soğutma çevrimlerinde gazların halini değiştirerek düşük ısıl enerji kaynağı Q L’den

yüksek ısıl enerji kaynağı QH’a ısı transferi Wg işiyle gerçekleşmektedir. Sisteme etki

ettirilen Wg işi pistonu silindir içerisinde doymuş buhar halindeki soğutucu akışkanı

sıkıştırarak kızgın buhar haline getirip yoğuşturucuya göndermekte, yoğuşturucu

çıkışında sıvı haline gelen sıvı soğutucu akışkan kısılma vanasına gelerek vana çıkışında

soğutucu akışkan basıncı ve sıcaklığı düşerek şiddetle kaynayan sıvı haline gelerek

buharlaştırıcıya taşınır. Soğutucu akışkan buharlaştırıcının bulunduğu ortamdan ısı

kazanarak buharlaştırıcı çıkışında doymuş buhar haline gelir. Piston alt ölü noktaya

hareket ederken doymuş buhar halindeki soğutucu akışkan silindir içerisine dolarak

sistem başlangıçtaki haline dönmüştür. Temel bir soğutma çevriminin gösterimi Şekil

4.1’de gösterilmiştir [10].

Şekil 4.1 Temel Soğutma Çevrimi [19]

8
4.1.1 Sistemin elemanları ve fonksiyonları

Soğutma ünitesi:

Belirli bir ısı transfer yüzeyinde olup soğutulan hacimden soğutucu akışkana ısı

transfer ederek soğutucu akışkanı buharlaştırır. Bu işlem sırasında soğutulan hacim

havasının ısı tutumu azalır, buharlaşan soğutucu akışkanın ısı tutumu artar. Isı tutumu

azalan soğutulan hacim havasının sıcaklığı düşer ve bu işlemin devamı halinde soğutma

işlemi gerçekleşmiş olur [12].

Emme borusu:

Soğutucu ünitede buharlaşan düşük basınçlı soğutucu akışkan buharının

kompresör emişi girişine taşınmasını sağlar [12].

Kompresör:

Soğutucu ünitede buharlaşan ısı ile yüklü soğutucu akışkanı emerek arkadan

gelen ısı yüklenmemiş akışkana yer temin edip buhar halindeki soğutucu akışkanın

basıncını yoğuşturucudaki yoğuşma basıncına çıkartarak akışın sürekliliğini

sağlamaktadır [12].

Basma borusu:
Kompresörün bastığı yüksek basınç ve sıcaklık altındaki soğutucu akışkan

buharının kondensere taşınmasını sağlar [12].

Kondenser:

Soğutucu akışkanın buharlaştırıcıdan aldığı ısı ile kompresördeki sıkıştırma

işlemi sırasında ilave olunan ısının alınarak kızgın buhar veya doymuş buhar halindeki

9
soğutucu akışkanın kondenser çıkışında sıvı haline gelmesi kondenserde gerçekleşir.

Belirli bir ısı transferi yüzeyinde olup yoğuşturma ortamı hava, su, hava−su olabilir

[12].

Sıvı tankı:

Kondenserde yoğuşan sıvı soğutucu akışkan sıvı tankında toplanır. Sıvı tankında

soğutucu akışkanın sürekli olması soğutucu ünitenin ihtiyacı olan akışkanı kesintisiz

besler. Sıvı tankında eksik soğutucu akışkan olması durumunda soğutucu ünitede

dolaştırılması gereken akışkan miktarı temin edilemediği için soğutma sisteminin

performansını olumsuz yönde etkiler. Düzenli bir soğutma işlemi için sıvı tankının

bulunması kaçınılmazdır [12].

Sıvı borusu:

Sıvı tankında biriken sıvı soğutucu akışkanı kısılma (genleşme) valfine kadar
taşınmasını sağlar [12].

