LEWENSORIËNTERING

Graad 12
Kwartaal 2 WEEK 2
LES ONDERWERP:
Demokrasie en mensregte

Bronne:
Waarmee gaan u te doen hê:  Handboeke, nota boek of leêr
 Die rol van die media in 'n demokratiese samelewing:
 Internet toegang sodat jy die relevante
elektroniese en gedrukte media skakels kan gebruik
- Vryheid van uitdrukking en beperkings
- Omvang waarop mediaberigte 'n demokratiese
samelewing weerspieël: onderwerpe wat gedek
word, posisies ingeneem deur redakteurs, ruimte
toegewys aan onderwerpe en geografiese
verspreiding (toeganklikheid van inligting vir
verskillende groepe in die samelewing)
- Kritiese analise van media en veldtogte
- Dekking van sport, sportpersoonlikhede en 1. 'n groter bewustheid van
ontspanningsaktiwiteite verskillende vorme van media
• Ideologieë, oortuigings en wêreldbeskouings oor hê.
ontspanning en fisieke aktiwiteit oor kulture en geslagte
2. te kan onderskei tussen vryheid
van uitdrukking en beperkings.
3. Te weet wat die rol van die
Aan die einde van die les is jy media is.

veronderstel om:
1|Page
Demokrasie en menseregte:
• Die rol van die media in 'n demokratiese samelewing: elektroniese en gedrukte media
• Vryheid van uitdrukking en beperkings
Klik op die skakel hieronder:

Bronne / Prente Demokrasie en menseregte: Notas vir leerders

• Die rol van die media in 'n Laat ons hierdie video kyk voordat ons begin

demokratiese samelewing:
elektroniese en gedrukte media VID-20200505-WA0
022.mp4
• Vryheid van uitdrukking en
beperkings
Kom ons gee 'n applous vir al ons onderwysers

Stel die volgende vas:

• TIPE MEDIA: radios
Elekronies en Druk Internet Elektroniese
• Vryheid van uitdrukking en media laptops
beperking
• Die rol van die media DVD
Smartphones s
TV
https://www.dailymaverick.co.za/art
icle/2020-05-01-is- Nuwe woorde wat jy mag leer
covid-19-in-danger-of-killing-electoral- tydens hierdie les:
democracy-in- boeke koerante
Propaganda – die druk van
bevooroordeelde of misleidende briewe advertensies
Gedrukte
inligting om idees of ‘n politieke
Media
standpunt to versprei. ,

Sensuur – die beheer van tydskrifte advertensieborde

inligting en idees in ‘n ,
samelewing, gewoonlik deur die brosjures
regering.

2|Page
Die rol van die media in 'n Geklassifiseerd – inligtig wat deur
demokratiese samelewing - die regering as geheim of
Aktiwiteite (Verken LO Gr 12 vertroulik verklaar word. spreek jou vrylik
vraagbron) uit

htts://drive.google.com/file/d/1c Vryheid van spraak:

OUyS5wVbkIcn7kGcvZItE2BQsLu Stel jou
m4pG/view?usp=sharing standpunt in wat jy dink
en
Maak oop met Word voel vrylik

grense
beperkings
perke
Limitations: joernaliste
Foto-joernaliste
wie volg of jag jy na
bekendes en politici
in beide hul openbare
en privaat lewens
op soek na skandaal

Die rol van die media is: om die samelewing in te

lig oor daaglikse gebeure wat nuuswaardig is en
om te vermaak.
• Koerante hou ons in kontak met daaglikse nuus,
• Dek plaaslike sowel as internasionale
aangeleenthede.
• Telefone hou mense met mekaar in kontak en
laat ons onmiddellik boodskappe stuur en
ontvang.

3|Page

Die PowerPoint kom van die skakel
hieronder
https://slideplayer.com/slide/2729165/
Maak oop met PowerPoint
4|Page
• Die internet bestaan uit webwerwe en
sagtewareprogramme wat inligting verskaf
Sosiale media bestaan uit webwerwe en
sagtewareprogramme wat onmiddellike interaksie
met 'n webwerf of ander gebruikers moontlik
maak.
Die rol van die media in 'n demokrasie is belangrik
omdat dit:
• openbaar suksesse en stel mense bloot wat
inspirerend is
• vorm die openbare mening
• stel die skendings van menseregte bloot
• rapporteer oor onregmatige aktiwiteite, die
howe en hofsake
• stel korrupsie en wanbestuur bloot
• kommunikeer, lig in en onderrig
• vermaaklikheidsplek
• verskaf politieke inligting om die kiesers in te lig
• lig uit probleme in ons land en gemeenskappe
• bevorder debatte oor kwessies wat
kommerwekkend is
• bevorder nasiebou deurdat dit verskillende
standpunte te gee
• bied wêreldbeskouings en bied sportdekking
aan
Die media behoort:
 billik, eerlik en betroubaar te wees in hul
optrede wanneer hulle bevindings openbaar
maak.

