Σχ.

Έτος 2020-2021

Αλληλόμορφα -
Κληρονομικότητα
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Αρχοντία Γκέλη
5ο Γυμνάσιο Γλυφάδας
 ΑΛΛΗΛΟΜΟΡΦΑ

Τι ονομάζουμε αλληλόμορφα;
Αλληλόμορφα είναι οι διαφορετικές μορφές με τις οποίες μπορεί να εμφανίζεται ένα
γονίδιο. 

Πόσα αλληλόμορφα διαθέτουν για κάθε χαρακτηριστικό οι διπλοειδείς οργανισμοί;

Συνήθως, οι διπλοειδείς οργανισμοί

διαθέτουν δύο αλληλόμορφα (ένα ζευγάρι)
για κάθε χαρακτηριστικό, τα οποία
βρίσκονται σε αντίστοιχες θέσεις των
ομόλογων χρωμοσωμάτων.
 Ένα άτομο μπορεί να φέρει ίδια ή διαφορετικά αλληλόμορφα για ένα
συγκεκριμένο χαρακτηριστικό.

Πότε ένα άτομο ονομάζεται ομόζυγο και πότε ετερόζυγο;

Ομόζυγο για ένα χαρακτηριστικό ονομάζεται ένα άτομο, όταν έχει δύο ίδια αλληλόμορφα για
αυτό το χαρακτηριστικό.

Ετερόζυγο ονομάζεται ένα άτομο, όταν έχει δύο διαφορετικά αλληλόμορφα γι’ αυτό το
χαρακτηριστικό.

Πότε ένα αλληλόμορφο ονομάζεται επικρατές και πότε υπολειπόμενο;

Επικρατές ονομάζεται το αλληλόμορφο του οποίου η δράση εκδηλώνεται στην ετερόζυγη

κατάσταση. Συμβολίζεται, συνήθως, με κεφαλαίο γράμμα (π.χ. Α).

Υπολειπόμενο ονομάζεται το αλληλόμορφο του οποίου η δράση δεν εκδηλώνεται στην

ετερόζυγη κατάσταση, αλλά μόνο σε ομόζυγη κατάσταση. Συμβολίζεται, συνήθως, με το
αντίστοιχο πεζό γράμμα (π.χ. α).
 Ικανότητα αναδίπλωσης γλώσσας

Παραδείγματα
χαρακτηριστικών
στον άνθρωπο
Γραμμή τριχοφυΐας …
που πιστευόταν
… με κορυφή … χωρίς κορυφή ότι οφείλονται σε
επικρατή
αλληλόμορφα.
 Τι ονομάζουμε γονότυπο και τι φαινότυπο ενός οργανισμού;

Γονότυπος ονομάζεται το σύνολο των αλληλομόρφων που βρίσκονται σε κάθε κύτταρο

ενός οργανισμού.

Φαινότυπος ονομάζεται το σύνολο των χαρακτηριστικών του οργανισμού.

(μορφολογικών, ανατομικών, φυσιολογικών κτλ.).

Ποια χαρακτηριστικά ονομάζονται κληρονομικά και ποια επίκτητα;

Κληρονομικά χαρακτηριστικά ονομάζονται τα χαρακτηριστικά που έχουμε κληρονομήσει από τους
γονείς μας.

Επίκτητα χαρακτηριστικά ονομάζονται τα χαρακτηριστικά που οφείλονται σε επιδράσεις του

περιβάλλοντος.
 Παραδείγματα κληρονόμησης χαρακτηριστικών

Παράδειγμα 1
Ποιο θα είναι το χρώμα ματιών του παιδιού, αν η μητέρα έχει γαλανά μάτια και ο πατέρας
καστανά και είναι και οι δύο ομόζυγοι γι’ αυτό το χαρακτηριστικό;

Συμβολισμός γονιδίων:
Συμβολίζουμε με Μ το επικρατές αλληλόμορφο για τα καστανά μάτια και με μ το υπολειπόμενο
αλληλόμορφο για τα γαλανά.

Συμπέρασμα: όλα τα
παιδιά θα έχουν
καστανά μάτια
 Παραδείγματα κληρονόμησης χαρακτηριστικών

Παράδειγμα 2
Ποιο θα είναι το χρώμα ματιών του παιδιού, αν και οι δύο γονείς είναι ετερόζυγοι για το
καστανό χρώμα ματιών;

Συμβολισμός γονιδίων:
Συμβολίζουμε με Μ το επικρατές αλληλόμορφο για τα καστανά μάτια και με μ το υπολειπόμενο
αλληλόμορφο για τα γαλανά.

Συμπέρασμα:
Η πιθανότητα να γεννηθεί παιδί
με γαλανά μάτια είναι 25% (1/4),
ενώ με καστανά μάτια 75% (3/4).
Αυτό θα ισχύει κάθε φορά που
δημιουργείται ένα ζυγωτό.
 Ο G. Mendel μελέτησε και διατύπωσε δύο βασικούς νόμους, βάσει των οποίων
κληρονομούνται πολλά χαρακτηριστικά (Νόμοι του Mendel)

 Τα άτομα που προέρχονται από διασταύρωση ομόζυγων γονέων οι οποίοι διαφέρουν σε ένα ή
περισσότερα χαρακτηριστικά είναι ομοιόμορφα μεταξύ τους ως προς τα χαρακτηριστικά αυτά.

 Όταν διασταυρώνουμε ετερόζυγα άτομα, επανεμφανίζονται στους απογόνους τους τα χαρακτηριστικά των
γονέων τους με καθορισμένη αναλογία.