Kısılma(Genleşme) valfi:

Kısılma vanaları, akış kesitini herhangi bir şekilde azaltarak akışkanın basıncını

önemli ölçüde düşüren elemandır. Bilinen bazı örnekler arasında ayarlanabilir vana,

kılcal (kapiler) borular vardır. Akışkanın basıncı düşerken, sıcaklığında da büyük bir

düşme gözlenir. Genleşme çok ani olduğu için soğutucu akışkanın ısı tutumunda bir

değişiklik olmaz. Bu nedenle kısılma vanaları soğutma ve iklimlendirme

uygulamalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Kısılma valfi genellikle küçük

elemanlardır. Bu nedenle soğutucu akışkanla çevre arsında ısı geçiş alanı küçüktür. Isı

geçişi için alanın küçük zamanında kısa olması nedeniyle kısılma vanalarında akış

adyabatik kabul edilebilir. Tipik bir soğutma çevriminin elemanları Şekil 4.1.1’de
gösterilmiştir [12].

10
 Şekil 4.1.1 Soğutma Çevrimi Elemanları [20]

4.2 Kullanılan Soğutucu Akışkanlar ve Özellikleri

19. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan soğutma sanayiinde ilk zamanlar
karbondioksit, hava, su, amonyak gibi maddeler soğutucu olarak kullanılmıştır.
Zamanla yapay olarak elde edilen kloroflorokarbon (CFC) ve hidrokloroflorokarbon
(HCFC) lar bu maddelerin bir kısmının yerini almış ve yoğun şekilde kullanılmaya
başlamıştır. Soğutucu akışkanlar, soğutma, havalandırma ve ısı pompası sistemlerinde
istenilen bölgeden ısıyı absorbe ederek dış ortama veya diğer bir ortama taşınım ve
iletim yoluyla geçirirler. Soğutucu akışkanların genel beklentileri aşağıda maddeler
halinde verilmiştir. Pozitif buharlaşma basıncı olmalıdır. Hava sızmasını dolayısıyla
havanın getirdiği su buharının soğuk kısımlarda katılaşarak işletme aksaklıklarına
meyden vermesini önlemek için buharlaşma basıncının çevre basıncından bir miktar
üzerinde olması gerekir [14].

Düşük yoğuşma basıncı olmalıdır. Yüksek basınca dayanıklı kompresör, kondenser,

boru hattı gibi tesisat olmalıdır.

Buharlaşma gizli ısısı yüksek olmalıdır. Buharlaşma gizli ısısı ne kadar yüksek olursa
sistemde o oranda gaz akışkan kullanılacaktır.

Kimyasal olarak aktif olmamalıdır, tesisat malzemesini etkilememesi, korozif

olmaması, yağlama yağının özelliğini değiştirmemesi gerekir.

Yanıcı patlayıcı ve zehirli olmamalıdır.

Kaçakların kolay tespitine imkan veren özellikte olmalıdır (Koku, renk).

11
Ucuz olmalıdır.

Isı geçirgenliği yüksek olmalıdır.

Dielektrik olmalıdır.

Düşük donma derecesi sıcaklığı olmalıdır.

Yüksek kritik sıcaklığı olmalıdır.

Özgül hacmi küçük olmalıdır.

Viskozitesi düşük olmalıdır.

5. SOĞUK HAVA DEPOSU TASARIMINDA ÖNEMLİ HUSUSLAR

5.1 Soğuk Hava Deposuna Konacak Ürünün Özellikleri

Narenciyeler soğuk hava depolarında depolanır. Türüne bağlı olarak 0-15ºC

sıcaklıklar arasında iyi koşullarda bulunurlar. Nem kaybını mümkün oldukça sınırlamak
için elmaların %85-90’lik yüksek hava neminde depolanması tavsiye edilir.
Narenciyeler genelde O2 azalması ve CO2 yükselmesine oldukça iyi tepki verir.
Soğutulan narenciyeler genellikle düşük etilen üretirler, böylece olgunlaşmazlar [14].

