Jakob Gautel, Paradise, 1990

Źródło: h*ps://gautel.net/jakob/en/works-42/paradise.html
Be6na Rheims, Tryptyk, 1998

Przedstawia sceny z Nowego Testamentu. Celem było wykorzystanie Ewangelii jako alegorii
współczesności. W Tryptyku na środkowym panelu umieszczono ukoronowanie popiersie
dziewicy, na lewym – nagą młodą Ewę, na prawym – zniedołężniałą nagą Ewę z następującym
podpisem: „Nowa Ewa. Młoda Ewa. Stara Ewa. Maryja odkupuje winy swojego przodka.
Kobiety nie są już winne.”

Źródło: R. Markiewicz, Zabawy z prawem autorskim Dawne i nowe, Warszawa 2022, s. 36.

Przebieg i wynik sporu:

W sprawie B.Rheims v. J. Gautel sądy francuskie we wszystkich instancjach orzekły, że w

przypadku działania Jacoba Gautel’a mamy do czynienia z oryginalnym dziełem sztuki a jego
zaczerpnięcie do pracy Be6na Rheims stanowi naruszenie jego pracy intelektualnej (fr. œuvre
de l'esprit, ang: work of the mind).

Stan faktyczny tej sprawy jest taki, że francuski konceptualista Jacob Gautel na wystawę w 1990
r. stworzył pracę pt.: Paradis (po polsku: raj). Polegała ona na umieszczeniu tytułowego napisu
nad wejściem do toalet oddziału dla alkoholików w szpitalu psychiatrycznym w Ville Evrard.
Swoje działanie Gautel udokumentował na fotografiach. W 1997 r. Be6na Rheims użyła tego
ujęcia w swoim fotograficznym tryptyku „The New Eve”.

W oddalającym kasację Rheims wyroku I Izby Cywilnej Trybunału Kasacyjnego z 13 listopada

2008 r. stwierdzono, iż „mając na uwadze […], że sporne dzieło nie polega na zwykłym
odtworzeniu słowa "raj", lecz na umieszczeniu tego słowa złoconymi literami z efektem patyny
i w szczególnym stylu graficznym na zniszczonych drzwiach z zamkiem w formie krzyża,
osadzonych w niszczejącej ścianie z łuszczącą się farbą, że z tych obserwacji i ocen jasno
wynika, że konceptualne podejście artysty, które polega na umieszczeniu słowa w określonym
miejscu poprzez odwrócenie jego potocznego znaczenia, zostało formalnie wyrażone w
materialnej realizacji, a co za tym idzie Sąd Apelacyjny słusznie stwierdził, że utwór ten
korzystał z ochrony praw autorskich, zaś zarzuty kasacji nie są uzasadnione w żadnym zakresie.”
[podaję za: Revue internahonal du droit d’auteur, styczeń 2009, str. 195, oprac. P. Sirinelli, tłum.
własne].

Źródło: h*ps://www.prawo.pl/prawo/dziela-sztuki-konceptualnej-a-prawo-autorskie,516408.html

Słynna francuska fotograka Be6na Rheims musiała zapłacić artyście Jacobowi Gautelyu 30
tysięcy euro. Sąd orzekł, że wykorzystując instalację w swojej pracy, naruszyła jego prawa
autorskie.

Źródło: h*ps://arNnvestment.ru/en/news/artnews/20081121_french_photographers.html