Skakel na informasie op die
Corona Virus
https://drive.google.com/open?i
d=1YusB1UJIsXEOP1Ab3tDY6voPE
Xt2kEWZ
5|Page
 Vryheid van spraak:verantwoordelik te gebruik
met inagneming van die beperkings daarvan
en dit versigtig te behandel
 genoeg inligting gee om te verduidelik wat
gebeur het en waarom dit gebeur
 inligting verskaf sonder om sensasioneel of
skokkend te wees
 nie valse nuus te verskaf en te skep om hul
kykers of luisteraars te verhoog om meer
adverteerders of beleggers te lok nie
 alle politieke partye gelyke tyd te gee en vrye
en regverdige verkiesingsbevorder
 te onderskei tussen feite en opinie,
 leiers te wees in debatte oor wat kan en moet
gedoen word oor die uitdagings wat ons
demokrasie en ons land se welstand
beïnvloed.
 die bronne noukeurig te ondersoek voordat hy
/ sy hul artikels skryf om gepubliseer te word
 toe te sien dat verkeerde inligting opgevolg
word en dat valse nuus in die openbaar
reggestel word
Hoe die media nie daarin slaag om hul rol in 'n
demokratiese samelewing te vervul nie
Soms kan die inligting waaroor hulle berig, skade
berokken en verkeerde inligting weergee
wanneer onakkurate en halfwaarhede oor
gebeure gepubliseer word.
Voorbeelde van hoe die media nie hul rolle op 'n
verantwoordelike manier vervul nie, is:
  die media verdien geld uit advertensies en
borge.
 die media is daarop gemik om die belange
van hul adverteerders te bevredig.
 mag nie dieselfde wees as die belange van
die publiek nie.
 wanneer die media inligting weerhou of
bevooroordeeldeverslae lewer om hul borge
tevrede te stel.
 wanneer hulle nuus aanbied wat vermaak,
eerder as om in te lig
 as sommige skinderstories, skandale, seks en
geweld eerder as feite verkondig.
 politieke nuus handel dikwels meer oor
persoonlikhede as oor politici se werk en
bydraes
 die media fokus op die lewens van politici en
hul gesinne, wat nie verband hou met die werk
wat hulle doen nie.
 die lewens van beroemde sterre word
bemoeilik deur die paparazzi wat hul
privaatheid binnedring.
 hulle tree soos aasvoëls op wanneer
beroemdhede in die moeilikheid is;
 hulle vervolg eerder as om hulle te beskerm.
 soms oordryf hulle gevare en wek dit onnodige
vrees by die publiek
 nuus en interpretasies van gebeure kan
bevooroordeeld, onvolledig of verkeerd wees
 inligting in gedrukte pers, radio en TV word
gekies uit ‘n poel inligting.
 Iemand neem êrens 'n besluit oor wat
belangrik is vir openbare kennis en wat nie.

6|Page
 Vryheid van uitdrukking en beperkings

Vluitjieblaser:
Iemand wat onwettige of immorele aktiwiteite
aanmeld.
Ondersoekjoernaliste: nuusverslaggewers wat
probeer om inligting te vind wat vir die publiek van
belang is, maar wat iemand of 'n instansie kan
probeer wegsteek.

Vryheid van spraak

Die vermoë om jou eie idees en opinies vrylik uit te
druk deur:
• toespraak
• skryf
• ander vorme van kommunikasie

Hierdie vryheid het egter beperkings:

• Jy mag nie standpunte uitspreek wat die regte
van ander kan en sal skend nie
• Die gebrek aan vryheid van uitdrukking in 'n
ondemokratiese land moet ons waardeer hoe
bevoorreg ons is om in 'n demokratiese land te
woon.

Grondwetlike vryheid van uitdrukking

Die Grondwet bepaal dat elkeen die reg op
vryheid van uitdrukking het, wat die volgende
insluit:
 Vryheid van die pers en ander media
 Vryheid om inligting of idees te ontvang of uit
te dra
 Vryheid van kreatiwiteit

7|Page
  Akademiese vryheid en vryheid van
wetenskaplike navorsing

Grondwetlike beperkinge op vryheid van

uitdrukking sluit nie die volgende in nie:
• Propaganda vir oorlog.
• Aanhitsing van dreigende geweld.
• Voorspraak vir haat wat gebaseer is op ras,
etnisiteit, geslag of godsdiens. Aanhitsing om
skade te berokken.

Die Wetsontwerp op die Beskerming van

Staatsinligting (Geheimhoudingswetsontwerp)
 dit stel lang tronkstraf voor vir joernaliste of
vluitjieblasers of enigeen wat staatsgeheime
openbaar maak
 Staatsgeheime sluit inligting in wat nie vir die
algemene publiek en ander lande is nie
 inligting word gebruik om die publiek en die
land daarvolgens te beskerm
 Hoewel dit nodig is om ons staatsgeheime te
beskerm, vrees sommige dat hierdie
wetsontwerp misbruik kan word om korrupte
amptenare te beskerm
 negatiewe aspekte van hierdie wetgewing
kan joernaliste benadeel, want dit kan lei tot
stilswyende opinie

8|Page