Meyveler Sıcaklık(oC) Nem(%) Süre

GREYFURT 10-15° % 85-90 6-10 HAFTA

MANDALİNA 3-4° % 85-90 2-3 AY

LİMON 7-10° % 85-90 2-3 HAFTA

MİSKET LİMONU 9-10° % 85-90 6-8 HAFTA

PORTAKAL 4-7° % 85-90 1-4 AY

YEŞİL LİMON 10-14° % 85-90 1-5 AY

Şekil 5.1 Depolanan Bazı Ürünlerin Muhafaza Özellikleri[21]

12
5.1.1 Soğutma yükünün hesabı
Soğutma yükü, bir ortamı değişmez sıcaklıkta tutmak için atılması gerekli ısı
miktarıdır. Soğutma yükü hesaplarına etki eden değişkenlerin sayısı çoktur. Birbirleriyle
olan karmaşık ilişkileri 24 saat boyunca değişmektedir [1].

Soğutma yükünün hesabındaki asıl amaç, soğuk oda cihazını doğru ve ekonomik
bir şekilde seçebilmektir. Soğuk oda cihazının doğru seçimi ile sistemin verimli,
bekleneni verecek tarzda ve aksamadan senelerce çalışması sağlanmış olacaktır [1].

Soğutma yükünü meydana getiren ısı kazançları şu şekilde gruplanır;

Soğutulan mahali çevreleyen duvar, döşeme ve tavandan giren ısı.

Soğutulan mahale özellikle kapıdan gelen infiltrasyon ısısı.

Soğutulan mahale konulan ürünlerden gelen ısı.

Soğutulan mahalde bulunan ısı kaynaklarından gelen ısı ( insan, aydınlatma,

motor) [1].

5.1.2 Transmisyon ısısı

Transmisyon ısısı hesabı için öncelikle iç ve dış duvarlar ile döşeme ve tavan
toplam ısı transfer katsayılarının tespit edilmesi gereklidir. Transmisyon ısısının
mümkün olduğunca düşük tutulması gerekmektedir ve bunun sağlanabilmesi için
duvarlar tavan ve döşemenin ısı geçirme katsayısının düşük tutulması ile
gerçekleşebilecektir [15].

5.1.3 İnfiltrasyon – hava değişimi ısısının hesabı

Soğuk oda kapısının her defasında açılıp kapatılışında bir miktar dış sıcak hava
soğuk odaya girerek ek bir soğutma yükü oluşturur. Dış havada daha fazla olan su
buharı da bu soğutma yükünün bir parçasını oluşturur [15].

Soğuk oda yükünün küçümsenmeyecek bir bölümünü teşkil eden infiltrasyon

ısısı, dış havanın soğuk odaya girmesini yavaşlatmak sureti ile azaltılabilir. Bu amaçla,
oda girişine hava perdesi, ön giriş holü, otomatik açılıp kapanan kapı konulması gibi
önlemler alınmaktadır [15].

13
5.1.4 Depo içerisinde meydana gelen ısı değişimi

Konulacak üründen meydana gelen ısı soğuk odaya muhafaza edilmek üzere konulan
ürünün meydana getirdiği ısı soğutma yükünün önemli bölümünü teşkil eder.

İnsanlardan meydana gelecek ısı soğutulan hacimde bulunan insanların yaymış olduğu
ısı miktarı depoya etki edecek ısı değişimine etkendir, bu etken insanın hareketine
giyimine sayısına ve kaldıkları süreye göre değişkenlik gösterir.
Aydınlatmadan meydana gelecek ısı aydınlatma elemanlarının sayısına ve gücüne bağlı
olarak yayacakları ısı, depo içerisindeki ısı değişimine etki eder [16].
5.1.5 Kabuller
Soğutma tesisinin yapılacağı yer: İZMİR
Dış hava sıcaklığı: 40 oC
Zemin sıcaklığı: 35 oC
Tavan arası sıcaklığı: 45 oC
Narenciyenin soğuk odaya giriş sıcaklığı: 38 oC
Oda muhafaza sıcaklığı: 3 oC

6. SOĞUK HAVA DEPOSU TASARIMI ve HESAPLAMALARI

Soğuk oda tasarımı yapılırken, odaların her biri birbirine simetrik olacak şekilde
toplam 6 oda tasarlanmıştır ve her oda için ısı hesapları aynı hesaplanmıştır. Yapılan
tasarımın AutoCAD çizimi ile gösterimi aşağıda verilen Şekil 6.1’de gösterilmiştir.

Şekil 6.1 Soğuk Oda Tasarımı

14
 Oda tasarlarınken dikkat edilmesi gereken önemli hususlardan biri de duvar
izolasyonudur. Proje kapsamında tasarlanan soğuk odanın duvar izolasyon çizimi
aşağıda verilen Şekil 6.2’de gösterilmiştir.

Şekil 6.2 Duvar İzolasyonu

6.1 Yapı Bileşenlerinin Soğutma Yüklerinin Hesaplanması

Tablo 6.1 Isı Taşınım Katsayıları

İç ortam 7 kcal/m2hoC
Dış ortam 20 kcal/m2hoC
İç ortam tavan 5 kcal/m2hoC
İç ortam taban 7 kcal/m2hoC

Tablo 6.1.2 Genel Malzeme Tablosu

No Malzeme Boyut (m) k (kcal/m2.h.°C)

1 Sıva 0.030 0.14

2 Tuğla 0.20 0.45

3 Styropor 0.15 0.031

4 Harç 0.03 1.20

5 Grobeton 0.05 1.10

6 Blokaj 0.05 1.50

7 Betonarme 0.10 1.31

8 Karo Mozaik 0.03 0.90

15
Tablo 6.1.3 İç Duvar Yapı Bileşimi

Malzeme Kalınlık (m) Isı iletim katsayısı (W/moC)

Sıva 0.030 0.14

Styropor 0.15 0.031
Tuğla 0.20 0.45
Styropor 0.15 0.031
Sıva 0.030 0.14

1
K =0.092 kcal/m2 hoC………(6.1.3)
1 0.030 0.15 0.20 0.15 0.030 1
     
7 0.14 0.031 0.45 0.031 0.14 7

Tablo 6.1.4 Dış Duvar Yapı Bileşimi

Malzeme Kalınlık (m) Isı iletim katsayısı (W/moC)

Sıva 0.30 0.14

Styropor 0.15 0.031
Tuğla 0.20 0.45
Styropor 0.15 0.031
Sıva 0.030 0.14

1
K =0.078 kcal/m2 hoC………..(6.1.4)
1 0.30 0.15 0.20 0.15 0.030 1
     
7 0.14 0.031 0.45 0.031 0.14 20

16
Tablo 6.1.5 Tavan Yapı Bileşimi
Malzeme Kalınlık (m) Isı iletim katsayısı (w/moC)

Betonarme 0.10 1.30

Styropor 0.15 0.031

Sıva 0.030 0.14

1
K = 0.185 kcal/m2 hoC………….(6.1.5)
1 0.10 0.15 0.030 1
   
5 1.30 0.031 0.14 20

Tablo 6.1.6 Taban Yapı Bileşimi

Malzeme Kalınlık (m) Isı iletim katsayısı (w/moC)

Blokaj 0.05 1.50

Grebeton 0.10 1.10
Styropor 0.15 0.031
Grebeton 0.10 1.10
Harç 0.10 1.20
Karo Mozaik 0.05 0.90

1
K =0.187 kcal/m2 hoC………(6.1.6)
1 0.05 0.10 0.15 0.10 0.10 0.05
     
7 1.50 1.10 0.031 1.10 1.20 0.90

17
Tablo 6.1.7 Kapı Yapı Bileşimi
Malzeme Kalınlık (m) Isı iletim katsayısı (w/moC)

Demir saç 0.002 40

Cam Yünü 0.15 0.04
Sytropor 0.10 0.031
Cam yünü 0.15 0.04
Demir saç 0.002 40

1
K =0.090 kcal/m2 hoC…………(6.1.7)
1 0.002 0.15 0.10 0.15 0.002 1
     
7 40 0.04 0.031 0.04 40 7

Sıcaklıkların Belirlenmesi;
Dış ortam sıcaklığı T1=40 oC
Zemin sıcaklığı T3= 40-5= 35 oC
Tavan arası sıcaklığı T4= 40 + 5= 45 oC
Narenciyenin soğuk odaya giriş sıcaklığı T5= 40-2= 38 oC
Oda muhafaza sıcaklığı T6= 3 oC

6.2 Transmisyon Yükü Hesabı

Transmisyon, sürekli rejim halindeki sistemde soğutulan ortamın duvar, zemin

ve tavan kısımlarından kazanılan duyulur ısı olarak tanımlanmaktadır [17].

Q = K.A.(Td – Ti)…………..(6.2)

18
Oda duvarları ;
𝑄𝑑1 = K x (T1 – T6) x A
=0.078x37x40=115.44 Kcal/h
𝑄𝑑2 = K x (T1 – T6) x A
=0.078x37x40=115.44 Kcal/h
𝑄d3 = K x (T1 – T6) x A
=0.078x37x40=115.44 Kcal/h
𝑄d4 = K x (T1 – T6) x A
=0.078x37x40=115.44 Kcal/h

Oda zemini ;
𝑄𝑧 = K x (T3 – T6) x A
=0.187x32x100=598.4 Kcal/h

Oda tavanı ;
𝑄𝑡= K x (T4 – T6) x A
=0.185x42x100=777 Kcal/h

Oda kapısı ;
𝑄k= K x (∆T) x A = 0.090x33x3.75=11.14 Kcal/h

Toplam transmisyon ısısı =1848.14

6.3 İnfiltrasyon Isısı Hesabı

Soğuk oda kapısının her defa açılıp kapatılışında bir miktar harici sıcak hava
soğuk odaya girerek ek bir soğutma yükü oluşturur. Harici havada daha fazla olan su
buharı da bu soğutma yükünün bir parçasını oluşturur. Bu yükün sağlıklı bir şekilde
saptanması, gerçek kullanma durumunun bilinmesi ile mümkündür. Bu sebeple,
infiltrasyon yükünü tam olarak hesaplamak güçtür [17].

19
İnfiltrasyon ısısı :

𝑄i = M x γ x λhava x ∆T x V ……………(6.3)

M= 4 kez (Depoya ürün giriş çıkışı sebebiyle, kapının günde 4 hacim hava değişimi
yaratacağını varsayarsak)

γ = Havanın özgül ısısı = 1,293 kg/m3

λhava = Havanın ısı iletim katsayısı = 0,24 Kcal/h oC m2

V = Depo hacmi = ( 10 x 10 x 4 ) = 400 m3

∆T = 37

𝑄i = 4x1,293 kg/m3x 0,24 Kcal/h oC m2 x37x400 =18.370,944 Kcal/gün

Şekil 6.3 İnfiltrasyon Değerleri [22]

20
Muhafaza sırasında üreyen ısı (olgunlaşma ısısı)

G (kg ) xC (kcal / tonx 24saat )

Q …………(6.4)
1000 x 24saat

Q=Muhafaza sırasında üreyen ısı yükü( kcal/h)

G= Soğuk odaya konulan mal miktarı(kg)
C=Olgunlaşma ısısı (kcal/ton)
C = Narenciye özgül ısısı = 0.92 Kcal/Kg.
Bu depoya günde 6 ton narenciye girdiği kabul edildi.

6000 x0.92
Q= =0.23 kcal/h  5.52kcal/gün
1000 x 24

6.4 İşçilerden Gelen Isı Hesabı

𝑇𝑖 = Bir işçinin depoda kaldığı süre = 2 saat/gün

𝑁𝑖 = Odada çalışan işçi sayısı = 3 Ad.

1 işçiden kazanılan ısı miktarı = 225 Kcal/h ise,

𝑄1 = 𝑇𝑖 x 𝑁𝑖 x 225 = 2 x 3 x 225 = 1.350 Kcal/gün…………(6.4)

İşçilerden gelen ısı miktarı belirlenirken Şekil 6.4’teki tablodan yararlanılmıştır

Oda Sıcaklığı Isı Neşri Oda Sıcaklığı Isı Neşri

o
C Kcal/h x kişi o
C Kcal/h x kişi
+10 oC 180 -10 oC 290

+5 oC 210 -15 oC 315

0 oC 235 -20 oC 340
-5 oC 260 -25 oC 365

Şekil 6.4 İşçilerden Gelen Ortalama Isı Yükü[23]

21
6.5 Aydınlatmadan Gelen Isı Hesabı
𝑁𝑝 = 12 Adet
F = 1,06 kw
𝑇2 = 2 saat/gün
1 kwh = 860 Kcal/h
𝑄2 = 𝑁𝑝 x F x Saat x Kcal/h………..(6.5)
𝑄2 = 12 x 1,06 x 2 x 860 = 21878 Kcal/gün

7. EKİPMAN SEÇİMİ

7.1 Evaporatör Seçimi

Toplam transmisyon ısısı = 1848.14

𝑄i = 4x1,293 kg/m3x 0,24 Kcal/h oC m2 x37x400 =18.370,944 Kcal/gün /24=765.456

𝑄1 = 𝑇𝑖 x 𝑁𝑖 x 225 = 2 x 3 x 225 = 1.350 Kcal/gün/24 =56.25………….(7.1)

𝑄2 = 12 x 1,06 x 2 x 860 = 21878 Kcal/gün /24 =911.583

Olgunlaşma ısısı : 0,23 Kcal/h

Toplam enerji=1848.14+765.456+56.25+911.583+0.23=3581.659 Kcal/h /0.86 =

4164.72 W

Emniyet katsayısı olarak % 20 alınarak, soğutma yükünün güvenliği için bulunan

değere eklenmiştir. 4164.72+832.9= 4997.66W

Kapasite değerleri Eurovent standart şartları EN 328’ de tanımlanan T1 esasına göre
verilmiştir.

T1= oda sıcaklığı – evaporasyon sıcaklığı

22
Şekil 7.1 Evaporatör Seçimi[24]

Şekil 7.1.2 Evaporatör Seçimi[25]

23
SOĞUTUCU AKIŞKAN R 404A için;

T1=3 oC

T2=-7oC

(∆T)= 3-(-7)=10 oC (SC1)

Tablolara göre 4mm’lik lamel aralıklı evaparatör seçilmesi uygun görülmüştür.

R-404A ve SC1 den K2=1.00 seçildi

∆T=10oC ve T2= -7 oC olması sebebiyle K1= 1.32

∆T=12oC ve T2= -8 oC seçersek tablodan K1 sc=1.51 bulunur.
K3 Alüminyum için tablodan bakıldığında 1.00 değeri elde edilir.
Qkat= (Qoda/K2) x (K1/ K1sc) x (1/K3)
Qkat=(2419.296 /1)x(1.31/1.51)x(1/1)= W
2098,859 W = 2.1 kW

Şekil 7.1.3 Gemakltd Evaporatör Kataloğu[26]

24
7.2 Kompresör Seçimi

Soğutma yükü: 4.167kW MDVN 25 AK model kompresör seçilmiştir. Kompresörü

satın alacağımız yerde en düşük kompresör gücü aralığı 18,7 / 25,4 kW aralığındadır.
Bizim için gerekli olan kompresör gücü değeri 2,41 kW’dır. Bu yüzden en verimli olan
kompresör MDVN 25 AK model kompresördür. Kompresörlerle ilgili bilgiler aşağıda
paylaşılmıştır.

Şekil 7.2 Kompresör Seçim Kataloğu[27]

7.3 Kondenser Seçimi

Kondanser gücü = evoparatör gücü + kompresör gücü = 4.997+ 17kW =21.997Kw
Seçtiğimiz STARBOX 60TL model kondanserdir. Bizim kondenserden beklediğimiz
maximum güç 21.997 kW’dır. Bizim kondenseri satın alabileceğimiz yerde, bu aralığa
en yakın değer 22,460 kW ile STARBOX 60TL’dir. Bu yüzden bu kondenser
seçilmiştir. Konderserler ile ilgili görsel aşağıdaki Şekil 7.3’te paylaşılmıştır.

Şekil 7. 3 Konderser Kataloğu[28]

25
8. MALİYET ANALİZİ

KULLANILAN ÜRÜN FİYAT

Kullanılan Cihaz Maliyeti

4 GTT 35.1.2 Model Evaporatör ( 4326,96 TL x 6 adet ) 25.961,76 TL

MDVN 25 AK Model Kompresör ( 8344,62 TL x 6 adet ) 50.067,72 TL

STARBOX 60TL Model Kondenser ( 7.056,64 TL x 6 adet) 42.339,84 TL

Depo İçin Kullanılan Malzeme ve Ekipmanların Maliyeti

Soğutma Sistemi İçin Gerekli Ekipmanlar ( akışkan, bağlantı 17.260,00 TL
boruları,
fanlar, tanklar, filtre ve taşıma dahil )
8600 Adet Kasa ve 287 Adet Palet ( 8600x6TL + 287x47TL ) 65.089,00 TL
Tavan Aydınlatması ( 24 Adet x 70 TL ) 1.680,00 TL
Depo Dış Kapısı 1 Adet ve İç Sürgülü Kapı 6 Adet 8.670,00 TL
Oda Yapımı Malzemeleri ( çelik, karo mozaik, harç, betonarne 141.640,00TL
styropor, blokaj, sıva, tuğla ve işçilik dahil )
Cihaz ve Yardımcı Ekipmanlarının Kurulması 3.000,00 TL
Elektrik Kontrol Panelleri ve İşçilik 3.000,00 TL

TOPLAM MALİYET 358.708,32 TL

26
9. SONUÇ

Bu çalışmada, mühendislik eğitimi altında edindiğimiz bilgileri pratiğe dökerek,

özellikle gıda sektöründe sürekli kullanılan soğuk hava deposu tasarımını
gerçekleştirdik. Bu tasarımı gerçekleştirirken, teorik olarak verilen hesaplamalar, tablo
ve formülleri kullanarak tasarımımıza uygun hesaplamalar yaptık. Bu tasarım bize elde
edilen teorik bilgiyi pratiğe dönüştürmek için izlenen yollar hususunda tecrübe
edinmemizi sağladı.

Yaptığımız çalışmada soğuk hava deposunun tasarımı ve gerekli mühendislik

hesaplamaları yapılarak maliyet analizi oluşturulmuştur. Fakat deponun bulunduğu
iklim ve içerisindeki muhafaza edilecek olan ürün gibi değişkenlere göre, yapılan
hesaplamalar sonucu kullanılan ekipman çeşidi, sayısı ve buna bağlı olarak maliyetin
değişmesi kaçınılmazdır. Bu yüzden bir soğuk hava deposu tasarımına geçilmeden önce
gerekli değişken parametreler dikkate alınmalıdır.

Bu parametreler dikkate alınırken ilk olarak dikkat edilmesi gereken yer

evoparatör seçimidir. Evoparatör seçimi yapılırken birden fazla parametre göz önüne
alınmalıdır. Bunlar; Olgunlaşma ısısı, işçilerden gelen ısı, muhafaza sırasında ortaya
çıkan ısı, infiltrasyon ısısı, transmisyon ısısıdır. Bu değerlerin yanında ani elektriksel
yüklemeler yada hesap dışı parametreler doğabileceğinden dolayı belirli bir miktar
emniyet katsayısı koymak en idealidir. Biz bu değeri %20 olarak belirledik.

Bir diğer seçim ise kompresör seçimidir. Kompresör seçimi yaparken önemli
nokta soğutma yüküdür. Kompresör için seçeceğimiz güç soğutma yükümüzden düşük
olamaz bunula birlikte piyasada satılan bütün kompresörlerde katalog güç değerlerine
bakılırken kompresörün emniyetli çalışabilmesi için katalog değerinin %10 daha düşük
değerdeymiş gibi kabul yapılarak kompresör seçimi belirlenir.

27
 Son olarak en son seçimi yapılacak ürün ise kondenserdir. Kondenser gücü
evoparatör ve kompresör gücünün toplamına eşitmiş gibi tasarım yapılır. Buradaki çok
düşük kayıplar gözardı edilir. Bu yüzden bizde kondenser değerimizi evoparatör ve
kompresör gücümüzün toplamı olan 21.997 kW olarak bulunmuştur.

Yapılan bu hesapla ve seçimler sonucunda her bir soğutma odasında kompresör,

evoparatör, kondenser sipariş edilmiştir. Siparişlerde önemli olan ilk nokta
hesaplarımızdaki elde ettiğimiz değerlere uygun güçte bir ekipmanı seçmektir.

Gücü belirledikten sonra ekipmanın markası, ekipmanın fiyatı, ekipmanın

yapıldığı malzemenin türü gibi seçimler tasarımcıya kalmıştır. Biz bu seçimlerde
evoparatör için; 4 GTT 25.1.2 MODEL, kompresör için; MDVN 25AK MODEL
kondenser için; STARBOX 60TL MODEL ekipmanlar seçilmiştir.

28
KAYNAKLAR

[1] SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sciences Nisan 2014, Sayı: 31, ss.111-132

[2]https://www.msmeturkey.com/fileadmin/msme/upload/pdf/1._Depolama_ve_Muhafa

za__Mustafa_Ünlü.pdf

[3] Ekonomi Bakanlığı, 2014. Yaş Meyve ve Sebze Sektörü

[4] Ulusal Tarımsal Mekanizasyon Kongresi, 4-6,2013

[5] http://www.lojistikdunyasi.net/depolama-nedir.html

[6] https://www.beoturkey.com/soguk-hava-depolari/

[7] Nizam Mustafa NİZAMLIOĞLU, Süleyman GÖKMEN, Karamanoğlu Mehmetbey

Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu Gıda İşleme Bölümü, Karaman
Makale Bilgisi/Article info Derim,2017/34(1):43-50 doi:10.16882/derim.2017.305442

[8] Soğuk Depoculuk ve Soğutma Sistemlerine Giriş, Cilt 1 A. Ersoydan(1983)

[9] https://www.frmtr.com/muhendislik-mimarlik-peyzaj-mimarligi/795975-soguk-
depolarin-kurulus-esaslari.html
[10] sogutmacevrimleri_97866787.pdf
[11] http://www.frigoblock.com.tr/images/sogutma-cevrimi-semasi.jpg
[12] Soğutma çevrimi, Soğutucu gazlar, Soğuk depo mal-ısı yükü hesabı, Ömer
Demirel, Alarkocarrier San. ve Tic. A.Ş. TTMD DergisiMayıs/ Haziran 1999
[13] http://www.sogutma.net/wp-content/uploads/2009/11/sekil-7-4.png
[14] https://drive.google.com/file/d/0B0jZ3Z62Gq2qcTllblRUNzhZNk0/view
[15] İ.Söylemez ‘Soğuk Hava Deposu’ Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Makine
Mühendisliği, 2014, Antalya
[16] Yüksek Lisans Tezi ,Kivi Meyvesi İçin Bilgisayar Destekli Soğuk Depo Tasarımı,
Berivan ALKAŞ ,Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Makinaları
Anabilim Dalı
[17] https://www.tesisat.org/isi-kaybi-hesabi.html
[18] http://www.zmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=23137&tipi=38&sube=0
[19] http://www.frigoblock.com.tr/sogutma-cevrimi-nedir.php
[20] https://www.sogutma.net/bolum-7-tek-kademeli-sogutma-devresi.html
[21] http://www.tarimkutuphanesi.com/MEYVELERIN_MUHAFAZASI_00469.html

29
[22] http://www.imgesogutma.com/tr/76/Soguk-Oda-Infiltrasyon-Tablosu
[23] http://www.frigoblock.com.tr/blog/sogutma-yuku-nasil-hesaplanir
[24] https://www.tesisat.org/soguk-oda-hesabi-ve-sogutma-ekipmani-secimleri.html
[25] https://www.termodinamik.info/balik-sok-odasi-tasarimi-2
[26] http://www.gemakltd.com/Assets/Dokuman/GTTEVAPORATORLER2013.pdf
[27] http://www.askomkompresor.com.tr/rotair-kompresorler/
[28] http://www.friterm.com/tr-TR/catalogue/11

30
 TEŞEKKÜR

Bu çalışmada bize makine mühendisliği bilim dalına ait ısıl tasarım projesi
kapsamında, projenin yönlendirilmesinde ve gerekli yardımları sağlamasından dolayı
danışmanımız Doç. Dr. Leyla ÖZGENER’ e teşekkür ederiz.

31